PUROL er op!
Het heil van
Rusland
KAARTEN
„DIE JAHRESZEITEN
14 graden onder 0
Jo Vincent
Louis van Tulder
en Willem Raveili
DIE JAHRESZEITEN"
Slagkruisers voor
NecL-Indië
De Indische
Marinefilm
Vierde
Marine-Concert
UtaaA yacui tmt htm?
ponderdag 25 Januari 1940
Tweede Blad
Hedenmorgen 8 uur s
Emile van Bosch'
Zwanenzang
Sneeuwpret die geen
pret meer is
Het verzacht en geneest
Verdeeling vlootkosten
Nederland en Indië
Verbinding met Texel
Temperatuur en Barometerstand
In Maastricht
Indien men een duidelijk beeld wil
hebben hoe wonderlijk deze winter wel
verloopt, dan geve men er acht op, dat
het hedenmorgen 8 uur in Maastricht
niet minder dan 14 graden vroor, in de
Bilt 8 graden en te Groningen 6 graden.
In Den Helder echter was er van vrie
zen geen sprake: daar dooide het bijna
een halve graad. Zoo ooit dan bljjkt
thans wel, dat we een wonderlijken
winter beleven: in het eene deel des
lands vriest het „ouderwets", terwijl
het in het andere dooit.
Wat het verloop der temperaturen
betreft, nadat gistermorgen 8 uur 0.4
graad dooi genoteerd was was de stand
van de thermometer te 11 uur 1.6
graad boven het nulpunt. Om 2 uur
's middags 0.0 en om 6 uur een halve
graad vorst.
Het was toen dat de wind naar W.Z.W.
liep en later nog meer naar het Zuiden
omging. Dat had direct weer vorst
tengevolge: om 7 uur 's avonds vroor
het 4(4 graad, om 2 uur vannacht zelfs
5 graden en om 5 uur 3 graden. Van
morgen 8 uur dooide het echter reeds
een halve graad.
Over de vooruitzichten laat zich niets
met eenige zekerheid zeggen. Juist nu
is het te gevaarlijk zich aan eenige
voorspelling te wagen.
Dinsdagavond gezongen op de
Sperwer-uitvoering en des nachts
overleden.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag is
te Amsterdam de bekende operette-zanger en
tooneelspeler, Emile van Bosch, op 51-jarigen
leeftijd plotseling overleden.
Dit heengaan van Van Bosch treft wel in
het bijzonder dat deel van het Heldersche pu
bliek, dat hem Dinsdagavond heeft beluisterd
als zanger in Henvoo's revue, die voor „De
Sperwer" werd gegeven.
Het was een revue, waarvan wij schreven,
idat zij niet op zulk een bijzonder hoog peil
stond, doch brachten daarbij een eere-saluut
aan de prestaties van den zanger Van Bosch.
Terecht: Emile van Bosch was een begaafd
Zanger, ook al had hij zijn grootste glorie
reeds achter den rug. Maar het temperament
en het echte zangersvuur waren hem aange
boren, en ieder door hem gezongen nummer
kenmerkte zich altijd door voordracht en be
wogenheid.
Zij, die hem Dinsdagavond beluisterd heb
ben in het onsterfelijke duet uit „De Parel-
visschers" en in de melancholische liederen
van Paolo Tosti zullen dit zingen van dezen
zanger niet spoedig vergeten. Het was voor
Yan Bosch inderdaad diens zwanenzang.
Aan niets viel dien avond te bemerken
dat Van Bosch minder gedisponeerd was.
Integendeel, hij gevoelde zich volkomen
fit, was opgeruimd en dronk in de pauze
achter het tooneel zijn glaasje bier. Ook
de Casino-directie, die nog enkele malen
met hem heeft gesproken, had niets kun
nen mérken van het naderend onheil.
Wij laten hieronder nog enkele biografische
bijzonderheden volgen:
Hij heeft in zijn loopbaan van ruim dertig
jaar op de planken gouden dagen van de
operette in Nederland gekend en ook is hg,
evenals zoovele zijner collega's, een slacht
offer van de crisis geworden. Hij was van ge
boorte een Belg, doch toen hij in zijn jeugd
naar ons land kwam en zijn carrière als
operttezanger was begonnen, werd hij een
echt-Amsterdamsche figuur, zonder wien men
zich de groote voorstellingen in Flora en
later in het Apollo-theater niet kon denken.
Emile van Bosch heeft een groot aantal
rollen gezongen en gespeeld. Hij was niet
alleen een goed zanger, maar ook een acteur,
Wiens typeeringen opmerkelijk waren.
Gedurende de laatste maanden was hij
Werkzaam bij het troepje van Henvoo.
Het laatste nummer wat wij Van Bosch
eergisteren hoorden zingen was Tosti's „Je
Veux mourir".
Noch de zanger, noch zijn auditorium heb
ben kunnen denken, dat dit lied zoo spoedig
bittere realiteit zou worden.
De jeugd heeft de laatste weken het volle
pond gehad van de sneeuwpret en derhalve
is het thans te betreuren dat deze pret een
minder gunstige wending begint aan te ne
men en aan het veranderen is in 'overlast.
Het blijkt namelijk dat tal van jongens het
gooien met sneeuwballen nog steeds niet
kunnen laten, ofschoon de sneeuw zich daar
toe allerminst meer leent. Tal van winkeliers
werden „vergast" op stukken sneeuw-ijs, die
in hun winkels gegooid werden, en daar
schade aanrichtten. Een enkele maal liep
zoo'n jongmensch een paar klinkende oorvij
gen op, doch meestentijds wisten de daders te
ontkomen.
In dit verband zouden wij tot de jongens
willen zeggen: doe dat niet meer. Maakt het
de oudere menschen niet lastig en gooi met
sneeuwballen, indien de sneeuw zich daartoe
leent.
Ook tot de ouders richtten wij het verzoek
hun kinderen te vermanen anderen in dit op
siert geen overlast aan te doen.
Ijskoud, in den meest letterlijken zin van het
woord, heeft hij daar drie dagen en drie nach
ten gestaan in een tuin aan de grens van onze
gemeente. Hij was ongevoelig voor de politiek
van Europa. Ze liet hem koud. Hitier noch
Chamberlain, Daladier noch Mussolini „deden
hem iets". Hij was ongevoelig voor de 12 gra
den vorst, die zijn witten kop slechts glanzen-
der maakte. Hy stond daar stil en stijf, z'n
stompje pijp in z'n tandeloozen mond, z'n te
kleine pet op het groote witte hoofd, een pad-
vindersriem om zijn, naar proportie, te dikken
buik. Hij stond er met z'n koolzwarte oogen,
ongevoelig voor het vriendelijke lachje van z'n
aardige buurmeisjes of voor den critischen
blik van een oud dametje, dat even stil bleef
staan en terugdacht aan den tijd toen zij ook
haar arm geslagen had om zoo'n kouden vrijer.
Hij zou er nog gestaan hebben als de zon
niet op een morgen gekomen was met een war
me omhelzing. Daar was hij gevoelig voor. Hij
smolt weg van genot, verloor eerst z'n hoofd
zooals dat bij practipch alle mannen voorkomt,
die geliefkoosd worden en verdween toen lang
zaam aan geheel, zooals dat bij velen het geval
pleegt te zijn als ze met het „artikel vrouw"
kennismaken. De jeugd lachte om zoo'n door
gezakte sneeuwman. Het respect, dat z'n hoo-
vaardigen blik aanvankelijk afgedwongen had,
tcas totaal verdwenen, men bekogelde hem heel
oneerbiedig met kletsende sneeuwballen, toen
viel hy van zijn voetstuk en ligt nu roerloos
ergens in een tuin in het Westen van onze stad.
Het was een kort en trots bestaan, hard en
onverschillig voor de felste koude-aanvallen,
maar overgevoelig voor de vriendelijkheid van
een lentezon.
Nêerland's vermaardste zangers
zingen in
n
op 2 Februari a.s.
Entrée 50 en 75 cent
Vice-admiraal b. d. L. J. Quant
geeft een uiteenzetting.
De les van de „Graf Spee".
In het gebouw 's Prinsenhof te Amersfoort
heeft gep. vice-admiraal L. J. Quant giste
renavond voor een aandacht auditorium,
waaronder zich vele burgerlijke en militaire
autoriteiten bevonden, .een lezing gehouden
over „de maritieme defensie van het Neder-
landsche imperium".
Spreker bepleitte opnieuw den bouw van
Nederlandsche slagkruisers, welke aan de na
volgende eischen dienen te voldoen:
a. Bewapening: 9 kanonnen van 28 cm
opgesteld in 3 drielingtorens;
b. Pantsering: beschermd tegen geschut
der tusschenklasse van den eventueelen aan
valler voor alle vitale deelen van het schip,
terwijl de bouw van het schip zóó moet zijn
dat het bestand is tegen moderne mijnen,
torpedo's en bommen. Huidpantser pl.m. 325
mm;
c. Vaart: drie mijl meer dan de groote
slagschepen van den vijand dus even snel als
de tusscheriklasse zijnde momenteel 33 mijl.
Het voorbeeld van de „Graf Spee" met
haar onvoldoende pantser en te geringe
vaart moge als afschrikwekkend voor
beeld dienen, aldus spreker.
Voor een sterke Nederlandsche vloot, die
dan zou bestaan uit 3 schepen van 26.000
ton, 3 B-kruisers en 2 flottielje-vaartuigen,
12 torpedojagers, 18 onderzeebooten, 96 vlieg
tuigen en een nog onbekend aantal snelle on
derzeebootjagers van ongeveer 100 ton ter
bescherming der groote schepen, moet dan de
bestaande basis Soerabaja geschikt worden
gemaakt. Hiertoe zal het Westervaarwater
tot een diepte van 9.5 m moeten worden uit
gebaggerd, de dok-, kade- en debarkeergele-
genheden zullen moeten worden vergroot en
op of nabij Madoera zwaar geschut moeten
worden opgesteld om de vijandelijke schepen
op afstand te houden en het in- en uitloo-
pen van eigen schepen te vergemakkelijken.
Spreker eindigde zijn voordracht met het
uitspreken van den wensch, dat de regeering
spoedig een gunstige beslissing in dit ac-
tueele vraagstuk zal nemen en de Staten-
Generaal op korten termijn hun goedkeuring
daaraan zullen geven, opdat binnen zeer kor
ten tijd aan den bouw dier schepen, waar
van de bouwkosten voor in ons land zul
len blijven, en waardoor het werkloosheids
vraagstuk als toevalstreffer gunstig
zal worden beïnvloed, kan worden begonnen.
Gegeven de huidige politieke situatie in het
Oosten bestaat er dan een groote kans dat
wij in het Oosten paraat zullen zijn als de
tijd het eischt en daardoor zal de kans om
buiten een conflict te blijven, zeer belangrijk
stijgen.
HET VERTREK VAN DE „MAKNLX
VAN ST. ALDEGONDE"
Vastgesteld op 28 Januari
De N.V. Stoomvaart Maatschappij „Neder
land" deelt mede. dat het vertrek van het
m.s. „Marnix van St. Aldegonde" van Genua
nader is vastgesteld op 28 Januari, 'smiddags
twaalf uur. j
Donderdag 1 Februari gala-première
In Den Haag.
De film ,,'t Zal waerachtigh wel gaan",
waarin de cineast Mannus Franken onze
Marine in Nederlandsch-Indië in beeld heeft
gebracht, zal, naar „De Msb." meldt, op Don
derdag 1 Februari met een officieele gala
première in het Haagsche City-theater hier
te lande worden uitgebracht.
Het .is, voor zoover wij weten, de eerste
maal, dat de Nederlandsche regeering als zoo
danig hare medewerking verleent bij het ver-
toonen van een film. Te begrijpen overigens,
wijl deze film het geheele Nederlandsche volk
op populaire en suggestieve wijze een beeld
tracht te geven van de maritieme defensie
van ons groote rijk aan den evenaar en van
de wijze, waarop onze marinemannen daar in
de tropen hun moeilijke, maar mooie natio
nale taak vervullen.
Bepaalde gedeelten van de film zijn hier te
lande aan een rivisie onderworpen, waarmede
de cineast Franken en de luitenant ter zee
Koudijs zijn belast. Dientengevolge is de film
momenteel nog niet voor vertooning gereed.
Gelijk wij reeds eerder hebben gemeld naar
aanleiding van de première van de film in
Ned.-Indië, alwaar de vertooning een der
grootste filmsuccessen is geworden, draagt de
film, evenals de K. XVIII-film, niet slechts
een ontwikkelend en leerend, maar ook een
onderhoudend amusant karakter.
Ze duurt anderhalf uur en zal als hoofd
film in onze theaters worden vertoond.
De film wordt hier te lande uitgebracht
door het N.V. City-concern.
Na de première in Den Haag. zal de film
een week daarop gelijktijdig in Amsterdam en
Rotterdam worden vertoond.
Naar Manus Franken vertelde, heeft hg bij
het opnemen van deze rolprent voor de N.V.
„Armfilm" te Batavia de grootst mogelijke
medewerking gehad van de marine-autoritei
ten in Indië. Te zamen met den heer Quispel,
het hoofd van den marine-propagandadienst
in Ned.-Indië, heeft hij in een maand tijd het
scenario samengesteld, hetwelk hierna de
goedkeuring verkreeg van den commandant
zeemacht in Indië. 4 maanden lang heeft
onze vloot practisch in het opgestelde film
plan gevaren. De voorbereiding van de op
namen en de opstelling der camera's was een
zaak van de grootste nauwkeurigheid, aange
zien bepaalde manoeuvres slechts eenmaal
konden worden uitgevoerd. Het ontwikkelen
van de film in Indië heeft ook nog al wat
voeten in de aarde gehad.
Men mag verwachten, dat evenals in Indië
ook hier te lande zeer groote belangstelling
voor dit interessante vaderlandsche filmbeeld
zal worden getoond.
Een deel van de netto-recettes van de film
zal worden besteed aan de ontwikkeling en
de ontspanning van onze gemobiliseerden.
UITVOERING VAN „DE ZILVERMEEUW".
Onder verwijzing naar de advertentie in dit
nummer, vestigen wij de aandacht op het aan
gekondigde groot sporthal in Casino, dat
door de W.S.V. „De Zilvermeeuw" georgani
seerd wordt op Zaterdagavond a s. Medewer
king wordt verleend door de Heldersche Ath-
letiek Ver. en O. K. K.
ALSOF ER NOG GEEN HERRIE
GENOEG IS
Gisteren kregen twee buurvrouwen in de
Californiestraat heftig verschil van meening.
Zoo hoog liepen de „woorden", dat er zelfs
de politie bijgehaald moest worden.
Als Uw Handen ruw zijn of gesprongen
en Uw Lippen schraal en pijnlijk; maar
vooral ook bg brand- en snijwonden,
ontvellingen en allerlei huidverwondingen
Neen, we mogen niet klagen; ondanks kou
en slecht begaanbare straten, was de opkomst
niet onbevredigend, al zal het comité het graag
nog beter zien.
Geopend werd met de ouverture „Ana-
creon", een sprankelend en brillant con
certstuk. door het orkest keurig vertolkt.
Wij ontdekten op het programma van 5
nummers maar liefst 3 „eerste uitvoerin
gen", hetgeen bewijst, dat de dirigent er
ernstig naar streeft de noodige variatie te
brengen. Van alle drie kan gezegd wor
den, dat ze de kennismaking zeer zeker
waard zijn.
Als eerste noviteit kwam het cello-concert
van Boccherini. niet gespeeld door den aange-
kondigden solist Henk van Wezel, maar door
Carel van Leeuwen Boomkamp, die voor zijn
ziek geworden collega was ingevallen.
Zonder eerstgenoemde tekort te doen, mag
over deze wijziging niet getreurd worden Im
mers dé heer Van Leeuwen Boomkamp is een
zeer bekend musicus, die ook via de radio te
beluisteren valt. Het behoeft geen betoog, dat
de vertolking „af" was, en het musiceeren met
het volgende orkest een genot. Zooals met
dergelijke concerten meestal het geval is, sraf
ook dit den solist gelegenheid in eenige caden
sen zijn kunnen te demonstreeren. Het bleek
daarbij overtuigend, dat zijn instrument voor
hem geen geheimen bezit. In het „Adagio", dat
onweerstaanbaar doet denken aan een bekend
strijkkwartet van Schubert, was zijn toon
prachtig.
Een geweldig applaus beloonde den so
list, zoodat hij zich niet lang liet smeeken
en nog een toegift gaf voor cello
alleen. (De bekende Gavotte van Bach).
Na de pauze drie bekende composities van
Tschaikowsky, waarvan men met verbazing
leest, dat ze hier voor 't eerst werden uitge
voerd! Vooral „chant sans paroles" en „chan
son triste" vielen zeer in den smaak. Wij ho
pen ze nog wel eens meer te hooren, daar het
muziek is, die den bezoeker „ligt". Datzelfde
geldt eveneens voor de daarop volgende Sla
vische rhapsodie van Friedemann, die de zaal
„heerlgk" vindt. Wat een rhythme, welk een
tempo, welk een rijkdom van melodieën!
Weemoedig, woest, zangerig, kortom, voor
elk wat wils.
Besloten werd met Grieg. U kent ze, niet
waar, die eigenaardige muziek met een spe
ciale sfeer, die heel even vreemd aandoet, maar
ons al gauw pakt. Grieg weet met een orkest
om te gaan; alle mogelijkheden en effecten
benut hij. Hoor b.v. in het eerste deel het
schitterend spel der blazers tegen den donke
ren achtergrond, dien de strijkers vormen. In
het tweede deel (de droom) was een adem
benemende spanning bij de hoorders te be
speuren. Dit „con sordino" gespeelde inter
mezzo verdiende zulks ook.
Met den bekepden Huldigingsmarsch, breed
gespeeld, eindigde dit concert.
Wie 's winters zomerwarmte wenscht
door cokes of anthraciet
Doet wijs als hij de brandstof stookt,
die OKKE VISSER biedt
Adres; Polderweg 34 - Telef. 228.
Versterking defensie van Curagao.
In de Memorie van Antwoord op het Voor-
loopig Vesalrg der Eerste Kamer betreffende
de begrooting van het Departement van Ko
loniën zegt de minister, dat bij bij de behan
deling in de Tweede Kamer heeft verklaard,
dat voor den tgd, dat de voorgenomen ver
sterking van de vloot in Indië effect zal sor-
teeren in de uitbreiding van personeel en
daardoor in de toeneming van de exploitatie
kosten, de bestaande regeling in zake de ver
deeling van de vlootkosten tusschen Neder
land en Indië opnieuw op de helling zal moe
ten worden gezet. De minister wil die ver
klaring gaarne alsnog bevestigen.
Het in de Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer opgenomen citaat uit de
Millioenennota diende alleen ter verklaring,
waarom in de toelichting bij het hoofdstuk
Koloniën niet ander behoefde te worden be
toogd, dat de budgetaire omstandigheden van
het moederland geen verhooging van de vloot-
bijdrage aan Indië toelieten. De minister
vermag niet in te zien, dat een herinnering
aan deze omstandigheden als antwoord op de
in de Nederlandsche volksvertegenwoordiging
opgekomen vraag, waarom de aanvankelijk
voorgenomen verhooging van de bijdrage tot
7.5 millioen achterwege gebleven was, min
der gelukkig moet worden genoemd.
Met voldoening mocht de minister ver
nemen, dat met de door hem noodzakelijk ge
oordeelde verbetering van de defensie van
Suriname en Curagao wordt ingestemd. Voor
de verdere versterking, met name Curagao,
zijn reeds de noodige plannen in voorbe
reiding.
IJSMISÈRE.
Gisteren kreeg op de ijsbaan aan de Spoor-
gracht een meisje een punt van een schaats
in haar rechterbeen. Zij werd opgenomen en
in het politieposthuis verbonden.
Wij vernemen, dat van en naar Texel
hedenmorgen 7.45 u„ 10 u. en 4 u. een ver
binding in beide richtingen onderhouden werd.
SDL VER-JA VA PACIFIC LIJN.
Pj&aibi 23 Jan. van Bombay n. Ned.-inUie.
We verlangen niet naar den Russl-
schen heilstaat, we verlangen niet naar
de heerschappij van Duitschland over
ons land, we wenschen niet, dat Enge
land zijn hand op ons bezit legt, we
„willen onszelf zgn en blyven". Toch is
er in ons land wel verschil van waardee
ring voor regeersystemen en het meest
afkeerig is de massa van ons volk te
gen de beknotting van zijn geestelgke
en maatschappelijke vrgheid, ook al
wordt het systeem van de heeren dicta
toren dan ook op het hoogst geprezen.
Nederland heeft niet veel waardeering
voor alles wat niet valt onder de democra
tische regeeringsvorm. We spreken graag zelf
een woordje mee over de wijze waarop we
geregeerd worden en we leveren graag cri-
tiek. als het niet naar onzen zin gaat.
Van het heil, dat Rusland aan allen be
looft, die onder het teeken van den sikkel
en halve maan komen, gelooven we in geen
geval veel. En als we zien op welke wijze
de Russische beer dat heil in Finland meent
te moeten brengen, dan hebben we alleen
nog maar afschuw van de methoden van
oorlogvoering van het groote rijk. Humani
seering van den oorlog is een woord van
onzen tijd. We hebben er de onwaarachtig
heid van ondervonden. Hoe kan een oorlog
humaan gevoerd worden? Als men geen gif
gassen gebruikt? Is het bombardeeren van
open steden minder gemeen, is het beschie
ten van ziekenhuizen en het in brand gooien
van dorpen en steden soms humaan. Over
humaniteit te spreken in verband met den
oorlog, is wel de grootste dwaasheid.
Toch is er verschil in oorlogvoering en
als we over de methoden van Rusland
lezen, dan kunnen we daarvoor alleen
maar afschuw hebben. De dappere wijze,
waarop Finland zich verdedigt, heeft be
wondering van heel de wereld gewekt.
Telkens weer worden de Russische troe
pen teruggeworpen, telkens weer worden
groote hoeveelheden materiaal veroverd.
De dapperheid van het Finsche volk is
groot. We lazen daar gisteren eenige
staaltjes van, die niet anders dan de
grootste bewondering kunnen afdwingen
voor dit volk, dat voor zijn vrijheid vecht,
met een onverschrokkenheid en moed, die
men in de historie bijna tevergeefs zoekt.
Rusland daarentegen legt strategisch groote
onbekwaamheid aan den dag en zoekt nu, door
ergernis, zijn kracht in de meest laffe en ver-
achtenswaardige methoden. Een officier, die
gevangen genomen wordt, worden de oogen
uitgestoken, hospitalen worden onder het vuur
genomen, onder vrouwen en kinderen wordt
angst gezaaid door de voortdurende bombar
dementen.
Het Finsche volk draagt deze verschrikkin
gen en vecht door voor zijn onafhankelijkheid.
De uitslag?... die is op den larigen duur wel
te voorspellen, maar als men eenmaaf zal
moeten buigen voor de overmacht, dan is aan
het prestige van Rusland enorme schade toe
gebracht en de angst voor Rusland is nu reeds
heel wat minder geworden, omdat men gezien
heeft, hoe onbekwaam dit volk is tegenover
tactisch en strategisch goed gevoerden strgd.
li
50 en
75 ct.
2 FEBR A S.
Alle Boekhandelaren
Bureau Drukkerij de Boer
Leden H. R.K. Gemeng Koor
Aquarium Zoöl Station. Voor het publiek
geopend: dageljjks van 912 en van 13.30
17 u. Zaterdags van 912 uur.
Natuurhistorisch Museum, le Vroontsraat
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
810 uur.
BIOSCOPEN:
Tlvoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
„Gunga Din".
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
,,'t Is een wonderlijke Wereld."
Witte Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„Het Korfaalrif."
Zaterdag 27 Januari
„Casino" 8.00 uur: Feestavond „De Zilver
meeuw".
Zondag 28 Januari.
„Casino", 3.30—6.00 Matiné: Thé dansant
door „The Masterkeys".
Barometerstand Den Helder: 766.6
Maximum temp. lucht: o.l
Laagste temp.: 5
Wind: richting: ZZW. Kracht: 5
lacht op; 5.0Q
