van buitenlanders over
Den Helder
HERMAN NYPELS'
rprebihhfumn
HOOFDPIJN
Ulat tycxl ik yejMxil
2.
Dèn n Mijnhardtje
Mobilisatie-flitsen
Zaterdag 25 November 1939
Tweede Blad
Het moge dan tuinen en grachten missen
het heeft bizonder aardige meisjes
Handschoenen
Zijden Zelfbinders
Wollen Pullovers
en Truien 75
Fantasie Zakdoeken - -
Zijden en wollen Sjaals
vanaf 0.95, 1.25, 1.75, m 50
2.50, 3.50
Overhemden
KLEEQINGMAGAZIJNEN DEN HELDER
L* de Bruyn f
Plaatsbespreking Abonnements
voorstelling
Nieuwe uitvaartregeling
visschers
Beatrix vergadert
Eén woord: Hulstkamp!
Mijn ontploft tegen den
dijk
Verzending postpaketten
aan militairen
Apotheken
we^elnVeVw' een 9' het vierde
dick.
He* oordeel van een Fransehman
honderd jaar geleden.
Verscheidene buitenlanders hebben in den
loop der tijden Den Helder bezocht. Veelal was
het een speciaal doel, dat hen naar het Noor
den van Noord-Holland dreef: zij vertrokken
er met een der schepen naar de Oost of de
West. Of zij kwamen in Den Helder om er de
aanleg van het Noordhollandsch Kanaal te
bezichtigen. Met het graven van dit kanaal
werd in 1819 aangevangen, terwijl het in 1825
geheel voltooid was.
Enkele van de buitenlanders, die in de ne
gentiende eeuw in ons land kwamen en Den
Helder bezochten, hebben hun reiservaringen
schriftelijk vastgelegd, en wij willen hun hier
het woord geven. Wij schrijven het jaar 1821,
als in ons land verschijnt de Oberberghaupt-
mann Samuel van Grauner. Aan het einde van
zijn reis vertrekt Von Grauner nog naar Den
Helder om daar aanleg en nog niet geheel vol
tooide sluiswerken voor het Noordhollandsch
Kanaal te bezichtigen. In zijn werk vinden
wij een uitvoerige, vrij technische beschrijving
van de heele inrichting der sluizen, de rol-
bruggen en de vlotbruggen. De schrijver wijst
op de zeer bijzondere omstandigheid, dat het
geheele werk door aannemers is uitgevoerd.
Dat zou, volgens hem, in Duitschland wegens
de „kastengeest" niet mogelijk zijn!
In hetzelfde jaar reisde een Fransehman
naar Den Helder, met name Jules Pictet, die
een boekje uitgaf „Notices sur la Nord Hol-
lande", waarin hij de roem bezingt van Noord-
Holland. In Alkmaar aangekomen „hebben wij
ons gehaast verder te reizen, daar wij het
„Nieuwe Kanaal" wilden zien; het is een gi
gantische onderneming, die het heele land zal
doen veranderen, zoowel handel als nijverheid,
alsmede de politieke en militaire situatie".
Bladzij na bladzij vervolgt de schrijver zijn
enthousiaste beschrijving over het kanaal en
de Hollanders, die het groeven. Wel prijst de
schrijver den aanleg en de ingenieurskunst,
maar hij vraagt zich af of men niet moet
vreezen, dat in zulk een moerassig en drassig
land zoo'n kanaal spoedig weer verdwijnt?"
Het is slechts een vraag', zoo licht de schrij
ver ons toe, maar een vraag, die bij den bui
tenlander oprijst als hij ziet hoe de Hollanders
het wagen, in zulk een laag gelegen land nog
kanalen te graven!
Jules Pictet gaat langs het Kanaal van
Alkmaar naar Den Helder. Er is daar
wel geen klinkerweg meer, maar de weg
is toch nog tamelijk goed. Langs den weg
ziet men een groote menigte armzalige
hutten. Daar woont het uitvaagsel uit
verschillende deelen der aarde bijeen.
Meer dan tienduizend menschelijke wrak
ken werken daar aan de uiteindelijke vol
tooiing van het kanaal. Men vindt er vol
gens de schrijver zelfs Russen, Indianen,
maar geen enkelen Hollander. Het is een
kolonie van de meest verschillende wezens
ooit bijeen gebracht, en hun hutten over
treffen in bouwvalligheid en armoede
iedere beschrijving.
Dat alles, midden in een land van rijke
koeren, scheen mij een soort barbaarsche toe
stand toe. Maar te midden van deze men-
schen ontdekt de schrijver iets, wat hij in
Holland nog niet te voren gehoord heeft: een
stuk poëzie. Uit een van de hutten klinkt een
welluidend lied. Men houdt stil en treedt de
hut binnen Daar liggen een aantal „luiaards"
te luisteren naar een jong meisje, dat een
lied zingt. Voor een duit koopt Pictet het
vers, dat handeldt over... den aanleg van het
kanaal en „les bons gargons", die daaraan
meewerken. De schrijver meent, dat het nood
zakelijk is, dat dit liedje zoo spoedig moge
lijk in het Fransch vertaald wordt en dan in
Frankrijk uitgedeeld wordt in alle groote
fabrieken en bij de uitvoering van alle groote
werken. „Het is een middel om den moed erin
te houden".
in glacé, suède, nappa, zeemleder,
wol, tricot, gevoerd of 5q
50
ongevoerd, vanaf
vanaf. 25 ct. tot
vanaf 1.75 tot O
vanafcOct. p.st.
vanaf 1.50, 1,95, 2.50, m 2k
3.25,
Uw aangewezen adres voor Heerenmodes:
Na deze vertellingen aangaande zyn
ervaringen bij het graven van het kanaal,
schildert de Franchman ons verder zijn
reis over Het Zand en Koegras naar Den
Helder. Het is een onzegbaar eentonige
weg. De weg is één lange rechte lijn; het
eenige verzetje, dat men heeft, zijn de
vele vogels, maar die maken het den
reiziger weer onaangenaam, want
zij vliegen hem om het hoofd... en be
vuilen zelfs zijn kleeren. Maar aan alles
komt een eind. Ook aan den weg van
Alkmaar naar Den Helder. „Wij kwamen
een kleinen heuvel over, en voor ons lag
Den Helder".
Den Hollanders wordt de verzekering ge
geven, dat alle Parijsche kinderen den naam
Den Helder kennen Daar immers zijn
zoo vele zee- en veldslagen geleverd. Tromp
en De Ruyter hebben zich daar onsterfelijk
gemaakt. Vandaar en uit Texel zijn alle
groote expedities naar Oost en West ver
trokken. „Het is in die streken zoo gevaar
lijk door hun zandbanken en verraderlijke
stroomingen; het is op die eenzame wateren
waar men niet vermoedt, dat ooit menschen
komen, dat de moed, het uithoudingsvermo
gen en de energie van de Hollanders zich ont
wikkelen." De duinen in de buurt van Den
Helder en de dijken bij Den Helder hebben de
bijzondere aandacht van den Fransehman.
Meer nog wordt hij getroffen door de haven
van iNeuwediep, „de haven die niet alleen de
meeste zekerheid oplevert, maar ook verre
weg de fraaiste van Holland is. Deze haven
is veel fraaier en beter geoutilleerd dan de
havens van Hamburg of Portsmouth".
Over Den Helder kan onze leidsman ons
niet veel bijzonders meedeelen, „De gebouwen
die er staan vallen niet op door iets bijzon
ders; behalve dan door het gemis aan iedere
fraaiheid en door de zindelijkheid. In de ha
vens ligt een groot schip, dat dienst doet als
gevangenis. Het zag er van buiten bijzonder
verzorgd uit en maakt een gunstige uitzon
dering in vergelijking met zulk soort sche
pen in andere landen".
Zes jaar na Pictet komt er weer een
Fransehman naar Den Helder met hetzelfde
doel, namelijk het Noordhollandsch kanaal te
zien. Het is de Fransche schrijver Lepeintre,
die in 1828 in onze lage landen reisde. In
Willemsoord bezichtigt de schrijver het ma
rine-etablissement, dat oorspronkelijk ge
bouwd werd door Napoleon. De Keizer liet
daar zelfs een klein paleis bouwen, dat hij
deed omringen door een klein park, waarin
boomen zijn geplant. „Deze boomen zijn de
kleinste van de geheele wereld, zóó slechts is
de grond daar in deze onvruchtbare streek(!)".
Desondanks ziet men er toch veel koeien.
Hoor, hoe anders oordeelt deze schrij
ver over Den Helder dan zijn voorgan
gers. „Den Helder, dorp zonder boomen,
zonder grachten is van een schoonheid,
die ontroert. De Hollanders weten van
de meest eenzame plaatsen nog iets aan
genaams te maken. En al moge dan Den
Helder tuinen en grachten missen, het
heeft bijzonder aardige meisjes".
Tot slot laten wij ons nog voorlichten door
den burggraaf d'Arlincourt, Fransch dichter
en romanschrijver. In „De Pelgrim" vertelt
hij ons, dat hij „te midden eener effene gras
vlakte, te midden van stoeterijen en pacht
hoeven, van paardenhandelaars en ossendrij
vers, fregatten en driemasten, sloepen en
driedekkers schijnbaar over de weiden heen
ziet ijlen." Het Noordhollandsch kanaal in
volle glorie! In Den Helder verbazen hem de
enorme rotsblokken aan den dijk. „De me
nigte dezer, van zoo verre aangebrachte
rotsblokken, verbaast den geest en de ver
beelding".
Ziedaar welke reizigers Den Helder in de
negentiende eeuw bezochten, en hoe hun
oordeel was over deze stad!
Mr. J. M. FUCHS.
Zoo juist bereikte ons het bericht van het
overlijden van den heer L. de Bruyn, vroeger
Hoofd van de School aan de Vischmarkt.
Voor velen in Den Helder en vooral voor
hen uit de buurt bij de Gasfabriek is de heer
De Bruyn geen onbekende. Jarenlang heeft
hij zijn beste krachten gegeven aan het onder
wijs in onze gemeente. Hij was iemand, die
door zijn gedegen kennis en zijn rustig optre
den vele vrienden heeft verworven.
Dit bleek ook wel zeer bij zijn veertig-jarig
ambtsjubileum. Het Gemeentebestuur, zijn
collega's, de leerlingen en vele oud-leerlingen
gaven hierbij blijk van hunne erkentelijkheid
en vriendschap.
De heer De Bruyn was tevens jarenlang
leeraar aan de vroegere Normaalschool. Zijn
liefde voor de natuur wist hij op tal van zijn
leerlingen over te brengen.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot zal plaats hebben Maandag a.s., te
gen kwart over 12, op de Noordebegraaf
plaats te Hilversum.
Wij vestigen er nog eens de aandacht op,
dat de plaatsbespreking voor de tweede abon
nementsvoorstelling geschiedt Woensdag a.s.
van 79 uur aan Casino. Men zie voorts de
advertenties.
Welwillende houding Commandant
Marine.
't Was te begrijpen, dat de noodzakelijke
mobilisatie van ons land belemmeringen zou
veroorzaken voor de visscherij.
Ondanks dit begrijpen waren de voorge
schreven maatregelen voor het uitvaren van
de visschersvaartuigen zoo ingrijpend, dat de
toch reeds moeilijke broodwinning der vis
schers nog meer gedupeerd dreigde te wor
den.
Dit deed de besturen der visschersvereeni-
gingen van Texel en Den Helder besluiten,
een vriendelijk verzoek te richten tot den
Commandant der Marine of in deze voor
schriften niet eenige wijziging kon worden
gebracht ter wille van de visscherij.
Op de bondsvergadering van den Ned. Vis-
schersbond werd bij de moeilijkheden van het
bedrijf ook dit punt aangeroerd. Er werd
toen opgemerkt, dat wellicht de burgemees
ters dezer gemeenten zich gemeenschappelijk
tot de Marine-autoriteiten zouden kunnen
wenden.
Het verzoek der beide vereenigingen was
toen reeds weg. En ziet, zonder dat verdere
actie gevoerd behoefde te worden, hebben de
Marine-autoriteiten, ter wille van de vis
scherij, een nieuwe regeling voor het uitvaren
overwogen en bekend gemaakt.
De beide visschersvereenigingen verheu
gen zich over deze welwillende en tege
moetkomende houding van den Comman
dant der Marine te Willemsoord, die toch
verantwoordelijk is voor de bewaking en
beveiliging van de marine-haven.
De visschersvaartuigen behoeven zich nu niet
meer 4 uur van te voren te melden, maar
kunnen één uur voor het vertrek aanvragen
of ze kunnen uitvaren. Ze moeten dan uit
varen gezamenlijk in ten hoogste twee groe
pen, terwijl voorheen allen tezamen moesten
vertrekken, wat door verschil van type van
vaartuigen en capaciteit der motoren heel
lastig was.
Bij uit- en invaren moet het onderzoekings
vaartuig gepraaid worden en de visschers
dienen zich te houden aan de aanwijzingen,
die omtrent het naar buiten en binnen varen
worden gegeven.
Zeer belangrijk is bovendien het voor-
loopig tot 1 Jan. 1940 des nachts open
stellen van de haven, juist nu mogelijk
de visscherij op sardines kan worden
tegemoet gezien.
Wanneer maatregelen van militairen aard
het sluiten noodzakelijk maken, geschiedt dit
zonder waarschuwing; de havenlichten wor
den dan gedoofd en drie roode lichten op het
havenkantoor ontstoken-.
Deze welwillende medewerking van den
Commandant der Marine wordt door de be
sturen der visschersvereenigingen zeer ge
waardeerd en ze hopen, dat de visschers nu
ook door een correct optreden en een zich
stipt houden aan de voorschriften, zullen
medewerken om deze welwillende houding te
kunnen bestendigen.
Tegen overtreders zal overigens streng
worden opgetreden.
Maandagavond 8 uur houdt de vereeniging
voor Moeder- en Babyzorg haar jaarverga
dering in het „Kegelhuis". Alle leden wor
den opgewekt deze vergadering te bezoeken,
omdat hier van het werk gesproken zal
worden, dat in het afgeloopen jaar is ge
schied en van het werk, dat het komende
jaar zal gebeuren.
Schietoefeningen.
„En om de veertien dagen gaan we schie
ten op de schijf"
Dit schoone lied werd door Tom en zijn
mede-gemobiliseerde kameraden van de
bende „De roestige spuit" aangeheven, ter
wijl ze gezeten waren op een groote „huif-
kar"-auto, welke hen naar de schietbanen
moest brengen, „ergens" diep in het polder
land.
Voorop reed de luitenant en lijfwacht, be
staande uit nog een anderen luit en vaandrig,
in een lichte super-klasse wagen!
„Zeg Tom," zoo begon Boris (zoo gedoopt
door ons, wapenbroeders, omdat hij nogal veel
op dien filmspeler Boris Karloff lijkt) „mot
je es zien, wat een smurrie op den weg, wat
een modderbeweging."
„Jao, beheurlijk," antwoordde, Boris, „ie
zollen de katte-kanker kriegen as-ie daor in
gingen baaien".
„Maor Boris, as ie mien noe es een strootje
pecentierde, dan wist ik tenminste wat ik
an oe..."
Rrrrt... ssss... stop!!
„Mien lieve schepsels, wat haolt ze noe
weer veur fratsen uut, dat ze zoo plotseling
de waogen an de diek zetten?"
Tom keek eens buitenboord en gierde plot
seling van 't lachen.
„Zeg jongs, mot je noe eris kieken, de Luut
zit amper in de vaort stekelties te vangen.
En inderdaad, door de gladheid van den mod
derweg was de Luitenant, bij 't nemen van
een flauwe bocht, plotseling geheel en al met
zijn wagen dwars over den weg geslagen,
tot groote hilariteit van de „huifkar-bevol
king".
„Jongens eruit en douwen," schreeuwde
een sergeant lichting 1938. ..en een beetje
lug. anders tjoept hij nog de vaart in ook
Met veel geharrewar en geplons, waarbij
de een na den ander bijna een onvrijwillig
modderbad nam. kregen ze den wagen weer
in t rechte spoor en voort ging het weer
Zonder verdere „slippertjes" bereikte men
Dit woord garandeert U de
hooge kwaliteit, die U aan Uw
Z.O. genever stelt. Sedert vele
generaties staat mijn persoonlijk
heid daarvoor in. Vertrouw op mij
en eisch steeds Uw Hulstkamp.
De stukken vlogen over den dijk
heen.
Vanmorgen om ongeveer tien minuten voor
acht is, op een afstand van pl.m. 400 meter
van den windwijzer, richting Huisduinen, een
mijn tegen den dijk geslagen en ontploft, doch
het was niet zoo fataal als de vorige week
Vrijdag, toen op Huisduinen en in Den Helder
tal van ruiten aan diggelen sloegen. Het was
meer een zwaar kanonschot. De stukken van
dezen mijn sloegen over den dijk heen en
heele brokken kwamen in de fortgracht, ach
ter den dijk terecht. Vele Jutters bemachtigden
later een „souvenir" van het monster.
Men ziet echter, hoe gevaarlijk het is
zich in de nabijheid van een drijvende mijn
te begeven. De ontploffing had zeker
slachtoffers geëischt als er op dat mo
ment menschen in de omgeving geweest
waren. Een stuk van de mijn bleef tegen
den dijk liggen. De dijk zelf werd niet be
schadigd.
Half tarief.
Ter gelegenheid van het a.s. St. Nicolaas-
feest kunnen St. Nicolaas-postpaketten voor
onder de wapenen zijnde militairen beneden
den rang van officier, voor zoover deze post
paketten door'tusschenkomst van de Veldpost
worden uitgereikt, tegen de helft van het voor
postpakketten geldend tarief worden verzon
den, mits de pakketten ter post worden be
zorgd in het tijdvak 27 t.m. 30 November.
Het is de bedoeling deze postpakketten eerst
of omstreeks 5 December tijdens de St. Nico-
laasviering, aan de geadresseerden uit te rei
ken.
Het adres van deze St. Nicolaas-postpakket-
ten en de bijbehoorende adreskaarten behooren
door de afzenders te worden voorzien van 2
elkaar schuin snijdende lijnen in inkt, ter on
derschei!.'I ïg van postpakketten, »welke di
rect na aankomst moeten worden uitgereikt en
waarvoor het volle tarief wordt voldaan.
Ned. Herv. Gem. (Nwe. Kerk, Weststraat).
Geen dienst.
Westerkerk (Helden der Zeeplein)
's Morgens 10.30 uur Ds. F. W. J. v. d.
P°el-
's Avonds 7 uur: Ds. A. van Biemen, te
Barsingerhorn, Liturgische Jeugddienst.
Geref. Kerk (Julianapark)
V.m. 9 u., Cand. Y. Feenstra.
's Morgens 10.45 uur Ds. Tollenaar.
N.m. 4 uur: Cand. L. Doekes, van Kam
pen.
N.m. 5.45 uur: Cand. Y. Feenstra.
Geref. Kerk (Rehoboth-Kerk)
V.m. 10 uur: Cand. L. Doekes.
N.m. 5.45 uur: Ds. Veenhuizen.
Bediening van den H. Doop.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat)
's Morgens 10 uur en 's avonds 5.30 uur;
Ds. Hennephof, van Scheveningen.
Donderdag a.s.
's Avonds 7.15 uur, Ds. Hennephof, van
Scheveningen
Chr. Geref. Kerk (Steengracht)
's Morgens 10 u. en 's avonds 5 uur Lees-
dienst.
Herst. Evang. Luth. Gem. (Weezenstraat)
's Morgens 10.30 uur en 's avonds 6 uur;
Ds. W. J. F. Meiners. Onderwerp: „Lij
dende kerk, Strijdende kerk, Triumphee-
rende kerk".
Maandag a.s., 8.15 uur (bovenlokaal):
Bijbellezing Ds. W. J. F. Meiners. Onder
werp: De Bergrede.
Doopsgezinde Gemeente (Kerkgracht)
Geen dienst.
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 76)
's Morgens 10 uur Kerkdienst.
Pastoor H. J. Verheij.
Evangelisatie (Palmstraat)
's Morgens 10 uur: Ds. J. H. Jansen.
N.m. 5.30 u., Ds. J. H. Jansen,
Evangelisatiegebouw (Vijzelstraat)
's Morgens 10 uur Samenkomst.
Zondagmiddag 4 uur, Straatprediking
Tuindorp
's Avonds 8 u. Evangelisatie-samenkomst.
Leger der Heils
7.30 u.: v.m. Bidstond.
10 uur v.m. Heiligingsdienst.
3.30 u. n.m.: Openluchtsamenkomst Julia
napark.
8 uur n.m. Verlossingssamenkomst.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw.str. 8.
's Morgens 10 uur en 's avonds 5 uur.
Samenkomsten.
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente
Geen dienst.
JULI AN ADORP
Ned. Herv. Gemeente
's Avonds 7.30 u., Ds. M. van Wichen.
Zendingsgebouw „De Ster der Hope"
's Avonds 7 uur: De heer H. v. Doorn,
Alkmaar.
Iwee stuks 1 0 ct. - TwaaH stuks 50 ct.
Van hedenavond 9 uur tot Maandagmorgen
is alleen geopend de apotheek van de firma
SmeetsSnel, Weststraat.
Van Maandag 27 Nov. tot 4 Dec. wordt
.avond- en Zondagsdienst waargenomen door
A. P. Hoolmans, Spoorstraat.
eindelijk de aangewezen plaats, waar men
zou gaan schieten.
Eerst zou de eene ploeg paffen met de
karabijn, en de andere ploeg achter de borst
wering bij de schijven, om de voltreffers aan
te wijzen, en de nieten af te vlaggen.
Tom verdween met nog enkele andere
trouwe kameraden in de schuilplaats bij de
schijven. Boris, zijn toegewijde boezemvriend
zou met de andere groep 't eerste schieten.
Tom kon precies in een spiegeltje dat
opzij van zijn schuilhok zat, zien, wie er zou
schmten en dus riep hij steeds: „noe schiet
den diee en noe die lange..." enz.
Opeens zag hij, dat Boris zou gaan schie
ten en meteen flitste het door hem heen'
„Mien kameraad mot die deuze cigaretten
winnen, welke de vaondrig uutgeloofd het
kriegem"6110 d® meeste punten zou
vallen^ro' PenRL' het eerste schot was ge
vallen, 10 wees Tom aan...
Psssst... pen... weer een 10.
„Alle duvels op een bervat.' wat schiet die
knul goed." grinnikte Tom'
een 8... 6 V1-i e en laatste schot
Bons verliet zijn plaats en in het spiegeltje
zag Tom dat aan zijn vriend door den vaan
drig de doos cigaretten werd aangeboden,
schijnbaar met een pittige toespraak.
Nadat allen voldoende geschoten hadden
verdween men weer, zooals men gekomen
voorop16 aUt°'S 611 06 Luitenant weer
Onder het rijden gaf Tom zijn vriend Boris
Wonk^?, 6T, ?lap °p diens schouder, die
Klonk als een klok.
°U,We' ie mao mien noe wel de helft
van die deuze géven, want zonder mien had
^nccit gekregen, prul-schuttert*!"
„Wat... bulderde Boris, eerst slao ie mien
half ens, en noe wil ie ook nog de helft van
die siegeretskes?" 1 van
„Schiet ie dan ook maor is zo as ikke'"
,,t Zol mien wat wèzen," brulde Tom' as
dan netm^r d® kuule ^aot zi"en en as"ik
net zo as ie 4 afzwabbers schiet daor
veur in de plaotse dan ook maar tienen en
negens anwiest... n
Geef mien noe maor es een lekker
«we... toch,
