„Keuken van
het Weer"
De Mannerheimlinie
Ijs tot de
Lente
y
Joden.... waarheen?
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN'HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vermiste botter
binnengevaren
Raadselachtige
treinontsporing
GAAN RIJN EN WAAL
WEER „ZITTEN"?
BEDROG BIJ LEVERING
VAN UNIFORMEN?
Dc ontploffing in Groningen
WOENSDAG
14 FEBRUARI 1940
68e JAARG. No. 8849
In de
EUROPA's SNEEUW- EN IJSDEK
BEVORDEREN DE VORST
Prins Bernhard bij
minister de Geer
Dit nummer bevat 8 pagina's
WREEDE STRIJD
IN FELLE KOUDE
Met het mes wordt de
strijd io de Mannerheim
linie beslecht
EERBERICHT
DE BILT SEINT»
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Hard en onverbiddelijk is de Winter... en wij hebben ons, met
blauwe neuzen en paarse wangen, bibberend en klappertandend,
aan de gestrengheid van den Vorst der vorst te onderwerpen
Doch, als courantenmenschen, wilden wij toch niet zonder-meer de
feiten en verschijnselen, welke met de heerschappij van Zijne Majes
teit Thialf gepaard gaan, accepteeren. En daarom begaven we ons
gisteren naar de „keuken van het weer" het Koninklijk Nederlandsch
Meteorologisch Instituut te De Bilt, waar dr. H. G. Cannegieter, de
hoofddirecteur, ons ontving met de mededceling, dat deze ijswinter
wel tot de Lentemaand kan duren!
Prins Bernhard heeft gistermiddag
een bezoek gebracht aan den minis
ter-president Jhr. Me. D. J. de Geer.
DERTIEN SCHEPEN OVER DEN DIJK
GEWORPEN.
Gistermiddag om vier uur was de Waal
voor Nijmegen van 11 M. 96 teruggevallen
tot 11 M. 91. Nadien evenwel steeg het wa
ter weer langzaam. Tegen den avond was
de geheele rivier met licht drijfijs overdekt.
Het afdrijvende ijs loopt thans vast op de
ijsvlakte op de Waal voor Deest.
Deskundigen verwachten, bij voortdu
rende vorst en bij langzame drift van
het water, waarbij zich steeds meer
ijs vormt, dat de Waal tegen Zon
dag voor Nijmegen weer vast zal zit
ten. Ook vreest men, dat de Rijn aan
het einde dezer week weer „zit".
Gistermiddag hebben zes met steenkolen
geladen aken, welke uit Lobith naar Nijme
gen waren afgezakt, een toevlucht gezocht in
de monding van het Maas- en Waalkanaal.
Dertien schepen, die in de afgeloopen
week voor het kruiende Waalijs bescher
ming hadden gezocht in het zgn: Grintgat.
zijn, toen de rivier begon te wassen, op en
over den dijk geworpen en liggen nu op het
land. Het zal een kostbare karwei worden,
deze schepen weer in het water te krijgen.
HOOFDSTEDELIJKE POLITIE NEEMT
GROOTE HOEVEELHEDEN FOURNITU
REN IN BESLAG. VIJF PERSONEN
AAN EEN VERHOOR ONDERWORPEN.
De "hoofdstedelijke politie heeft
gisteravond in een winkel in de
Utrechtsche straat een hoeveelheid
voeringstoffen en aanverwante ar
tikelen. welke bestemd waren om
te worden verwerkt in militaire
kleedingstukken, in beslag genomen,
Naar wij vernamen zou het hier een ge
val van bedrog betreffen bij de aflevering
van militaire "uniformen, waarbij men ge
bruik zou hebben gemaakt van fournituren
van minderwaardige kwaliteit. Zoo heeft
men o.a. in plaats van wollen en andere
voeringstoffen, waarmede de uniformen
moesten worden opgevuld, papier, e.d. ge
leverd en op deze wijze heeft men de or
ders tegen lage prijzen kunnen uitvoeren.
Ook in een ander deel der stad werd
een groot aantal van dergelijke goederen
in beslag genomen Een vijftal personen, bij
deze zaak betrokken, is voor een verhoor
naar het hoofdbureau van politie overge
bracht.
Want er zijn. aldus dr. Cannegieter
in de geschiedenis vorstperioden be
kend, die tot Maart aanhielden. We
moeten echter bedenken, dat de kan
sen snel en zelfs binnen 24 uur kun
nen keeren....
Waar wij zooals nu strenge vorst
krijgpn, dan beteckent dit, dat een
bepaalde luchtdrukverdeeling gun
stig is voor aanvoer van koude win
den uit het Poolgebied. De toevoer
van warme lucht moet komen van
den Oceaan, doch twee gebieden van
hoogen luchtdruk, één boven IJsland,
Schotland en Ierland, het tweede bo-
vgn Scandinavië, houden dien aan
voer tot nu toe tegen.
Dat gebied van hooge luchtdruk boven
Scandinavië zit als het ware vastgespijkerd
en alle stormloopen van depressies hebben
het onderspit moeten delven, zoo karak
teriseerde Dr. Cannegieter den toestand,
waarin wij momenteel leven.
r
Het is zeer goed mogelijk, dat wij nu'
en dan een korte periode van dooi
meemaken, maar zoo lang het gebied
van hopgen druk boven Scandinavië
even krachtig blijft als nu het geval
is, zoo lang zullen wij oostenwinden
hebben en dus vorst, en strenge
vors tl
Gissen
Na den sneeuwval van Maandagavond
volgde een opklaring, de wind ging liggen.
Onder deze omstandigheden konden niet an
ders dan zeer lage temperaturen optreden.
Overigens zijn de weersverschijnselen mo-
menteel uitermate moeilijk te volgen Er ko
men geen berichten van den Oceaan, even
min van Frankrijk, Engeland en Duitsch-
land, zoodat men in sommige opzichten het
verloop van een depressie en van een ge
bied van hoogen druk moet gissen.
Zeker is, dat er een scherpe scheidingslijn
getrokken kan worden tusschen het gebied
van Oostenwind met vorst en Westenwind
met dooi. De vorst is nu alweer tot in de
Middellandsche Zee doorgedrongen en niets
wijst er op, dat koning Thialf bij ons spoe
dig zal wijken.
Daar komt nog bij, dat de omstan
digheden voor het aanhouden van
de vorst nu wel buitengewoon gun
stig zijn. Dr. Cannegieter wees bij
voorbeeld op het dichtvriezen van
de Oostzee en het Kattegat, en op
de sneeuwbedekking van bijna ge
heel Europa. Ontbraken deze facto
ren, dan zouden de Poolwinden zoo
wel hoven land als boven water
warmte opnemen, zoodat zij over
ons land minder koud zouden aan
komen. Het ijs- en sneeuwdek zorgt
er wel voor, dat de grondtempera-
tuur niet boven het nulpunt stijgt.
Zoo is de toestand van het oogen-
blik. Veel verbetering, of liever afne-
men van de vorst, is niet te verwach
ten.
Recordl
Uiteraard bieden de temperaturen, die
thans in ons land worden geregistreerd, tal
van"mogelijkheden tot vergelijking.
Dr. C. Braak, directeur van de Klimatolo
gische afdeeling van het K.N.M.I., heeft een
speciale manier om uit te rekenen hoe
streng het nu wel gevroren heeft. Daartoe
neemt hij het gemiddelde van de tempera
tuur om zeven uur 's avonds, de minimum
temperatuur, waargenomen over de afgeloo
pen 24 uur en een tiende gedeelte van het
maximum. Het blijkt dan, dat de winter van
dit jaar gisteren alle strengste winters van
IS 19 af, ruimschoots heeft voorbijgestreefd:
Tot 13 Februari 317 graden
In 1890 totaal 354 graden
Een verschil dus van slechts 7 gra
den, dat gister is ingehaald.
Neemt men het gemiddelde tusschen de
dagelijksche maximum- en minimumtempe
raturen, dan ontstaat de volgende vergelij
king:
1910 252 graden, 1S90 —258 graden, waar
uit eveneens bliikt, dat 1940 gisteren kou
der was dan 1890.
De wind maakt het kouder.
Dr. Braak noemde het moeilijk uit te ma
ken, welke dagen nu van 1890 af de koudste
zijn geweest. Dit hangt af van eenige bij
komende omstandigheden Zoo herinneren
zich vele menschen nog den 30en December
1890. Toen vroor het. gedurende 24 uur tus
schen 12.3 en 15.8 graden, maar daarbij woei
een krachtige Noord Oostenwind. Deze wind
maakte een verblijf op straat vrijwel onuit
staanbaar. Deze winter is kouder, maar wij
hebben minder last van den wind, daarom
1 ij k t het nu en dan minder koud.
De laagste temperatuur ooit in de Bilt ge
registreerd kwam voor op 3 Febr. 1912. Het
kwik daalde toen tot 20 graden Celsius be
neden het nulpunt.
Zeker is,, dat de temperatuur van
24 gr. in Eelde in den nacht van
Maandag op Dinsdag geconstateerd,
een absoluut record is voor ons land
Het sneeuwde, toen wij het K.N.M.I. ver
lieten: poedersneeuw, hetgeen wil zeggen,
dat het in de bovenste luchtlagen al even
koud is; wij hebben dus niet veel goeds te
verwachten
DE TOESTAND VAN DE MAAS EN WAAL
BIJ ST. ANDRIES.
Bijgaand kaartje geeft een duidelijk over
zicht van de twee ijsdammen welke zich
nog in de rivier de Waal bevinden. De ijs-
dam bij de sluis „St. Andries" bij het
Maas-en-Waal-kanaal, is gedeeltelijk door
ijsbrekers vernield, maar heeft nog geen
verandering in de critieken toestand ge
bracht, die nog steeds zorgen baart voor
de dijken en omliggende plaatsen. De toe
stand tusschen Deest, Ochten, IJzendoorn
en Echteld blijft nog spannend; eveneens
tusschen Herwaarden en Ophemert.
Door Oostenwind nit den koers
geraakt.
De uit den Helder afkomstige bot
ter „H.D. 40" waaromtrent men
zich gisteren in IJmuiden on
gerust heeft gemaakt, omdat deze
reeds Maandag had moeten binn°n-
loopen heeit gister omstreeks vier
uur de haven bereikt. Door den Oos
tenwind was het scheepje verder de
zee opgagaan, dan de bedoeling was,
zoodat het niet op den gewonen tijd
binnen kon zijn. De „Neeltje Jacoba"
welke was uitgevaren om op zoek te
gaan naar de botter, is radio telefo
nisch teruggeroepen.
DE LEK GEBLOKKEERD BIJ CULEMBORG.
Tusschen Everdingen en Honswijk heeft
zich in de Lek een ijsdam gevormd, welke
voor de plaatsen, gelegen tusschen Vrees
wijk en Everdingen. gevaar voor de om
geving oplevert; ijsbrekers zullen ook deze
ijsprop moeten verwijderen.
Zesde slachtoffer overleden.
Gistermiddag is de soldaat J. de Vries
afkomstig uit Soest, die-op 15 Januari j.1.
bij de ontploffing in Oost Groningen zwaar
werd gewond en in het Academisch zieken
huis te Groningen werd opgenomen, aan de
gevolgen van het ongeval overleden.
NOG STEEDS KEEREN DB FINNEN EEN
LAWINE VAN MENSCHEN EN
MATERIAAL.
In de streek van Summa woedt
thans een vertwijfelde strijd en in
tegenstelling met de Russische be
richten, dat de Roode troepen de
Mannerheimlinie zijn binnengedron
gen, houden de Finnen staande, dat
zij hun vijand overal hebben terug
geworpen. In ieder geval beuken de
Russen met onverminderde kracht
op de Mannerheimlinie.
Volgens Reuter uit Stockholm
wordt thans op sommige punten ge
vochten op de stapels lijken der Rus
sische troepen, welke hali bedolven
liggen onder de versch gevallen
sneeuw.
Men kan deze gevechten het beste
vergelijken met het, schrikkelijke
bloedbad van Yperen uit den vori-
gen oorlog.
Groole Russische detachementen en een
enorme hoeveelheid materiaal werden bij
deze aanvallen gebruikt. De Finsche weer
stand is echter intact gebleven. De Russen
hadden de beste troepen van het Roode le
ger in den strijd geworpen. Er werden ware
gevechten van man tegen man geleverd,
waarbij de Finnen met messen streden.
Het optreden der Sowjet Russische lucht-
Verwachting; Des ochtends hier
en daar zeer strenge, overi
gens strenge tot matige
vorst, wisselende bewolking,
plaatselijk eenige sneeuw,
meest matige veranderlijk*
wind.
Op Centraal Station te Utrecht.
Binnenloopende trein op goede
rentrein geloopen.
In den afgeloopen nacht omstreeks half
vier heeft zich op het Centraal Station te
Utrecht een treinontsporing voorgedaan,
welke zich aanvankelijk ernstig liet aan
zien. Op dat. tijdstip stond de goederentrein
4641 uit Amsterdam, met bestemming 's Her
togenbosch. aan de noordzijde van het sta
tion, en wel aan het einde van het tweede
perron opgesteld.
Bij het binnenrijden van goederen
trein 4043 uit Gouda, met bestem
ming Arnhem, is op tot nu toe onop
gehelderde wijze een gedeelte van de
zen trein in aanraking gekomen met
het- uitstekende gedeelte van trein
4641. De locomotief en drie wagens
VarC den binnenkomenden trein ont
spoorden, waardoor eenige schade
werd aangericht, en een gedeelte
van het station buiten gebruik werd
gesteld.
Terstond "maakte men een aanvang met
de bergingswerkzaamheden, welke niette
genstaande de lage tempérétuur vlót verlie
pen. Bij het aanbreken van den dag was
men hiermede reeds voor 90 pet. gereed ee
komen. zoo^lat het personenvervoer vandaag
ongestoord voortgang kan hebben. Met het
vrachtgoederenvervoer zal zulks niet 't ge
val zijn, zoodat tal van goederen, welke in
den ontspoorden trein waren geladen, niet
zooals gewoonlijk reeds den volgenden dag
de plaats van bestemming zullen kunnen be
reiken.
macht was zeer intensief in het gebied van
Summa. Men berekent, dat sedert den aan
vang van het offensief, d.w.z. sinds 1 Febr.
de Russen 13000 tot 14000 man hebben ver
loren. De aanvallen werden gesteund door
1500 tanks.
Kleine stad gebombardeerd.
De kleine stad Borgo. op 50 k.m. ten Oos
ten van Helsinki, is gisteren om 14 uur
hevig gebombardeerd. Borgo. dat geen mi
litair doel biedt, telt ongeveer 6 tot 7000
inwoners en heeft een aantal geëvacueerden
opgenomen.
De correspondent van Havas meldt, dat
20. tot 30 Russische vliegtuigen het bombar
dement voltrokken. Op twintig plaatsen
brak brand uit. Tot dusverre weet men nog
niet of er slachtoffers zijn gevallen. De
brandweer van Helsinki bestreed de bran
den.
Veertig Russische divisies ge
concentreerd.
Men berekent, dat veertig Sovjet divi
sies geconcentreerd zijn op de Karelische
landengte, o.rn. bevindt zich daar een divi
sie Siberische skiloopers en tien bataillons
zware tanks van het nieuwe 70 tons model,
voorzien van drie kanonnen elk. Bovendien
is de Russische luchtmacht ditmaal verte
genwoordigd met een aantal vliegtuigsn.
dat veel grooter is dan dat, hetweik bij an
dere offensieven gebruikt werd.
De Russische soldaten, die gewond raken
hebben weinig kans om gered te worden,
want het transport van de gewonden is
moeilijk en hindert de troepen in hun be
weging.
Een probleem doet zich thans voor het
Finsche leger steeds dringender voor. n.1.:
wat te doen met de lijken, die de Russen
op het slagveld achterlaten.
De aanblik daarvan schijnt het Russi
sche commando weinig belang in te boeze-
Uit Stettin verjaagd, met onbe
kende bestemming vertrokken.
Van betrouwbare zijde wordt door U.P.
aan het Hsb., uit Stettin gemeld, dat alle
Joden aldaar, 800 a 900 in getal, gistermor
gen vroeg bijeengebracht zijn en thans per
trein naar een onbekende bestemming,
naar men gelooft het district Lublin in
Polen, worden vervoerd.
Dit is voor het eerst dat er een groot
transport Joden uit het oude rijksgebied
vertrekt. Er zijn er naar men weet reeds
tienduizenden geëvacueerd uit Weenen en
het protectoraat.
Gisteravond waren partij-ambtenaren en
politiemannen aan de woningen van de
Joden in Stettin en naburige steden ver
schenen met de mededeelig dat deze in
één koffer kleedingstukken, voedsel en
kookgerei moesten pakken en zich gereed
moesten maken binnen 48 te vertrekken.
Vóór het aanbreken van den dag ver
schenen autobussen en werden formulieren
verstrekt met bijzonderheden. Geld moch-,
ten de geëvacueerden niet medenemen. De
eenige Joden, die mochten blijven, waren
zieken en de verpleegden van een Joodsch
weeshuis.
Reeds wekenlang had het gerucht geloo
pen dat de Joden zouden worden gedwon
gen te vertrekken. Men meende toen dat
zij plaats moesten maken voor Baltische
Duitschers. Soortgelijke geruchten liepen te
Dantzig waar ongeveer 1200 Joden wonen,
die een soortgelijk lot duchten.
men. In sommige gevallen o.a. op de Ka
relische landengte, hebben de Russen een
aantal dooden „begraven" door een gat
te hakken in het ijs, maar duizenden, die
in December vielen, liggen nog steeds tus
schen de linies.
Russisch offensief bi] Salie
mislukt.
De correspondent van de „Beriingske Ti-
dende" te Rovaniemi meldt, dat een Finsch
oficier, die daar gisteren is aangekomen,
verklaard heeft, dat een nieuw groot of
fensief der Russen aan het front van Salla.
juist ten noorden de Finsche „wesnentaille"
mislukt is. Honderden1 Russische parachu
tisten voorzien van automatische pistolen
en ski's waren gedaald.
Resumeerende kan dus thans wel worden
aangenomen, dat de Russen-geweldige hoe
veelheden menschen en materiaal in den
strijd werpen, doch dat tot heden de aanval
len stuiten op de onverzettelijkheid der
met den moed der wanhoop strijdende
Finsche soldaten!