Nevel van ijskristallen
C
Nrn Akkertje
vuren van Tohr
Utv fadcityttjke-
fydiiUetoti
ÊÈm
Hoofdpijn
door Edgar Rice Burroughs
Politie slimmer
dan „Vos"
Radioprogramma
K.L.M* bestelt post voor
Waddeneilanden
Zeldzame schokkervaagst
XVinterwonderen in ons land
Gedurende de vorstperiode van de vorige
veek heeft de atmosfeer boven ons land
eenige merkwaardige verschijnselen te
tien gegeven, die zelden zoo goed tot oiy
wikkeling komen.
IJsneveL
In de eerste plaats vernamen wij, aldus
het Hsb., dat op Donderdag j.1. te Gronin
gen een typische ijs-nevel is waargenomen,
d.i. een mist, die niet uit fijne waterdrup
peltjes bestaat, doch uit ijskristalletjes. Dit
js in de poolstreken een heel gewoon ver
schijnsel, doch bij ons ziet men het in re
meeste winters niet. Het is immers bekend,
dat ook nog bij temperaturen ver ondec
het vriespunt mist kan bestaan uit onder
koelde waterdruppeltjes, die dan weliswaar
plotseling tot ijs stollen als ze ergens tegen
aan komen (witte vorst op boomen) doch
zoolang zij zweven water blijven.
Bij groote koude echter conden
seert de waterdamp bij nevelvor
ming direct tot ijs en dat zijn dan
zeer kleine regelmatige kristalle
tjes. Wanneer de zon door zoo'n
nevel schijnt, kaatsen de vlakken
dezer kristalletjes de lichtstralen in
allerlei richtingen. Het lijkt dan of
de lucht gevuld is met fonkelende
sterretjes.
Bij-zonnen.
Dezen keer is te Groningen (de tempera
tuur bedroeg toen '10 gr. C. is 14 gr. F.)
bovendien nog het verschijnsel waargeno
men van breking van het zonlicht door de
kristalletjes van den ijsnevel. Men zag n.1.
ter weerszijden van de zon bijzonnen ont
staan, die eenigszins de kleuren van het
spectrum vertoonden. Daar de kristalletjes
de ruimte tot vlak bij den waarnemer vul
den, kon men die bijzonnen soms zelfs
vóór de omgevende huizen en boomen te
zien krijgen.. (Iets dergelijks ondervindt
men ook wel eeros bij een regenboog). In
gewone gevallen ziet men in onze streken
dergelijke halo-verschijnselen, waartoe de
bijzonnen behooren, alleen als het licht
van zon of maan gebroken wordt in de ijs
kristallen der cirrostratus-wolken, maar
die bevinden zich op 6 K.M. boven ons.
Een dergelijk geval is de waarneming
van prof. Minnaert op 18 Dec. 1927 op het
station te Utrecht, toen bij een temperatuur
van —13 gr. C. de „stoomwolk" van een
locomotief met de stationslampen als licht
bron ook een halo veroorzaakte, hetgeen
bewees, dat bij die koude, de waterdamp,
die uit de stoommachine kwam, direct tot
ijskristallen condenseerde.
De bovenlucht bij hoogen druk.
Wanneer men aldus verneemt, dat het de
vorige* week zoo koud was, dat ijswolken
vlak bij den grond werden aangetroffen,,
zou men allicht meenen, dat de atmosfeer
boven ons nog veel kouder was. De vlieg
tuigwaarnemingen boven Schiphol toonden
echter aan; dat er betrekkelijk dicht
boyen ons een luchtlaag aanwezig was
waarin het royaal dooide, terwijl het bij
ons beneden vroor dat het kraakte.
Waarneming 5 Jan. 8 uur v.m.
Hoogte Temperatuur Verschil met
normaal
gr. C. gr. C.
Om. 9.6 10
500 m. 2.3 3
750 m. +4.5 +4
Ï000 m. +4.5 +5
1500 m. +1.1 +3
2000 m. 0.3 4
3000 m. 6.7 +3
4000 m. 12,8 3
5000 m. 21.2 1
FEUILLETON
door
MONICA HART
SX/i-
De tooverkunst van Koning Winter.
In deze tabel vallen de volgende drie pun
ten op; le. de enorme temperatuursstijging
tot een hoogte van 750 m.; 2e. het feit, dat
de temperatuur beneden de 300 m. veel on
der normaal was, terwijl het boven die
grens, zelfs op 5000 m. overal te warm was;
3e. dat de temperatuur, die wij hier bene
den meemaakten eerst op ongeveer 3200 m.
hoogte voor het eerst weer werd aange
troffen.
Hoe moeten die tegenstellingen nu ver
klaard worden? Alles hangt samen met de
aanwezigheid van een centrum van hoogen
luchtdruk in onze onmiddellijke omgeving.
Primair waren daarbij de hooge tempe
raturen in de bovenlucht (de temperatuur
van 4.5 gr. C. op 1000 hoogte is normaal
in begin Mei!
Deze ontstonden, doordat in een hoogen
druk een dalende luchtstroom aanwezig is.
Daarbij komt de lucht steeds op een lager
niveau waar een hoogere druk heerscht. Zij
wordt daardoor samengedrukt en dan
volgens een bekende natuurwet (adiaba-
tisch) verwarmd. Daardoor weer wordt zij
relatief droger, dus eventueele wolken los
sen op en wij krijgen een helderen hemel.
Het aardoppervlak koelt at
r
Deze heldere hemel nu bevordert een uit
straling van warmte van het aaroppervlak,
dat sterk afkoelt en zijn lage temperatuur
aan de aangrenzende onderste luchtlaag me
de deelt. In die koude leven wij op dagen
als 4:5 Jan jl. De koude lucht is zwaar en
blijft 'dus stabiel onder in den luchtoceaan
liggen met de warme lucht er boven. Door
die stabiliteit heeft er bijna geen transport
van koude naar boven plaats dus de koude
laag blijft betrekkelijk dun. Hetgeen tot
uiting komt in de boven weegegeven verti
cale temperatuurverdeeling op Vrijdag 5
Jan. j.1.
In dit verband kan nog op één punt wor
den gewezen. Het gebeurt in den winter
zeer vaak, dat de hemel ondanks de wol
ken oplossende werking van den hoogen
druk bij hoogen barometerstand toch
door een donker wolkendek bedekt is. Dit
is het geval, wanneer de afgekoelde onder
ste lucht ook vochtig is en bij haar afkoe
ling waterdamp tot wolken (of mist) con
denseert. Deze wolken hangen dan heel laag
(in de onderste paar honderd meter), doch
daarboven heerscht dan het zonnigste war
me weer. De overige week was echter
ook in de atmosfeer de lucht droog door
den continentalen oorsprong van den Oos
tenwind. Al werd het ook flink koud, de
lucht raakte niet verzadigd met waterdam#
dus het bleef helder en wij konden genie
ten van het door de zon opgefleurde winter
weer. Alleeh waar het al te koud werd
kwam de mist te voorschijn. En daaraan
had men te Groningen het fraaie schouw
spel van de zwevende ijskristalletjes te dan
ken.
TARZ AN en de
27.
HOOFDSTUK XX.
De eerste berichten.
Het was vroeg in den zomer en de oude ka
mer van de boerderij van de Bicksteds was
Weer verhuurd. Agnes Ingatrew zat aan de
ontbijttafel te wachten op de thee, die trek-
kenmoest en Paul, die nog niet binnen ge
weest was.
Het was moeilijk zich in te denken, dat het
bijna een jaar geleden was, dat zij deze kamer
voor het laatst had gezien. Er was niets ver
anderd, niets in de kamer en niets in de heer
lijke natuur buiten.
Toch was het meisje zich bewust, dat er
iets aan de vroolijkheid van de natuur ont
brak, dat er verleden jaar wel geweest was.
Ofschoon het bijna een jaar geleden was en
aj juist op tijd de waarheid ontdekt had en
geleerd had die zomer-idylle vergeten, gepro
beerd had haar vroegere leven onveranderd
weer op te vatten, toch was het allemaal
Weer hetzelfde. Het was maar goed, dat Paul
°P dat oogenblik met zijn gewone luidruch
tigheid kwam binnenstormen.
Wat zullen we vandaag doen? vroeg hij,
toen zij aan het ontbijt zaten. Je zult den
oersten den besten dag toch niet met klodde
ren verdoen? Laten we naar de bosschen bij
Canonbury gaan en daar picnicken. Vandaar
kunnen wè alle kanten op.
Een lichte schaduw trok over het gezicht
Van zijn zuster.
Neen, laten we daar liever niet naar toe
gaan, antwoordde zij half-afwezig. Laten we
bever in de vlakte blijven; ik voel er vandaag
hiet veel voor om tegen heuvels op te trappen.
Paul begreep haar weigering. Aan de bos-
•chen bij Canonbury waren misschien meer
berinneringen verbonden, dan aan andere plaat-
Bea in de buurt. Maar even later zei Agnes
tot zjjn groote verbazing. Laten we tóch
maar naar Canonbury gaan; ik geloof, dat
het er juist een goede <iag voor is.
Spoedig waren zij gereed voor het vertrek.
Juist toen ze hun fietsen te voorschijn hadden
gehaald, kwam een jongen met de ochtend
bladen.
Zoo. zei Paul, laten we ons even op de
hoogte stellen van de merkwaardigheden, die
er op dit ondermaansche hebben plaats gehad.
Laten we liever opschieten, zei zijn zus
ter. Stop de krant in je zak; dan kunnen we
ze wel lezen als we picnicken.
Toen ze met hun buitenlunch klaar waren,
stak Paul een pijp aan en, op het gras lig
gend, vouwde hij het meegenomen ochtend
blad open. Hij keek vluchtig de verschillende
berichten door, tot zijn aandacht plotseling
geboeid scheen en na een paar minuten sprong
hij op.
Allemachtig! riep hg uit, nee maar!
Het was duidelijk, dat hij erg geschrokken
was.
Hij gaf de krant zwijgend aan zijn zuster,
met zjjn vinger bij het berichtje, dat hem zoo
getroffen had. Zjj las:
Opstand in Natal. Ernstig gevecht.
Onze troepen vielen drie dagen geleden
een groote Zoeloestrijdmacht in het dal van
de Gcoma aan. Den geheelen middag werd
in het bosch en tuaschen de bergen verwoed
gevochten. Er waren honderden dooden,
onder wie enkele van de voornaamste op
perhoofden. Verliezen aan onzen kant:
twee officieren, drie cavaleristen en ver
schillende gewonden. Halfont burger
vermist.
Het was een telegram, dat gevolgd werd
door een kleine opmerking.
Nu het ijs de Waddeneilanden Schier
monnikoog en Ameland van het normale
verkeer uitsluit, wordt de postverbinding
per vliegmachine onderhouden. Het K.L.
M.-vliegtuig vertrok gisteren te 13 uur van
het vliegveld Eelde, bereikte Schiermon
nikoog te 13 uur 20, laadde daar de aan
wezige post in, vertrok te 14 uur naar
Ameland, kwam daar te 14 uur 15 aan, en
vloog na ook daar de aanwezige post. te
hebben ingeladen, te 14 uur 45 terug naar
Eelde, dat te 15 uur 15 bereikt werd, van
waar naar Schiphol werd doorgevlogen.
Indien de toestand zoo blijft, dat de
normale verkeersmiddelen niet kunnen
functionneeren, zal Donderdag en Zaterdag
a.s. opnieuw een K.L.M.-vliegtuig de post
verbinding met deze eilanden onderhouden.
Autodief gepakt.
De vorige week werd in een gaxage te
Velsen een auto gehuurd. De wagen werd
echter niet teruggebracht en later bleek,
dat de huurder het voertuig in Nijmegen
had verkocht.
Maandag is de man gearresteerd. Bij de
garagehouder E. te Zutfen vervoegde zich
namelijk iemand om een auto te huren. De
man zeide Vos te heeten en bij een tandarts
te logeeren. Hij .kreeg den wagen mee. Dit
kwam de politie toevallig ter oore. Aan
gezien de huurder in Velsen zich ook Vos
genoemd had, vermoedde men, dat hier de
zelfde persoon aan het werk was geweest.
Een extra-politiebericht had tot resultaat,
dat de man, die zeer ongunstig bekend
staat, om half zev^n in Venlo werd aange
houden. Hij werd gister op transport naar
Zutfen gesteld.
Gearresteerde Pooi bekent.
Een Pool die Zaterdag jd. te Amersfoort
werd gearresteerd, omdat hij op onwettige
wijze over de grens was gekomen en die
verdacht wordt van de inbraak bij den
burgemeester'te Zwolle, werd eveneens ver
dacht van een inbraak te Zutfen in den
nacht van 21 op 22 December. Er werd
toen namelijk in drie1 huizen ingebroken,
doch slechts weinig vermist.
De Pool heeft thans tegenover de politie
te Zutfen een bekentenis afgelegd.
Visch vindt gretig en aftrek.
Gisterochtend waren te Schcveningen aan
de markt de motorschokkers SL 31, schip
per E. van Seters, en de OD 18, schipper P.
Bezuien, met de mooie gezamenlijke besom
ming van f 1068.hetgeen voor schokkers
zoo goed als nooit voorkomt. Beide kust-
visschers zijn Vrijdag j.1. uit Schcveningen
ter trawlvisscherij vertrokken en brachten
gisterochtend een mooie lading visch, be
staande uit tarbot, tong, schol, rog enz. aan
de markt. Deze schokkervisch vond zeer
gretigen aftrek en ging vlug voor zeer
hooge prijzen van de hand. De schepen
vischten in de Westdiepte, 40 mijl W.NAV.
van Scheveningen.
DE VIJFLING TENTOONGESTELD.
De correspondent van de „Daily Express"
bericht, dat het publiek de vijfling van
Dionne kan zien op de tentoonstelling te
New York.
DONDERDAG 11 JANUARI 1940
Hilversum I. 1875 en 414.4 m.
AVRO-Uitzending.
8.00 Berichten ANP, gramofoonmuziek.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gewijde muziek (gr. pl.).
10.30 Voor de vrouw.
10.35 Omroeporkest.
11.00 Weekoverzicht.
11.15 Omroeporkest en solist.
De heer Halfont was een burger, die nog
niet zoc lang geleden weer uit Engeland
naar Natal vertrokken was, waar hg met
de militaire politie mee streed. Er is niet
veel hoop, dat hij nog gevonden zal worden.
Het berichtje scheen in steeds grootere let
ters voor haar oogén te staan. Haar vingers
pakten de krant met 'n zenuwachtigen greep,
zoodat het papier kreukte. Dit was ontzet
tend; het leek pas gisteren, dat hij hier ge
zeten had, hier met haar en dat zij gelukkig
was geweest, omdat hij bij "haar was. En zij
zag weer dat oogenblik voor zich, dat hij
haar in de wei van den dood gered had. En
nu was hg dood. Neen, niet dood vermist.
Wat nog erger was, want ze had van hem
gehoord, dat je veel beter gedood kon wor,
den, dan door de wilden gevangen genomen,
want dat dat de verschrikkelijkste martelin
gen beteekende.
Terwijl dit allemaal door haar geest flitste,
stond Paul haar met geheimen angst aan te
kijken.
Hou je dapper kind, zei hij en hg legde
een hand op haar schouder. Het is ver
schrikkelijk, vooral omdat jullie zooveel sa
men waren. Ik mocht hem ook graag, dat
weet je wel, jnaar ten slotte... er staat niet,
dat h(j gedood is, alleen maar vermist.
Alleen maar vermist. Dat is nog veel
erger, antwoordde zg, met droge lippen.
Dat hfceft hij mij eens verteld.
Maar kijk eens, poogde Paul haar gerust
te stellen, er staat dat er in het bosch ge
vochten is. Het is best mogelijk, dat Halfont
zich ergens verborgen heeft, tot de wilden
afgetrokken zijn. Hg is pienter genoeg en zal
wel weer komen opduiken. Je hoort zoo vaak
van menschen, die als vermist gerapporteerd
4.
Vastberaden volgde Perry O'Rourke de
voetsporen. Misschien leidde het spoor wel
naar de woonplaats van geheimzinnige reu
een. Maar Perry kende geen vrees., noch
schrok hij van het gebrul en geschreeuw der
wilde dieren, waarmede de lucht van de
voordat Perry kans had zijn geweer van den
schouder te halen. Vlak boven hem hingen de
takken van een zwaren boom. De man sprong
met opgeheven armen de hoogte in en het
gelukte hem de laagste tak vast te grijpen,
met een. gebrul, alsof er een uitbarsting
plaats vond, sprong de leeuw op. Met de moed
12.15 AVRO-Dansorkest.
12.45 Berichten ANP, gramofoonmuziek.
1.00 Gramofoonmuziek.
I.15 AVRO-Aeolianorkest.
2.00 Voor de vrouw.
2.30 Viool en orgel.
3.00 Brei- borduurcursus.
3.45 Gramofoonmuziek.
4.00 Voor zieken en thuiszittenden.
4.30 Gramofoonmuziek.
5.00 AVRO-Weekkaleidoscoop.
5.30 AVRO-Amusementsorkest en solist.
6.30 Sporthalfuur.
7.00 Voor de kinderen.
7.05 Voor* de militairen.
7.30 Engelsche les.
8,00 Berichten ANP, mededeelingen.
8.20 Concertgebouworkest en solist. (Ca. 9.10
Cyclus „Bouwers van Nederland overzee").
10.30 Gramofoonmuziek.
II.00 Berichten ANP. Hierna tot 12.00 AVRO-
Dansorkest.
Hilversum U. 301.5 m.
8.00—9.15 KRO. 10.00 NCRV. 11.00 KRO.
2.00—12.00 NCRV.
8.00 Berichten ANP.
8.059.15 en 10.00 Gramofoonmuziek.
10 15 Morgendienst.
10.45 Gramofoonmuziek.
11.30 Godsdienstig halfuur.
12.00 Berichten.
12.15 KRO-orkest. (12.45—1.10 Berichten
ANP, gramofoonmuziek).
2.00 Handwerkuurtje. -f
2.55 Gramofoonmuziek.
worden en dan toch later gezond en wel weer
te voorschijn komen.
Ja, dat is waar, zei zij, bereid om zich
aan een stroohalm te klemmen. Zij gingen
snel naar hun huis terug en op-hun terugweg
kocht Paul in Stynhurst alle kranten, die hg
maar krijgen kon en twee gaven nadere be
richten. De strijd in de Ccoma vallei werd in
de details beschreven en de namen van de
dooden opgegeven: Het artikel eindigde:
Van den vermisten burger is verder niets
vernomen. Bij het aanbreken van den morgen
heeft een afdeeling van de militaire politie
de buurt, waar hij het laatst gezien werd,
doorzocht; maar ondanks een langdurig en
grondig onderzoek konden ze geen spoor
ontdekken. Er zgn twee mogelijkheden: dat
hij overvallen is en door den vluchtenden
vijand meegenomen, of dat hij zich nog er
gens schuil houdt. In het eerst werd er niet
veel gewiqht aan zijn afwezigheid gehecht,
daar hij wel meer op eigen gelegenheid op
standelingen nazette en dan eerst na eenigen
tijd weer in het kamp verscheen. De heer
Halfont is iemand van grooten moed, welke
echter soms aan roekeloosheid grenst. Hij
heeft een jarenlange ondervinding in Natal
zoodat er alle hoop bestaat, dat hij zich uit
de moeilijkheden, waar hij zich misschien in
be"indt, zal weten te redden.
Kijk, daar heb je het al! riep Paul opti
mistisch. Hij komt wel weer boven water,
wees maar niet bang.
Hebt u de krant al gelezen, mr. Inga
trew? vroeg de boerin somber, toen zg thuis
kwamen.
Ja, dat hebben wij, juffr. Briksted. We
zijn nog naar Stynhurst geweest voor de
avondbladen. Hier zijn ze, de berichten zijn
een tikje hoopvoller.
Jungle vervuld was. De voetsporen eindigden
plotseling op een olifantspad en waren tussen
al de andere voetsporen niet* meer terug te
vinden. De Ier bukte om het pad nader te
bestuderen. Opeens klonk achter hem een luid
gebrul! Perry keek op precies in de wrede,
geelgroene ogen van een leeuw! Het geel
bruine dier met de zwarte manen was onge-
der wanhoop trok Perry rijn benen op en
daardoor miste de leeuw hem en schoot rake
lings onder hem langs. Toen klonk er van
boven hem een nijdig geblaas, waardoor
Perry omhoog keek. Daor kroop het lange,
slanke lichaam van een luipaard over een
tak.
3.00 Vrouwenhalfuurtje.
3.30 Gramofoonmuziek.
3.45 Bijbellezing.
4.45 Gramofoonmuziek.
5.00 Handenarbeid voor de jeugd
5.306 25 Orgelconcert.
6.30 Gramofoonmuziek.
6.45 CNV-kwartiertje.
7.00 Berichten.
7.15 Internationaal overzicht.
7.45 Gramofoonmuziek.
8.00 Berichten ANP, herh. SOS-Berichten.
8.15 Christ. Oratorium Vereeniging te Haar
lem, de Haarlemsche Orkestvereeniging en
solisten.
9.10 Gramofoonmuziek.
9.30 Causerie „De Kamers van Koophandel
in dezen t(jd.
10.00 Berichten ANP, actueel halfuur.
10.30 Pianovoordracht en gramofoonmuziek.
11.00 Gramofoonmuziek.
Ca. 11.5012.00 Schriftlezing.
Zij nam de kranten met een haastig gebaar
aan. Die arme kerel! Te denken, dat hjj
door die afschuwelijke wilden dood gemaakt is!
Maar misschien is hij het ook wel niet.
Laten w\j het hopen. Hg staat nog slechts
als vermist gerapporteerd, er is dus nog een
goede kans, dat hij weer boven water komt;
ik zou wel eens willen weten hoe zijn familie
het opneemt,.
Agnes was doorgeloopen naar haar kamer.
Dood of levend, Halfont kon voor haar niets
zijn! Maar nu had ze berouw over de koude
en hartelooze manier, waarop rij hem dit mee
gedeeld had. Ze had geen antwoord meer van
hem gekregen en ze kende hem goed genoeg
om te begrijpen, dat haar briefje rijn trots ge
krenkt had. En kort daarop had hij Engeland
verlaten en met haat en wrok over wat hij
haar wreedheid zou noemen in zijn hart
was hij den dood tegemoet gegaan.
De eerste dagen van hun verblijf op de boer
derij, waarvan ze zich zooveel voorstelde, wa
ren wel droevig geëindigd.
HOOFDSTUK XXI.
Thuiskomst.
Op Halfont heerschte de grootste opwinding.
Iets meer dan een maand was verstreken
sinds men het bericht ontvangen had van de
vermissing van den zoon en erfgenaam, een
bericht, dat bijna direct gevolgd was door een
telegram van den vermiste, dat hij veilig ont
komen was en van plan om met de eerste de
beste gelegenheid naar huis terug te keeren.
Dit telegram werd weer gevolgd door een,
waarin hij mededeelde, dat hij zich ingescheept
had. Nu werd hij vanavond thuis verwacht.
Het bericht van rijn vermissing had zijn fa
milie ongeveer in dezelfde mate getroffen als
Paul Ingatrew; in ieder geval heel wat min
der dan Agnes Ingatrew. Vermist wilde nog
niet zeggen dood en er was dus een kans. dat
hij nog wel terug zou komen. Misschien trok
zijn vader zich van de drie er nog het meest
van aan. Halfont was zijn eenige zoon, en al
konden rij het nu niet erg goed samen vinden,
er was toch een tijd geweest veel te kort
wel is waar dat dit anders was. Maar het
bericht van de terugkomst van rijn zoon ver
vulde den vader toch met groote vreugde.
(Wiordt vervolgd.)
