Commandant Callenfels
herdenkt gevallen kameraden
kousen
Het schaakspel
der grooten
£tadinieuw4 Onbekende
Slachtoffers der O 11
begraven
voorwerpen
Komt U ook
Donderdagavond
Dinsdag 12 Maart 1940
Tweede Blad
Overal groote
belangstelling
Generaal Winkelman
Den Helder
in
in de Keizerstraat
Hedenavond Taptoe
Natuurhistorisch Museum
Prins Bernhard bij de fam.
Logmans
Ontwerp slagkruisers
deze week naar
Indië
De fietser en de vee-auto
Dc aansluitingskosten van de
HRCO
Burgerlijke Stand van Den Helder
In memoriam
Op het uur van de
teraardebestelling
Maandagmiddag is te Enschede het stoffe
lijk overschot ter aarde besteld van den bij
de ramp van H. Ms. „O 11" omgekomen
sergeant-telegrafist F. W. J. Steenvoort. Van
de zijde der bevolking bestond voor deze
plichtigheid buitengewone belangstelling. In
dichte rijen stonden de menschen langs den
weg opgesteld.
Vooral in de omgeving van de rouwkapel
van het ziekenhuis aan de Veenstraat was
de belangstelling groot. Om ongeveer kwart
over twee werd de kist, gedekt door de Ne-
derlandsche vlag en de marinepet van den
overledene, uitgedragen. Onder het groot
aantal kransen, dat werd meegevoerd, waren
er van officieren en manschappen der Ko
ninklijke Marine, van bemanning „O 11", be
manning „O. 22", opvarenden „O. 23", bureau
Wijsmuller, Vereeniging van Marine-onder
officieren en van vele anderen.
Om drie uur kwam de stoet bij de Gro-
nauschestraat aan. Daar was eveneens een
groot aantal belangstellenden, onder wie
zich de burgemeester, de heer J. J. G. E.
Rückert, bevond.
Hier hebben gesproken de sergeant-tele
grafist G. Jacobs als vriend, de burgemees
ter, namens het gemeentebestuur, en ten
slotte de commandant van de O. 11, luit. ter
zee 2e klasse F. W. A. Goossens. Hij schetste
met bewogen stem hoe Steenvoort gestorven
was bij de uitvoering van de laatste order,
welke hij had ontvangen. Wat hij deed, was
voldoende om de anderen te laten ontsnap
pen. Hij was tot het laatst op post, deed zijn
plicht tot het uiterste en is een voorbeeld
voor allen, op wie wij in deze moeilijke tijden
moeten kunnen rekenen.
De heer Goossens sprak woorden van dank
namens de marine en het vaderland, waarbij
hy ook betrok sergeant Logmans en koks
maat Postma.
Een oom van den overledene, de heer F.
Z&ndstra, heeft voor de belangstelling be
dankt.
Te Huizum.
Te Huizum is onder buitengewoon groote
belangstelling ter aarde besteld het stoffe
lijk overschot van den koksmaat Oebel
Postma.
Nadat in de Gereformeerde Kerk te Hui
zum ds. W. H. den Houting in besloten kring
een eenvoudigen doch treffenden lijkdienst
had gehouden, vertrok de stoet naar de be
graafplaats. Achter den lijkwagen volgde een
deputatie van den Onderzeedienst, bestaande
uit den officier M. S. D. 2e klasse, D. Bos,
een korporaal en drie matrozen. Op de be
graafplaats voegden zich hierbij overste G.
M. Fey, hoofdofficier M.S.D. 2e klasse, ver
tegenwoordiger van den minister van Defen
sie, en luitenant ter zee le klasse Kooreman,
die den opperbevelhebber van land- en zee
macht en den vice-admiraal vertegenwoor
digde. Verder merkten we onder de honder
den belangstellenden op den burgemeester
der gemeente Leeuwarderadeel, jhr. Hora
Siccama. De kist was met tal van bloem
stukken bedekt, o.a. van officieren, onder
officieren en manschappen van de Konink
lijke Marine en den Onderzeedienst, de man
schappen van de O. 11, de bemanningen van
de O. 22 en O 23 en van het kokspersoneel
bij den Onderzeedienst.
Luitenant Bos, die den commandant van
den Onderzeedienst te Den Helder vertegen
woordigde, getuigde aan de groeve van de
groote vriendschap, welke Postma gedurende
zijn diensttijd bij de marine heeft ondervon
den en betoond. In denzelfden geest sprak
kwartiermeester De Leeuw. Als laatste spre
ker bracht ds. Houting dank aan H. M. de
Koningin voor Haar deelneming. Deze deel
neming, aldus spr., is de familie tot zeer
grooten troost en steun geweest. Tevens
dankte spr. den minister van Defensie, den
opperbevelhebber van land- en zeemacht en
allen, die zoo treffende bewijzen van belang
stelling gaven.
Te Nieuw-Helvoet.
Ten slotte is te Nieuw-Helvoet met mili
taire eer het stoffelijk overschot van den
sergeant-torpedomaker G. L. Logmans aan
den schoot der aarde toevertrouwd.
Vooral van militaire zijde waren vele ver
tegenwoordigers bij de begrafenis in deze
oude marinestad aanwezig. In den stoet lie
pen voorop twee tamboers en twee pijpers,
een vuurpeloton van acht mariniers eerste
klasse, vier slippendragers-onderofficieren en
acht matrozen.
Aan de groeve waren o.m. aanwezig de
luit.-kolonel der mariniers F. Lugt, die den
minister van Defensie vertegenwoordigde,
luit .ter zee le klasse Kruys, namens den
chef van denmarinestaf, luit. ter zee le
klasse F. B. Veenstra, als vertegenwoordiger
van den commandant van de marine te Den
Helder, luitenant ter zee 2e klasse T. Stein-
metz, die de bemanning van de O. 11 verte
genwoordigde. Hij was vergezeld van drie
onderofficieren en een korporaal, allen ge
redden van de O. 11. Ook de burgemeester
van Nieuw-Helvoet. de heer F. W. van Driel,
was aanwezig, evenals ftverste Thijsse, com
mandant van het kantonnement Hellevoet-
sluis, en vele minderen.
Het woord werd gevoerd door luitenant
kolonel F. Lugt, die namens den minister
van Defensie sprak, en woorden van troost
richtte tot de familieleden van den over
ledene.
Namens de bemanning van de O. 11 sprak
de luitenant ter zee Steinmetz, waarna nog
achtereenvolgens een matroos van de O. 11,
de adjudant-ziekenverpleger J. Herweijer, na
mens de onderofficieren en een vertegen
woordiger van den bond van oud-onderoffi
cieren, het woord voerden.
Ten slotte dankten de vader en de weduwe
van den overledene voor de belangstelling.
Eenige dagen geleden heeft men kun
nen lezen van het gruwelyke ongeval,
dat een drietal personen op Schier
monnikoog overkwam, toen hun nieuws
gierigheid het won van voorzichtigheid,
hetgeen met den dood bekocht moest
worden.
Wy willen op deze plaats een ernstige
waarschuwing afdrukken voor al diege
nen, die, by het vinden van projectie
len, eveneens aan het „demonteeren"
slaan. Juist nu, nu ieder oogenblik zoo
wel uit de zee als uit de lucht uiterst
gevaarlijke voorwerpen kunnen komen,
dlene men zich ten volle te realiseeren
dat de minste aanraking met derge
lijke voorwerpen doodeiyke gevolgen
kan hebben.
Het 'voorjaar nadert en velen zullen
dan weer naar het strand trekken.
Men kan wel als vaststaand aannemen,
dat er door tal van stadgenooten in de
nabije toekomst projectielen gevonden
zullen worden, waarvan zij de betee-
kenis en werking niet kennen.
Laten zij het eenige doen, wat men
in zoo'n geval moet doen, namelijk
terstond óf bij de politie, óf bjj de eer
ste de beste militaire instantie aangifte
van de vondst doen.
Maar men rake deze niet aan, noch
beginne men er aan te „werken" Ter
beveiliging van eigen leven en dat van
anderen
Een vrooljjke avond op komst.
O. O.... deze letters zijn in enkele maan
den tijds populair geworden in Nederland en...
in Den Helder. Regelmatig worden thans O.
O avonden voor de gemobiliseerde militairen
gegeven en dat ze op prijs gesteld worden ligt
voor de hand.
Nu wil men de plaatselijke O. O.-kas
sterken en meende dat niet beter te kun
nen doen dan door ook de burgerij eens in
de gelegenheid te stellen kgnnis te nemen
van een vroolijke O. O.-uitvoering. Deze
vindt a.s. Donderdag in Casino plaats. Er
wordt een programma geboden, dat de
aanwezigen enkele uren van prima amu
sement zal schenken: daar zyn sketches...
muziek... dans... een pittige conférence,
terwijl last but not least een bal volgt.
Diverse gemobiliseerde artisten treden op,
en ook sergeant Jack and his soldiers, en
Tsi Pinang ontbreken niet.
Wat (lat alles kost...? Een bagatel,
lezer. Voor 48 cent of voor 75 cent bezorgt
ge U een entréebewys voor deze vrooiyke
uitvoering.
Natuurlijk maakt ge van deze gelegen
heid gebruik. Ten eerste steunt ge de O.
O.-kas en verricht dus een goed doel
en ten tweede kunt ge een paar uur uit
lachen, hetgeen in dezen benarden tyd ook
geen overbodige luxe is.
Komt U ook Donderdagavond...?
Haal dan vandaag nog even de kaarten
aan het bureau van Drukkery De Boer.
Ze liggen klaar voor UI
Voor
Hedenmorgen arriveerde in Den Helder de
opperbevelhebber van Land- en Zeemacht, ge
neraal H. G. Winkelman. Het bezoek betrof
uitsluitend een inspectie van de verdedigings
werken van marine en landmacht.
Naar wy vernemen zou morgen een bezoek
aan de eilanden gebracht worden.
Bij gunstig weer zal hedenavond taptoe wor
den gehouden. Vertrek van de Buitenhaven 8 u.
Route: Hoofdgracht, Kanaalweg, Konings
plein, Emmastraat, v. Galenstraat, Javastraat,
Hector Treubstraat, Lorenzstraat, Overweg,
Parallelweg, Spoorstraat, Bierstraat, Werf.
Het is al weer eenige maanden geleden, dat
het K.L.M. vliegtuig „De Reiger" zijn prach
tige reis naar Zuid-Afrika maakte en enthou
siast waren de beschrijvingen van de geluk
kigen, die den tocht konden meemaken, van
de onvergetelijke momenten, die zij beleefden
bij het overvliegen van de dichte Afrikaansche
oerwouden en de enorme steppenachtige vlak
ten. Maar een der hoogtepunten uit de reis
was wel voor alle reizigers geweest de prach
tige Afrikaansche natuur, met zijn groote
dieren als olifanten, nijlpaarden, krokodillen
en de vele andere, gezien uit het laagvliegende
toestel.
Een ieder van ons, die niet in staat was deze
emotie te beleven, heeft gjlicht de verzuchting
geslaakt, ook eens te mogen genieten van het
beeld, dat het in vrijen staat levende groot
wild, in zoo overweldigende massa aan ons
biedt.
Het bestuur van het Natuurhistorisch Mu
seum is blij U deze gelegenheid te kunnen
bieden in den vorm van de prachtige film
„Bavianenland", die zij, mede door de welwil
lendheid van den heer Van Twisk, a.s. Zater
dagmiddag 3 uur in Tivoli zal vertoonen. Bui
ten de vele dieren en den mooien plantengroei,'
zien we de merkwaardige dwergnegers, de
Pygmaeën, ons alle welbekend uit de radio
voordrachten van Dr. Julien, die een uitge
breide studie over hen maakte.
De film zal worden ingeleid door den heer
•Van der Stigchel, Conservator van de Dier
kundige afdeeling van het Museum voor het
Onderwijs in Den Haag.
Het bestuur van het Museum rekent weer
op een uitverkochte zaal en raadt alle Helder-
sche natuurliefhebbers zich tijdig van kaarten
te voorzien.
Voor verdere bijzonderheden verwijzen wij
naar de advertentie, die in de Heldersche Cou
rant opgenomen wordt.
WAAR IS DIE FIETS?
Uit de fietsenloods van de Marine Kazerne
verdween dezer dagen een zoo goed als nieuwe
heerenfiets. Wie brengt klaarheid?
Prins Bernhard heeft gisterenmorgen o.a.
de stellingen in de omgeving van Hellevoet-
sluis bezichtigd. Hij gaf den wensch te kennen
orp zyn deelneming te gaan betuigen by de
familie van den sergeant G. L. Logmans te
Nieuw Helvoet. Hier heeft de Prins ongeveer
10 minuten doorgebracht en zich onderhouden
met de weduwe en ouders van het slachtoffer
van het ongeluk met de „O 11". De burge
meester was by dit bezeok tegenwoordig en
hy heeft den Prins uitgeleide gedaan.
Dit bezoek is door de betrokkenen en de
bevolking buitengewoon op prijs gesteld.
Naar de parlementaire redacteur van „De
Telegraaf" verneemt, heeft de ministerraad
dezer dagen de voorloopige redactie van de
suppletoire begrooting met uitvoerige memorie
v. antwoord goedgekeurd, waarin de noodige
gelden worden aangevraagd voor de verdere
versterking van de Indische marine-defeysie.
Dit ontwerp, dat o.m. beoogt den bouw van drie
slagkruisers en verbetering van de marinebasis
Soerabaja mogelyk te maken, bevindt zich
thans in handen van den minister van Koloniën.
Deze heeft nu het advies van den Raad van
Staten uitgelokt nopens de te verleenen Ko
ninklijke machtiging om den Volksraad over
het ontwerp te hooien.
Aangenomen, dat dit advies bevestigend zal
zijn en de Koninklijke machtiging dan zal wor
den verleend, is het niet onmogelijk dat het ont
werp nog deze week naar Indië kan worden
overgebracht. Dit zal per vliegpost geschieden
en wellicht ook per beeldtelegrafie. Hierom
trent is ten minste overleg gepleegd. De Sta-
ten-Generaal zullen dan tevens, overeenkomstig
de aanvankelyke bedoeling, gelijktijdig al vast
ook kennis kunnen nemen van de plannen, zoo
als die zijn uitgewerkt.
Vanzelfsprekend kan het wetsontwerp for
meel bij de Tweede Kamer eerst worden inge
diend, nadat de Volksraad zich heeft uitge
sproken en de Raad van State den inhoud van
het ontwerp zal hebben onderzocht. Daarna
zal het, naar mag worden aangenomen, nog tijd
genoeg zijn om het ontwerp door de beide
Kamers der volksvertegenwoordiging vóór het
zomerreces te doen behandelen. Hierop wordt
met alle kracht gewerkt, waartoe natuurlijk
Indië ten volle en gaarne zal medewerken.
Het gebeurde Maandagmiddag. In de Ko
ningstraat, vlak voor Manheim's winkel. Daar
werd een heer, die zich per fiets voortbewoog,
aangereden door een vee-auto, en dat wel dus
danig, dat zoowel zijn dij geschaafd als 's mans
fiets en jas beschadigd werden.
Onderling besprak men de catastrophe,
waarna de rust weder intrad.
In een advertentie van de H.R.C.O. in ons
nr. van gisteren is abusievelijk bij de aan-
sluitingskosten het woord „vanaf" wegge
vallen, zoodat de verkeerde indruk werd ge
vestigd, dat de aansluitingskosten uitsluitend
1 gulden bedroeg. Dit is echter niet het geval.
van II Maart 1940.
BEVALLEN: J. M. WeemhoffLagendijk
d.; K. Broersde Graaf d.; A. SnoeckZijl
stra d.; P. Visservan der Hert d.; A. M.
ScholtzLanghout z.
OVERLEDEN: P. Kos m., 67 jaar.
CORRESPONDENTIE.
„Goed vaderlander?" Wij willen over uw
kaartschrijven niet te veel zeggen, hoewel wij
eerlijke critiek zeer waardeeren. U noemt zich
„Goed Vaderlander", wij willen echter onder
uw aandacht brengen, dat de goede vader
landers altijd met open vizier gestreden heb
ben. Red. Heldersche Crt.
Er wordt in de groote politieke wereld op
het oogenblik een zwaar en ingewikkeld spel
schaak gespeeld. Een van de meest belang-
ryke stukken op het bord is Finland. Zelf
mag Finland meenen, dat het een belangrijke
positie inneemt en in feite is dat zoo. maar
het hangt tenslotte van de groot-machten af,
welke beslissing Finland zal moeten nemen.
De druk van Rusland. Duitschland, Zweden
en wellicht andere mogendheden achter de
schermen had de Finsche onderhandelaars in
Moskou gisteren reeds zoover gebracht, dat
uit Stockholm een bericht over de wereld
werd gezonden, dat een spoedige vrede, bin
nen 24 uur werd er zelfs aan toegevoegd, tus-
schen Rusland en Finland verwacht kon wor
den.
Toen kwam de tegenzet van Engeland
en Frankrijk. Alle hulp en bijstand, die wy
kunnen verleenen, bieden wy aan, zoo
werd uit Londen geseind. En nieuwe
hoop is ongetwyfeld in het hart van het
Finsche volk geboren.
Het is wel zeker, dat wanneer Finland aan
de Russische eischen zou toegeven, dit niet
anders dan met bloedend hart zou geschieden.
Drie maanden heeft men, met grooten moed
voor zijn vrijheid gestreden. Drie maanden
heeft men alles geofferd om den brutalen in
dringer terug te slaan. Duizenden van zijn
beste zonen heeft men geofferd en wanneer
men dus nu bovendien nog eenige strate
gisch belangrijke deelen van zijn land aan
den bruut moet afstaan, kan dat niet anders
gebeuren dan onder hoogen druk en met het
besef, dat, wanneer men niet toegeeft, het
gansche land en volk vernietigd zal worden.
Er is in Finland een verbittering tegen
Rusland, die niet onder woorden te bren
gen is. Het feit, dat men reeds bijna een
week lang te Moekou confereert, zonder
tot resultaat te zijn gekomen, bewijst,
wel, dat Finland de overeenkomst niet
cadeau wil geven. En nu dan gisteren
het aanbod van Engeland en Frankrijk
gekojtnen is, nu staat men plotseling weer
zooveel sterker, nu zal men zijn tegen-
eischen rne't zooveel te meer kracht hand
haven.
Van de beslissing van Finland hangt veel
af en het is begrijpelijk, dat heel Scandina
vië met de grootste spanning naar deze be
slissing uitziet. Daarmee zal immers het ver
der verloop van den Europeeschen oorlog be
paald worden.
Zal Scandinavië het strijdtooneel worden?
Het hangt af van de beslissing van Finland.
Doorvechten beteekent, dat Engeland en
Frankrijk zich. militair aan de zijde van Fin
land zullen scharen, dat beteekent dus, dat
de geallieerden ook in strijd zullen komen
met Rusland, dat beteekent voorts, dat
Duitschland nog langer van den econo-
mischen steun van Rusland verstoken zal
blijven en daar ziet het Derde Rijk met toe
nemend verlangen naar uit.
Deze dagen zullen beslissen over de
toekomstige ontwikkeling van den Euro
peeschen oorlog. V.'ant niet alleen zal
Rusland en Duitschland in het Noorden
moeten vechten, maar de kans is zeer
groot, dat de oorlog zich ook naar Z.O.-
Europa zal verplaatsen en dat Rusland
ook aan den kant van de Zwarte Zee
zal worden aangepakt. Maar dan wordt
ook Italië geïnteresseerd bij den stryd,
want de belangen van de Middeliandsche
Zee en van den Balken komen dan in het
geding.
Inderdaad, er zijn veel kanten aan de be
slissing, die deze dagen zal worden genomen.
Gisterenmiddag om twee uur, op het oogenblik, dat
de drie slachtoffers van de „O 11" naar hun laatste
rustplaats werden gedragen, heeft de commandant van
de Onderzeedienstkazerne. de luit. ter zee der le kl.
J. Callenfels, voor officieren, onderofficieren en man
schappen een rede gehouden ter nagedachtenis aan de
gevallen kameraden.
De vlag was halfstok geheschen. De commandant
sprak het volgende:
„Op dit oogenblik worden drie van onze trouwe
kameraden ter aarde besteld. Wijlen Sergeant-telegra-
fist Steenvoort, wijlen Sergeant-torpedomaker Logmans
en wijlen Koksmaat Postma zijn gevallen bij de uit
oefening van hun plicht.
Het is zeker, dat deze drie mannen op slag dood
moeten zijn geweest. Zij waren bezig de compartimen
ten te sluiten en had dezelfde aanvaring eenige secon
den later plaats gehad, wellicht dat nog eenige gered
hadden kunnen worden.
Het is op deze plaats, dat ik met U hun een eer
biedige hulde wilde brengen. Ik verzoek U de hoofden
te ontblooten en een oogenblik stilte te houden.
Zij rusten in vrede.
Het is zeer zeker een groote slag voor onzen dienst,
doch ook mogen en moeten wij onze oogen niet sluiten
voor het groote geluk, dat wij bij dit groote ongeluk
hebben ondervonden. Juist omdat een onderzeeboot
moest worden aangevaren kon het aantal slachtoffers
beperkt blijven. Indien hetzelfde lot een bovenwater-
schip had getroffen, dan was het aantal slachtoffers
zeer zeker grooter geweest. Juist omdat bij onzen dienst
de discipline zoo ver is doorgevoerd, juist omdat bij
onzen dienst de plichtsbetrachting op zulk een hoog
peil staat en juist omdat bij onzen dienst de technische
bekwaamheid van het personeel zoo groot is. Ik wil er
dan op wijzen, dat 14 menschen werden gered, omdat
de Commandant van Hr. Ms. „O 11" tot op het laatst
op zijn post bleef, geen oogenblik zijn tegenwoordig
heid van geest heeft verloren en geen enkele fout ge
maakt heeft in de paar seconden, die over het lot van
de „O 11" hebben beslist. Doch naast den Comman
dant moeten hier de Oudste Officier en Hoofd Machi
nekamer genoemd worden. Zij zijn in de geschiedenis
van den Onderzeedienst lichtende voorbeelden gewor
den. Ook alle Onderofficieren en alle Manschappen,
hebben bewezen hun kalmte te kunnen bewaren en
ook onder de moeilijkste omstandigheden bij levens
gevaar hun werk te verrichten en hebben hun
leven daaraan te danken. Dit zijn de factoren, die tot
de redding van 14 menschen hebben geleid.
Doch ook was een geluk, dat de aanvaring plaats
had in de haven en bij laag water. Precies op tijd
werd de boot zooveel mogelijk geblazen en gelukte
daardoor de redding. De wonderbaarlijke redding heeft
sergeant Auer aan zijn kunde en kalmte te danken.
Ook was hulp en bekwaam personeel dadelijk bij de
hand.
Na het ongeluk werden wij belast met de berging.
Deze is gelukt. Ook hier troffen wij dezelfde plichtsbe
trachting, kennis en opoffering van het Onderzeedienst-
personeel. Boots-commandanten als Luitenants ter
Zee Schouten, Quint, Vorster, Metz, Hoofden Ma
chinekamer als Officier M.S.D. Siegenthaler e.a..
Onderofficieren als Schippers Riksman en van der
Ende, Sergeanten v. d. Reijden en Grimmon, Bediende
z/m Bart, het duikbedrijf en personeel van 's Rijks
Werf en allen, te veel om hier op te noemen, zij heb
ben mij bijgestaan, om de berging tot zoo n goed einde
te brengen. Het was noodig enkele maatregelen te
nemen, die minder prettig waren voor het Kazerne-
personeel. Ook zij zullen hebben begrepen, dat dit
noodig was. Wij hebben nu gezien wat met samen
werking tusschen de vele onderafdeelingen van den
Onderzeedienst is te bereiken. Het is mij een behoefte
U allen hiervoor te danken.
Ik begrijp, dat enkele overlevenden van Hr. Ms.
„O 11" de doorgestane spanning nog niet geheel te
boven zijn. doch, nadat zij tot rust zijn gekomen zul
len zij weder deel uitmaken van de bootsbemanningen
en zullen zij bedenken, dat het ongeval te wijten is
geweest aan oorzaken buiten den Onderzeedienst.
Thans rusten de drie slachtoffers voor eeuwig. De
dienst zal hier wederom normaal door moeten gaan.
Wij zullen dit doen met dezelfde discipline, met vele
oefeningen en zulle nhet peil, waarop de Nederlandsche
Onderzeedienst staat, geheel op dezelfde hoogte
houden".
Na het uitspreken van de rede werd bevel gegeven
de vlag te hijschen en de geus neer te halen.