DE GOUDEN REAEL
STAATSLOTERIJ
Middenstandsvereen. „Den Kelder"
R.K. Middenstandsvereen. „De Hanze"
Vleeschwaren
A. j. de Vries
fout
Vloerbedekking
Vitrage
Gordijnstoffen
Klein-meubelen
Jlu kopen is zeker Uw voordeel
IJHJ TT i R T J
7.45
14.30
17.30
10 uur
16.10
18.30
Grepen uit:
Voorloopige Dienstregeling
M©Mm HALF II
©iSlLOTTIIN!
Vooral zover dit betreft:
ïlizuwJ uit lürfc,
Nog enige twintigjes
verkrijgbaar
Texels Eigen Stoomboot Onderneming.
Regen- en Reismantels
Maison Gré Quast
IBVUTfEREN DOET VERKOOPEI
De sortering is nog groot
de prijzen nog laag bij
Koningstraat 12-18
Betrekkingen
Te huur
Te koop
Diversen
Een nieuw boek
van fan Mens
Jan Witte, de rooie
biljartmaker uit de
Heldersche Koningstraat
Visscherij
Bij collectrice VAN PIEN-
BROEK, Loodsgracht 65
ingaande VRIJDAG 7 JUNI a.s.
Van TEXEL:
Van DEN HELDER:
AdwïUcit in de <Keldeiocfo "Coulant
aangeboden
aangeboden
aangeboden
Tijdschriften
Wie Jan Mens is, dat weet feitelijk iedere
Nieuwedieper.
Jan Mens is de man, die twee jaar geleden
met zijn roman „Mensen zonder Geld" de
Kosmos-Eerstelingen prijs verwierf. Een dou
ceur van 1.000.boven de gewone baten.
Het was een goed boek, zij het niet zonder
gebreken, maar uit alles bleek dat deze Am-
eterdamsche ex-meubelmaker wist wat hij
Wilde, en dat men nog van hem zou hooren.
De lezers van de Heldersche Courant hoor
den van hem: want wij ontmoeten Mens ver
leden jaar zomer in een pension op Huis
duinen en interviewden hem volgens de rege
len der kunst. En reeds een paar dagen daar
na begon Mens met het schrijven van een
reeks impressies over Den Helder en andere
plaatsen, die onze lezers zich ongetwijfeld
nog zullen herinneren.
Het was toen dat Jan Mens ons reeds
vertelde dat hij bezig was aan een
tweede boek. Het zou een roman worden,
spelende in de eerste jaren van de 20ste
eeuw, op het beroemde Bickerseiland te
Amsterdam, hetzelfde eiland waar Breit-
ner de stof voor zoovele zijner schilderijen
vond. Het zou een boek worden over dit
stuk Amsterdam met zijn specifieke be
volking. Over haar vele zorgen en meestal
weinig vreugden.
Een echt Amsterdamsch boek, waarin
de humor niet ontbreken zou.
Welnu, dit boek is er thans. Een paar
weken geleden verscheen „De Gouden
Reael" en was „Mensen zonder Geld"
een belofte, deze belofte is ruimschoots
ingelost met de geschiedenis van dezen
„Gouden Reael", dat een boek is van zeer
bijzondere kwaliteiten.
Geboren verteller.
Mens is, dit vooropgesteld, een geboren ver
teller. En hij heeft daarbij de gave een schil
der te zijn van een couleur locale, welke gave
slechts weinig Nederlandsche schrijvers in die
mate gegeven is. Amsterdam rijst in dit boek
voor den lezer op, en speciaal 't Bickerseiland
niet zijn schepen, zijn pakhuizen, zyn kroegen,
zijn vroolijke kerels en zorgelooze meiden.
Hij schildert het Bickerseiland in den zomer
avond, als een Rembrandtiek „clair obscur"
het geheel in vuur en vlam zet, als dit stukje
uitlooper van de Jordaan vlamt van kleuren
en tinten. Zoo te schrijveii dat men zichzelf,
zittende op een blauwe stoep op het Bickers
eiland, is de gave van den volbloed Amster-
damschen jongen: Jan Mens.
Maar beter dan beschouwingen en aanprij
zingen lijkt het ons enkele citaten te geven
uit „De Gouden Reael", en dan laten wij aller
eerst volgen de ouverture van het boek; hier
is zij:
De Gouden Reael draagt blauwe horren
voor haar ramen; geen gewone rechte horren,
maar horren, die pronken met een overdaad
van krullige lijnen, 't Lijkt wel of een Chi
nees die horren gemaakt heeft en mis
schien is dat wel zoo. Want er komt een men
gelmoes van vreemdelingen daar in die Gou
den Reael, er leunt was overzeesch mansvolk
tegen de tapkast. Duitsche en Engelsche,
Zweedsche en zelfs Russische bootslieden
komen daar, varensgasten, die in Archangel
en Liverpool al met de tong klakken als ze
denken aan Amsterdam en aan die kleine
kroeg op de Zandhoek. De kroeg, wier blauw-
steenen dorpel is uitgesleten, hol wegge
schuurd door de vaste en wankele voetstap
pen van den gaanden en komenden man.
En naast dit cosmopolitisch varensvolk
komt daar nog een andere groep bezoekers,
evenzeer fel gebrand op de onversneden
Hulskamp, de drank die tezaam doet smelten,
zoo er geen donker ontwaken op volg
de... Daar zijn de bewoners van het
Bickerseiland, de stoere kerels uit de haven,
die hier hun woonst hebben. De vaste ploe
gen van de Koninklijke Stoomvaart Maat
schappij, de losse sjouwers van de Rietlanden,
de mannen van de houtbooten ze komen
bij Griet Manshande hun borrel pakken. En
van dicht bij komen ze: de kerels van de Hol
land, de meelfabriek aan de Zoutkeetsgracht,
de werkers van het Purperhoedenveem aan
de Brouwersgracht en die van 't Leydsche
Oranjeveem op de Bickersgracht, die een
sterke geur meedragen van kaneel en koffie
en tabak. En de scheepsbeschieters komen
daar, die ruiken naar teer en taan en zuur
wagenschot, naast de ketelbikkers in hun
roestige werkpakken. Wie kent de Gouden
Reael niet? vraagt dat aan de binnenschip
pers, die met d'r lui schuiten op vracht lig
gen te azen en wier beringbaarde bakkessen
gestaag de pikzwarte pruim besabbelen
De hoofdpersoon die in het boek optreedt
is Jan Witte. Een Heldersche jongen, een
biljartmaker.
Uit Den Helder komt hij, het oude Den
Helder, waar de zeewind overheen zoeft en
waar het gras opschiet tusschen de steenen
van de oude buurtjes. Waar hij is grootge
bracht in het weeshuis en waar hij op z'n
twaalfde jaar werd uitbesteed bij Van Balle
gooijen, die een goed beklante biljartmakers-
werkplaats onderhield in de Koningstraat.
Zestien jaar heeft Jan Witte daar gewerkt
van krullenjongen omhoog tot eerste knecht.
Tot de oude baas zijn oogen sloot en de zaak
werd overgenomen door een ouden rivaal uit
Alkmaar. Zoo werd Jan Witte overbodig
meende men. Of hij altijd bij Van Ballegooijen
zou zijn gebleven? Jan Witte weet het niet.
Dikwijls blijft een mensch de platgetreden
paden gaan, tot hij gedreven wordt in een
nooitgedachte richting. Moeilijk had hij een
streep onder het verleden gezet, zijn bullen
bijeen gepakt en een enkele reis naar Amster
dam genomen. Wat kan hem deeren? Acht
entwintig jaar is hij en hij verlaat zyn ge
boorteplaats met een vrij hart.
Hoe ging het vroeger bij Van Ballegooijen?
Jan Witte deed zijn werk. Maar als hg om
6 uur de schaaf opzij gooide, dan gooide hij
meteen alle verantwoordelijkheid van zich.
Dan werd hij de Jan Witte die wandelde langs
den Zeedijk, die snuffelde in hoekjes, die liep
langs de Buitenhaven met het lawijt van
Marineschepen en stram-marcheerende matro
zen. Dan ook werd hij de Jan Witte die dan
ste in het Casino, die een meisje keek in de
willige oogen en heimelijk avontuur zocht met
een ander. Maar een doel, een vastomlijnd
plan had hij niet kon hij niet hebben. Hij
ging trouw ter kerke, deed zijn plichten naar
behooren, maar dit alles vulde zijn leven niet.
En vaak, als hij zwierf langs den zeekant, en
de zon als een gloeiende discus smolt in de
zee, kon hij een vaag, ongedurig gevoel niet
wegdringen. Dan liep hij urenlang in de dui
nen, dan volgden zijn oogen een eenzame
meeuw, die traag vleugelwiekte over zijn
hoofd, dan kon hij het wel uitschreeuwen van
benauwenis.
En Van Ballegooijen miste den volgenden
dag zijn knecht. Met geen stok was Jan
Witte de werkplaats in te drijven, geen tien
paarden konden hem binden aan de schaaf
bank. Dan pakte hij de raderboot naar Texel,
zwierf over het blonde schapeneiland, lag op
zijn rug en staarde de wolken in..<
Aan het einde van het boek beschrijft
Jan Mens het bruiloftsfeest van Jan
Witte met de dochter van Griet Mans
hande, de waardin uit de Gouden Reael.
Hier een episode van het bruidsmaal.
Dan vallen ze aan op de soep. Kruidig,
pittig van smaak, kerrysoep, die zullen de
meeste eilanders nooit geproefd hebben. Twee
honderd monden slurpen de soep, het is alsof
verstoppende prop en de opgekropte water
een geweldige gootsteen bevrijd raakt van een
massa laat weggurgelen. Er is geklik van
lepels tegen borden, geroep, gelach. Een bord
valt aan scherven, de rinkeling van brekend
aardewerk overstemt een wijle de muziek.
De oplettende chef de reception, ernstig
alsof er een overrijke familie van de Keizers
gracht aan 't jubelen is, inspecteert de tafels.
Want 't blijft niet bij soep alléén. Dampende
schotels met vleesch worden aangedragen,
malsche carbonade's glibberen in de naar
boter geurende jus, carbonade's die 'het water
in den mond doen loopen. En telooren vol
blommige aardappels, geel als eierdooiers, en
spercieboontjes en andijvie, wie er maar lust.
Zomergroenten in 't hartje van den winter,
wie heeft dat ooit gegeten? Maar wie geld
heeft kan den duvel laten dansen en Griet
Manshande hééft 't. Het zal een schep geld
kosten, maar ze heeft eer van haar werk.
De kellners in hun ravenpakken dragen aan,
schotels volbeladen er is hurry op, er is te
veel. Een hoorn van overvloed wordt leegge
stort over de Eilanders, ze vertoeven in 't Lui
lekkerland hunner droomen. Ze smikkelen en
smullen, ze likken hun lippen af en hun vette
snorharen, ze overgieten alles met schuimend,
diepdonker bier, het echte bier, dat de eetlust
prikkelt en de tongen nog losser weekt.
Als zeestoomers zoo stouwen de Eilanders
hun lijven vol, er mag niks overblijven. Aha!
Daar zijn carbonade's over, wie lust er nog?
De kellners krijgen schik in de eetpartij, ze
vuren de Eilanders aan: „Vooruit, de andijvie
moet op, laat je niet kennen, dames en hee-
ren! Morgen is de boel zuur en dat is zonde.
Alé! wie lust er nog worteltjes, wie heeft nog
een klein hoekje open?,.,
Dit tafreel doet denken aan Timmer
mans en diens Pallieter. Zoo zijn er vele
beelden in dit boek, beelden die een oud
bootwerkersgeslacht en een oud stuk
Amsterdam tot leven brengen.
Aan de pen van Jan Mens is het te
danken, dat men nu dit alles nog eens
her-beleven kan.
Een boek, dat veel vrienden zal ma
ken en dat bewijst, dat Mens behoort tot
de beste romanciers, die Nederland thans
bezit.
De Gouden Reael, N.V. Uitg. Mij. Kosmos
Amsterdam, ingen. 3.geb. 3.75.
Hit het poKtie-rapport
Fiets verdwenen.
Een marine-schepeling deed bij de politie
aangifte dat zijn fiets, die hij even aan de
Buitenhaven gezet had, met de noorderzon
vertrokken was.
Fiets terecht.
Een bewoner van den Kanaalweg deed aan
gifte dat zijn als vermist aangegeven fiets
weer terecht is.
Urk, 3 Juni.
Door 8 vaartuigen werd heden aan den
Gemeentelijken Vischafslag alhier, aange
voerd: 590 pond kuilpaling, van 60105 pond
per vaartuig, prijs 1819 ct.200 pond lijn-
of beugaal, 2528 et., alles per pond.
Urk, 3 Juni.
Zeven-en twintig (27) vaartuigen voerden
j.1. Zaterdag aan den Gemeentelijken Vischaf
slag alhier aan: 1890 pond kuilpaling. van 40
tot 200 pond per vaartuig, prijs 15 tot 19
ct-2 272 pond lijn- of beugaal, 23 tot 28 ct;
Ondertrouwd:
TRUDI ZIERMANS
en
H. A. ENKLAAR JR.
Huwelijksvoltrekking 21 Juni.
Kerkelijke inzegening door ds.
H. A. Enklaar om 10.30 u. in de
Westerkerk, Helden der Zeeplein.
Gelegenheid tot gelukwenschen
na den dienst in de consistorie
en van 1.002.00, Dijkstraat 12.
Toek. adres: Kanaalweg 179.
DE DIRECTEUR.
Afd.: Den Helder
De besturen wijzen nogmaals op de verplichtingen
van de koopers, die op goed vertrouwen goe
deren op rekening kochten, toch vooral prompt
hun schulden te betalen, daar anders de winkeliers
tegenover hun leveranciers in moeilijkheden komen.
-Ar In enkele gevallen moet in deze aan goeden wil
bij de koopers getwijfeld worden, hetgeen in deze
moeilijke tijden door den handel toch allerminst
verwacht mag worden!
Tot nadere aankondiging
Groote sorteering
vanaf f 4.75
Spoorstraat 38
Steeds voorradig
diverse soorten
fijne
Spoorstraat 72-74
GELEGENHEID VOOR
VERHUIZING.
Achterbinnenhaven 53.
Tel. 886.
TE KOOP CONTANT.
Heeren-, Dames-, Jongens- en
Meisjes rjj wiel, Kinderfietsjes,
Wringers, Waschmach., 1 en
2-p. Eng. Ledikanten, Bedden,
Waschtafels, Pathéfoon m. 25
pl., Naaimach.trap, Kinderledi
kant met bed.
J. J. VOS, Klaas Duitstraat 47.
BESTE BAKFIETS,
H.n.machine, eiken Tafels, 1 en
2-pers. Eng. Ledikanten, ook
houten. Hoofdgracht 24.
ItifoUUcn
VAN WILLIGEN
Gevraagd:
EEN FLINKE LOOPJONGEN.
Verkooplokaal „De Schakel",
Molenstraat.
Ongem. en gem. Kamer
te huur aangeboden m. of z.
pension, met vaste waschtafel.
Adres: Van Galenstraat 42.
Te huur:
Gem. of ongem. Slaapkamers
met stroomend water, bill. cond.
Adres: Brakkeveldweg 160.
Te huur Kroonstraat 23, bo
venhuis 2e Vroonstraat 93.
Te bevr.: M. DE GROOT,
2e Vroonstraat 95.
Te huur:
Badhuisstraat 118
Te bevragen: Krugerstraat 1.
Te huur:
het mooie woonhuis
Zeeweg 7a te Huisduinen.
Te bevr.: Singel 170.
AUTOBOX te huur, 1.— p.
week, staande Dijkweg, achter
perceel Dijkstraat 49.
Te bevragen aldaar.
Te huur Huis
PIET HEINSTRAAT 2.
BrievenEmmastraat 29 a.
Te huur gem. Zit- en Slaapk.
m. gebr. v. keuken, rust. omg.
te Heiloo.
Mevr. KEUNING, Laarman
straat J 181.
Te huur:
NIEUW HUIS
(Hoogstraat)
Bevr.: Spoorstraat 7274.
Te huur:
GASSTRAAT 80.
3.50 p. w.
Te bevr.: Kanaalweg 34.
Te koop aangeboden:
2 Onderstellen van Handwagen.
Adres: Spoorstraat 75.
Te koop 6.-j. merrie Paard
met veulen, mak in alles.
N. MULDER, Nw. weg 16,
Julianadorp, gem. Den Helder.
Te koop:
RUWHARIGE FOX-TERRIER.
Adres: Brakkeveldweg 10.
Goed tehuis gezocht voor
2 POESJES.
Adres: Heet. Treubstraat 17.
Welke eigenaar van woningen
kan mij helpen aan een nette
WONING, prijs 3 of 4 gulden.
Adres: Mej. DE MIN,
Oostslootstraat 26.
486 pond fuikaal, 21 tot 22 ct. en 44 pond
snoekbaars, 16 tot 17 ct. per pond.
Nu de groote Noordzeevloot thans nog niet
kan visschen en voor allen de visscherij op de
voormalige Zuiderzee weer geheel vrij is, is de
vorige week de visscherij en het aantal vaar
tuigen aanmerkelijk grooter geworden. Thans
wordt door de motorlooze zeilvaartuigen, de
kleine motorvaartuigen en de groote Noord-
zeevaartuigen gevischt op: kuilpaling, lijn- of
beugaal, fuikaal en snoekbaars. De weekbe-
sommingen waren van 20 tot 45 gulden per
zeilvaartuig. De kleine motorvaartuigen had
den overdag vangsten tot 60 pond kuilpaling.
De groote motorvaartuigen hebben in het
laatst van de vorige week deze visscherij weer
hervat, met nog zeer matige vangsten. De
gemiddelde prijs van deze eerste soort kuil
paling was 20 ct. per pond.
De groote stoombeugers maakten per et
maal vangsten tot 84 pond lijn- of beugaal.
Deze eerste soort lijnaal werd gemiddeld ver
kocht voor 32 ct. per pond. Door deze cate
gorie visschers werd er de vorige week be-
somd tot 70 gulden per vaartuig. Na een rust
periode van 6 weken werd voor het eerst weer
snoekbaars aangebracht. De vangsten waren
nog tot zeer matig.
De vorige week (27 Mei tot en met 1 Juni)
werd door 6 tot 5(#vaartuigen per dag aan
den Gemeentelijken Vischafslag alhier aange
voerd: 9047 pond kuilpaling, prijs 14^ tot
20Ji ct.; 4727 pond lijn- of beugaal, 20 tot 34
ct.; 2816 pond fuikaal, 21 tot 26 ct.; 44 pond
snoekbaars. 16 tot 17 ct. en 25 pond Zuider
zeebot, 25 tot 25 'i ct, alles per pond.
BURGERLIJKE STAND.
GEBORENTjitske, d. v. A. Koffeman en
F. de Vries; Maart je, d. v. G. Hakvoort en
A. Post; Geert, z. v. J. Ezinga en J. van Luik;
Kornelia, d. v. A. Bakker en P. Brouwer.
OVERLEDENHendrik Loosman, oud 76
jaren, weduwn. van Trijntje Buter; Marijke
Wakker, oud 6 jaar, dochter van Teunis Wak
ker en Jacobje Post.
In weer en wind.
Welk een vogeldorado het Amstelmeer is,
wordt ons duidelijk, wanneer wij kennis maken
met een artikel van onzen stadgenoot J. K.
Schendelaar, dat gepubliceerd wordt in het
Mei-nummer van „in weer en wind", het be
kende maandblad, dat gewijd is aan natuur
leven, reizen, volkskunde en buitensport. (Uit
gave W. L. J. Brusse N.V. te Rotterdam).
Feitelijk overbodig is het mede te deelen,
dat in W. A. van Bezooijen's deskundige foto
rubriek afbeeldingen van feestelijk bloeiende
fruitboomen zijn opgenomen. Instructief en
tevens boeiend zijn dr. A. J. M. Wanders'
onthullingen over het belangwekkende ster
renbeeld de Wagenman.
Frieslands schoonheden, inzonderheid die
van petten en poelen, worden bezongen door
mr. Epko H. Nuver, dr. W. M. Kruseman be
handelt voedselproblemen bij vogels en zoog
dieren.
Een verrassende verscheidenheid, die het
kenmerk is van deze, ook ditmaal weer rijk Ge
ïllustreerde aflevering.
Met de „Hollandsch Diep" op
avontuur. (Serie „Jeugdleven": boeken
voor oudere jongens) door Jac. Roelofs. Uit
gave H. Meulenhof te Amsterdam. Inzeil
1.20, geb. 1.95.
Wim wil niet leeren, maar wel naar zee.
Hij w eet zijn zin door te drijven en gaat varen
natuurlijk als de minste aan boord als
scheepsjongen.
Het varen geeft hem alle voldoening, maar
al spoedig ontdekt hij dat, om het bij de zee
vaart tot iets meer te brengen dan eenvoudig
matroos er ook heel wat geleerd moet wor
den om de daarvoor benoodigde kennis te ver
krijgen. En om nu weer te gaan studeeren,
daarvoor u hij nu toch niet gaan varen en
ontliep hij de H.B.S. Hij hoopt dus maar dat
hij ook zonder studie zijn brood zal kunnen
verdienen, zij het in een meer ondergeschikte
functie.
Varen is en blijft voor hem de hoofdzaak.
Zijn eerste reis wordt er een, vol van belang
rijke, vaak spannende voorvallen, welke, ge
voegd bij zijn wel sluimerend, maar niet af
wezig eergevoel er hem toe brengen zijn studie
te hervatten om, als het kan, stuurman te
worden.
Een boek, geschreven met kennis van zaken
op scheepvaartgebied, boeiend en zeer interes
sant voor iederen jongen. Jac. Roelofs weet
hoe men schrijven moet. Dat zullen speciaal
de lezers van onze krant toestemmen die
menige geslaagde short story van de zee in
deze kolommen van hem lazen.
Heilig Pietje de Booy. Roman door
Herman de Man. N.V. Querido's Uitgevers
Mij., Amsterdam.
Herman de Man zoekt zijn sujetten hij voor
keur onder de eenvoudigen van geest. De
hoofdfiguur in dit boek is zelfs nog minder
dan een eenvoudige van geest, namelijk een
imbeciel, een onnoozele. Trots alle moeite door
een liefhebbende zuster en een braven onder
wijzer aan hem besteed is hij, op volwassen
leeftijd gekomen, geesteUjk in ontwikkeling
gelijk aan een kind van 5 of 6 jaar, dat praten
geleerd heeft en meer niet. En nu is het raad
sel in dit boek, hoe het mogelijk is dat in deze
onontwikkelde en onmachtige hersenen een
begrip groeit van zuivere menschelijkheid en,
bij een totale onbekendheid met kwaad en een
totaal gemis aan „zonden" in welke sfeer hij
zich meestal zeer gelukkig gevoelt, hij het als
zijn plicht gaat beschouwen alle andere men-
schen ook dat geluk deelachtig te doen wor
den en hoe hem dat meermalen gelukt. Ont
roerend is de strijd geteekend van zijn micros
copische, maar toch praktisch werkende brein
met de grootmachten van kerk en maatschap
pij. in welken strijd hij, o wonder, de overwin
ning behaalt.
Een zeer apart boek, waarin Herman de
Man op de hem eigen meesterlijke wijze een
beschrijft onmaatschaPPeli>fc menschenleven
