PROTEST
Avonturen van een Britsche
duikboot
OPNIEUW LUCHTSLAG
boven Helgoland
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER 19 DECEMBER 1939
bij de oorlogvoerenden
„Wilde" bussen
in de Kerstweek
H.M dc Kooingin neemt
deel in de Staatsleeoing
IJsbrekers
op het IJsselmeer
Berlijn ontkent
EERBERICHT
dinsdag
67e JAARG. No. 8803
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Zeegevecht voor Montevideo schond
neutraliteitszöne
Hitier houdt beraad
Nederland vroeg
Duitschland volledige
genoegdoening
Dit nummer bevat 12 pagina's
DE BILT SEINT t
Groot aantal machines
verloren gegaan
l
HELDEKSCHE COURANT
Uitgave der Uitg.-Ml|. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MILITAIRE PRESTATIE VAN
WEERSZIJDEN VERKLEIND.
Cantillon, de Argentijnsche minis
ter van buitenlandsche zaken, heelt
verklaard, dat hij vandaag een nota
zal publiceeren, welke 21 landen ge
zamenlijk zullen zenden aan de oor
logvoerende landen om te protestee-
ren tegen de schending der mari
tieme neutraliteitszöne, welke door
de conferentie van Panama is
vastgesteld.
De nota is opgesteld door Cantil
lon. Zij heeft de goedkeuring ont
vangen van verscheiden Ameri-
kaansche staten.
Zij geeft een vastberaden uiteen
zetting van de ontevredenheid welke
gewekt is door het jongste zeege
vecht in de Zuid-Amerikaansohe
wateren.
WAT BEHELST DE DECLARATIE
VAN PANAMA?
De declaratie van Panama, welke in Oc-
tober j.1. is aangenomen op de Pan-Ameri-
kaansche conferentie, heeft een driehon
derd mijls-veiligheidszone rond Amerika
vastgesteld.
Huil heeft gezegd, dat, indien de Euro-
peesche oorlogvoerenden binnen de zone
tot vijandelijkheden zouden overgaan, de
21 republieken in conferentie zouden bij
eenkomen, om te bepalen welke actie zij
zullen ondernemen.
HITLER BOOS OP URUGUAY?
Naar de „United Press" nog uit Berlijn
verneemt, veronderstelt men, dat de kwes
tie van de „Graf Spee" het voornaamste on
derwerp van bespreking heeft uitgemaakt
op een conferentie van twee uren, welke
tusschen Hitier, Keitel, Brauchitsch, Raeder
Goering en andere generaals gistermiddag
in de rijkskanselarij plaats had.
Goed ingelichte kringen zijn van meening,
dat 't incident nog niet afgesloten is. Er
zijn echter geen aanwijzingen wat de verder
te nemen maatregelen zullen zijn.
In officieel© kringen verbergt men
zijn ongenoegen niet over de tijdsli
miet van 72 uur. Men beweert dat
deze niet voldoende was, om de
„Graf Spee" zeewaardig te maken.
Over het algemeen wordt echter
niet verwacht, dat Duitschland bij
voorbeeld van Uruguay schadever
goeding zou eischen.
In de Duitsohe pers pleegt men een ern-
stigen aanval op de houding van Uruguay
Men spreekt van een „actieve en passieve
schending van het volkenrecht door Enge
land en Uruguay."
„De regeering van Uruguay, zoo schrijft
de „Deutsche Allgemeine Zeitung", beeft
gebogen voor den druk van Engeland en
Frankrijk en daarmede een onvriendelijke
handeling begaan tegen ons, want zij heeft
geweten, dat vóór de monding van de La
Plata de Engelschen een kring van oor
logsschepen hadden geconcentreerd, die zich
op het enkele Duitsche schip zouden storten,
Zoodra de termijn was afgeloopen".
De helden van de „Graf Spee",
aldus de .Nachtausgabe", hebben het
niet verloren tegenover een moedi
gen aanval van de Engelschen, niet
tegenover een militaire superioriteit
van Engeland en Frankrijk, doch
eenvoudig tegenover 'n leelijke di
plomatieke intrige van Engeland".
De minister van Buitenlandsche Zaken
van Uruguay voelt zich echter onschuldig;
hij heeft uitdrukkelijk verklaard, er zich
van bewust te zijn, de beginselen der neu
traliteit en van de internationale wetten te
hebben gehandhaafd.
HET LOT VAN DE BEMANNING.
De Argentijnsche autoriteiten hebben me
degedeeld. dat de duizend opvarenden van
de „Graf Spee" geinterneerd zullen
worden, op grond van de Haagsche conven
tie.
Waarschijnlijk zullen de minderen naar
het immigratie-eiland Martin Garcia, dat
midden in de rivier de la Plata gelegen is,
worden gebracht, terwijl de officieren met
meer onderscheiding zullen worden behan
deld.
MARINEGEHEIMEN?
Een delicate kwestie blijft de vraag wat
met het wrak van de „Graf Speezal ge
beuren. Marinedeskundigen hopen uit de
instrumenten van het schip eenige belang
rijke Duitsche marinegeheimen te kunnen
ontdekken.
Van het wrak stijgen nog steeds zware
rookwolken op, terwijl nog van tijd tot tijd
explosies gehoord worden. De olie bedekt de
golven.
Van de Rijksgebouwen te Berlijn hangen
de vlaggen halfstok.
DE GRAF SPEE „LAF"?
Niet slechts wordt van Duitsche
zijde de Engelsche militaire presta
tie bij den ondergang van het vest
zakslagschip verkleind, zooals blijkt
uit bovenstaande beschuldiging, dat
de „Graf Spee" slachtoffer van een
intrige is geworden, doch ook de En
gelschen geven den Duitschen ma
rine-mannen weinig eer.
Churchill heeft n.1. gisteravond voor de
radio gezegd:
Het vestzakslagschip werd ondanks zijn
veel zwaardere pantsering gedwongen door
drie Britsche kruisers zijn toevlucht te zoe
ken in een neutrale haven. In de haven aan
gekomen had het de keuze tusschen internee-
ring of weer uitvaren om te vechten en in
een slag onder te gaan gelijk de Rawalpindi,
hetgeen eervol zou zijn geweest. Het koos
evenwel een derde alternatief.
Het liep uit, niet om te vechten,
doch bracht zichzelf tot zinken in een
vaargeul van een neutralen staat,
waar het onderdak had bekomen en
hulp op de wijze als het internatio
nale recht voorschrijft.
Op dat oogenblik wist het vestzakslag-
schip, dat de Britsche zware schepen Renown
en Ark Royal zich nog op 1000 mijl afstand
bevonden om brandstof in te nemen te Rio.
Wat buiten de haven wachtte, waren twee
kruisers, de Ajax en de Achilles, met zes-
duimskanons, welke het naar binnen had
den gejaagd en de kruiser Cumberland met
achtduimsgeschut, die aldus Churchill, was
aangekomen ter vervanging van de bescha
digde Exeter.
HET DRAMA BIJ VENLO:
Vragen van den heer de Marchant
et d' Ansembourg beantwoord.
Op de vragen van het Tweede Kamerlid
de Marchant et d' Ansembourg in verband
met't optreden van gewapende Duitschers op
Nederlandsch grondgebied bij Venlo op 9 No
vember 1939, heeft de Minister van Algemee-
ne Zaken a.i., mede namens den minister van
Buitenlandsche Zaken als volgt geantwoord:
Het is waar, dat op 9 November jl. eeni
ge gewapende Duitschers de Nederlandsche
grens bij Venlo hebben overschreden en
op Nederlandsch grondgebied onder bedrei
ging met wapengeweld de inzittenden van
een auto, waaronder een Nederlandsch offi
cier, hebben overmeesterd De identiteit der
genoemde Duitschers kon dezerzijds niet
worden vastgesteld. Ook hebben deze Duit
schers de auto met inzittenden met geweld
over de grens gebracht.
De regeering heeft van de Duit
sche regeering volledige genoegdoe
ning verlangd voor deze schending
van ons grondgebied, met inbegrip
van de invrijheidstelling van den
ontvoerden Nederlandschen chauf
feur en het lijk van den Nederland
schen officier, die bij den overval
volgens de verklaring van ooggetui
gen den dood heeft gevonden.
TER ASSISTENTIE VAN DE
SPOORWEGEN.
Naar het Hsb. verneemt, zullen ter gele
genheid der a.s feestdagen de Rijksverkeers
inspecties in de resp. prov. toestemming
verleenen op aanvragen tot het verrichten
van z.g. ongeregeld vervoer, op trajecten,
welke op die dagen door de spoorwegen
niet of in onvoldoende mate kunnen wor
den bediend. Dientengevolge zal het moge
lijk zijn om op de betrokken trajecten die
vrijwel identiek zijn met de grootste af
standen, welke ons land kent, autobussen
of toerwagens te doen rijden, mits dit ver
voor slechts een aanvullend karakter dra-
ge, en mits rekening worde gehouden met
het voorgeschreven minimum-tarief van 1
cent per zitplaats-kilometer. Door de zeer
velen in den lande, die reeds vreesden dat
er dit jaar niets van Kerstbezoek zal kun
nen komen, zal deze beslissing van de R.V.
I. met vreugde worden begroet.
Naar wij vernemen, zal H.M. de Ko
ningin voor een aanmerkelijk be
drag deelnemen in de nieuwe
Staatsleening.
Schepen varen in paren uit.
Op het oogenblik is het alleen voor
stoomschepen nog mogelijk om het
IJsselmeer over te steken. Op het
Buiten-IJ is het ijs ongeveer 8 cm.
dik. Vijf vaartuigen voorzien van
sterke motoren, moesten gisteren on-
verrichterzake in de Oranjesluizen
terugkeeren.
Gisteravond om negen uur zijn de stoom
schepen „IJssel" en „Meppel 2" van Amster
dam vertrokken, resp. met bestemming
Zwolle en Meppel. Zij zullen gezamenlijk op
het IJsselmeer den strijd tegen het ijs aan
binden. Om elf uur zouden de stoomschepen
„Friesland" en „Jan Nieveen" naar Lemmer
vertrekken. Ook deze schepen zullen eika
der bijstaan, De „Friesland" is van een ijs-
breker voorzien. Aan den achtersteven van
het schip zijn voorzieningen getroffen, op
dat de „Jam Nieveen" indien zulks noodig
is, de „Friesland" kan opduwen.
Om half negen vertrok voorts de sleep
boot „Tina" kapitein Wagemaker, naar Sta
voren om daar als ijsbreker dienst te doen.
„Holland" won het!
Het s.s. „Holland" van de Holland-Fries
landGroningen-lijn, welk schip gisteroch
tend om negen uur van Amsterdam is ver
trokken, heeft zonder vertraging Lemmer
bereikt.
De kapitein van de „Holland" rapporteer
de, dat nabij de eerste bocht van den Ring
dijk en voorbij het eiland Urk nog veel wa
ter open is. Bij de Lemsterhaven echter
heeft zich een dunne ijslaag gevormd, wel
ke de scheepvaart last veroorzaakt. Stoom-
sohepen ondervinden echter van dit ijs geen
belemmering.
Reddingboot neemt gestrande
passagiers op.
Wegens het vele drijfijs op de Wadden
is de veerboot Oostmahorn-Schiermonnikoog
gistermorgen twee uur voor afvaarttijd ver
trokken.
Reizigers, die van deze boot gebruik wil
den maken, onder wie de jachtclub en een
aantal militaire verlofgangers, kwamen te
Oostmahorn aan, toen de veerboot reeds
vertrokken was. Het twintigtal is toen per
reddingboot „Insulinde" van de Noord en
Zuidhollandsche Reddingmaatschappij naar
het eiland gebracht.
TWEE DUITSCHE KRUISERS GE
TORPEDEERD EN EEN DUIKBOOT
VERNIETIGD?
Een Britsche duikboot, volgens officieele
mededeelingen de „Ursula", volgens Reuter
„Salmon" heeft merkwaardige avonturen be
leefd.
Op een kruistocht door de Noordzee kreeg
de duikboot het Duitsche mailschip „Bre
inen" in zicht en beval het schip te stoppen
De duikboot maakte zich gereed een waar
schuwingsschot af te vuren, toen vijande
lijke vliegtuigen de duikboot dwongen onder
te duiken. Ondanks het feit, dat Duitsche
vliegtuigen in de nabijheid waren, kwam de
duikboot boven water en gaf de „Bremen"
een teeken, onmiddellijk te stoppen. De „Bre
men nam hiervan geen notitie. De comman
dant van de duikboot maakte zich gereed
een schot af te vuren voor den boeg van de
„Bremen", toen hij opnieuw gedwongen werd
te duiken.
Vier en twintig uur later, Donderdagmid
dag zou zij een Duitsche kruiser van de
Keulen-klasse aan de monding van de Elbe
tot zinken hebben gebracht. De kruiser werd
beschermd door zes Duitsohe torpedojagers.
Reuter spreekt nog van een tweede krui
ser en meldt hieromtrent:
De duikboot zag een vestzakslagschip, twee
slagkruisers en drie in de nabijheid varende
Verwachting: des ochtends in
het noordoosten matige vorst
overigens lichte vorst tot
temperatuur om het vries
punt, tijdelijk toenemende
bewolking. Droog weer.
Zwakke tot matige wind uit
oostelijke richtingen.
kruisers. De commandant van de duikboot
besloot te probeeren meer dan één schip
buiten gevecht te stellen. De eerste torpedo
trof den kruiser „Leipzig" en men gelooft,
dat nog twee torpedo's een anderen zwaren
kruiser getroffen hebben. Drie andere torpe
do's schoten tusschen de vijandelijke schepen
door. Nadat op de duikboot jdcht was ge
maakt, keerde deze na het vallen van het
donker naar de plaats terug en constateerde,
dat een oppervlakte van bijna vier vierkante
mijlen met een dikke laag olie bedekt was.
De admiraliteit voegt hieraan toe: „Het
lijkt zeker, dat minstens een zware kruiser,
behalve de „Leipzig" ernstig is beschadigd
en het is zeer wel mogelijk, dat ten minste
één van de schepen er niet in geslaagd is
de haven te bereiken.
Ontkend!
Van Duitsche zijde wordt pertinent tegen
gesproken, dat een kruiser tot zinken is ge
bracht.
De mogelijkheid bestaat, zegt men, dat op
genoemden dag de ontploffing onder water,
welke door een lichten kruiser is waarge
nomen, het gevolg was van een torpedo,
welke door een Britschen onderzeeër was
afgevuurd. Zooals evenwel in het legerbe-
richt van 14 December reeds is gemeld,
heeft deze ontploffing slechts geringe scha
de aangericht.
ZEER TEGENSTRIJDIGE OPGA
VEN OVER DE VERLIEZEN.
Gistêrmidd<ag hebben Engelsche
vliegtuigen een massale aanval on
dernomen in de bocht van Helgoland
het Duitsche maritieme steunpunt
aan de Noordzeekust. Volgens de
Duitsche berichten namen er 44 mo
derne Britsche gevechtsvliegtuigen
aan deel, waarvan er niet minder
dan 34 werden neergeschoten.
De Engelschen daarentegen beweren dat
zij twaalf Duitsche Messerschmittvliegtui-
gen hebben vernietigd terwijl zeven Britsche
machines niet zijn teruggekeerd. De Duit
schers geven slechts het verlies van twee
machines toe.
Verbitterde gevechten.
Er werd, aldus het D.N.B. gepoogd om ver
scheidene plaatsen aan de Noordzeekust aan
te vallen. Verscheidene verbitterde luchtge-
Een sectie zware mitrailleurs op motoren met zijspan, opgesteld tijdens de
oefeningen van het Nederlandsche veldleger, welke dezer dagen gehouden
wer den.
vechten werden boven het binnenste deel
van de Duitsche Bocht gevoerd.
Brokstukken van neergeschoten Engelsche
toestellen zijn op de Duitsche eilanden aan
gespoeld. De bemanningen van twee Engel
sche vliegtuigen werden gevangen genomen.
Enkelen Engelschen gelukte het door te bre
ken naar Wilhelmshaven. Zij raakten in ge
concentreerd luchtdoelvuur, zoodat zij er
niet toe kwamen bommen neer te werpen.
Deensch ooggetuigeverslag.
Naar United Press uit Tonder op Jutland
mededeelt, hebben bewoners van de eilan
den die het dichtst bij de Duitsche grens lig
gen verklaard, dat gisteren het zwaarste
luchtgevecht sinds het begin van den oor
log boven de Duitsche luchtbasis op het
eiland Sylt heeft gewoed.
Ooggetuigen van het luchtgevecht, dat het
best van het eiland Rom was te volgen, heb
ben medegedeeld, dat veertien bommen zijn
geworpen. De uitwerking is onbekend.
Een paar minuten na 10 uur in den
morgen begon het luchtdoel-geschut
op Sylt hevig te vuren. Een afdre-
ling Messerschmitt-toestellen steeg
op teneinde met de aanvallers
waarschijnlijk Britsche vliegtuigen
slag te leveren. Het zicht was niet
bijzonder helder, zoodat de ooggetui
gen niet in staat zijn geweest de
vijandelijke machines van de Duit
sche te onderscheiden en de details
van den slag waar te nemen.
Ook is volgens ooggetuigen het Zuidelijk
deel van het Duitsche eiland Hörnum naar
alle waarschijnlijkheid ook met bommen be
stookt.
Van alle zijden zijn berichten binnengeko
men, die er op wijzen dat de activiteit van
de Britsche luchtmacht boven Sylt sinds
eenige nachten ongewoon groot is geweest.
Een later ontvangen bericht meldt nog, dat
de ontploffingen van zulk een hevigheid wa
ren, dat huizen te Esbjerg trilden. Ook is
een beschadigd vliegtuig, vermoedelijk van
Duitsche nationaliteit, op 250 m. hoogte over
de Deenschc stad Toender gevlogen.
Het doel was oorlogsschepen aan
te vallen.
De Britsche bombardementsvliegtuigen be-
hef1 fWiZ1- h opT,ec;n verkenningsvlucht met
doel ieder Duitsch oorlogsschip, dat od
zee aangetroffen wordt, aan te vallen Er
W Vni811 See£ Pu^tsclle oorlogsschepen gezien.
lnnM t Engelsche ministerie van
luchtvaart maakten de twaalf Messer-
schmidtvliegtuigen, welke omlaag zijn ge-
schoten, ongeveer 50 pet. uit van de Duitsche
worpen, die m den strijd werden 8®"