Opa en Opoe Swertz
Torpedobootjager „Isaac Sweers"
hedenmorgen tewater gelaten
k prebfhbeurtün
MIJNHARDTJES'
Rein m lüitt&t dan lüit
MacUnieuivJ
31 Maart: 55 jaar getrouwd
Modern oorlogsschip, gebouwd door „De Schelde
in Vlissingen
Zaterdag 16 Maart 1940
Tweede Blad
Wordt het een groot
W oonwagenkamp 7
feest op het
Berusting, na een leven
van armoede en tegenslag
Ook een PASFOTO
WERNER CRONE, Koningstraat 29
6 Pasfoto's 75 ct.
Aanbesteding Rijkswerf
DF MCCI^TC FCTTC
Geslaagde uitvoering
Turnlust
Even buiten de kom der gemeente Den
Helder ligt het woonwagenkamp. Daar
leven de woonwagenbewoners. Mannen
met donkere oogen en glimmende pet
ten, vrouwen met bonte rokken en felle
oogen. Een wereldje apart, dat niet veel
gemeen heeft met onze burger-samen
leving.
Men leeft en huist daar samen. Een
enkele maal ls er gekrakeel, doch dat
komt slechts zelden voor. Doorgaans
valt er een opmerkelijke eenheid te con-
stateeren, en poogt men gezamenlijk zoo
veel mogelijk van het weinige, dat men
bezit, te maken.
Veel afwisseling hebben de bewoners
dief gele en witte en bruine wagens niet.
Armoe is hier troef, en met name in deze
wintersche dagen valt het niet mee de
tering naar de nering te zetten, om
den simpelen reden, dat er vrijwel geen
nering is.
Er staat thans een groote gebeurtenis
voor het kamp voor de deur. Een gebeur
tenis, waarover men reeds dagenlang ge
sproken heeft, en die het onderwerp van
vele gesprekken vormt en dat is: het
naderend 55-jarig huwelijksfeest van de
twee alleroudste kampbewoners, van opa
en opoe Swertz.
En dat was voor ons aanleiding, om
Donderdagmiddag een tocht door de
sneeuw te maken en beide hoogbejaarde
oudjes op te zoeken in hun rollend home,
dat echter thans al sedert vele jaren tot
stilstand gekomen is.
Voor we er zijn kiert de deur van den grij
zen wagen al open. De warmte slaat ons uit
het „coupé-tje" tegen, maar het is er in ieder
geval beter dan buiten.
Binnen zitten opa en opoe Swertz. Oud en
rimpelig. Een schoonzoon is er ook, een klein
dochter, en nog iemand. Met den fotograaf en,
de verslaggever erbij is het apartement pre
cies vol.
Waar de tijd stil staat.
Vlakbij is de weg: daarover daveren groene
en gele autobussen. Taxi's gieren de bocht
door, vrachtauto's dreunen alle uren van den
dag voorbij. Daar is het leven. Het jachtend
leven van 1940. Het tempo van den modernen
tijd.
Maar 25 meter verderop staat de wagen
van de Swertzen: en in dien wagen staat de
tijd stil. Daar wonen twee menschen, die al
leen maar van het leven vragen: hier rustig
hun laatste jaren te mogen slijten. Hun wen-
schen zijn bescheiden: een wagen, in den win
ter wat warmte, en het dagelijksch brood
Maar het zijn moeilijke tijden...
De man is nu 78 en de vrouw 72. Samen
anderhalve eeuw dus. Vader geboren in Af-
ferden in Limburg en moeder in' Gennep. Toen
vader een jonge kerel was, werkte hij op de
ijzerfabrieken in Duitschland. Dat was de
goede tijd. Toen kwamen de kinderen; 14 in
getal. Maar de tijden werden slechter en slech
ter en eindelijk kwam de dag, dat de Swert
zen geen kans meer zagen de huur van hun
huis te betalen. Dat kwam ook, omdat er zóó
veel kinderen ziek werden.
Van stad tot stad
Er werd een woonwagen gekocht en men
trok den boer op. Dat is nu al 30 jaar gele-
kan een goed afgewerkte foto zijn
Ga naar
Vijf jaar geleden heeft ook het kamp feest
gevierd. Toen waren beide oudjes een halve
eeuw getrouwd.
Wat zal het nu worden...?
Men zou gaarne beide menschjes, die zoo
rustig hun eigen gang gang gaan, die nie
mand overlast of hinder bezorgd hebben, en
die feitelijk in het woonwagenkamp een soort
elite vormen, zoo gaarne iets aanbieden. Maar
geld is er niet.
Vandaar dat wij een vraag tot onze lezers,
waarbij er velen zijn met een warmkloppend
hart en een gulle hand, richten. Kunt gij iets
missen, breng het dan volgende week op het
kantoor der Heldersche Courant. Het behoeft
niet veel te zijn, maar het moet prettig zijn
op dien grooten dag. dien zeldzamen jubi
leums dag, deze menschen een kleinigheid
aan te bieden.
W(j zijn er zeker van. dat er Nieuwe-
dlepers zjjn die iets willen terende lig
gen. Welnu, loop even aan op ons Bureau
en deponeer daar Uw gift.
En... misschien ls er op dien dag ook
wel een muziekkorps (waarbij w(j natuur
lijk allereerst aan „Wlnnubst" denken)
dat bereid ls een wandeling heel naar het
Woonwagenkamp te ondernemen, om,
als extra-verrassing, een serenade te
brengen. Dat was óók zoo 5 jaar geleden.
Het zou voor het kamp een onverge
telijke dag worden en voor opa en opoe
Swertz een sensatie, waaraan zij in de
jaren, die hun nog resten, altijd zullen
kunnen terugdenken.
den, vertelt het oude vrouwtje, terwijl haar
handen bevend in haar schoot liggen en va
der bevestigend knikt.
Van dorp tot dorp, van stad tot stad
ging het. Heel het land door: moeder ver
kocht garen, veters en band, vader lapte
stoelen. Een hard en taai leven. Met wei
nig zon en veel somberheid. Het leven van
den trekkenden man, die nergens zjjn huis
heeft, de eenzame landverhuizer, die in
geen enkele stad een bakermat bezit en
die nergens eigenlijk welkom is. De emi
grant in eigen land
Ze vertellen ervan, en ze vertellen ook hoe
ze nu al 12 jaar geleden naar Den Helder ge
komen zijn. Het was hier goed. Zoo goed, dat
men besloot te blijven. Als dat tenminste kon.
En waar het kalme, rustige luidjes zijn, die
niemand overlast aandeden en die geen vij
anden maakten, konden ze hier in Noord-
hollandsch noordpunt .blijven wonen. En, aldus
de oude man, als onzenlieve Heer ons bewaart,
hopen we er te blijven wonen, tot we begra
ven worden".
We vragen hoe het hen op het kamp bevalt.
Goed meneer, maar het is alleen maar zoo
jammer, dat er geen straat aangelegd wordt.
Als het regent, of zooals nu, sneeuwt, is het
hier een verschrikkelijke herrie. Het water
loopt niet weg, en dagenlang zit je in de nat
tigheid. Misschien wil meneer eens aan de
Gemeente vragen of daar noü toch niks aan
te doen is...
Negen lange jaren hebben ze beiden in dezen
wagen geleefd. Hij is een stuk van hen zelf
geworden, ook al is hij dan oud. Ze hopen er
in te blijven tot het einde van hun leven en
dat is te begrijpen.
Breed hebben ze het niet, we zeiden
het reeds. We hooren hoe de gemeente wat
steun geeft (men zal ze zoo langzamer
hand als vaste burgers zijn gaan beschou
wen) en ook de kerk doet wat. Want opa
en opoe Swertz zijn goede katholieken; en
ze vertellen hoe fijn ze 't altijd weer Vin
den als meneer Pastoor komt.
Meneer Pastoor, ja, die komt als ze de
Comunie moeten ontvangen. Opoe's oogen
glinsteren als ze ervan vertelt.
Wordt het feest?
Een paar familieleden komen langs den
wagen. En van hen hooren we, dat er, als het
maar eventjes kan, volgende week een eere
poort bij de wagen van de Swertzen gebouwd
wordt. Misschien komt hij er a.s. Vrijdag al.
Wordt er ook feest gevierd? vragen we.
Bedenkelijke gezichten. De tjden meneer... er
is geen geld, en w&t we hebben, is net mond
jesmaat voor onszelf. Maar misschien... mis
schien kunnen we iets bij mekaar leggen... en
dan willen we met z'n allen den dag vieren.
31 Maart is het de groote dag, zoodat de
oudjes al „onder de geboden" staan. Ook zij
hopen op een bijzonderen dag, maar vreezen
dat het, gezien de magere finantiën, wel ka
rig zal zijn.
Zoo zitten we daar nu met twee stokoude
menschjes. De vrouw met haar heldere grijze
oogen, die niets ontgaan, de man met iets
berustends over zich. Het fornuis knettert,
een vink scharrelt in zijn kooitje aan den
wand, en de sneeuw veegt langs de ruiten.
Wélk een rust in dezen wagen. Volgepropt
is het er: met portretjes, plaatjes, met pul
len, vaasjes en beeldjes. De koperen lamp,
als goud glinsterend van het oppoetsen,
hangt vlak over de kleine tafel. Aan den
wand een groote foto van een zoon. Moeder
wijst er op: da's Jacob zegt ze, die werd
doodgereden, toen hij nog te jong was om
dood te gaan.
Alles is hier van klein formaat: de bed
den boven elkaar achterin, van waaronder
traag de poes komt aangeslopen. Zij legert
zich onder het fornuis, rolt zich op als een
zwarte bal van haren en... slaapt in.
Buiten jacht de sneeuwstorm. De korrels
tikken en roffelen op de wanden van deze
schamele woonstee. Vlakbij golft zwart wa
ter, met plakken ijs er in. Maar hier binnen is
het veilig. Een kleine wereld op zichzelf. Met
twee oude menschen, die 55 jaar geleden hun
huwelijk sloten. De jonge Swertz en Dora van
Pjjk. Hoe lang is d&t nu-al niet geleden^
Uitslag van den gehouden Openbare Aan
besteding, Perceel no. 2, voor het verrichten
van eenige onderhoudswerkzaamheden aan de
gebouwen, rioleeringswerk, enz., behoorende
tot de Rijkswerf te Willemsoord.
Modder en Cuperus, Den Helder 5.450
T. Boekei. Schagen 6.140
P. Tuin, 't Zand 6.650
C. Goe3, Den Helder 6.890
A. v. d. Wouw, Den Helder 6.900
Fa. H. Noppert G. Oord, Den Helder 6.985
J. P. van Os, Den Helder 7.000
Fa. P. Vermeulen en W. A. Ran,
Den Helder 7.010
P. Boerdijk, Den Helder 7.180
Gebrs. de Waard, Den Helder 7.195
K. Duinker, Den Helder 7.200
C. van Essen, Den Helder 7.215
N.V. v. Leeuwen's Loodg.bedr.,
Zwijndrecht 7.229
Fa. Minneboo Walboom, Den Helder 7.352
C. Bot, Haarlem 7.500
G. Groot, Den Helder 7.635
M. C. v. d. Plas, Den Helder 7.813
N.V. Bouwbedr. v/h H. Doorn,
Den Helder 7,900
J. Roomeijer, Den Helder 8.700
APOTHEKEN.
Van hedenavond 9 uur tot Maandagmor
gen is alleen geopend de apotheek van D. W.
de Bas, Binnenhaven.
Van Maandag 18 Maart tot 25 Maart wordt
avond- en Zondagsdienst waargenomen door
de firma SmeetsSnel, Weststraat.
In tegenworodigheid van vele militaire
en burgerlijke autoriteiten ls vanmorgen
van de marine-werf der N.V. Koninklijke
Maatschappij „De Schelde" te Vlissingen
de torpedobootjager „Isaac Sweers" te
water gelaten. De doopplechtigheid werd
verricht door Mevrouw J. L. C. van den
ArendKeers, echtgenoote van Luit. t.
zee le kl. H. 3. Pt K. van den Arend,
die belast is met het nautisch toezicht
op de hier te lande in aanbouw zijnde
torpedobootjagers.
Wie was Isaac Sweers?
Deze jongste aanwinst van de Ned. Indische
marine is genoemd naar een der vlagofficie
ren uit de 17e eeuw, Isaac Sweers, die in
1622 geboren werd, vertoefde van 16411646
als notaris in Brazilië. Hij werd door de
Portugeezen gevangen genomen, en ging na
zijn vrijlating varen. Eerst bij de koopvaardij,
en later nam hij dienst als adelborst. Sweers
werd in 1652 bevorderd tot kapitein ter zee.
Bij den Driedaagschen zeeslag werd hij door
de Engelschen gevangen genomen. In 1655
werd Sweers bevorderd tot Schout-bij-Nacht;
in 1666 tot Vice-Admiraal. Hij nam deel aan
groote zeeslagen in den Tweeden Engelschen
oorlog, en vocht in 1672 en 1673 mee bij
Solebey en bij Schooneveld. Op 21 Augustus
1673 sneuvelde hij bij Kijkduin. Zijn stoffe
lijk overschot werd begraven in de Oude
kerk te Amsterdam..
De torpedobootjager, die den naam zal
voeren van dezen vlagofficier uit het roem
rijkste tijdperk van onze vadcrlandsche ge
schiedenis, behoort tot een serie van vier
jagers, waarvan er twee door De Schelde
worden gebouwd.
Afmetingen en bewapening
De „Isaac Sweers" is 106.3 m lang, 10.3
m breed, heeft een holte van 6.17 m. De
voortbeweging geschiedt door twee stel
stoomturbines, eveneens door De Schelde
gebouwd.
Evenals de andere drie torpedoboot
jagers van deze serie zal de „Isaac
Sweers" worden bewapend met 5 ka
nonnen van 12 cm, 4 mitrailleurs van 40
mm, en eenige kleinere mitrailleurs,
twee viervoudige torpedolanceer-inrich-
tingen en bommenwerpers. De jager biedt
ook plaats aan een watervliegtuig, en
het achterdek is dusdanig ingericht, dat
op de boot een aantal mijnen kan wor
den meegevoerd.
Gebruik van licht metaal.
Bij den bouw van dezen torpedobootjager,
die weer aanmerkelijk grooter is dan dege
nen, die tot de vorige serie behooren, is op
groote schaal electrisch gelascht, hetgeen
een aanzienlijke gewichtsbesparing op den
romp tengevolge heeft gehad, wat mede de
snelheid ten goede komt. In het inwendige
heeft hout als materiaal afgedaan. Licht
metaal, dat tegenwoordig bij den bouw van
vliegtuigen zoo'n gewichtige functie vervult,
is er voor in de plaats gekomen. Dit licht
metaal weegt aanzienlijk minder dan het
lichtstaal, dat eenigen tijd ter vervanging
van hout werd toegepast; boven hout heeft
het voor, dat het geen splinterwerking ver
toont, en dat het onbrandbaar is. Behalve van
de beschieting zijn ook de meubels van licht
metaal vervaardigd.
In totaal kan de „Isaac Sweers" een
bemanning voeren van 150 koppen. Ver
meldenswaard is tenslotte, dat de
„Sweers" giet alleen dooi snelheid en -
door bewapening uitmunt, maar dat de
inrichting van zijn vuurleiding iets zeer
bijzonders is. Hierin zijn n.1. de modern
ste opvattingen en de nieuwste vindin
gen verwerkt.
Teneinde een indruk te krijgen van de ont
wikkeling, die de bij de Marine in gebruik
zijnde torpedobootjagers in enkele decennia
doormaakten, laten we hieronder eenige ge
gevens volgen van de eerste torpedobootja
gers. Aangezien deze ook op de werf van
„De Schelde" werden gebouwd, was het mo
gelijk over deze gegevens te beschikken.
De „Wolf" en de „Fret", die in 1911 ge
reed kwamen, waren maar 70 m lang, en
6'/2 m breed. Zij hadden een diepgang van
1.9 m en een waterverplaatsing van 483 ton.
De machines hadden een vermogen van 8300
pk. De bewapening van deze eerstelingen be
stond uit 2 torpedokanonnen van 45 cm, 4
kanonnen van 7.5 cm en 4 mitrailleurs. De
bemanning was 80 koppen sterk.
Voor dien tijd waren echter ook deze tor
pedojagers snelle schepen. Op den proeftocht
haalden zij zelfs een snelheid van 30.47 mijl
per uur!
Toen vanmorgen dë „Isaac Sweers" zijn
element'onder de toejuichingen van de genoo-
digden had bereikt, viel het op, dat de ma
rine-werf van „De Schelde" leeg was gewor
den. Eenige maanden geleden lagen nog twee
onderzeebooten en twee torpedobootjagers
onder de overkapte ruimte; thans wacht nog
slechts de torpedobootjager „Philips van Al-
monde" op zijn tewaterlating.
Voor Vlissingen en voor Zeeland is het te
hopen, dat nieuwe marine-opdrachten weldra
de ledige plekken in de hal van glas, steen en
staal zullen vullen.
Na de tewaterlating van de „Isaac Sweers"
begaven de genoodigden zich naar het hoofd
gebouw van „De Schelde", waar de oudste
directeur, ir. H. C. Wesseling, mevrouw van
den Arend dank heeft gebracht voor haar be
middelende taak. Ter herinnering hieraan
bood hij haar namens „De Schelde" een
souvenir aan.
Van de aanwezige gasten bij de tewaterla
ting noemen wij: Schout-bij-Nacht L. A. C. M.
Doorman, J. C. van Pappelendam, Hoofdoff.
M.S.D. 2e kl. tit., Ir. G. 't Hooft, Directeur
Bureau Scheepsbouw Dept. v. Defensie,Ir. A.
A. GaasterlcnJ, Bureau Scheepsbouw, Dept. v.
Defensie, Schout-bij-Nacht H. J. van der Stad,
Comamndant in Zeeland met diens adjudant,
Jhr. Mr. J. C. P. von Mühlen, de Chef van den
Staf der Zeemacht in het Commando Zeeland
K pt.-Lt. ter Zee W. v. d. Donker, de Com
mandant van Hr. Ms. Wachtschip te Vlissin
gen Kapt.-Lt. ter Zee W. F. van Lan eveld,
de Kapt.-Lt. ter Zee A. M. Hekking, Comm.
Mijnendienst, de Kantonnementscommandant
t> vlissingen Re Je vc-. ajoor Kramer, de
Commandant van het Bataljon Marinetroepen
Overste Baron van Hemert tot Dingshoff, het
Hoofd van het Eureau Stoomvaartdienst in het
Commando Zeelcnd P. N. Vreeken Off. MSD
le kl. en de Intendant der Zeemacht in het
Commando Zeeland J. C. Nidelstein Walter.
Voorts: H. J. F. K. van dm Arend. Lt. ter
Zee le kl., belast met het nautisch toezicht
op den bouw van Torpedojagers. Mevrouw
J. L. C. van den ArendKeers, de Lt. ter Zee
le kl. A. J. Valkenburg, aangewezen Cdt.
„O. 22", C. A. van Woelderen, Burgemeester
van Vlissingen, A. C. van der S'ande Lacoste,
Directeur Ned. Loodswezen.
Tenslotte de Commissarissen van „De Schel
de", en tal van andere genoodigden
r^PCRTPET- ATELIER
JA<,rt BOER
Ned. Herv. Gem. (Nieuwe Kerk, Weststraat).
Geen dienst.
Westerkerk (Helden der Zeeplein)
's Morgens 10.30 uur Ds. F. W. J. v. d.
Poel.
Geref. Kerk (Julianapark)
s Morgens 9 u.: Cand. Feenstra.
V.m. 10.45 uur: Cand. Doekes.
N.m. 4 uur: Cand. Doekes.
N.m. 5.45 uur: Cand. Y. Feenstra.
Geret. Kerk (Rehoboth-Kerk)
's Morgens 10 uur, Ds. Tollenaar.
Heilig Avondmaal.
's Avonds 5.45 u.: Ds. Tollenaar.
Voortzetting H. A. Dankzegging.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat)
's Morgens 10 uur en 's avonds 5.30 uur:
Ds. Hennephof, van Scheveningen.
Woensdag 20 Maart, 's avonds 7.15 uur,
Ds. Hennephof, van Scheveningen.
Vrijdag 22 Maart (Goede Vrijdag) des
avonds 7.30 uur, Leesdienst.
Chr. Geref. Kerk (Steengracht)
's Morgens, 10 uur en 's avonds 5 uur
Leesdienst.
Herst. Ev. Luth. Gem. (Weezenstraat).
's Morgens 10.30 uur Ds. W. J. F. Melners.
Bevestiging lidmaten. Zang v. h. Kinder
koor.
Doopsgezinde Gemeente (Kerkgracht).
's Morgens 10 uur Ds. P. J. Smidts.
Doop.
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 76)
's Morgens 10 uur: H. Dienst.
's Avonds 7 uur: Lijdensmeditatie.
Evangelisatie (Palmstraat)
's Morgens 10 uur: Ds. J. H. Jansen,
's Avonds 5 uur: Dienst in de Westerkerk
aan het Helder der Zeeplein. Ds. J. H.
Jansen. Bevestiging van nieuwe lidmaten.
Evangelisatiegebouw (Vijzelstraat)
's Morgens 10 uur Samenkomst.
Zondagmiddag 4 uur, Straatprediking
Tuindorp
's Avonds 8 u. Evangelisatie-samenkomst.
Leger des Heils
7.30 u.: v.m. Bidstond.
10 uur v.m. Heiligingsdienst.
3.30 u. n.m.: Openluchtsamenkomst Julia
napark.
8 uur n.m. Verlossingssamenkomst.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw^Lr 8
's Morgens 10 uur en 's avonds 5 uur.
Samenkomsten.
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente
's Morgens 10 u.: Ds. J. H. Vaandrager,
's Avonds 7 uur Ds. M. van Wichen.
Heilig Avondmaal.
JULIANADORP
Ned. Herv. Gemeente
's Morgens 10 uur: Ds. M. van Wichen.
Heilige Doop.
Zendingsgebouw „De Ster der Hope"
's Avonds 7 uur: de heer J. Sevensma,
van Amsterdam.
worden Uw tanden
indien U poetst met
In iuben van 60. 40 en 25 ct. en doozen van 20 ct.
Precies om acht uur (een unicum in Den
Helder) opende de voorzitter een kort woord
den avond, waarin hij o.a. memoreerde, het nut
van de gymnastiek voor de ontwikkeling van
het menschelijk lichaam.
Vervolgens werd met het programma begon
nen, dat opende met de meisjes- en jongens
klasse, die de eerste zes nummers vulden.
En bij deze prestaties bleek, dat er bij „Turn
lust" heel wat goede turners en turnsters in
den dop waren, die nu reeds behoudens een
kleine hapering, de oefenstof goed beheersch-
ten. Vooral „Klein Duimpje" bij de jongensaf-
deeling deed het kranig.
Vervolgens was het woord of liever gezegd
de daad aan de meisjes-klasse C, waarvan
vooral de twee eerste goed werk aan de brug
lieten zien.
De jongens-klasse A besloot het programma
voor de pauze met springoefeningen.
Na de pauze kwamen allereerst de dames
aan bod en wel op het nr. „brug". Ook hier
viel weer het goede werken op. De vrije oefe
ningen heeren oogsten veel' succes. Hierbij was
het de heer Gerrits, die met enkele gewaagde
„turnprestaties" de zaal in vervoering bracht.
Nogmaals zagen we de jongens-klasse aan
het werk n.1. met paardspringen, waarna de
dames op de tonen van een wals een aardige
vrije oefening lieten zien. En nog was het einde
niet daar. Want na dit nummer toonden de
heeren nog hun kunst aan de brug, terwijl de
meisjes-klasse een vrije oefening ten beste
gaven.
De toegift „Lentedans" was o.i. het succes
volste nummer van den avond.
„Turnlust" met zijn leider, de heer Kramer,
kunnen met genoegen op dezen avond terug
zien.
Een ding moet ons van het hart, n.1. de wijze
waarop het publiek in het begin van den avond
stoorde door allerlei rumoer. Een langgerekte
verloting bracht het einde van deze uitvoering.
