De rol van Zweden
Het uiterlijk van
Berlijn verandert
in het Finsch-Russisch conflict
Het zgn. ,»lek"
in de blokkade
Zweden handelde
onder Duitschen
druk
Door een lier gegrepen
16 000 personen dakloos
Zweedsche minister
legt bekentenis af
Jongen vergat open brug
Postvluchten op ïndië
vl/EERBERICHT
DE BILT SEINT i
Krapper toezicht op
vreemdelingenarbeid
ïurkije vreest den oorlog niet
MAAR HET ZAL ALLES DOES. OM DE
VREDE TE BEWAREN.
DE TURKSCHE SOLDAAT BEHOORT TOT
DE BESTEN TER WERELD.
(Bijzondere correspondentie).
Ankara, Maart 1940.
In hoeverre is Turkije te beschou
wen als een belangrijke factor, in
geval het aan de rijde der Waste r-
sche mogendheden in een oorlog
mocht worden gewikkeld, waarbij
ook het leger van den Franschen
generaal Weygand in Syrië onge
twijfeld een belangrijke rol zal heb
ben te spelen Dat is de vraag,
welke onze speciale correspondent
in het volgende artikel op objec
tieve wijze onder het oog ziet.
Minister-president Refik Saydam heeft
het nog zeer onlangs in zijn radiorede on
omwonden verklaardTurkije wenscht
zich niet in oorlogsavonturen te steken,
doch het zal. waar noodig met de meeste
energie zijn grenzen weten te verdedigen.
Deze mededeeling moet hebben gewerkt als
een koud stortbad op zekere heethoofdige
kringen doch aan den anderen kant moet
zij bijval hebben gevonden bij een groot
doel van het Turksche volk, dat de denk
beelden van den minister-president deelt.
Met dat al behoeven de woorden van Re-
fik Saydam niet te worden uitgelegd als
oen bewijs van zwakte of twijfel aan eigen
kracht Er is in enkele persorganen op ge
wezen. dat het leger en de landsverdediging
verschillende zwakke plokken bezaten
een feit, dat niet kan worden tegenge
sproken, doch dit neemt niet weg, dat men
in groote lijnen kan zegen, dat een oorlog
Turkije voldoende voorbereid zou vinden.
Met de kracht van het Turksche
lener valt niet te spotten.
Van het Turksche leger kan worden ge
tuigd. dat het paraat is. Hiertoe heeft het
feit, dat er in de laatste 15 jaar binnen
zekere grenzen kosten noch moeite aan zijn
gespaard, krachtig bijgedragen. Bovendien
is er den Engelschcn bondgenoot, en in
mindere mate ook Frankrijk, den laatsten
tijd alles aan gelegen, om zijn krachtige
medewerking te verlcenen. Turkije wordt
gesteund door leveringscredietcn. leenin
gen en levering van oorlogsmateriaal, voor-
zoover dit onder de bestaande omstandig
heden mogelijk is. Het land zelf telt ver
schillende fabrieken en werkplaatsen, die
vroeger in Duitsche, Tsjechoslowaaksche
en Russische handen waren en waarvan de
productie thans wordt aangevuld met de
leveranties van de bondgenooten. Er vloei
en natuurlijk zekere moeilijkheden voort uit
liet feit, dat de troepen verschillend bewa
pend zijnen vooral, wanneer het er la
ter op aan komt, reparaties uit te voeren
zal dit op groote bezwaren stuiten, omdat
het moeilijk of onmogelijk zal blijken, de
noodigc reservedeelen in voldoende aantal
aan te schaffen. Doch onoverkomelijk zijn
deze bezwaren niet; dat hebben de Turk
sche legers reeds bèwezen in den oorlog te
gen Griekenland, toen het er met de bewa
pening nog veel slechter voor stond. De in-
heemische oorlogsindustrie staat nog vrijwel
in de kinderschoenen. Mey beschikt echter
reeds over geweerfabrieken en fabrieken
voor ontplofbare stoffen, alsmede over re
paratie-inrichtingen. Voor kleeding en ver
pleging is men onafhankelijk van het bui
tenland
REFIK SAYDAM,
DE TURKSCHE PREMIER.
Turkije kan zelfs einen vliegtui
gen bouu-en.
Ook vliegtuigen kunnen in eigen beheer
worden gebouwd hierbij dient evenwel te
worden opgemerkt, dat de motoren enin
strumentenborden uit het buitenland moe
ten komen. Voor de gemotoriseerde lcger-
afdeelingen hangt men, wat de motoren en
banden betreft, evenens van levering door
het butenland af. Benzine kan men uit 't
naburige Roemenië betrekken, zoolang de
vaart door de Zwarte Zee ongehinderd kan
plaats vinden. Het wegennet moet onvol
doende worden genoemd, zoowel wat den
omvang als wat den hoestand betreft. Het
spoorwegnet is wel is waar niet uitgebreid,
terwijl het ook door de aardbevingen heeft
geleden, doch het is voldoende voor de
eventueel noodige militaire operaties. De
rijke kolengebieden van EregliZoengoel-
dak worden krachtig geëxploiteerd hierbij
is de arbeidsdienst ingevoerd. Men legt
groote kolenvoorraden i n het binnenland
aan, voor het geval de mijnen gevaar loo-
pen, afgesneden te worden. Het rollende
materiaal van de spoorwegen is niet bij
zonder groot, doch men heeft onderhande
lingen aangeknoopt met Engeland voor de
levering van een aantal locomotieven en
wagons.
Aan de verdedigingslinies wordt
krachtig gewerkt.
Met behulp van Fransche en Engcl-
sche ingenieurs wordt met groote
energie gewerkt aan het bouwen
van verdedigingswerkenhet mate-
teriaal daarvoor wordt in het "land
zelf vervaardigd.
Turkiie bezit cementfabrieken en hoog
ovens. Hout moet in hoofdzaak uit Roeme
nië worden betrokken. De Turksche vloot is
niet groot voor een land, dat zich aan drie
kusten zal moeten verdedigen, doch legt
toch ook nog een zeker gewicht in de
schaal. Zij bestaat voor een deel uit nieu
we, voor een ander deel uit verouderde
schepen en een aantal duikbooten. Wat,
last but not least, den Turkschen 6oldaat
aangaatdiens goede eigenschappen zijn
voldoende bekend. Hij is dapper, heeft élan
en bezit een groote uithoudingsvermogen.
Alles bijeengenomen is Turkije dus een
niet te versmaden vijand, al blijkt dan ook
uit de hierboven weergegeven woorden van
den minister-president, dat het land geens
zins voornemens is, zich in avonturen te
storten.
Op 29 Januari werden de onder
handelingen met Moskou reeds
geopend.
vD<* Zsyegdsch.e regf^OQfc
teren in de beide kamers van den
Rijksdag een verklaring afgelegd
over dc rol van Zweden in het
Finsch-Russisch conflict. In de
Eerste Kamer werd de verklaringT*
voorgelezcn door den minister van
buitenlandsche zaken, Guenther, in
de tweede kamer door minister pre
sident Hansson.
Het meest interessante gedeelte van deze
verklaring is wel dat, waarin de onderhan
delinggen met Moskou gememoreerd wor
den. Wij herinneren er aan dat 7 Maart de
eerste geruchten over deze onderhandelin
gen in de pers de ronde deden.
NOORWEGEN VERKLAART, DAT
ENGELAND NOG MEER ERTS VIA
NARVIK ONTVANGT DAN
DUITSCHLAND.
Wij hebben er meerdere malen op
gewezen, dat de Noorsche haven
Narvik, waaruit Zweedsch ijzererts
naar Duitschland wordt verscheept,
door de Engelsche beschouwd wordt
als een „lek" in de blokkade.
Deze haven is de natuurlijke uit-
voerhaven van het Zweedsche erts-
gebied Kiruna en als zoodanig
de goedkoopste transportweg naar
Duitschland (zie bijgaand kaartje).
Thans wordt uit gezaghebbende
Noorsche bron een verklaring uit
gegeven, waarin gezegd wordt, dat
uit Narvik niet slechts ertsladin
gen naar Duitschland gaan, doch
evengoed naar Engeland. De ver
schepingen naar Engeland vertoo-
nen zelfs een stijging vergeleken
met het vorig jaar.
Volgens de officieele Noorsche statistie
ken rijn de cijfers als volgt 1939 Duitsch
land Januari 487.890 Jon. Februari 475.482
ton. Engeland Januari 67.730 ton, Februari
70.234 ton.
1940 Duischland Januari 281,740 Ion. Fe
bruari 99.391 ton. Engeland Januari 148,210
ton. Februari 131.855 ton.
De verklaring zegt verder: „De uitvoer
van Zweedsch ijzererts via Narvik naar
Duitschland is sedert het uitbreken van den
oorlog slechts een fractie van wat hij ge
weest is in vredestijd. Indien Narvik voor
den doorvoer gesloten zou worden, zou de
erts-export naar Duitschland hierdoor toch
niet belangrijk verminderd worden, aange
zien het grooste deel verscheept zou worden
uit Lulea en andere Zweedsche havens. Ge
raamd wordt, dat waarschijnlijk meer dan
negen tienden van den totalen ijzererts
export uit Zweden naar Duitschland uit die
havens zou kunnen worden verscheept.
Koorwegen blijft strikt neutraal.
Het communiqué besluit
„Wanneer beweerd wordt dat het ijzer
ertstransport naar Duitschland geschiedt
onder bescherming van de Noorsche terri
toriale wateren, dan is het slechts billijk,
wanneer er aan herinnerd wordt, dat dit
eveneens van toepassing is op de versche
ping van Zweedsch ijzererts via Narvik
naar Groot Brittannië. Door dit transitover
voer toe te staan, zonder aanzien van de
bestemming der afzonderlijke ijzerertsla
ding, houdt Noorwegen zich strikt aan zijn
rechten en plichten pi« niat-oorlogvoerende
mogendheid".
Op 29 Januari ontving, aldus de verkla
ring, de Zweedsche minister van buitenland-
sche zaken, Guenther, een mededeeling,
waarin vastgesteld werd, dat de Sowjet-re-
gecring in beginsel bereid was een accoord
aan te gaan met dc Finsche regecring-Ryti-
Tanner. De Sowjets vroegen een Finscli aan
bod, waarbij zij er don nadruk op legden,
dat dc SowjeLeischen niet meer beperkt
zouden blijven tot hetgeen voor den oorlog
was gevraagd.
Het Finsche antwoord werd op 2 Febr.
naar Moskou gezonden door tus-
schenkomst van de Zweedsche regee
ring. Het stelde als grondslag voor
dc resultaten, die bereikt waren in
de besprekingen te Moskou vóór den
FinschRussischën oorlog. Daarbij
Verklaarde Zich de Finsche regee
ring bereid tot verdere concessies ten
gunste van bijv. de veiligheid van
Leningrad door afstand van meer ge
bied op de Karelische landengte en
tot afsluiting van een internationale
conventie welke de wateren van de
Finsche Golf tot geneutraliseerd ge
bied zou maken.
Voorts zouden door Finland alleen gebie
den moeten worden afgestaan in ruil voor
andere gebieden, terwijl betalingen zouden
moeten worden verricht voor de particuliere
eigendommen in de afgestane gebieden. Op
5 Februari deelde de Sowjetgezantc te Stock
holm mede, dat haar regeering de aangege
ven basis niet aanvaardde.
Om Hangöe.
In de daarop volgende weken werden de
pogingen voortgezet, waarbij de kwestie van
afstand van Hangöe steeds op den voor
grond stond. Deze kwestie was ook in Stock
holm opgeworpen door den Finschen mi
nister van buitenlandsche zaken Tanner, die
de nieening van Zweden vroeg over even-
tueclc afstand van Hangöe.
De Zweedsche minister van buitenland
sche zaken antwoordde, dat Zweden geen
raad wilde geven en Finland de vrijheid liet
om zelf een oordeel te vormen. Op 20 Febr.
deelde Molotof den Zweedschen gezant te
Moskou mede, dat de Sowjet-Russische vre
desvoorwaarden betrekking hadden op de
geheele Karelische Landengte met inbegrip
van Viipuri, benevens een gebied ten noor
den van het Ladogameer en Hangöe. Daar
tegenover zou Petsamo aan de Finnen terug
gegeven worden. Op 6 Maart antwoordde
Finland door tusschenkomst van Guenther,
dat men de Russische voorwaarden aannam
als grondslag voor de besprekingen. Tevens
werd daarbij voorgesteld een wapenstilstand
af te kondigen. De Zweedsche regeering, die
het antwoord in Moskou overhandigde, stel
de een staking der vijandelijkheden voor op
11 uur des morgens 6 Februari, maar dit
voorstel werd door de Russische regeering
afgewezen, die eveneens een herhaald voor
stel betreffende een wapenstilstand op 7
Maart verwierp. De Finsche delegatie ont
ving bericht van deze weigering voor haar
vertrek uit Stockholm op 7 Maart naar Mos
kou. Op 8 Maart had Guenther besprekingen
met de gezanten van GrooUBrittannië en
Frankrijk, die hij in kennis stelde van den
aard der Zweedsche bijdrage tot de vredes
onderhandelingen.
Vooral werd hierbij de nadruk gelegd op
het feit, dat er geen contact had bestaan
met Duitschland en dat geenerlei druk was
uitgeoefend op Finland,
Zweden deed zijn best.
Tijdens de besprekingen te Moskou deed
de Zweedsche regeering in overeenstemming
met de Finsche regeering al het mogelijke
langs diplomatieken weg om voor Finland
zoo goed mogelijke voorwaarden te verkrij
gen. vooral wees de Zweedsche gezant er te
Moskou oo. dat wanneer ue Ru&aische voor
waarden zoo streng zouden worden .dat Fin
land niet in staat zou zijn ze te aanvaarden,
dit het gevaar met zich mede zou brengen,
dat er invloed door zoü wordëh uitgeoefend
op de Zweedsche meening en de houding
der westelijke mogendheden.
De regeeringsverklaring geeft vevolgens
een historisch overzicht over de Engelsch
Fransche interventieplannen. waarvan de
meeste feiten reeds algemeen bekend zijn.
Deed Finland toch een beroep op
de Geallieerden?
Op 12 Maart, den dag, waarop de vrede
te Moskou werd onderteekend, overhandig
de de Engelsche gezant den Zweedschen
minister van Buitenlandsche Zaken, Guen
ther, een boodschap van den Engelschcn
minister van buitenlandsche zaken, waarin
werd verklaard, dat de Finsche regeering
het dringende verzoek had gedaan, dat de
regecring vwn Frankrijk en Engeland zich
zouden richten tot de regeeringen van Zwe
den en Noorwegen met de vraag om ter
stond den doortocht toe te staan van Fran
sche en Britsche troepen over het gebied
van Zweden en Noorwegen. Een soortge
lijke demarche werd te Oslo ondernomen.
Guenther antwoordde den Britschen ge
zant, dat gezien de gevorderde phase, die
de vredesonderhandelingen in Moskou had
ben bereikt en aangezien volgens de uit
drukkelijke verklaring van den Finschen
minister van buitenlandsche zaken, Tan
ner, geen enkel verzoek om hulp door Fin
land was gericht tot de Westelijke mo
gendheden, hij zich een terrmijn van ten
minste tot den volgenden dag voorbehield.
Dienzelfden dag werd dc vrede te Mos
kou onderteekend.
Zweden handelde onder Duitsche
druk. Minister van buitenland
sche Zaken legt een bekentenis
af.
In de debatten in den Zweedsche Rijksdag
hebben de vertegenwoordigers van de regee-
ringspartijen de politiek van de regeering
in het Finsch-Russische conflict goedgekeurd
De communisten en de vertegenwoordiger
van de links-socialistische partij leverden
critiek, doch zij stelden zich niet op gelijk
standpunt.
Enkele sprekers van andere partijen
waren van oordeel, dat de Zweed
sche regeering reeds eerder aan de
regecring van de Sovjet Unie duide
lijk had moeten maken dat een actie
tegen Finland interventie van Zwe
den zou kunnen veroorzaken.
De critiek richtte zich vooral tegen de pas
sieve rol van de Zweedsche regeering bij het
rccruteeren van dc vrijwilligers. Bovendien
werd erop gewezen dat men thans energiek
moet werken aan de versterking van de
landsverdediging.
De minister van buitenlandsche za
ken zei de vervolgens, dat hij zich be
wust is van een leemte in zijn uit
eenzetting, aangezien hij niets heeft
gezegd van de houding van Duitsch
land. Er zijn evenwel in dit opzicht
enkele aangelegenheden, welke niet
in het openbaar kunnen worden ge
zegd.
'f"i*2 c - - r »-» -
De minister constateerde, dat er geen offi
cieele Duitsche nota bestaat en van 't begin
af was het niet duidelijk, welke houding
Duitschland aan zou nemen. Langzamerhand
heeft men dit evenwel begrepen. Ook zeide
de minister, dat er geen noefnenswaard ver
schil van meening heeft bestaan tusschen
de Zweedsche en Finsche regeering over de
houding van Duitschland.
en verdrinkt in het Oranjeka
naal (Drente).
Zondagavond omstreeks elf uur is de zes
tienjarige A. Scheppers, Zuid-Barge, door
verdrinking om het leven gekomen.
De jongen was per fiets en wilde de
spoorbrug over het Oraaijekanaal passee-
ren. De brug wordt evenwel in verband
met de militaire bewaking des nachts open
gemaakt. Hieraan heeft de jongen blijkbaar
niet gedacht. Hij is in het Kanaai terecht
gekomen. Eenige rniliitairen haalden den
drenkeling na ongeveer vijf minuten op
het droge. De levensgeesten waren echter
reeds geweken.
NOODLOTTIG ONGELUK TE
AMSTERDAM.
Op het terrein van de Nederlandsche
scheepsbouwmaatschappij aan den overkant
van het IJ, op dat gedeelte, waar thans
het nieuwe, groote dok in aanbouw is, is
gistermiddag een noodlottig ongeluk ge
beurd.
Een arbeider van de Hollandsche Beton
maatschappij, welke ter plaatse een werk
uitvoert, werd door de lier van een hijsch-
machine gegrepen. De man werd zoo ern
stig gewond, dat hij korten tijd later over
leed.
Het stoffelijk overschot is door den ge
neeskundigen dienst naar het binnengast
huis vervoerd.
Hevige overstroomingen in Pel-
sylvanië.
Naar schatting zijn meer dan 16000 perso
nen dakloos door de overstrooming van de
Susquehanna in Pensylvanië (V.S.), welke
gezwollen is door den voortdurenden regen.
Zes personen zijn omgekomen, duizenden
vluchten van de oevers weg over een gebied
van 100 mijl stroomafwaarts van Wilkesbar-
re. De kustwacht helpt met booten de men-
schen uit de huizen van het overstroomde ge
bied. Talrijke kelders zijn overstroomd en
verscheidene straten zijn riviertjes geworden
Men verwacht dat de rivier nog verder zal
stijgen.
Op de uitreis landde de Oehoe
(Hondong) te Rangoon. Het toestel
wordt morgen te Batavia verwacht.
De Emoe (Verhoeven) en de Gier
(Both) landden op de thuisreis res
pectievelijk te Medan en te Alexan-
drië. De Emoe wordt op 6 April te
Napels en de Gier heden te Napels
verwacht.
Verwachting: Kouder dan gis
teren, zwaarbewolkt tot be
trokken, plaatselijk eenige
regen, meest matige, voor
namelijk Zuidwestelijke
wind.
ALS INDIRECT GEVOLG VAN
DEN OORLOG. HUISNUMMERS
OP OOGHOOGTE IN VERBAND
MET DE VERDUISTERING - DE
KOPEREN SCHEERBEKKENS
VERDWIJNEN.
Als indirect gevolg van den oorlog voltrek"
ken zich twee veranderingen in het uiter
lijk van Berlijn, aldus de Berlijnsche corr,
van de N.R.Crt.
De eerste betreft de huisnummers.
Ten opzichte van de huisnummers kwam
Berlijn steeds betrekkelijk goed voor den
dag. Deze nummers zijn onderworpen aan
bepalingen omtrent een behoorlijke mini
mum grootte en bepaalde modellen. Reeds
heeft koning Frederik de Groote terecht ge
zegd: „Lager hangen, dan kan je het beter;
zien". Deze practisehe raad is echter ook ini
eigen land tot voor kort slechts van verro
gevolgd inzooverre de huisnummers over het
algemeen op de ooghoogte van denkbeeldige
reuzen met lichaamslengten- van een meter
of drie werden aangebracht.
Bij de verduistering is dit onvoldoende en,
het verleidt de menschen er toe hun zak
lantaarns op bedenkelijke wijze hemelwaarts
te richten. Daarom brengt men thans blijk
baar op een wenk van hooger hand nieuwe
huisnummers aan op oofelioogtc van men
schen van normale grootte en van zoo'n.
kloek boterlettermodel, dat zij ook in straten
van 80 tot 100 M. breedte, bijvoorbeeld de
Kaiserdamm, ook van den overkant uit voor
treffelijk leesbaar zijn, een omstandigheid
die ook overdag nuttig is, vooral omdat de
nummers zijn voorzien van duidelijke pijlen'
in de richting waarin de nummering loopt.
In vele plaatsen in Nederland zijn gelijlc
bekend, verscheidene nummers zoo klein en
daarbij zoo hoog aangebracht, alsof zij be
stemd waren voor bijziende musschen en'
spreeuwen.
Al hopen wij dat zij nooit noodig zal zijrf
toch bereiden wij de verduistering voor; in
navolging van Berlijn zou daartoe ook eeni
vergrooting en gelijktijdig verlaging der huis
nummers in aanmerking kunnen komen. De
nieuwe borden blijken overdag niet minder
dan in het duister de orienteering zeer te vei'
gemakkelijken.
Een tweede in het oog loopende verande
ring is de plotselinge verdwijning van de
scheerbekkens uit messing, welke tot dus
ver aardig in de wind bungelend en het zon
licht weerkaatsen, reeds uit de verte de wo
ning van 'n scheerbaas aanduiden Men zegt
dat dit beroepssymbool afkomstig is uit de
14de eeuw, toen de z.g. „baders", die tevens
scheerders waren, op het oogenblik dat hot
water in hun inrichting warm was geworden!
slaande op zoo'n bekken door de straten gin
gen om dit feit aan het badlustige gedeelte
van de bevolking kond te doen.
Op initiatief van de leiders van de „Fach-
schafft" kappers worden al deze bekkens
ingeleverd voor de inzameling van metalen.
Alleen in de wijk „Berlijn midden" waren
tot Zondag reeds ruim 300 kg. van zulke
uithangbekkens ingeleverd. Hiermede is
een traditie van 600 jaren afgebroken, maar
het heet dat de kappers hopen „na het ze
gepralend eind van den oorlog" een nieuw,
voor het heele rijk uniform, uithangbord
aan te nemen.
Ook handelsagenten
speciale vergunning.
behoeven
De bepalingen op het verrichten van ar
beid door vreenidelingen in ons land, wor
den steeds krapper. Aan de reeds bestaan
de regelen is er een toegevoegd, waaruit
blijkt, dat het voortaan ook in het bedrijf
van handelsagent verboden is arbeid door
vreemdelingen te doen verrichten zonder
vergunning. Ten aanzien van dezen arbeid
was een uitzondering opgenomen in het
K.B. van 22 Februari j.1., welke uitzonde
ring thans is komen te vervallen.
75-JARIGE TIMMERMAN DOODGEVALLEN
Gisterenmiddag om vijf uur is de 75-jari-
ge timmerman A. van der E., die op een
dak van een woning aan den Maasdijk, ta
Maasland, even buiten de kom der gemeen
te, werkzaamheden verrichtte, omlaag ga-
stort. De ongelukkige werd levenloos opge
nomen.
