het karakter van nieuwediep
Spuien
Die Jahreszeiten
't Russische heil
Zaterdag 27 Januari 1940
Tweede Blad
MadinieuwJ
Stadsuitbreiding in de laatste 30 jaar
Eeuwige sneeuw
„Wie de schoen past
Ontspanningsavond
der C.M*V» een succes
Gladheids-misère
Gezellige „Instuif"
Voor onze
gemobiliseerden
Efargtrfifke Stand van Des Helder
UlaaA g,aan vue heen?
Temperatuur en Barometerstand
r>r MccDTE rerre
-B
Xls we in aanmerking nemen, dat de be
volking van Den Helder in de laatste 30 jaar
is toegenomen met ongeveer 11000 personen,
dan kan het geen verwondering wekken, dat
daarvoor een groot aantal woningen gebouwd
moest worden. Temeer omdat de gezinnen
over 't algemeen nu kleiner zijn dan vroeger,
zoodat er per huis minder inwoners worden
gehuisvest.
Reeds voor den wereldoorlog begon men
door middel van vereenigingen aandacht te
besteden aan het wonigvraagstuk. Aan de
javastraat, den Polderweg, de Fabrieks-
gracht en in het Tuindorp verrezen de hui
zen, die door deze vereenigingen, al of niet
met gemeentesteun, gebouwd werden.
In het woningtype kwam toen reeds ver
betering. Het bouwen in groepen leidde er
toe, dat men deze huizenblokken een beter
aanzicht kon geven.
Ook bestond er wel een soort gemeentelijk
uitbreidingsplan. Maar veel fantasie was daar
niet aan besteed. Het was meer een verka-
velings- dan een bouwplan. Hier en daar had
men een heel klein stukje grond bestemd om
later als plantsoen te kunnen dienen.
Toen in 1917 en 1918 zich verschijnselen
openbaarden van oorlogsmoeheid en sterk
anti-militarisme, zagen de bestuurders dezer
stad de toekomst onzer veste met bezorgd
heid tegemoet. En dat hier alle reden voor
was bleek in de na-oorlogsche jaren, toen
Marine en Landmacht tot het minimum wer
den ingekrompen.
wDaarom trachtte men maatregelen te ne
men om zoo mogelijk andere bestaansbron-
nen aan te boren, terwijl men tevens plannen
beraamde op welke manier Den Helder als
woonstad meer aantrekkelijk zou kunnen
worden.
Van die nieuwe bestaansbronnen is niet
veel gekomen. Ons thans door mijnexplosies
hevig geteisterde badhotel is er nog wel de
voornaamste van. Maar het in dien tjjd ont
worpen uitbreidingsplan heeft voorzien in een
groote behoefte. Het is ontsproten aan het
brein van den Haagschen architect Van Bo
ven. Waren het bij het vroegere verkavelings
plan de rechte straten, die den boventoon
voerden, het plan „Van Boven" bracht meer
de gebogen en gebroken lijn, de voor het ge
zicht afgesloten grachten en straten (Singel,
Joubertstraat, de la Reystraat enz.).
Dit heeft het voordeel, dat de wind hier en
daar beter afgeschermd wordt, dan in lange,
rechte straten, die echte trekgaten kunnen
zjjn. Ook wordt het stadsbeeld er beslotener
en knusser door. (De schoonheid van de
Amsterdamsche grachten ontstaat insgelijks
voor een groot deel door de bochten, die den
gezelligen aanblik doen otstaan, die men te
vergeefs zoekt b.v. in Den Haag of in Haar
lem, steden, die volgens een plan van rechte
straten zijn gebouwd.)
Stadgenoot en vreemdeling zijn het er over
eens, dat b.v. de Singel een keurige, gezellige
woonwijk vormt, en dit dankt zij voor een
groot deel aan den gebogen vorm. Men ziet
niet uitsluitend langs de huizen maar ook er
tegen aan. Er zit ontegenzeggelijk nu meer
teekening in, dan wanneer hier een rechte
gracht zou zijn aangelegd.
Op de eerste teekening zijn de nieuwe stra
ten te zien, die 1912 zijn gebouwd. Ze he
pen zonder meer dood in de volkstuintjes, die
zich bevonden op de plaats, waar thans Van
Galenstraat, Herzogstraat. Soembastraat,
Ambonstraat, Singel enz. loopen.
Een kenmerk van dien tijd was, dat ner
gens een huizenblok aan den zijkant werd
afgewerkt.
Als begin van het nieuwe uitbreidingsplan
zijn er beter verzorgde „kopstukken" op deze
Lievebeste lezeressenlezers!
Vind je ook de sneeuw zoo fijn*
Om te sleeën, glijden, gooien
Op gemeentelijk terrein
Nergens in ons landje
Blijft de sneeuw zoo lang en glad
't Is om van te watertanden
Tenminste, als je hier niet zat.
Want als je zoo moet sjouwen
Met broodkar, bakfiets of met paard
Is het moeilijk te begrijpen,
Waarom dat nu niet anders gaat.
Dat de onbegaanbaarheid der wegen
Auto's, fietsen, mensch en dier
Zoo lang moet b 1 ij v e n hinderen,
Dat maakt het heel gevaarlijk hier,
Bestuurderen dezer veste
(Het klinkt misschien wel als verwijt),
Toont ons ook des winters,
Waar ons belastingcentje blijft,
oude straten gezet (Poortgebouw v. Galen
straat). En thans moet iedere bouwer zorgen,
dat een hoekhuis aan beide straatkanten een
aesthetisch aanzien heeft. Dit is heelemaal
geen onredelijke eisch,
Hierbij geven wij nog een „sneeuw impres
sie" van het allereerste hoekhuis, dat ge
bouwd werd aan den Singel, die toen nog
niet bestraat was. (De bewoners moesten via
de Laan hun woning bereiken.) Zooals te zien
is. is hier een goede hoekoplossing verkregen.
Het hius mag zoowel van den Singel als van
den Laankant gezien worden. Zoo zouden wij
nog meer voorbeelden kunnen opsommen, het
eene misschien wat beter, het andee wat
minder, maar toch zijn het alle bewijzen van
een beter inzicht en van den wil om een zoo
goed mogelijk geheel te verkrijgen..
Ieder, die iets gevoelt voor logischen en
schoonen vorm in de bouwkunst kan zich ver
heugen, dat hij niet 30 jaar eerder is geboren,
in den tijd, dat alles maar botweg neergezet
kon worden.
Hoewel het in deze wijken prettig wonen
is. blijft er nog maar steeds één groot onge
rief. De bewoners van de Singelbuurt moeten
nog steeds een omweg van 10 minuten ma
ken om het centrum van de stad te bereiken,
behalve de enkeling, die het privilége heeft,
bij het station te mogen oversteken.
Dat het station zou verplaatst worden, zal
voorloopig wel tot de vrome wenschen blijven
behooren, gezien de kosten 2.000.000).
Maar een eenvouidge overweg van de Kru-
gerstraat langs de, goederenloods naar de
Prins Hendrik Laan zou zeker door de Ge
meente bekostigd kunnen worden. Er is wei
nig verkeer op dit rangeerterrein. Daarbij
komt dat de directie der Nederlandsche
Spoorwegen onder de tegenwoordige leiding
zoo soepel mogelijk wil zijn, zoodat onder
handelingen betreffende dit punt waarschijn
lijk een groote kans van slagen zouden heb
ben. De bevolking „achter het spoor" zit wer
kelijk om deze weinig kostbare verbinding te
springen, terwijl de industrieschool, de R.K.
scholen n het gebouw van den geneeskundi
gen dienst vanuit het centrum eveneens veel
beter bereikbaar zouden zijn.
Wjj meenen wel, dat wij dit onderwerp uit
naam van vele honderden belanghebbenden
hier nog eens aangeroerd hebben.
Wanneer zal deze langgekoesterde wensch
nu eens in vervulling gaan?
KO Snel en goed
Ollj I IJ nhelpen hierbij
altjjd een poeder of cachet van Mjjnhardt.
Mijnhardt's Poeders per stuk 8 ct. Doos 45 ct.
Cachets, genaamd „Mijnhardtjes",2 st. 1 Oct. Doos 50ct.
Gisteren heeft men gespuid.
Gisteren zijn de sluizen aan den buiten
kant geopend en gedurende 3 lange uren was
de verbinding tusschen binnen- en buitenwater
door niets tegengehouden.
De reden tot dit spuien was waarschijnlijk
uitsluitend gelegen in het feit, dat de marine
het water om Willemsoord vrij wilde hebben.
Welnu, men is hierin geslaagd. Nadat eerst
het Harlinger ijsbrekertje, de „Alcyon", de
ijsvelden stukgestooten en gebroken had, wer
den vervolgens de sluizen geopend. Met als
gevolg, dat in slechts enkele uren de geheele
ijs-barrière van de Binnenhaven naar zee ver
dwenen was.
Het ijs op de kanalen en grachten in de stad
was toch reeds niet best meer. Dit spuien
sprak er echter het laatste oordeel over uit;
op tal van plaatsen zag men het ijs scheuren
en breken, overal drong het water door, en
hier en daar kan men langs de walkanten
zien, dat het ijs „afgegleden" is.
Natuurlijk is het uiterst gevaarlijk zich op
dit ijs te wagen. Toch zagen wij gistermiddag
nog verscheidene Vischbuurters hun baantjes
trekken op de Bassingracht. Er was zelfs nog
een complete baan, waarop zoowel ouderen als
jeugdige van jaren zich aan het vermaken
waren. Verstandig lijkt ons zulks niet.
Na het spuien kwam de dooi het pleit vol
trekken. Het regende in den namiddag mist,
zoodat het weer hevig glad op de straten werd.
In de haven bevindt zich herhaaldelijk veel
ijs, dat echter met (ten stroom mee naar bui
ten gezogen wordt.
Gisteren was de „Alcyon" nog aanwezig.
Deze kleine, doch zeer vinnige ijsbreker, heeft
deze week enkele Harlinger vaartuigen naar
huis gebracht en wacht nu blijkbaar nog op
andere emplooi.
Op Wierhoofd stond de misthoorn te brullen.
De lichten van de schepen hingen als witte en
roode sterren in het niets te zweven.
Zacht scheurde het ijs onder aan de stei
gers..*
get regende nBSCaï
Heeft U reeds kaarten gekocht?
De kaartverkoop voor de uitvoering van „Die
Jahreszeiten", te geven Vrijdag 2 Februari a.s.
in Casino, loopt uitstekend en als de voortee
kenen niet bedriegen, zal een volle concertzaal
getuige zijn van dit muzikaal evenement in
Den Helder, hetwelk ten bate van het Marine
Rampenfonds gegeven wordt.
Wij vestigen er nog eens de aandacht op,
dat de kaarten te verkrijgen zijn bij
Bureau Drukkerij de Boer.
De plaatselijke boekhandelaren.
De leden van Held. R.K. Gemengd Koor.
Wat de plaatsbespreking betreft, deze vindt
plaats op Donderdag- en Vrijdagmiddag a.s.
van 35 uur ad 10 cent per plaats. Op deze
uren zullen, voor zoover voorradig, ook nog
kaarten verkocht worden.
Indien men dit oratorium wil bijwonen, be
sluite men daartoe nog vandaag en schaffe
zich zijn kaart aan. Zooals men weet, wordt
„Die Jahreszeiten" gegeven door Held. R. K.
Gemengd Koor, terwijl als solisten optreden
Jo Vincent, Louis van Tulder en Willem Ra-
velli. Medewerking verleenen voorts een strijk
orkest van de Stafmuziek en mevrouw Ny-
meyerMoorman.
Alle medewerkers verrichten dien avond hun
arbeid geheel belangloos. De vleugel werd
gratis afgestaan door de bekende firma Ypma
uit Alkmaar, terwijl voorts de Casino-directie
de zaal kosteloos beschikbaar stelde.
t
Coöperatieve revue oogstte veel
succes!
Gisterenavond heeft de Algemeene Coöpera
tie haar verbruikers een gezelligen avond aan
geboden, die, zooals altijd, zeer druk bezocht is
geworden.
Toen dan ook om even over acht de heer Van
Amstel met een kort propaganda-woord dezen
avond opende, was de zaal van onder tot boven
vol. Het werd inderdaad maar een kort
„speechje", want gisteren waren de „verbrui
kers" bijeen om eens plezier te hebben. Maar
in dat korte „woord" wist de heer Van Amstel
op duidelijke wijze het streven en werken en
niet te vergeten de voordeelen van de Coöpera
tie naar voren te brengen.
Spr. verklaarde o.a. dat de tegenwoordige
oorlog een gevolg is van het streven naar
winst en de groote hebzucht van de mensch-
heid. De Coöperatie wil die winst niet: daarom
is ze niet alleen goedkooper maar ook......
idealistischer.
Beschaafd optreden van de „Vier
van Tholen en v. Lier."
Daarna was het woord en de zang aan het
gezelschap van Tholen en Van Lier, die, hoe
kan het ook eigenlijk anders, van dit uitsteken
de quartet, cfé toeschouwers een kleine 3 uur
hebben doen schateren om hun grollen en frat
sen.
Het was een revue, die Tholen, Van Lier,
Kitty van Dongen en Jeanne Laforce, opvoer
den, waarin sterk de coöperatieve gedachte in
sommige scènes naar voren kwam.
En dié idéé wer dop werkelijk uitnemende
wijze vertolkt in bijv. de sketch, waarin Tholen
liet zien, hoe in verschillende landen het
Coöperatielied 1939 gezongen werd.
In de meeste scènes was Tholen de man, die
het meeste succes oogstte, al moet gezegd wor
den, dat zoowel Van Lier als de beide vrouwe
lijke medespeelsters hem uitstekend terzijde
stonden.
Gisterenavond werd door de Christelijke Mi
litairen-Vereeniging een Ontspanningsavond
gegeven, waarop de schrijver G. Mulder, die
o.a. de Tjalling-cyclus en „Een liberaal man"
schreef, voorlas uit eigen werk.
Het was waarschijnlijk aan de slechte weers
gesteldheid te wijten, dat deze avond niet zoo
bijzonder goed bezocht was, al kon de op
komst niet onbevredigend genoemd worden.
Ook enkele officieren gaven van hun belang
stelling blijk.
De heer Mulder las verscheidene schetsen
voor, welke algemeen in den smaak vielen,
hetgeen te merken was aan de groote aan
dacht, waarmee alle toehoorders het voorlezen
volgden. De schrijver had met de verschillende
verhalen een goede keus gedaan, de humoristi
sche werden afgewisseld door meer ernstige,
terwijl de heer Mulder tenslotte nog het begin
van eep nieuwen roman voorlas, welke nog
niet werd beëindigd. Toen tenslotte de schrij
ver ophield, betreurden alle aanwezigen het,
dat het uur van eindigen reeds was aange
broken.
Iedere veertien dagen vinden er in het Chris
telijk Militair Tehuis dergelijke avonden
plaats, welke voor alle militairen toegankelijk
zijn. Wij kunnen deze avonden alleszins voor
onze gemobiliseerden aanbevelen, daar zq
„voor elck wat wils" bieden: niet alleen ko
men er sprekers, doch er worden ook film
avonden gegeven.
De gladheid heeft in onze stad tal van
slachtoffers gemaakt: soms waren die onge
vallen van weinig ernstigen aard, soms ook
hadden ze een ernstig karakter en berokken
den de betrokkenen veel ellende. Het aantal
personen wat een pols, arm of been kneusde
of brak, was legio en de dokters hebben er
druk werk aan gehad.
Een bewoonster van den Ruijghweg, mevr.
S., kwam o.a. gistermiddag zoodanig te vallen
op de straat, dat haar linkerpols brak. Per
soneel van het marinehospitaal verleende eer
ste hulp.
Het is te hopen, dat de ingevroren sneeuw
in de straten thans zoo spoedig mogelijk ver
dwijnt, opdat meerdere ongelukken voorko
men worden.
ONDERDAK VERLEEND.
Een minderjarig meisje van Texel, dat niet
met de boot meekon, werd tijdelijk liefderijk
onderdak verstrekt door de politie,
Een nieuwe buffettaria in de
Nassihoek.
Vanmiddag om 5 u. opent een nieuw buf
fettaria in de Spoorstraat nr. 97, haar deu
ren voor het Heldersche publiek, 't Is de heer
Verlinden, jarenlang kok-hofmeester op de
koopvaardij en bij de Marine bekend als de
Tokohouder van het Wachtschip, die zijn
geluk hier gaat beproeven.
De opzet van deze nieuwe zaak belooft
veel goeds, de eigenaar is optimistisch
gestemd voor de toekomst.
De eerste indruk, die de „Instuif" maakt
is die van een gezellige intimiteit. Op de
wijze van buffettaria's in de groote steden
is een hoefijzervormige toonbank geplaatst,
waaromheen de bekende hooge krukken, ter
wijl een voetensteun het zitten vergemakke
lijkt.
Het interieur is in lichtgroen en crème ge
schilderd, afgezet met zilveren biezen. De
radio zorgt voor de muziek. Iets nieuws zijn
dé electrische ketels voor de koffie en choco
lade van de firma Geubels. De betaling van
de gebruikte consumpties geschiedt .evenals
in de groote steden, op bonnen.
Het voornaamste van iedere cafetaria of
buffettaria, „de consumptie", is bij den heer
Vcrlinden in goede handen. De eigenaar
zorgt voor uitstekende bereiding en goede
kwaliteiten. We hebben daarvan gisteren een
proefje gehad. De prijzen hebben zich aan de
tijdsomstandigheden aangepast, d.w.z., ze zijn
laag.
Specialiteiten zijn de „Finsche-eitjes" en
„Instuivertjes".
De zaak werd verbouwd door den aannemer
C. v. Essen, die inderdaad alle ruimte benut
heeft. Het schilderwerk werd verricht door
den heer Lub, de verlichting verzorgd door
Ideco.
De commissaris van politie te Zeist meent
goed te dberi dè aandacht op het volgende te
vestigen:
Den laatsten tijd wordt in deze gemeente
gecolporteerd met boekjes, op de voorpagina
waarvan een militaire colonne is afgebeeld,
met als onderschrift: „Voor onze gemobili
seerden".
Deze boekjes kosten 10 cent en volgens de
mededeeling der colporteurs worden de ont
vangsten aangewend voor het geven van ont
spanningsavonden ten behoeve van de gemo
biliseerden.
De colporteurs ontvangen 40 provisie,
terwijl de hoofdpropagandist, in wiens dienst
de colporteurs zijn, natuurlijk ook nog een
zeker percentage krijgt.
Hieruit moge U blijken, dat een gering
percentage overblijft voor het eigenlijke doel
der colportage.
26 Januari 1940.
GETRONWD: A. van de Lagemaat en G.
C. van Dalen. W. Kalwij en A. G. Houter.
BEVALLEN: H. J. Keukens—Schulmaijer,
z. T. RietvinkDekker, z. C. KooijKolle, d.
C. MinnebooGrimminck, z. A. Oosterwpk
Molenaar, z.
OVERLEDEN: A. Leeflang (m.), 61 jaar.
Wed. C. G. van Zweden, geb. A. Riedeman,
70 jaar.
Aquarium Zoöl Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30
17 u. Zaterdags van 912 uur.
Natuurhistorisch Museum, le Vroontsraat
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
810 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-Theater, Spoorstraat, acht uur:
„Opent de haven".
Rialto, Spoorstraat, acht uur:
„Het dierlijke in den mensch".
Witte Bioscoop, Koningstraat, acht uur:
„De vrouw, dien gij begeert" en „Liefde
op het tweede gezicht".
Heden:
„Casino" 8.00 uur: Feestavond „De Zilver
meeuw".
Musis Sacrum 8 uur: Speeltuin Ver., afd.
Centrum, Ouderavond.
Zondag 28 Januari.
„Casino", 3.306.00 Matiné: Thé dansant
door „The Masterkeys".
Musis Sacrum 8 uur: Attractie-avond.
Barometerstand Den Helder: 764.7
Maximum temp. lucht: 4.0
Laagste temp.: 4.0
Wind: richting: O.J kracht: S
Licht op: 5 uur 5 miu.
We hebben niet veel vriendelijks over Rus
land te zeggen en men heeft het er, om met
Uilenspiegel te spreken, naar gemaakt. Zonder
overdrijving kunnen we neerschrijven, dat heel
de wereld aan den kant van Finland, tegen
over Rusland staat. Het is niet alleen bij sym
pathiebetuigingen gebleven, geld is toegevloeid
en manschappen hebben zich vrijwillig opge
geven om aan den kant van het, voor zijn vrij
heid strijdende, volk te scharen.
We willen het vandaag niet hebben over
RuslandFinland, doch naar aanleiding van
een interessante beschouwing over Rusland—
Duitschland, in de „Maasbode" van gisteren
avond, een en ander daar uithalen, om te laten
zien, dat Rusland een politiek voert, die ten
doel heeft zijn berenklauw over gansch Europa
te slaan en ook, als dat dus mogelijk is,
Duitschland straks aan zijn hart dood te druk
ken.
Rusland voert een practisehe politiek,
met het minste risico tracht het zjjn
groote doel, de bolsjewiseering van Europa,
zoo mogeiyk van de wereld, te bereiken.
En al heeft het op het oogenbiik in Fin
land groote tegenslagen te boeken, die
duidelijk aantoonen, dat het met de orga
nisatie van het Russische leger niet zoo
prima in orde is, als men wel naar buiten
trachtte wys te maken, men zal toch
voortgaan, men zal niet rusten, de over
macht zal het tenslotte moeten winnen
van de minder goede organisatie.
\r' .ntbttnr
De „Maasbode" wees er dan gisteren in een
gedocumenteerd overzicht op, dat dê Sovjet
propaganda, ondanks alle ontwikkeling en
machtsuitbreiding van het nationaal-socialisme,
nooit heeft stilgezeten.
Reeds in 1931 werd aangekondigd, dat
het hoofdkwartier der Sovjet-propaganda
tegen de in het buitenland bestaande gods
diensten te Berlijn gevestigd zou worden,
zoo schrijft het blad.
In November 1932 kreeg men van officieele
Russische zijde de verklaring te hooren, dat
Duitschland een van de vijf voornaamste bol
werken van het communisme was. In dat jaar
verwierf de bekende communisten-leider, Ernst
Thaelmann, nog 3.706.388 Duitsche stemmen
als candidaat voor het presidentschap der
Duitsche natie. Men schatte, dat het totale aan
tal communistische stemmen toen 6 millioen be
droeg.
In 1933 werden nog duizenden en duizenden
communistische geschriften in Duitschland ver
spreid. Het orgaan van het bij de wet verboden
Duitsche roode strijdfront had toen nog een
oplage van 300.000 exemplaren. Het front was
in hechte solidariteit verbonden met het roode
leger in Sovjet-Rusland.
In 1934 zag Rusland reeds de vruchten van
zijn godloozen-actie: Moskou rapporteerde, dat
de atheïstische pers in Duitschland zich in een
omvangrijke ontwikkeling mocht verheugen.
In 1935 bedroeg het aantal leden van de
„ondergrondsche" Duitsche communistische
party, welke direct van Moskou uit gecontro
leerd werd, nog 300.000. De partij omvatte zelfs
een jeugd- en een kinderorganisatie.
In 1936 op '37 was Moskou in volle
actie om een Duitsch-communistisch
„volksfront" te vormen door middel van
onwettige propaganda, o.a. onwettige
radio-uitzendingen. Het communisme kon
zich krachtig „ingraven".
In 1937 kon het Duitsche volk een „geheim"
radio-station hooren, dat zich aankondigde met
de woorden: „Luister! Luister!" Hier de zen
der van de Duitsche communistische partij.
Luister! Luister! Van nu af zullen wij iederen
avond uitzenden".
Dit zqn eenige feiten van de laatste jaren,
die een denkbeeld geven van de hardnekkig
heid, waarmee het roode Rusland zqn plannen
doorzet.
Al moge dan de numerieke sterkte der
communisten in Duitschland niet zoo
groot schynen, zegt het blad aan het slot
van zijn beschouwing, men kan veilig aan
nemen, dat de aanhangers der bolsjewis
tische beweging, die hun leven op het spel
zetten voor de propaganda van hun „be
ginselen", tezamen een macht vormen,
die,, zoodra door een wassenden Russi-
schen invloed in Duitschland haar de kans
geboden wordt, een catastrofale explosie
van allerlei duistere krachten zou kunnen
ontketenen.
PORTRET 'l! ATELIER
JAC CE E3CÉR
