Spaanschen burgeroorlog De rijkdommen Naweeën van den Waarom collecte den pastoor tegenviel In Madrid nog voelbaar Deo Haag trouwlustig Tegen mijnen in open zee Vernieling van Finsche dorpen vatt den Finschen bodem Verdwaald op het IJsselmeer Vijftien mijnwerkers gewond Nasleep van Oss Luchtpost voor Urk Steeds sneller door het luchtruim Kerstmis incident Teleurstelling voor familie de Nigtere PE RUSSISCHE „LETTER". Hoe ziet Madrid er na den Spaanschen fmrgeroorlog, of liever na den vrede uit? En hoe neemt de Spanjaard den toestand »P? Dit vertelt de Madrileensche correspon dent van de N.R.Grt. in een artikel, waar aan wij het volgende ontleenen: Voor men het Estación del Norte bin nenrijdt overal loopgraven. Natuurlijk, de universiteitsstad met aangrenzende par ken, nog geen jaar geleden was hier het front. Maar u denkt aan uw bagage de trein is overvol, er is materiaal te kort en onderweg is er nog een wagon bezweken de Spanjaarden helpen u natuurlijk, dus u helpt terug en zoodoende staan we al middenin een serie reparatiewerkcn die tezamen het station vormen. Een desolate leegte. Op de raarste punten de straat opge broken, maar dat heb je in Den Haag tenslotte ook, zij het meer om der wille van het spel. Ziet men nader toe, dan blijkt van verschillende huizen letterlijk niet meer overeind te staan dan de bui tenmuren, met discreet we zijn in Spanje de luiken voor zoover nog aan wezig, gesloten. Kijkt men door de kieren, dan gaapt u een desolate leegte tegen. Toe vallig een bom. Toentertijd wist heel Eu ropa ervan, maar sindsdien kwam War schau en daarna Helsingfors. Als men er gens met de Finnen meeleeft, is het hier. Het verkeer. Verder is Madrid nog steeds in één woord madriléno, mischien beschrijfelijk, maar zeer zeker niet te definieeren. Nog steeds vermogen drie of vier auto's die op onont warbare wijze stilstaan, den nadruk te ge ven, dat men zich midden in het drukste en meest levensgevaarlijke verkeer bevindt. Nog steeds vraagt men zich af waarom juist deze kunstmatige creatie bij uitstek tot residentie en wereldstad uit moest dijen tot men zich herinnert, dat hier toevallig het geographische midden van de een heid Spanje ligt. Ten hoogste is Madrid een beetje rommeliger dan het placht, want iedereen keert terug maar lang niet ieder een vindt zijn huis en bijbehooren zooals hij het verliet. De hotels puilen uit en nog ziet men geregeld vrachtauto's rijden be laden met de heterogeenste stukken meu bilair plus een paar sigarettenrollende so- daten. Naar de depots, waar iedereen die iets kwijt is, weet dat hij kan gaan zoeken. Eén aspect van de liquidatie van den oor log, zooals de kanten ook nog dagelijks lijs ten arrestaties brengen wegens wandaden tijdens het „roode" bewind. In de rij— De verkrijgbaarheid der dingen des da- gelijkschen levens varieert hier van in het geheel niet tot uiterst schaarsch. In het ge heel geen boter bijvoorbeeld, geen eieren en dat in een land welks keuken zijn hoog ste triomfen uitviert in fabelachtige ome letten! zoo pas drie weken lang geen olijfolie. Schaarsch is ongeveer alles wat men verder bedenken kan, vandaar dat een zoo belangrijk deel van de huisvrouwelijke dagtaak bestaat in hetzelfde geduldige wach ten als tijdens den oorlog. Maar nu is men ten minste zeker van zijn leven. Ik zag colas voor brood en voor kolen, voor zoo wat alles wat men bedenken kan; zelfs is er in de Calle de Alcala, den Madrileenschen boulevard bij uitstek, een queue te ontwa- D« opbouw in Spanje wordt door het ge brek aan grondstoffen ernstig belemmerd. Doch niet overal ligt het werk stik Hier boven riet men arbeiders bezig de ruinen van de gevangenis te Madrid te sloopen; er komt een nieuw stadhuis voor in de plaats. ren van niets meer of minder dan heeren, te weten een voor de noodzakelijke levensbe hoefte die hier poëtisch „blonde tabak" heet. Het publiek aanvaardt Het ontstellende is de vanzelfsprekend heid, waarmee het publiek al deze onbe haaglijkheden opneemt.. Wat „verwende" landen als een ramp zouden bejammeren, wordt hier kennelijk beschouwd als de na weeën van een booze nachtmerrie, die god dank voorbij is, maar die in het leven van vrijwel iederen Spanj. onuitwischbare spo ren heeft achtergelaten. Vandaar een zekere schroom, die den buitenstaander bevangt in den omgang met Spaansche vrienden. De meegebrachte theorieën mogen correct zijn of niet, hier verliezen ze op de een of andere wijze hun beteekenis. 't Spaansche spectrum met uitsluitend wit en rood is in derdaad ietwat onvolledig, maar men geeft er zich weldra rekenschap van- dat het hier, na de gruwelijke ervaringen van de afgeloo- .pen jaren, een noodsprong betreft naar een basis, waarop Spanje, in afzijdige ongenaak baarheid misschien, maar ook zonder Ongerustheid over inwoner van Nijkerk. Een inwoner van de gemeente Nijkerk de 28-jarige A. J. Mol, is Zondag om streeks negen uur per schaats van Nijkerk uit in de richting Amsterdam vertrokken. Sindsdien heeft men niets meer van hem vernomen. Een ongeluk wordt gevreesd. Gistermorgen zijn uit Nijkerk, Bunschoten en Huizen reddingsploegen met ijsvlétten vertrokken om den vermiste te zoeken. De ze pogingen hebben tot nog toe echter geen resultaat opgeleverd. De mogelijkheid wordt niet uitgesloten ge acht, dat M. verdwaald is. De burgemees ter van Nijkerk heeft daarom schippers, die zich op het oogenblik op het IJsselmeer bevinden, per radio dringend verzocht goed uit te kijken. Het ijs ter plaatse is door den sterken dooi echter zeer zwak geworden Zij, die inlichtingen kunnen verschaffen, worden verzocht zich in verbinding te stel len met den burgemeester van Nijkerk. Het meisje in Den Bosch was Jo niet De politie van het bureau Marnixstraat te Amsterdam verzoekt ons te melden, dat het meisje, dat men in de laatste weken van December in Den Bosch, ventende met briefkaarten, heeft gezien en wier opspo ring de commissaris van politie te Den Bosch had gevraagd, omdat men in haar Jo de Nigtere had meenen te herkennen, de vermiste niet is. Het bleek een Amsterdamsche te zijn, die met een blinden man is getrouw en die beiden in hun onderhoud voorzien met den verkoop van prentbriefkaarten. iemand tot last te zijn, zijn regeneratiepro ces tot een goed einde hoopt te brengen. Hoe staat de Spanjaard tegenover den Europeesehen oorlog? In dit licht moet men ook de houding van den gemiddelden Spanjaard beschouwen te genover den huidigen Europeeschen oorlog. Afgezien van het ongemak bij den wederop bouw van zijn vaderland, is de groote on vrede iets, dat den Spanjaard slechts intellec tueel interesseert. Veel sympathie r laat staan begrip heeft hij nauwelijks voor een der partijen. Als Nederlander staat men ver baasd over de wanbegrippen aangaande En geland. Maar de Britten „hebben ons niet ge holpen in de uiterste penarie". Met Frankrijk vlot de broederlijkheid van oudsher slechts matig. Ten hoogste is het leedvermaak wel amusant waarmee men ga deslaat, hoe ze daar ter voorkoming van bin- nenlandsche troebelen in de benauwenis te elfder ure nog korte metten maken met de communisten. „En van ons hebben ze niet willen leeren!" En Duitschland? Duitschland, het wel verre en zeer vreemde, heeft den Spaanschen man in de straat volkomen van de wijs gebracht door zijn vriendschap met wat men hier als den aartsvijand beschouwt. Het gevolg is geweest, dat de Spanjaarden zich meer dan ooit zijn gaan bezinnen op het eigene; met wien men er ook over spreekt, in alle toonaarden keert het terug: het Spaansch nationalisme is Spaansch en niets dan Spaansch. Toen ik verleden jaar twee dagen in Vigo verbleef, zag men voor alle vensters en op alle hoeken groote plakkaten, waarop on der de nationale vlag die van Italië, Duitsch land en Portugal prijkten met een viva voor elk dezer landen. Thans zijn deze plakkaten volkomen verdwenen, slechts in een achter buurt van Madrid vond ik er nog een, ver geten en halfverscheurd. Fel tegen het communisme. In tegenstelling tot Italië althans tij dens het heetste van de aspolitiek prijkt hier overal slechts de beeltenis van den eigen Caudillo, veelal geflankeerd door die van José Antonio (Primo de Rivera jr.) wij len den geestelijken vader der falange. De nationale beweging, zoo men haar al niet reactionnair mag noemen, wil aanknoopen aan de oude tradities uit den tijd van Span- je's grootheid, waarbij het uitermate goed te pas komt, dat deze onafscheidelijk verbon den zijn met het christendom in den vorm van het meest rigoureuzè katholicisme. Van de gevaren, die dit katholicisme bedreigen, heeft men het extremisme van links zoo zeer aan den lijve ondervonden, dat men het voelt als de belichaming bij uitstek van al wat on- of antichristelijk, dus on- of anti- spaansch genoemd kan worden. Zoo begrijpt men de jubelkreten waarmee iédere Finsche overwinning met groote koppen op de voor pagina's wordt begroet. Deze mentaliteit verklaart ook de terminologie, waarin de eer ste Spaansche krantt die ik na jaren opende, de rhetorische vraag stelde, waarom de Europeesche mogendheden, in- plaats van elkaar te beoorloogen, zich niet opmaken tot een nieuwen grooten „kruistocht" tegen de Russen, de groote „ketters" van onzen tijd. Autobus slipte. Gladheid van den weg is oorzaak ge weest van een autobus-ongeluk, dat nog be trekkelijk goed is afgeloopen. In de vroegen morgen om 6 uur slipte gisteren een groo te autobus met mijnwerkers in de onmid dellijke nabijheid van het dorp Wijlre. De bus kwam eerst met de achterzijde tegen een huis terecht, schoof daarna rakelings langs een transformatorhuisje, drong door een haag en botste vervolgens met de voor kant tegen een huis, waar de wagen tot stilstand kwam. De vijftien inzittenden liepen allen lichte verwondingen op. Ter plaatse konden er veertien door een geneesheer worden be handeld. Een van hen was vrij ernstig ge wond. Hij werd overgebracht naar het St. Josephs Ziekenhuis in Heerlen. De overigen konden naar huis gaan. De autobus werd aan de voorzijde inge drukt en voorts zwaar beschadigd. Mr. Rost van Tonningen ging over de schreef. De procureur-generaal bij den Hoogen Raad heeft gisteren geconcludeerd tot ver werping van het. cassatieberoep van mr. M. M. van Tonningen, die door het Haagsche gerechtshof wegens beleediging van de minister van Justitie in een artikel over de zaak Oss in het Nationaal Dagblad is ver oordeeld tot een geldboete van 100 gulden. De Hooge Raad zal op 15 Januari arrest wijzen. In laatste kwartaal '39 700 paar tjes méér dan verleden jaar. In zijn Nieuwjaarsrede voor de gemeen teraad heeft de burgemeester van Den Haag mr. S. J. R. de Monchy o.a. medegedeeld, dat het aantal huwelijken in de residentie gedurende de laatste vier maanden van het jaar anderhalf maal zoo groot was als in het overeenkomstige tijdvak van 1938 (rond 2100 tegen 1400 in het vorige jaar.) De burgemeester schreef dit feit toe aan de mobilisatie. Gisterochtend half elf is een K.L.M.-toestel. bestuurd door Parmentier. op Urk gedaald. Het vliegtuig had vijftien zakken post aan boord. Om elf uur is het toestel met vier zakkeu post naar Schiphol teruggekeerd. Huishoudster bestal hem. Drie maanden geëischt. De Amsterdamsche rechtbank be handelde gisteren een zaak tegen een 62-jarige huishoudster, die eeni- ge jaren in betrekking is ge weest bij een pastoor in een kleine gemeente in Noordhol land: De vrouw werd er van ver dacht, in ongeveer twee jaar f 900. aan collectegelden en f 187.aan huishoudgeld te hebben gestolen. Het was den pastoor opgevallen, dat de collectes veel minder opbrachten dan vroe ger en om den dader, die zich in de pas torie moest bevinden te ontdekken werden er geldstukken gemerkt. De inhoud van of ferbussen en schalen werd in de keuken geteld en het gemerkte geld werd erbij ge legd. Toen kwam aan het licht, dat de huishoudster zich systematisch geld had toegeëigend. Bij haar werden eenige ge merkte geldstukken teruggevonden. Tijdens het tellen in de keuken van de pastorie had zij haar slag geslagen. Tegen over den pastoor legde zij een schriftelijke bekentenis af. Bovendien betaalde zij f 187. terug. Het bleek n.1. dat de vrouw spaar duitjes had en dit in bewaring had gegeven bij een pastoor, waar zij vroeger had ge diend. Deze had er natuurlijk geen flauw vermoeden van, dat de oude vrouw, die hem gevraagd had haar geld te beheeren en hem trouw elke maand f 50.-' of f 60.- kwam brengen, op oneerlijke wijze aan het geld was gekomen. De vrouw loopt naar de Justitie. Hiermede zou de zaak zijn afgedaan, maar de vrouw was zoo dom om bij de Justitie over den pastoor te gaan klagen: zij had onder dwang bekend en nu was zij haar spaarduitje ook al kwijt. Het gevolg van haar klacht was, dat tegen haar een vervol ging werd ingesteld. Te kort huishoudgeld? Ter zitting hield zij vol, dat zij eigenlijk onschuldig was. Wel had zij zoo nu en dan geld genomen uit het geldkistje, maar dat was, omdat zij tekort huishoudgeld kreeg en den pastoor wilde zij niet las tig valen. Er kwamen nogal eens familie leden en vrienden op de pastorie logeeren en dan kon zij niet toe. Van de collecte schalen had zij nooit iets weggenomen... De officier van Justitie vond de herhaal delijk plaats gehad hebbende diefstallen hoogst ernstig. Hij wilde echter rekening houden met den hoogen leeftijd, van verd. en het feit, dat het geld was terugbetaald. Spr. vorderde drie maanden gevangenis straf. De verdediger pleitte vrijspraak. Siibs. drong hij op een voorwaardelijke straf aan in verband met verd.'s hoogen leeftijd, haar blanco strafregister en arbeid zaam leven. Bovendien is de schade ver goed. De rechtbank zal 19 Januari vonnis wij zen. Argentinië protesteert. De regeering van Argentië heeft een pro testnota gericht tot de regeeringen van Frankrijk, Engeland en Duitschland alsme de tot die van Polen, tegen het gebruik van mijnen buiten de territorialewateren. In de nota wordt er op gewezen, dat Argen tinië den oorlogvoerenden het recht heeft toegekend mijnen te leggen in hun territori ale wateren, maar niet daarbuiten in open zee. De regeering van Argentië behoudt zich derhalve het recht voor schadevergoeding te eischen indien Argentijnsche schepen en levens van Argentijnsche burgers verloren gaan. Den Russen wacht echter een goede les.... Aan het geheele front in Finland is thans een zekere kalmte ingetreden. Ten Noorden van het Ladogameer hebben zich enkele gevechten zonder strategische waar de voorgedaan. Het belangrijkste gevecht heeft zich afgespeeld bij Raate, een plaatsje ten Zuidoosten van Suomusalmi. Een batal jon Russen, die na den grooten slag bij Suomusalmi in de bosschen waren ge vlucht, hebben gepoogd door de Finsche omsingeling heen te breken. Nu de onderhandelingen met Finland en de massa-aanvallen op het front niet zijn geslaagd, poogt de Sovjet Unie haar doel te bereiken door het vernielen van de dorpen in het binnenland, door aanvallen uit de lucht en pogen zij de verbindingen van Fin land met de buitenwereld af te snijden. Het is evenwel waarschijnlijk, dat de Finnen, wanneer zij over meer jachtvliegtuigen be schikken dan op het oogenblik, den vijand een goede les zullen geven. BIJ STALIN IN ONGENADE. Djanof, de vertrouwensman van Stalin, bijgenaamd de „Russische Kroonprins", is naar het Zweedsche blad „Stockholm Tid- ningen" bericht, in ongenade gevallen. Hij heeft niet deelgenomen aan de besprekingen van den Raad van Volkscommissarissen. Het blad voegt hieraan tóe, dat de Sowjet Russische autoriteiten zoo overtuigd waren van het slagen van den inval in Finland, dat reeds overwinningsfeesten voor 21 De cember georganiseerd waren. IJZER, NIKKEL, KOPER ZELFS GOUD EN DIAMANTEN! (Bijzondere correspondentie.) •Dat Finland het land der ettelijke tienduizendtallen meren is, was van algemeene bekendheid. Dat zijn bodem evenwel zoo rijk is aan mineralen, zal voor de meesten een verrassende onthulling zijn ge weest, die eerst door dezen oorlog aan het licht is gekomen. Er wordt zelfs goud aangetroffen, zij het dan in zeer bescheiden hoeveelheid. Finsch Lapland is niet zoo rijk aan bodem schatten als het Noorden van Zweden of 't schiereiland Kola, waaraan het in het Noord oosten grenst; doch met de energie, welke een kenmerkende eigenschap is van het Finsche volk, heeft men zich gezet aan de taak om te onderzoeken in hoeverre de bo dem mogelijkheid tot exploitatie biedt. Se dert het begin van 's lands onafhankelijk heid, dus sedert een twintigtal jaren, houdt men zich daarmede bezig en met succes. Hierbij is het merkwaardig op te merken c"at alleen het voorkomen van... goud reeds langen tijd bekend was. Dit werd aangetrof fen in bepaalde zandlagen en ook wel, adersgewijs, in rotsgesteente. Wij haasten ons er bij te voegen, dat dit nooit aanleiding heeft gegeven tot een „goldrush", want daarvoor was de hoeveelheid te gering. In het begin dezer eeuw heeft men de goud- delverij op eenigszins grootere schaal be oefend in de nabijheid van Laanila, aan den heirweg die Rovaniemi verbindt met Petsa mo; doch deze onderneming is reeds lang opgegeven. Het goudgehalte bedroeg niet meer dan 1 a 1.5, hoogstens 2 gram per ton verwerkten grond. Ook werden kleine dia manten aangetroffen in de aanslibbing van de den laatsten tijd herhaaldelijk genoemde Paatsjoki-rivier. De ertsrijkdom van het Petsa- mogebied. Van veel meer belang zijn echter de ert sen, die men ontdekte in het Petsamoge- bied, dat bij den vrede van Dorpat aan Finland kwam. Bij Salmijarvi leiden ver takkingen van den hofdweg naar het mijndistrict van Kolosjoki. Hier ziet men de huizen van de mijnbouwkolonie op de Wes telijke helling van den Petsamotunturi (tun- turi kale berg) en de ten hemel reizende fabrieksschoorsteenen. Men schat de ertsafzettingen, die zich uitstrekken over een oppervlak te van 40 kilometer lengte en drie kilometer breedte, op 5 milliosn ton. Het nikkelgehalte bedraagt 1.3 pet., het kopergehalte 1.6 pet. Zooals bekend, geschiedt de exploitatie door een Canadeesche maatschappij. Bij de bewerking van het erts doet zich sterk het gemis aan electrische 'energie gevoelen. Vóór den oorlog was men begonnen met den bouw van een electrische centrale te Janiskoski aan de Paatsjoki-rivier, welke 37.000 P.K. zou moeten leveren. De vijande lijkheden hebben hier evenwel een spaak in het wiel gestoken. Verder speelt het trans- portvraagstuk een groote rol. IJzer-, lood- en zinkerts. Reeds in 1875 werd van Russische zijde ten Westen van de Petsamofjord, in de on middellijke nabijheid van de kust van de Noordelijke IJszee, een begin gemaakt met de ontginning van de terreinen, waarin loodglans en zinkblende voorkwam. Of schoon van te voren vaststond, dat de op brengst- slechts van geringen omvang zou zijn, werden hier met aanzienlijke kosten boringen verricht. De exploitatie werd later door de Finnen voortgezet, doch de oorlog heeft ook hieraan een einde gemaakt. Van meer belang is het ijzererts in Porkonen, in het hart des lands gelegen, in het midden tusschen den naar de Noordelijke IJszee lopenden heirweg en den straatweg van Rovaniemi via Kittila naar Muopio aan de Zweedsche grens. Lapland biedt ruimte voor een aanzienlijke bevolking. Sedert 1938 is Lapland een zelfstandige provincie, tot welker hoofdstad dit jaar het zich sterk ontwikkelende Rovaniemi zal worden bevorderd. Zelfs wanneer de hoop op de ontdekking van verdere 'rodemschat- ten ijdel mocht blijken, dan zal zich des niettegenstaande dit land ten Noorden van den Poolcirkel, verder kunnen ontwikke len, dank zij zijn andere natuurlijke rijk dommen onmetelijke wouden en nog sluimerende waterkrachten. Indien de za ken een voor Finland gunstigen keer ne* men, zooals de geheele wereld hoopt, zal zich hier een nieuw gebied ontsluiten, in staat om een grooten stroom kolonisten op te nemen en in hun onderhoud te voorzien. 800 K.M. per uur. Volgens de voorspellingen van Ameri- kaansche luchtvaartingenieurs, vervat in twee technische rapporten, welke door de nationale consultatieve luchtvaartcommissie aan het Congres zijn voorgelegd, zal men over twaalf tot achttien maanden vliegtui gen kunnen vervaardigen met een actiera dius van bijna 15000 km. en een snelheid van 800 km. per uur. De ingenieurs wijzen erop, dat de perfec- tionneeringen worden verkregen door be trekkelijk eenvoudige wijzigingen in de con structie van den vleugel en door systemen van koeling en synchronisatie der motoren, welke op het oogenblik in de luchtvaartla boratoria worden bestudeerd. Een ander aspect en wel een, dat een nuchteren Hollander vagelijk aan gebakken peren doe denken, zijn de ontelbare „colas" of queues, die u telkens dwingen u van het trottoir af te wagen. Als ik ze zie staan moet ik onwillekeurig denken aan wat de profeet Jeremias had te zeggen over het rijverbod op Zondag en soortgelijke pe rikelen, of, om vooral niet eenzijdig hate lijk te schijnen, aan de reacties van de eeuwige stad Rome in dit voorjaar, toen er plotseling geen boontje koffie meer te krij gen was en hoê er toen even plotseling Weer wel koffie kwam. Aan dergelijke geforceerde mirakelen ge looft de Spanjaard of in casu liever de Spaansche niet, want zij weet hoe het Ikomt dat zij dag in dag uit in de rij moet gaan staan en hoe niemand er iets aan doen kan. Meer dan ooit pretendeert Spanje het christelijke land bij uitstek te zijn; in zoo verre als geduld een doorgefourneerd chris telijke en toegegeven ook nog islamieii- sche deugd is, geeft het er een schitteren de demonstratie van. Om de blonde tabak. De aanslag op den wethouder te Heesch berecht. Het Gerechtshof te Den Bosch heeft gis teren arrest gewezen in de zaak tegen den jeugdigen arbeider P. van Z., die op 22 Augustus j.l„ tijdens de kermis, een aan slag op het leven van den heer. A. van der Heijden, wethouder te Heesch, heeft gepleegd. Het slachtoffer werd door twee messteken in den rug gewond, doch is van zijn wonden volledig hersteld. Het hof bevestigde het vonnis van de Bossche rechtbank en veroordeelde P. van Z. opnieuw tot zes maanden gevangenis straf. De verdachte bleef ontkennen den aan slag te hebben gepleegd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1940 | | pagina 3