6*5 graad vorst Olie TRIUMPH hedenmorgen van stapel geloopen F IJ N S T E TABAKKEN EXTRA ROOKGENOT TOCH SLECHTS 1 CENT „Zweden" Zaterdag 20 Januari 1940 Tweede Blad ZELDZAME MELANGE Met Stedelijk Muziekkorps in de Marine Kazerne De mijn-ontploffingen te Huisduinen Luthersche kerk Hedenmorgen 8 uur t Kentering op komst? In memoriam D* Blom De teraardebestelling van wijlen den heer* S* Krijnen UtoaA yaan m-e heen? Temperatuur en Barometerstand 99 99 Lengte 77'/2 meter Snelheid boven water 19]J2 mijl Duikdiepte 100 meter Onder groote belangstelling van mili taire en burgerlijke autoriteiten is heden morgen van de overdekte helling op de Marinewerf van de N.V. Koninklijke Maat schappij ,.De Schelde", te Missingen, de onderzeeboot „O. 22" tewater gelaten. Dé „O. 22" behoort tot de serie van 7 Onderzeeëers, die sedert het vorige jaar voor de Kon. Nederl. Marine hier te lande ki aanbouw is. Als prototype van deze nieuwe serie geldt <je „O. 16", die in 1936 in opdracht van de Marine door De Schelde werd gebouwd, en die in die dagen min of meer als een experiment werd besohouwd. Bij den bouw van de „O. 16" heeft De Schelde n.1. voor het eerst op een onderzeeboot electrisch lasschen op groote schaal toegepast. De ervaringen met electrisch lasschen, in 1933 door deze werf opgedaan bij den bouw van het flottielje-vaartuig „Johan Maurits van Nassau", leidden tot het verlan gen, ook op een onderzeeboot een aanzienlijke hoeveelheid klinkwerk door laschwerk te ver vangen. Het experiment, dat in technische kringen aanvankelijk vrij sceptisch werd op genomen, beantwoordde dermate aan de ver wachtingen, dat besloten werd, er bij den bouw van volgende onderzeebooten verdere uitbrei ding aan te geven. Het lasschen heeft ge legenheid gegeven tot verbeteringen in de con structie, waardoor b.v. de duikdiepte, die bij de „O. 12" nog 60 m bedroeg, bij de „O. 16" De vele marine-opdrachten hebben in zeker opzicht hun stempel gedrukt op den ontwikkelingsgang van deze Nederland- sche werf. Enkele jaren geleden b.v. zijn op het z.g. Eiland te Vlissingen, in ver band met den bouw van Marine-schepen, drie overdekte hellingen gebouwd, waar de Schepen, beschut tegen nadeelige weers invloeden, zoover gereed kunnen worden gemaakt, dat vrijwel onmiddellijk na de tewaterlating met de technische proef vaarten kan worden begonnen. Onder de genoodigden bemerkten wij o.m.: Schout bij Nacht L. A. C. M. Doorman, Hoofd der Afd. Materieel Zeemacht, Dept. van Defensie. Kolonel D. W. Kwak, Inspecteur Marine Stoomvaartdienst, Dept. v. Defensie. J. C. v. Sappelendam, Hoofdoff. M.S.D. 2 kl. tit. J. C. van Pappelendam-Dewitte, die de doop plechtigheid verrichtte. It. G. 't Hooft, Directeur Bureau Scheeps bouw, Dept. v. Marine. I». G. de Rooy, Hoofdingenieur der Marine, Dept. v. Defensie. Ir, K. de Munter, in der Marine, Dept. t. Defensi.e. Ir. W. F. Pot, Eerstaanw. Electrot. Ingenieur der Marine, Dept. v. Marine. Schout bij Nacht H. J. van der Stad, Comman dant van Zeeland met diens adjudant Jhr. Mr. C. J. P. von Mühlen. Overste H. W. Hekking, Commandant Mijnen- dienst. Overste P. Kronenberg, Commandant „Johan Maurits van Nassau". A. M. Valkenburg, Lt. t. Zee, aangewezen c mr- 1 3/Si v Kon worden opgevoerd tot 80 m, en bij de „O. 22" zelfs tot 100 m. Dat de Kon. Mij. „De Schelde" door haar initiatief bij de „O. 16" voor den Nederland- schen Onderzeedienst baanbrekend werk ver richtte, kan worden beschouwd als de voort zetting van een oude traditie. De eerste onder zeeboot toch, waarover de Kon. Nederl. Marine destijds de beschikking kreeg, kwam geheel uit het initiatief van deze werf voort. De bouw geschiedde geheel voor eigen rekening, nadat de Minister van Marine had toegezegd te be vorderen dat de Staat de boot zou overnemen, indien zij geheel aan de eischen voldeed. Het behoeft geen betoog, dat de eerste onderzee boot, die door De Schelde op 8 Juli 1905, zeer in het geheim, te water werd gelaten, in menig opzicht verschilde van het type, waar van vandaag het tweede exemplaar, in tegen woordigheid van velen, aan zijn element werd toevertrouwd. De „O. 1", die een geslaagde sigaar-vorm had, was 20.4 lang, 3% m breed, had aan de oppervlakte een snelheid van 8% mijl, een kruissnelheid van 7 mijl, en onder water een snelheid van 6% mijl. De duikdiepte bedroeg... 30 m, het vermogen van de machine boven water was 160 pk, onderwater 70 pk. Zij bood plaats aan maximum 15 personen, en was be wapend met... één torpedobuis van 45 cm. De „O. 22", die 77% m lang en 6.20 m breed is, heeft boven water een snelheid van plm. 10% mijl, onder water een van plm. 9 mjjl. Haar kruissnelheid bedraagt 15 mijl, het ma chine-vermogen boven water 5000 pk, onder water 860 pk. Zij biedt logies aan 45 personen, heeft, zooals reeds opgemerkt een duikdiepte Van 100 m, en haar bewapening bestaat uit een kanon van 88 mm, 8 torpedobuizen, en een dubbel-mitrailleur 'van 40 mm. Tegenover een waterverplaatsing van 123 ton van de „O. 1" staat een waterverplaatsing van 1205 ton van de „O. 22". Tusschen de „O. 1" en de „O. 22" liggen natuurlijk verschillende ontwikkelingsstadia. Ook hierin heeft De Schelde haar aandeel ge had. Van haar werf zijn in totaal thans 19 onderzeebooten voor ons land en voor de kolo niën van stapel geloopen. De veelvuldige samenwerking tusschen de Marine en de ^peuwsche werf komt niet slechts in onderzeebooten tot uitdrukking, maar ook in andere verdedigingsmiddelen. Het was ook De Schelde, die de eerste Nederlandsche tor pedojagers bouwde, zoomede de eerste moderne lichte kruiser (de „Java"J^ Boven: Het jongste onderzeeboot-type, waarvan hedenmorgen te Vlis singen het tweede exemplaar te water werd gelaten. Onder: De eerste Nederlandsche on derzeeboot, in 1905 gebouwd door de N.V. Kon. Mij. „De Schelde" te Vlissingen, in het droogdok. Commandant „O. 22". J. P. van Duim, Lt. t. Zee, aangewezen Com mandant „O. 21". G. B. M. van Erkel, Lt. t. Zee. J. H. Geijs, Lt. t. Zee. G. D. Kwast, Lt. t. Zee. P. J. de Hoop, Off. M.S.D. A. Ohr, Off. M.S.D. F. A. Tours, Off. M.S.D. E. C. Leertouwer, Off. M.S.D. Overste W. F. van Langeveld, Commandant Wachtschip. Jhr. Mr. J. W. Quarles van Ufford, Comro der Koningin in Zeeland. G. A. van Woelderen, Burgemeester van Vlis singen. A. C. van der Sande Lacoste, Directeur Nederl. Loodswezen. Jhr. ir. O. C. A. van Lidth de Jeude, Oud- Minister van Waterstaat, Comm. Schelde. Dr. J. J. C. van Dijk, Oud-Minister van Defen sie, Comm. Schelde en de Directie en Staf Schelde. Gisteravond heeft het „Stedelijk Muziek korps" voor ruim 300 aanwezigen, waaronder eenige officieren en onderofficieren, een con cert gegeven in de Cantine van de Marine kazerne. In verband met de beperkte ruimte en den klank van een harmonie-orkest, was het korps met een gedeelte van haar leden (25 man) gekomen. Een zeer populair programma was voor deze gelegenheid samengesteld, dat met groot succes onder leiding van den directeur, den heer Jac. Bos, is uitgevoerd. Aandachtig werd geluisterd naar het eene gedeelte, luid en spontaan werd meegezongen bij het andere gedeelte van het programma. Het is een mooie avond geworden en het was een zeer gewaardeerde en prettige afleiding voor de velen, die in de Cantine aanwezig waren. Het „Stedelijk Muziekkorps" ontving veel applaus, waardoor enkele nummers tweemaal moesten worden gespeeld. In de pauze werd den leden eenige con sumpties aangeboden en verschenen nog twee leden op het podium, die eenige vroolijke. liedjes ten gehoore gaven. Vooral de heer Schut had veel succes met dit optreden. Een geslaagde avond, die het Korps, naar wij hopen, nog eens aal herhalen. In ons nummer van gisteren werd een artikel opgenomen, getiteld „De staat legt mijnen voor den vijand". Hierin kwam de volgende alinea voor: „Der regeering is er geen verwijt van te maken als een mijn losslaat en het is evenmin mogelijk een mijn tegen te houden, omdat de monsters in den nacht niet te onderscheiden zijn, maar men is wel schuldig als blijkt, dat een mijn, die, wanneer zij losgeslagen is en daardoor non-actief moest zijn, nog actief is." Deze alinea is onjuist. Nederlandsche mijnen, die van hun ankerketting losslaan, zijn abso luut gedesactiveerd, zoodat de bewering, dat hier een instantie schuldig zou zijn, onjuist is. Over 't onderwerp „Waarom laat God den oorlog toe?" hoopt D.V. a.s. Zondagmorgen 10.30 uur den Predikant der Gemeente Ds. W. J. F. Meiners te spreken in een te houden Jeugddienst. Ongetwijfeld zal voor bovenge noemd onderwerp belangstelling bestaan. In dezen dienst zal het Kinderkoor zijn medewerking verleenen. Aan het orgel de orgeliste Mevr. A. GraaffKamp. Deze dienst is voor iedereen toegankelijk. Voor bizonderheden zie advertentie in het blad van heden. APOTHEKEN. Van hedenavond 9 uur tot Maandagmorgen is alleen geopend de apotheek van D. W. de Bas, Binnenhaven. Van Maandag 22 Jan tot 29 Jan. wordt avond- en Zondagsdienst waargenomen door de firma SmeetsSnel, Weststraat. De schaatsenrijders zullen naar alle waarschijnlijkheid hun hart vandaag en morgen wel kunnen ophalen, maar het is daarbij een groot vraagteeken wat het weer zal doen. Er is een waarschijn lijke kentering op komst. Wat het verloop der temperaturen be treft, om 8 uur gistermorgen vroor het 10.5 graad, om 10 uur 10.7, om 12 uur 9.5, om 2 uur 's middags 8.6 (hetgeen de hoogste stand was), om 4 uur 9 graden, om 7 uur 11 graden, om 12 uur vannacht 9, om 4 uur 7.1 en om 8 uur vanmorgen 6.5 graden. Zooals men ziet: het kwik stijgt. Daarbij 's de. wind naar het Noorden omgeloopen,, terwijl de lucht aan het betrekken is. De barometer staat nog 767, doch is onrustig. Wat zullen de beide volgende dagen brengen Mooie voordracht door Mej. Jo Dekker voor de Ned. Ver. v. Huisvrouwen. Het is een uitstekende gedachte geweest van de Ned. Ver. van Huisvrouwen, om juist dit land als onderwerp voor dezen avond te kiezen. Immers allen lezen en spreken tegenwoor dig over Zweden, dat momenteel, nu er zulk een acuut gevaar voor dit land dreigt, om in dezen waanzinnigen oorlog te geraken, in het brandpunt der belangstelling staat. Daarom konden alle aanwezigen het zoo apprecieeren, dat ze juist nu wat meer over Zweden te weten konden komen, en het was eigenlijk jammer, dat de kou vele dames thuis hield. Interessant! Degenen, die er wel waren, zullen er geen spijt van gehad hebben, want Mej. Jo Dekker „deed" haar voordracht op zoo'n duidelijke en boeiende wijze, dat een ieder een goed begrip kreeg, wat er in Zweden alzoo omging. Nadat de voorzitster, Mevr. Posthuma, mej. Dekker had ingeleid, voerde spreekster ons naar het land Zweden zelf. Zweden, aldus mej. Dekker, is erg mooi, veel bosschen en meren en in den zomer is er een milder klimaat dan hier, terwijl daarentegen de winters veel kouder z(jn. Eigenaardige mode. De menschen kleeden zich erg op die koude. Twee jassen, pelsmantels, terwijl daarentegen 's zomers oud en jong zich met kleeding van zeer lichte kleur tooien. Wit is zelfs voor oude dames niet zonder aantrekking. Vervolgens verklaarde mej. Dekker, waar om Zweden juist in dezen tijd zoo'n njk land is. De reden is, dat dit land zoo'n rijkdom bezit aan juist die artikelen, die een oorlogvoerend land noodig heeft, zooals ijzer, enz. Het volk zelf. Vervolgens besprak spreekster de zeden der bewoners. Opvallend is de enorme lichaamsbouw der meeste menschen. 2 meter hoog is geen zeld zaamheid. Bij kennismakingen zijn de Zweden zeer plechtig; geen glimlach komt op hun gezicht, doch inwendig zijn de Zweden de vriendelijk heid zelve. Kenmerkend voor het Zweedsche volk is de gastvrijheid, vooral tegenover buitenlanders. Want de trots van de Zweedsche huisvrouw is haar kookkunst en zindelijkheid. Eten is in Zweden hoofdzaak en daar wordt veel werk van gemaakt, terwijl men als drinken bij de lunchtafel gebruiktbrande wijn, ook de dames moeten er aan gelooven. En hoe verder mej. Dekker met haar lezing vorderde, hoe meer werden de aanwezigen „eigen" met de eigenaardige Zweedsche ge bruiken. Over 't algemeen waren het zeer aangename zeden, maar diebrandewijn bij het eten, neen, daar wilden we niet erg aan. Dat was ons wel een beetje te bar. Om kwart voor tien was mej. Dekker uit verteld en een serie aardige lantaarnplaatjes, die daarna nog vertoond werden, lieten ons in beeld zien, wat spreekster ons daarvoor ver teld had. Even over over elf sloot Mevr. Posthuma met een kort woord van dank aan de spreek ster dezen leerzamen avond. Vandaag twee weken geleden, toen het ijs op de Fortgrachten druk werd bereden, heb ik mijn ouden onderwijzer D. Blom voor het laatst gezien. Hij stond daar, vergezeld van zijn echtgenoote met een vergenoegd gezicht naar de schaatsenrijders te kijken, speciaal naar de jeugd. Ik gifig vlak langs hem heen en groette hem. Hij groette terug, doch waarschijnlijk zonder te weten wie ik was. Er waren er tientallen, zoo niet honderd tallen die hem dagelijksch een groet brach ten, doch zonder dat hij hen herkende. Hij groette mij terug, en dacht misschien wel bij zichzelf „Wie of wat ben je", maar hij wist en begreep dat ik een van zijn vele oud leerlingen was. Want hoevelen, speciaal uit Den Helder, hebben hem niet als onderwijzer gekend. Ikzelf heb jaren achtereen op de Muloschool les van hem gehad. En als ik hem dan zoo in gedachten voor mij haal, dan herinher ik mij hem als een weliswaar streng, doch rechtvaardig onderwijzer, die hart had voor zijn leerlingen. Steeds was hij al geruimen tijd vóór den aanvang der lessen op school aanwezig om het een en ander ge- reed te maken of voor te bereiden. Die lessen waren lang niet de gemakkelijkste. Ieder oogenblik kregen wij de waarschuwing om bij de les te zijn. En als onze aandacht maar even weg was, bemerkte hij, dat dadelijk en volgde daar zonder pardon straf op. Pas nu begrijpen wij dat dat jiiet uw, doch ons eigen belang was. Doch nu zijt gif heen gegaan meester Blom, nog op betrekkelijk jongen leeftijd. Midden in uw werk, hetwelk U zoo dierbaar was, zijt gij tot hooger leven opgeroepen. Al uwe leerlingen en allen die U gekend hebben zullen U gedenken als een goed onderwijzer, die niet verzaakte zijn leerlingen steeds op hun plicht te wijzen. Zij allen danken U voor wat gij hebt gedaan en zullen aan U steeds dankbare en prettige herinneringen blijven behouden. Dat gij moge rüsten in vrede. Den Helder, 19 Januari 1940. Een oud-leerling, C. R. U jaagt de felste koude zelfs uit het grootste huis Met OKKE VISSER's brandstof in haard, kachel of fornuis. Adres: Polderweg 34. - Tel. 338 Gistermiddag vond op de algemeene be graafplaats de teraardebestelling plaats van wijlen den heer S. Krijnen. Het woord werd o.m. gevoerd door den heer P. van Dalen namens het bestuur 'van „Woningstichting". Het bestuur van de Woningstichting Den Helder, aldus spr., heeft het als een plicht beschouwd zich te doen vertegenwoordigen bij het teraardebestellen van haar oud-tech nisch adviseur en hooggeachten heer Krijnen. Hij was het toch die den eersten stoot gaf om tot oprichting van een Woningbouw Vereeniging over te gaan en die met wijlen den heer C. Adriaanse en mg de voorloopige besprekingen voerden die er toe hebben ge leid tot het instandkomen van de Vereeniging voor Volkshuisvesting „Helder". Reeds dadelijk na de oprichting der Ver eeniging werd den heer Krijnen haar tech nisch adviseur en bleef dat, ook, nadat de Vereeniging werd opgelost in de Gem. Wo ningstichting, totdat hij eenige jaren terug, wegens zijn hoogen leeftijd meende, als zoo danig te moeten bedanken. Maar al de woningen, zoowel de Woning- vereeniging als de Woningstichting, moch ten naar zijn ontwerp en onder zijn algemeen toezicht worden gebouwd tot een aantal van ruim 900 stuks. Met recht kan dan ook wor den gezegd dat de heer Krijnen, behalve zijn groote en goede eigenschappen die hij op ander terrein toonde, zich ook met hart en ziel heeft gegèven om goede woningen te gen lage huurprijs te verkrijgen. Daarbij moet worden opgemerkt dat alle technische 'dviezen en vele ontwerpteekeningen pro deo erden gegeven. De heef Krijnen bezat de gave om voor veinig geld toch iets goeds te bouwen. Wij waren er getuigen van,- toen er een keer sprake was, voor een bepaald plan, eens een andere architect te nemen, de vorige Inspec teur van de Volksgezondheid, speciaal belast voor de woningbouw, en die db besprekingen meemaakten die zonder de aanwezigheid van den heer Krijnen werden gevoerd dit ernstig ontraadde, omdat hij alleen de heer Krijnen de meest geschikte achtte om met de middelen die ter beschikking waren, een goe de woning te doen bouwen. Bij al hetgeen hij voor Den Helder heeft verricht zal zijn nagedachtenis, óók voor het geen hij ten behoeve van een goede Volks huisvesting deed, zeer zeker bij de Woning stichting altijd in hooge en dankbare herin nering blijven. Voorts werd nog het woord aan de groeve gevoerd door den heer Niessink, die ruim 40 jaar met den overledene als bestuurslid van de Weesinrichting had samengewerkt, door den heer F. Grunwald, die namens zijn fami lie dankte en door een schoonzoon, die voor de belangstelling dankzegde. De bekende journalist en schrijver An- toine Zichka heeft eenige jaren geleden een boek geschreven, waarin hij op de be- teekenis wijst, die de olie, en dan doelt hij op de aardolie, in het huidige wereldge beuren uitoefent. Zichka bewijst zelfs aan de hand van tal van documenten en voorvallen, dat alle oorlogen der laatste 40 jaar, waar ter wereld ook uitgevochten, steeds in wezen hun oorsprong vonden in de een of andere oliekwestie. Wij beweren niet dat Zichka gelijk heeft. In tegendeel, het komt ons voor, dat deze be weringen met een behoorlijke korrel zout ge nomen dienen te worden. Maar het is een niet te loochenen feit, dat de olie inderdaad een zeer belangrijke, zoo niet doorslaggevende factor vormt in den huidigen strijd, en dat de natie, die over de grootst mogelijke olieaan- voer kan beschikken, een behoorlijken voor sprong heeft op zijn rivalen. Zooals men gelezen heeft „broeit" het mo menteel weer in Roemenië. Men heeft daar weer eens een „olie-kwestie"; de zooveelste. Maar ook al ligt Roemenië dan ver van huis, dat doet niets af aan het feit, dat de positie van dat land met betrekking tot den huidigen oorlog van buitengewone beteekenis is. Rusland oefent op alle mogelijke meinieren thans pressie uit op Roemenië. Het is voor de Sowjet van vitaal belang, dat dit rijkste olieland van Europa haar zijn rug niet toe keert en daarom zijn de bedekte en openlijke bedreigingen van Moskou, ten opzichte van dit Balkanland, niet van de lucht. Roemenië heeft echter ook verplichtingen jegens Frankrijk en Engeland, met welke rijken het een verdrag van bijstand sloot. Daarnaast poogt Italië Roemenië steeds meer in zijn anti komintern actie te voeren. En dat alles gaat slechts om één factor: de olie. Men kan aannemen, dat er op korten termgn een beslissing zal worden genomen. Vooral daarom, omdat deze week een „olie-commis saris" aangesteld werd, die dictatoriale macht uitoefent. Een soort onder-koning, die heel de olie-politiek regelt naar eigen inzicht. De mogelijkheden zijn legio en even groot zijn de problemen voor dit' land. Het kan met Rusland samen gaan, het kan met de gealli eerden samenspannen, het kan een gesloten blok vornaen met Italië, het kan verscheidene combinaties' met andere Balkanlanden vormen en het kan tenslotte alleen blijven en een poli tiek van strikte neutraliteit blijven voeren. Welke oplossing deze natie zal kiezen, is ons niet bekend; het is dé vraag of de Roemeen- sche machthebbers deze zelf reeds weten. Maar een feit is, dat dit land, zoo rijk aan olie, en dus een enorme troef in de handen van ieder bondgenoot, een sleutelpositie in Midden- Europa zal gaan innemen. De dag na München is Roemenië begonnen met een sterke gordel van verdedigingswerken langs al zijn grenzen te leggen; de z.g. Carol- linie. Een soort Maginot- of Siegfried-linie van kleiner formaat. Is deze linie het bewijs dat men in Roemenië yan gedachte is, dat vroeger of later de een of andere mogendheid zich met geweld van het goud der aarde, zooals men de olie pleegt te noemen, zal meester pogen te maken Zal, net als in den vorigen oorlog, ook de Balkan, weer het tooneel worden van een bloe- digen strijd? De toekomst, waarschijnlijk zelfs de nabije, zal het leeren. Natuurhistorisch Museum, le Vroontsraat lederen Woensdag van 35 uur. lederen Zaterdag van 710 uur. Bovendien de eerste Zondag van elke maand van 35 uur en de eerste Woensdag van 810 uur. BIOSCOPEN: Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur: „Proces met gesloten Deuren" en „De Doo- dende Straal". Rialto, Spoorstraat, acht uur: ,,*t Is een wonderlijke Wereld." Witte Bioscoop, Koningstraat, acht uur: „Het Korfaalrif." Heden: Casino, 8 uur: „Snip en Snap-revue". Musis Sacrum, 8.Ontspanningsavond. Zondag 21 Januari. Rialto-theater, 10.30 uur: Intellect-voorstel ling: „Van Kielplaat tot Zeekasteel". Casino, 3.306.00 uur en 8.00 uur: Dans- orchest van Majo Marco. Musis Sacrum, 8.Ontspanningsavond. Maandag 22 Januari. Casino, 8 uur: „Snip en Snap-revue". Dinsdag 23 Januari. Casino, 8.00 uur: Sperwer-Knalavond. Musis Sacrum, 8.00 uur: B.V.L.-uitvoering. Barometerstand Den Helder: 768,0 Maximum temp. lucht 8 uur: 6^6 Laagste temp.: n q Wind: richting N.N.O; kracht S. Licht op: 4-51 Onlangs slaagden voor het diploma Ma- ehineschrijven aan het Instituut „Mercurius" Loodsgracht 72: de dames H. M. A. A. van Alphen en J. J. D. Kater en de heeren A. Ag- genbach en E. Venema, allen leerlingen van bovengenoemd Instituut.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1940 | | pagina 7