Hei jam 1939 passeert de revue Zesde blad Wanneer op den laatsten avond van het jaar ■wjj in de rustige stilte onzer kamers, wach tend op den laatsten klokslag van dit voor- bijgegane jaar, inkeeren in ons zelf en onze gedachten zich keeren naar wat voorbij ging in de maanden en de vele jaren, die achter ons liggen, en het is, alsof de nevel van het ver leden wordt weggeschoven, dat dat verleden schijnt open te liggen voor onzen bedachtza- men blik, dan kan het gebeuren, dat in een menschenhart als van zelf de vragen oprijzen: waarom? waardoor? waartoe? en dat we ons rekenschap trachten te geven van het leven. En in de rij van opvolgende gebeurtenissen, die zich aaneenschakelen als de onvermijdelijke schalmen van een keten kunnen wij wel soms iets ontdekken van de onverbiddelijkheid van oorzaken en gevolgen in alle levensgebeuren, het gebeuren in eigen leven en het gebeuren ln de groote wereld rondom. Het is goed, dat we daarop acht slaan en ons het leven bewust maken, de enkeling zoowel als de menschheid. Het kan ons de geweldige beteekenis leeren van wat we thans om ons heen zien gebeuren en de eischen ook, die dat gebeuren aan ons Stelt. Het levensgebeuren heeft de laatste jaren gigantische afmetingen aangenomen, gigan tisch naar haar beteekenis en naar den invloed dien zij op het leven der menschheid oefenen en zullen oefenen. Wij doorleven een der hevigste en voor het leven der menschheid meest bedui dende worstelingen der wereldgeschiedenis, die, willen we haar tot een goed einde brengen, van ons allen een vastberaden en onafgebroken in spanning eischt. Het is een worsteling niet van het afgeloopen jaar en van de voorafgaande en komende jaren alleen, maar een worsteling, feitelijk zoo oud als de menschheid, maar die wij dachten uitgestreden te hebben en die on der den invloed van den wereldoorlog nu na dien oorlog 'zich in een nieuwen en heviger vorm en gevaarlijker dan ooit met onvermoede kracht heeft geopenbaard en ons beschavings leven bedreigt. Het is de strijd tusschen het barbarisme van eeuwen, dat zich in een nieu we gedaante toont en de negatie inhoudt van de persoonlijkheid en van het recht als de be- heerscher van het menschenleven en de krach ten, die de menschheid uit dat barbarisme tot de hoogten der beschaving hebben opgevoerd. En die strijd teekent zich de laatste jaren hoofdzakelijk af in den strijd om de natuur lijke menschenrechten, zooals die in de demo cratische vrijheden verankerd liggen, welke strijd in den nieuwen oorlog vorm heeft ge kregen. In een overzicht over het jaar 1938, dat wij een jaar van angstige beklemming noem den, schreven we: „meer dan 1938 zal wel licht 1939 het beslissende jaar worden". En 1939 is het jaar der beslissing geworden. Niet als zou de beslissing in den strijd, in de wor steling van eeuwen in haar nieuwe gedaante gevallen zijn, maar omdat de openlijke strijd eindelijk aanvaard is en daarmee deze strijd in een beslissend stadium is getreden. De catastrophe, die zoo lang al dreigde en die onvermijdelijk komen moest, is gekomen en dreigt met haar vreeselijkste verschrikkin gen. Maar de angstige beklemming, die ons bij den uitgang van 1938 den adem af sneed, was niet allermeest de angst voor die catastrophe, die we toch onvermijdelijk wisten. Wij hadden in 1939 een nederlaag beleefd van staten, die in onze volkerengemeenschap de krachten vertegenwoordigen die ons huidig be schavingsleven tegen den opdringenden storm vloed trachten te verdedigen, en die krachten zien terugwijken voor de niets ontziende krach ten van den aanval. En de angst beklemde ons om de gevolgen van die nederlaag, de angst om den afloop van de geweldige worste ling, die gaande was. Nu in 1939 hebben we wel de gevolgen gezien van die nederlaag in een verder voorschrijden van den aanval en een steeds driester optreden van de aanvallers. Maar we hebben ook gezien hoe de krachten, die ons beschavingsleven verdedigen, niet lan ger zijn teruggeweken maar stand hielden. En al is de angst nog niet geheel van ons afgeval len, we hebben iets van het vertrouwen her wonnen. Nu de catastrophe, die zoo lang dreig de over ons gekomen is, en de worsteling in een openlijken strijd is uitgebarsten, die een nieuwe wereldoorlog waarschijnlijk maakt, nu doorhuivert ons niet alleen de angst om de verschrikkingen van den oorlog en zijn gevolgen voor de wereld, maar gloort, hoe zwak ook, iets van het licht, waarin w\j een betere toekomst zien dagen. De angstige beklemming, die ons na de conferentie van Munchen bevangen had en waarmee wij 1939 ingingen, nam de eerste maanden van dit jaar nog voortdurend toe, totdat ze in Maart haar hoogtepunt scheen te bereiken, maar in die maand nog langen tijd onverzwakt aanhield om eindelijk over te gaan in een gelaten zekerheid. De verklaring van Chamberlain, dat Munchen den vrede niet al leen gered, maar ook verzekerd had, kon die be klemmende spanning niet wegnemen. Men be greep dat' Munchen allerminst een oplossing was, maar integendeel, het sein voor een voort durend driester optreden der totalitaire sta ten, die hun tegenstanders, voor hun eischen hadden zien terugwijken, en dat, zoo München den vrede verzekerd had, het een vrede zou zijn onder de heerschappij dier staten. De ge beurtenissen van Maart, de bezetting van Bo- hemen en Moravië door Duitschland en de ver nietiging van de Tsjecho-Slowaaksche repu bliek, en de bezetting van Albanië door Italië, kwamen dit besef met een schrikwekkende duidelijkheid bevestigen. Maar de reactie op deze brutale aanvallen kwam tevens het vertrouwen herstellen in het stand houden der Westersche staten, die, door deze daden op geschrikt, plotseling vastbesloten stelling na men en zich in sneller tempo en in grimmige vastberadenheid op een strijd gingen voorbe reiden. Het bleek steeds duidelijker, dat de dictators te veel gewaagd hadden en zich ver gist in de inschikkelijkheid hunner tegenstan ders. En men vroeg zich van nu af aan met meer af of de Westersche mogendheden nog verder zouden terugwijken, maar of de dicta tors hun politiek zouden durven doorzetten en wanneer en waar, zoo dit het geval bleek, de botsing zou plaats hebben. v Het einde van den Spaan- schen burgeroorlog. had het gevaar, dat uit de tegenstellingen rondom de Middellandsche Zee dreigde, tot veel geringer afmetingen teruggebracht. Na den val van Barcelona had Franco geheel Catalonië in een vrg snel tempo ver overd. Te Madrid liet men niet na daaruit de consequenties te trekken. Na afzetting van de regeering vormde zich een verdedi- gingsraad, die onderhandelingen met Franco opende. Toen deze alleen met onvoorwaarde lijke overgave genoegen wilde nemen, werd nog een korten tijd verzet geboden. Maar einde Maart kon Franco Madrid reeds als overwinnaar binnentrekken. Daarmee was de strijd beslist. Reeds voor dien was Franco successievelijk door de verschillende staten erkend, die van nu af aan trachtten hun be trekkingen met Spanje te verbeteren. De Westersche mogendheden vreesden, dat Duitschland en Italië, die, naar nu bleek, Spanje ondanks de door hen onderteekende overeenkomst van niet-inmenging op de meest brutale wijze met troepen en materi aal gesteund hadden, het land zouden blijven overheerschen en daarmee hun positie in de Middellandsche Zee ten zeerste versterken. Maar het bleek al spoedig, dat hij in bijzon der contact met Duitschland en Franco zijn eigen weg wilde gaan, al bleef Italië en trad hij later toe tot 't anti-komintern-verdrag, een verdrag, dat na de jongste gebeurtenissen feitelijk zijn beteekenis verloren heeft. Reeds voor deze definitieve overwinning van Franco echter en de gedeeltelijke ter zijdestelling van het gevaar, dat uit de Mid dellandsche Zee voor den vrede dreigde, had de gespannen aandacht der wereld zich rond om Midden-Europa samengetrokken, waar men de botsing zag naderen, die over Euro pa's lot beslissen moest. Ofschoon Italië met openhartige duidelijk heid zijn eischen aan Frankrijk bleef stellen en door de bezetting van Albanië, die het evenwicht in Zuid-Oost-Europa en op den Balkan dreigde te verstoren, het verzet der Westersche mogendheden scheen uit te lokken en een botsing in de Middellandsche Zee waarschijnlijk te maken, was het toch reeds duidelijk geworden, dat niet hier, maar in Midden-Europa de strijd zou losbreken, die tusschen de totalitaire staten en de demo cratieën, althans tusschen deze en Duitsch land beslissen zou. De Itaiiaansche aanval op den Balkan mocht een ernstige aantasting zijn van het recht der kleine staten en een bedreiging vormen voor de staten rondom de Middellandsche Zee, de doorvoering van Hitler's plannen bedreigde geheel Europa met een ernstiger gevaar voor overheersching. En het was deze doorvoering, die tenslotte het verzet wakker riep, dat tot de botsing leidde, die de wereld verwachtte. Deze plannen richtten zich naar het Oosten. En het is wel merkwaardig, dat de pogingen tot doorvoering den weg naar het Oosten voor Duitschland hebben afgeslo ten nog voor de oorlog was uitgebroken, tegen die plannen gericht. Toen Hitier erin geslaagd was te München het gebied der Sudeten-Duitschers bij Duitsch land in te lijven, verklaarde hij, als hij reeds zoo herhaaldelijk gedaan had, dat hij nu geen eischen meer in Europa had. Maar het bleek al spoedig, dat deze woorden als zooveel vo rige ijdel waren. De Tsjecho-Slowaaksche staat had te Mün chen niet alleen een groot deel van zijn grond gebied, maar feitelijk ook zijn zelfstandigheid verloren. Onder druk van Duitschland was het vervormd tot een federale staat, bestaande uit Bohemen, Slowakije en Roethenië, waarin Duitschland allerlei rechten kreeg. Maar Hit- Ier ging nog verder. Van den twist tusschen de regeering te Praag en het autonome bewind van Slawakije maakte hij gebruik om de on- van Slowakije maakte hij gebruik om de on afhankelijkheid van een pas geschapen federa len staat op te heffen. Overeenkomstig het ge bruikelijke recept ging een campagne tegen de Tsjechen, die de Duitschers zouden mishande len en een haard van onrust schiepen aan de Duitsche grenzen vooraf. Daarna werd hij door de Slowaken te hulp geroepen tegen die regeering. En nu was er voldoende reden om tot dc bezetting van Bohemen en Moravië het gebied der Tsjechen over te gaan. Presi dent Hacha werd naar Berlijn ontboden en onder bedreiging van verwoesting van Praag en Bohemen gedwongen met de Ruitsche re- geering een overeenkomst aan te gaan, waar bij hij 't land aan die regeering overgaf. Hoe pres. Hacha er toe gekomen is een dergelijke overeenkomst te teekenen, blijft raadselach tig. Maar Hitier maakte van die overeen komst een haastig gebruik door de Duitsche troepen Tsjecho-Slowakije te laten binnen rukken en zoo het land zonder strijd te ver overen. Het werd niet bij Duitschland inge lijfd, maar Bohemen en Moravië werden een protectoraat onder Duitsche heerschappij en Slowakije werd een onafhankelijke staat, fei telijk ook onder de heerschappij van Duitsch land, dat het recht kreeg er troepen te leggen en zijn buitenlandsche betrekkingen te rege len, terwijl desgewenscht Slowakije nog troe pen tot bijstand van Duitschland moest leveren. Tegen deze nieuwe Duitsche aanvalsdaad brak allerwege een heftige verontwaardiging los. Chamberlain, die zoo vol goeden moed uit München was thuis gekomen, toen hij de belofte van Hitier gekregen had, hield een felle rede, waarin hij van woordbreuk be schuldigde en alle relatie met Duitschland verbrak. Het was het sein voor een volslagen ommekeer van de Engelsche en Fransche po litiek. Maar tevens werden de oogen van Europa geopend voor het gevaar, dat onver mijdelijk dreigde. Duitschlands buren, vooral die in het Zuid-Oosten, voelden zich recht streeks bedreigd en zochten beveiliging. Roe menië, dat onder druk met Duitschland over een handelsverdrag onderhandelde en vreesde, dat het gedwongen zou worden tot een overeenkomst, die het niet wenschte, riep Engelands hulp in. De Westersche mogend heden besloten niet alleen van Roemenië, maar ook van Griekenland en later van Po len de onafhankelijkheid en onschendbaarheid tegenover een Duitschen aanval te garan deeren en boden een dergelijke garantie aan de Oostzee-staten aan, die ze echter niet aan vaardden. Duitschland liet zich evenwel door al het rumoer niet terughouden van de ver dere uitvoering van zijn plannen. Het Memel- gebied werd aan Lithauen ontnomen en bij Duitschland ingelijfd en de overweldiging van Polen voorbereid door het ontkentenen van een felle campagne tegen Polen en Poolsche mishan delingen van Duitschers, toen het bleek, dat Polen niet bereid was van zijn rechten in Dantzig afstand te doen en den zoogenaamden Poolschen Corridor aan Duitschland terug te geven, althans er een volksstemming te laten houden met de bepaling, dat zoo de bevolking voor Ouitschland koos, Polen er een vrijen weg naar zee zou krijgen en bij keuze voor Polen Duitschland een dergelijken weg naar Oost-Pruisen. De verwerping van deze Duit sche voorstellen, bij welker aanvaarding Hit- Ier de grenzen van Polen wilde garandeeren, deed büjkbaar bij den Duitschen dictator het plan rijpen Polen te overweldigen, wanneer het tenminste niet van den aanvang af in zijn bedoeling had gelegen. Polen zocht toenadering tot de Westersche mogendheden en minister Beek kwam begin April naar Londen. Het was duidelijk, dat de tegenstellingen zich toespitsten en men naar een gewelddadige botsing dreef. President Roosevelt deed een beroep op Hitier en Mus- solini waarbij hij de verzekering vroeg, dat ze geen aanval op een aantal, met name ge noemde staten, waarbij ook ons land behoor de, in den zin hadden. Het antwoord, dat Hitier in den Rijksdag gaf, nadat hij alle ge noemde staten gevraagd had of ze zich be dreigd voelden, trachtte Roosevelts bereop belachelijk te maken. Voor Europa niet alleen maar voor de geheele wereld werd het steeds duidelijker, dat Duitschland op een oorlog met Polen aanstuurde. De garantieverdragen, die Duitschland, om van zijn goede bedoelingen blijk te geven, aan de Scandinavische landen aanbood en die alleen door Denemarken aan vaard werden, konden niet gerust stellen. En hte sluiten van een Duitsch-Italiaansch ver drag van bondgenootschap en het steunen van de Duitsche eischen ten opzichte van Dantzig door tlalië, dat evenwel matigend trachtte te werken, kon de spanning slechts vermeerderen, vooral toen de incidenten te Dantzig voortdurend toenamen. In Engeland werd de dienstplicht ingevoerd en Engeland verstrekte credieten aan Polen, Roemenië, Turkije en Griekenland voor hun bewapening. De Westersche mogendheden trachtten een front van statén te vormen tegen een even- tueele agressie, wat Duitschland en Italië een omsingelingspolitiek noemden. Een Engelsch- Fransch-Turksch verdrag kwam tot stand en Engeland en Frankrijk poogden ook Rusland voor dit front te winnen. Maandenlang werd te Moskou tusschen de drie staten onderhandeld en een speciale af gezant uit Londen ging naar Moskou. De onderhandelingen wilden echter niet vlotten. Blijkbaar vroeg Rusland rechten en steun punten in de Oostze-landen, die de onafhan kelijkheid dier staten bedreigden en die En geland en Frankrijk niet wilden toestana. Duitschland bleek op dat punt toeschietelij ker. En plotseling werd de wereld verrast door het bericht van een niet-aanvalsverdrag tusschen Rusland en Duitschland, dat den 23sten Augustus te Moskou geteekend werd. Door dit verdrag veranderde de toestand met één slag. Het was duidelijk, dat Duitsch land nu geen beletsel meer zag voor zijn aan val op Polen, waar, zooals later bleek, de beide verdragsluitenden Polen reeds onder ling verdeeld hadden. Een nieuw beroep van Roosevelt op Hitier en den Poolschen presi dent, voorafgegaan door een beroep op den Italiaanschen koning was evenzeer tever- geefsch, als een verklaring, die koning Leopold van België namens de Oslo-staten aflegde en een aanbod van bemiddeling door onze ko ningin te zamen met koning Leopold. Gouw. leider Forstner werd tot staatshoofd van Dan- zig benoemd, wat feitelijk de onvermijdelijk heid van den oorlog reeds inhield. Aan Polen werden nog voorstellen gedaan in den vorm van een ultimatum. Maar voor Polen nog had kunnen antwoorden, rukten de Duitsche troe pen Polen al binnen. Engeland en Frankrijk, die zich met Polen verbonden hadden, eisch- ten van Duitschland het terugtrekken van zijn troepen. En toen daaraan niet werd vol daan, verklaarden zij zich op Zondag den 3den September met Duitschland in oorlog. Italië stelde nog een conferentie voor, maar Engeland en Frankrijk wilden daarin alleen treden, wanneer Hitier zijn troepen eerst terugtrok. De veldtocht in Polen had een ongedacht snel verloop. De Polen hoopten nog in het Oosten van hun land te kunnen standhouden, maar de aanval in den rug door Rusland, dat blijkbaar overeenkomstig afspraak met Duitschland handelde, verijdelde deze hoop. De regeering vluchtte naar Roemenië en eind September was de strijd feitelijk geëindigd, al hielden hier en daar nog Poolsche strijd krachten stand. Polen werd nu tusschen Duitschland en Rusland verdeeld. Maar het schijnt in Duitschlands bedoeling te liggen nog een afzonderlijken Poolschen staat te vormen, die dan in naam onafhankelijk zou zijn. Hitier hoopte, dat het einde van dezen strijd in Polen tevens een eind zou maken aan den oorlog tusschen Duitschland eener- en Engeland en Frank rijk anderzijds. Wanneer Polen toch niet meer te redden was, zouden de Westersche mogendheden, zoo meende hij, zeggen, dat zij aan haar ver plichtingen tegenover Polen voldaan hadden en den vrede aanvaarden, dien hij niet naliet haar aan te bieden. Deze gedachte had men ongetwijfeld tot den aanval op Polen gemak kelijker doen beslissen. Hij bleek echter bui ten den waard gerekend te hebben. De strijd om Polens bestaan als onafhankelijke staat zou niet in Polen maar in het Westen beslist worden. Maar bovendien achtten de Wester sche mogendheden het haar plicht de wereld voor goed van de Duitsche agressie te be vrijden, dat alleen mogelijk zou zijn, wanneer het Hitlerisme vernietigd was. Op Duitsch lands onderhandsche vredesaanbiedingen is dit het onveranderlijk antwoord van Enge land en Frankrijk geweest. De Westersche staten ontveinzen zich niet, dat ter bereiking van dit doel een lange en zware strijd noodig zal zijn. Maar ze richten zich daarnaar en de Engelsche regeering heeft reeds verklaard, dat ze voorloopig op een oorlog van drie jaar rekent. Hoe ze dien willen voeren, hebben de gebeurtenissen reeds getoond. De Maginot- linie aan Fransche en de Siegfriedlinie aan Duitsche zijde maken een landoorlog wel haast onmogelijk. De strijd wordt dan ook ter zee gevoerd door Duitschland door middel van duikbooten en mijnen, die rondom de Engelsche kusten worden uitgestrooid en door de geallieerden door het verhinderen van allen in- en uitvoer naar en uit Duitschland, het afsnijden van Duitschland van de zee en den wereldhandel door het in beslag nemen van ladingen uit en voor Duitschland ook op neutrale schepen. De neutralen zijn van deze oorlogvoering aan beide zijden het slacht offer. En de laatste maatregel der geallieer den om Duitsche goederen of voor minstens 25 pet. Duitsche goederen in beslag te nemen, ook wanneer ze uit neutrale havens door neutrale schepen vervoerd worden, heeft dan ook heftige protesten uitgelokt. De omstan digheden, dat Duitschland anders dan in den oorlog 19141918 toevoer kan krijgen uit Rusland en Zuid-Oost-Europa, beneemt deze blokkaae van Duitschland voor een deel haar kracht, al is het niet waarschijnlijk, dat deze toevoer toereikend zal zijn. Tegenover deze voordeelen voor Duitsch land uit de veranderde verhouding tot Rus land, welke verhouding door een vriend schapsverdrag tusschen de beide staten be vestigd werd, staan echter voor Duitschland ongetwijfeld zeer ernstige en blijvende na- deelen tengevolge van de geheel gewijzigde positie van Rusland, waarvan dit land reeds bezig is de vruchten te plukken. Nu geen Duitsch verzet meer te duchten was, waren de kleine staten van Oost-Europa aan de genade van Rusland overgeleverd, wat ze al spoedig ana den lijve ondervonden en wel allereerst de Oostzee- staten, Estland, Letland en Lithauen, aan wie Rusland een verdrag van wederzijdschen bijstand dicteerde, waarbij deze landen aan Rusland vilegtuigen- en vlootbasis afstonden en het recht gaven een aantal troepen te legeren binnen hun gebied. Toen Rusland ook aan Finland dergelijke eischen stelde, stuitte het echter op een hardnekkig verzet. Te Moskou werd lang onderhandeld over den afstand van Finsch grondgebied, waarvoor in ruil Russisch gebied zou worden afgestaan en van steunpunten voor de vloot en de luchtmacht. Het dood loopen dezer onderhandelingen had den Russisch-Finschen oorlog tengevolge. De Russische troepen vielen Fin land binnen, welks leger tot nu toe held haftig stand hield, maar op den duur voor de groote overmacht zal moeten wijken, en Russische vliegtuigen bombardeerden Hel sinki en andere Finsche steden. De verontwaardiging, die deze aanval wekte, was algemeener en heftiger dan bij den aanval door Duitschland op Polen. Overal, vooral in Noord- en Zuid-Amerika weerklon ken hevige protesten. De sympathie voor het Finsche volk, die natuurlijk in de Scandina vische landen sterk tot uiting kwam, maar vooral ook de vrees voor het communistisch gevaar en voor een verder voortdringen van Rusland naar het Westen deed het verzet nog sterker opleven. De Balkanvolken, in de eerste plaats Roemenië, voelden zich ernstig bedreigd. En ook Italië raakte beducht voor het binnendringen van het communisme tot de Middellandsche Zee, waartegen het zich in Spanje zoo krachtig geweerd had. Het kon niet anders of Duitschland werd daarvoor aansprakelijk gesteld. En deze aanval op Fin land, gevolgd op den aanslag op de onafhan kelijkheid der Oostzee-staten, liet dan ook de Duitsch-Italiaansche vriendschap niet onaan getast en verwijderde Spanje en Japan geheel van Duitschland. De Russen vormden, om in hun aanval een schijn van rechtvaardiging te geven, een zoo genaamde Finsche volksregeering uit Finsche communisten, die jaren geleden uit Finland gevlucht waren naar Rusland. De wettige Fin sche regeering werd een regeering van rebel len en wit-gardisten. En toen kwam het beroep van Finland op den Volkenbond. Rusland dat verzocht werd bij de behande ling van het Finsche verzoek tegenwoordig te zijn, maakte van deze vondst gebruik om te verklaren, dat het niet met Finland in oor log was, maar integendeel met dit land een vriendschapsverdrag had gesloten. Deze wei gering van Rusland om aan het werk te Genè- ve mee te helpen zal echter de behandeling van het Finsche beroep en een beslissing van den Volkenbond niet in den weg staan. Blijkbaar zullen ook de Westersche mogendheden die tot nu Rusland trachten te ontzien om het niet geheel in de armen van Duitschland te drij ven, niet langer aarzelen tegen deze Russische agressie positie te nemen, al loopen ze daar mee de kans, dat Rusland aan den oorlog te gen Duitschland aan Duitsche zijde actief gaat deelnemen. Het is echter niet duidelijk hoe de Volkenbond Finland zou kunnen helpen. De Zuiti-Amerikaansche staten eischen de uitstoo ting van Rusland uit den Bond. Maar daar mee zijn de Finnen maar weinig gebaat. Duitschland slaat natuurlijk de gebeurtenis sen te Genève met buitengewone aandacht ga de en dit niet alleen om den invloed dien ze kunnen hebben op Rusland's houding ten op zichte van den oorlog in het Westen, maar ook met het oog op een mogelijke behandeling van zijn strijd met de Westersche mogendheden. En het heeft de neutralen al gedreigd, dat het op hun handelingen scherp zal toezien of ze wer kelijk neutraal blijven. Dit dreigement heeft blijkbaar zijn uitwerking niet gemist, want een aantal neutralen heeft verklaard geen andere politieke kwstie te Genève te willen behan delen dan het Finsche beroep. Tot die neutralen behoort ook Nederland. Ons land, als buur van Duitschland en ge legen tusschen de oorlogvoerende staten, is door den oorlog in een moeilijke positie ge raakt en onderging ook allerlei nadeel. Ons pu blieke leven werd vrijwel geheel door de drei ging van den oorlog en later door den uit gebroken oorlog beheerscht. In April reeds werd een gedeeltelijke mobilisatie afgekondigd. Einde Augustus, toen de oorlog van zee nabij dreigde, had de voormobilisatie plaats en de afkondiging van den staat van oorlog werd spoedig door de algemeene mobilisatie gevolgd, die een groot deel van ons volk uit zijn ge wone leven en zijn werk opriep, wie weet voor hoe lang. In September trachtten onze ko ningin en koning Leopold van België te be middelen, welke poging in November, toen de Belgische koning plotseling naar den Haag kwam, werd herhaald en toen in verband ge bracht met de bedreiging door Djjitsci^and van de Nederlandsche en Belgische neutraliteit. De toen reeds uitgebroken oorlog belastte onze regeering met tal van nieuwe zorgen. Vijandelijke vliegtuigen schonden herhaaldelijk onze neutraliteit, waartegen onze luchtdoel artillerie zoo mogelijk in actie kwam, maar wat ook herhaalde protesten bij de oorlogvoe renden noodzakelijk maakte. Onze schepen werden aangehouden en opgebracht of getor pedeerd, waartegen eveneens het kracht ge protesteerd werd, het laatst nog tegen den nieuwen maatregel van Exportcontrole der gealliëerden. Voorzorgen moesten genomen worden met het oog op latere distributie van waren en enkele distributie-maatregelen wer den al'genomen en distributiekaarten werden rondgedeeld. Het incident bij Venlo, waar een Nederlandsch officier werd doodgeschoten en twee Engelschen op ons grondgebied door Duitschers werden gevangen genomen, kon ook niet zonder krachtig protest blijven. De nog niet opgehelderde smokkelarij van unifor men en de spionnage-zaak in den Haag, waar bij 2 departementsambtenaren als betrokken werden gearresteerd, deden ons den verderfe- lijken invloed van den oorlog kennen, waar ze wezen op landverraad van ernstigen aard. Verschillende wetten werden vastgesteld in verband met den oorlog, Maar gelukkig ging niet ons gansche volks leven op in aandacht en vrees voor den oor log en zijn gevolgen. Onze Koningin herinner de in haar radio-rede over moreele en geeste lijke herbewapening aan de noodzakelijkheid van zelfherziening tegenover de nooden van dezen tijd.. En haar rede vond wijden weer klank. Ons koningshuis werd verblijd met de geboorte van een tweede prinsesje, dat Irene genoemd werd. In ons parlementair leven hadden eenige nisterwisselingen plaats en traden nieuwe mi nisters op. Kort na het aftreden van minister De Wilde als minister van finantiën vroeg het ministerie-CoIijn ontslag. De Koningin belastte Dr. Colijn met de aanstelling van een nieuw ministerie. Het door dezen gevormde mini sterie hield het echter maar een paar dagen uit en werd opgevolgd door een ministerie De Geer, nadat eerst nog Mr. Dr. Kooien een po ging gedaan had om een kabinet samen te stellen. Verschillende wetten werden aangeno men o.a. een wet tot wijziging van de Dienst plichtwet, een wet tot bescherming van de openbare orde, een wet tot wijziging van de Pensioenwet voor Spoorwegambtenaren enz. De goedkeuring van het veroordeelend rapport door een door de Kamer benoemde commissie van het beleid van minister Goseling in de zaak Oss bracht eenige ongewone deining in ons politieke leven. In dit jaar bracht ook onze Koningin in antwoord op het bezoek van koning Leopold aan ons land, een bezoek aan de Belgische hoofdstad, waar ze met buitengewone harte lijkheid werd ontvangen. Het was een nieuw bewijs van de reeds hartelijke toenadering tusschen de buurlanden, die ook op andere wijze bleek en een nauwer samengaan van ons land met België tengevolge had. In Februari trad hier het kabinet Spaak af. Het werd opgevolgd door een ministerie on der Pierlot. Toen dit eveneens met de Ka mer overhoop geraakte werd het parlement ontbonden. Koning Leopold gaf door een open brief aan zijn volk bewijs van zijn medeleven in het politieke leven. De verkiezing had een geheel gewijzigde kamer door het niet ver kozen worden van de meeste rexistische leden tengevolge. In Frankrijk werd in strijd met de parlementaire gewoonte en als gevolg van den oorlog Lebrun als pre sident herkozen. Na het uitbreken van den oorlog werd de communistische partij, die Rusland volgde, ontbonden. Engeland is er nog steeds niet in geslaagd de rust in Palestina te herstellen. Het Engelsche bemid delingsvoorstel werd noch door de Joden noch door de Arabieren aanvaard. In Engeland zelf wekten de herhaalde aanslagen der Iersche terroristen onrust. Kenmerkend voor de ver standhouding tusschen Zuid-Ierland en Enge land is, dat Ierland in den oorlog neutraal is. Daarentegen hebben de andere dominions zich met Britsch-Indië naast Engeland gescnaard. In het Verre Oosten had Engeland ernstige moeilijkheden met Japan. Italië is tot nu toe, buiten verwachting, buiten den oorlog gebleven, ondanks zijn bondgenoot schap met Duitschland. Het noemt zich ech ter met neutraal maar non-belligerent en verklaart zijn belangen te willen behartigen. Met dat doel tracht het zijn invloed op den Balkan uit te breiden. En sinds Rusland zijn agressie ook tot den Balkan tracht uit te brei den, toont het sympathie voor de vorming van een Balkanblok, die door sommige Balkan- staten wordt overwogen. Het overlijden van Paus Pius XI trok de aandacht een oogenblik naar Rome waar kar dinaal Pacelli tot paus werd gekozen. Evenals Italië wenschen ook dc Vereenigde Staten buiten den oorlog te blijven, maar niet als non-belligerent maar als neutraalen. Toch zijn de sympathieën van het Amerikaansche volk, ook van het Zuid-Amerikaansche, in over- groote meerderheid op de hand der Wester sche democratieën. De wijziging van de neu- traliteitswet bewees dit, omdat nu alleen de eigen schepen der landen goederen, die be taald zijn, uit Amerika kunnen halen, waar toe Duitschland niet in staat is. Door de opzegging van het handelsverdrag met Japan raakte de verhouding tot dit land zeer gespannen, wat de algemeene spanning in Oost-Azië belangrijk deed toenemen. De oorlog in China nam nog altijd geen beslissende wending. De Japanners, verbitterd over het uitblijven van een doorslaand succes en van meening, dat de hulp van Engeland aan de Chineesche regeering daaraan schuld had begonnen een heftige anti-Britsche campagne en blokkeerden de Engelsche concessie te Tient- sin, ten einde de uitlevering te verkrijgen van vier Chineesche terroristen, die een aanslag hadden gepleegd op Japansch gezinde land- genooten, en tevens de erkenning van den nieuwen toestand in het Verre Oosten Of schoon aanvankelijk weinig geneigd tot toe geven, openden de Engelschen later onder in vloed van den toestand in Europa onderhan delingen, wat den toestand ontspande. Het ge vaar, dat een oogenblik uit het Verre Oos ten voor Engeland en den wereldvrede dreigde trok weg. En het schijnt nu wel of Oost-Azië' althans voorloopig buiten den oorlog zal blijl ven. die in Europa zal moeten worden uit gevochten,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 17