Ons Indisch hoekje
Mijn-schade te Oudeschild wordt
gedeeltelijk vergoed
Nieuwe distributie
regeling van
petroleum
De brandstoffen vrij
Kinderen vinden
gevulde patronen
De krant later
Woensdag 12 Juni 1940
MadinieuiM
Verduisterd en toch
op de bon
Gemeenteraadsvergadering Texel
Kermis gaat niet door
De dokter en de benzine
distributie
Welke autobusdiensten
rijden
er?
Neem geenDuitsch zilver
geld aan
Burgerlijke Stand van Den Helder
Uit het politie-rapport
Tweede Blad
KeA& en Tjenduiq,
Tot 15
einden.
Juni vrij voor kookdoel-
Tengevolge van de gewijzigde omstandig
heden is het noodzakelijk geworden de op het
punt der petroleumdistributie getroffen maat
regelen te doen vervallen, hetgeen mede
brengt, dat de reeds uitgereikte petroleum
distributiekaarten geheel waardeloos zijn en
de petroleumverkoopers daarop dus geen
petroleum mogen afleveren.
De nieuwe distributie ten aanzien van
petroleum dient rekening te houden met
de geringe beschikbare hoeveelheid pe
troleum, zoodat de uiterste zuinigheid
behoort te worden betracht. In verband
daarmede is het verbruik van petroleum
in het huishouden uitsluitend toegestaan
voor kookdoeleinden en dan nog slechts,
indien niet wordt beschikt over eenige
installatie om zonder petroleum te koken.
Zij, wier woningen b.v. zijn aangesloten aan
de gasleiding, of in het bezit zijn van een
installatie om electrisch te koken of een ko-
lenfornuis bezitten zullen zich geen petro
leum meer kunnen aanschaffen.
Alleen hoofden van gezinnen of zij die een
woning of een gedeelte daarvan, krachtens
afzonderlijke verhuring zelfstandig bewonen
en die voor kookdoeleinden geheel zijn aan
gewezen op het gebruik van petroleum ko
men in aanmerking voor petroleumzegels.
Voor het verkrijgen van deze zegels ver-
Wijzen wij naar de elders in dit nummer
voorkomende openbare bekendmaking.
De zegels zullen worden afgegeven op ver
toon van de stamkaarten (alle stamkaarten
van het gezin dienen te worden getoond) en
na onderteekening van een verklaring, waar
in betrokkene o.m. meedeelt, dat hij voor
kookdoeleinden uitsluitend is aangewezen op
het gebruik van petroleum en hij dus niet be
schikt over eenige installatie om zonder hulp
van petroleum te koken; voorts het aantal
personen waarvoor te zijnen huize dagelijks
wordt gekookt en de verklaring van het aan
tal zegels dat hij van den plaatselijken dis-
tributiedienst heeft ontvangen en dat het hem
bekend is, dat hij verplicht is de hem uitge
reikte petroleumzegels weder bij den plaatse
lijken distributiedienst in te leveren, zoodra
hij voor kookdoeleinden niet meer, of niet ge
heel meer is aangewezen op het gebruik van
petroleum.
Met nadruk wordt er op gewezen, dat
onderteekening van deze verklaring in
strijd met de waarheid strafbaar is.
Men denke hierover niet te licht. Het Con
trole systeem van onzen plaatselijken distri
butiedienst, wij hebben hierop reeds eerder
gewezen, werkt uitstekend en elke overtre
ding wordt achterhaald. Men zij derhalve ge
waarschuwd.
Zij, die alleen met gebruik van petroleum
kunnen koken ontvangen voor een gezin van
1 t/m 4 personen 4 stel zegels en voor een
gezin van meer dan 4 personen 5 stel zegels.
Elk stel zegels bevat 10 stuks, genummerd
le t/m 10e periode. Op elke zegel kan na
geldig verklaring twee liter petroleum wor
den betrokken.
Petroleum voor bedrijven.
Zij, die petroleum voor bedrijfsdoeleinden
gebruiken en niet in de mogelijkheid verkee-
ren hun bedrijf zonder behulp van petroleum
voort te zetten, kunnen zich met ingang van
heden tot den plaatselijken distributiedienst
wenden ter verkrijging van een aanvraagfor
mulier voor het ontvangen van bestelbonnen,
recht gevende op het koopen van petroleum.
Dit formulier dient, na nauwkeurig en naar
waarheid te zijn ingevuld, wederom bij den
distributiedienst te worden ingeleverd.
Hetzelfde geldt voor instanties als gemeen
telijke en andere openbare diensten, zieken
huizen, herstellingsdiensten en dergelijke.
Petroleum voor landbouw, tuin
bouw en veeteelt.
Zij die petroleum voor den landbouw, tuin
bouw en veeteelt gebruiken kunnen zich
eveneens tot den plaatselijken distributie
dienst wenden ter verkrijging van een aan
vraagformulier, welk formulier na invulling
en onderteekeningen dient te worden opge
zonden aan den Provincialen Voedsel Com
missaris, Kerkplein 13 te Alkmaar.
Uitsluitend voor kookdoeleinden
en industrie.
De brandstoffen, tot een hoeveelheid
van een halve hectoliter per week, zijn
weer vrÜ, met dien verstande echter,
dat de kolen alleen geleverd mogen
worden aan hen, die geen andere ge
legenheid hebben hun eten te verzor
gen. Wie dus gas of petroleum heeft,
bljjft nog verstoken van brandstoffen.
Voor industriegebruik zijn de brand
stoffen ook vrij gegeven.
Van den heer Slager, bestuurslid der
afdeeling Centrum van de speeltuinver-
eeniging, vernamen wij, dat gedurende
de laatste dagen steeds weer jongens ko
men aandragen met gevulde en onge
vulde mitrailleurkogels, die zij vinden in
de omgeving van den speeltuin aan de
Crocusstraat. De kinderen brengen de
uiterst gevaarlijke projectielen aan, en
hun is met den grootsten nadruk gezegd
dat zij in geen geval met deze voorwer
pen moeten spelen, zooals enkele malen
voor gekomen is.
Ons komt eveneens ter oore, dat jon
gens bezig geweest zijn met het visschen
in de sloten bij Doggersvaart naar zich
daarin bevindende patronen. Het behoeft
geen betoog, dat dit een wel bij uitstek
gevaarlijk spel is, dat doodelijke gevolgen
kan hebben. Met klem werd ons verzocht,
nogmaals de ouders er op te wijzen, dat
zij hier hun kinderen met den meesten
nadruk op het gevaar dienen te wijzen.
Twee stadgenooten, de naaister Jantine K.
en L. v. E., zonder beroep, meenden op Za
terdag 1 Juni volkomen in de lijn van de uit
gegeven verordeningen te handelen toen zij
op den avond van dien dag, de een om half
twaalf in de Paardenstraat, de ander om 12
uur in de P. H. Laan, zonder licht op hun
fiets reden. Er was immers verduistering
voorgeschreven, zoo redeneerden ze, dus laat
de lamp dan niet branden. Ze hadden echter
niet de voorschriften gelezen, die de overheid
voor het rijden op een fiets heeft uitgegeven,
anders hadden ze kunnen weten, dat de agent,
die hen op die verschillende stadsdeelen, zon
der licht tegenkwam, verplicht was proces
verbaal op te maken.
Gisteren stonden ze nu voor het Kanton
gerecht terecht en de ambtenaar van het
O.M., Mr. Franken eischte een boete van 5
gulden, subs. 5 dagen. De waarn. kantonrech
ter, Mr. A. Veltman, toonde zijn gevoel voor
de werkelijkheid, door de straf te bepalen op
2 gulden of 1 dag. Hij voegde er aan toe,
dat het beter was om 's avonds niet op de
fiets te rijden, als het donker is, omdat het
vervullen van de voorschriften niet zoo een
voudig is.
Onze abonné's hebben de laatste dagen de
krant later in de bus gekregen, dan ze dat
gewend waren. De vervoersgelegenheid is
voor ons ook een geringe handicap, zoodat de
loopers een half uur later de deur uitgaan
dan gewoonlijk. Zoodra ons dat echter moge
lijk is, zullen we er weer voor zorgen, dat de
krant vóór half twee de meeste abonné's
weer bereikt. Op het oogenblik is dat voor
allen niet mogelijk. Men wil dit dus wel ver
ontschuldigen en den bezorger geen verwijt
maken als hij later komt dan men wel zou
wenschen.
De Raadsvergadering viel gistermiddag een
slecht bezoek ten deel, bij aanvang waren niet
minder dan 4 leden afwezig, nl. de heeren
Kager, Parievliet, Leber en Joh. A. Eelman,
laatstgenoemde kwam later ter vergadering.
De Voorzitter betuigde bij opening zijn deel
neming aan de nabestaanden van degenen die
in den oorlog zijn gevallen en verzocht een
oogenblik stilte om de nagedachtenis van de
gevallenen te herdenken.
Daarna bracht de Burgemeester dank
aan het administratief en techn. personeel,
aan Gem. en Rijkspolitie en aan den Vrijw.
Luchtbeschermingsdienst, voor de uitste
kende wijze waarop allen hun plicht heb
ben vervuld in deze moeilijke dagen. Mede
gedeeld werd, dat de Burgemeester den
heer Goenga benoemd had tot Hoofd van
den Luchtbeschermingsdienst.
Op de Notulen, die ter visie hadden gelegen,
waren geen aanmerkingen ingekomen, zoodat
deze onveranderd werden goedgekeurd. De
Voorzitter deelde mede, dat van den heer Kager
een schrijven was ingekomen, waarin werd
medegedeeld, dat hij verhinderd was deze bij
eenkomst bij te wonen.
Verder deelde de Burgemeester mede, dat
van Defensie mededeeling was ontvangen,
dat de mijnschade te Oudeschild, voor zoo
ver de ingezetenen zelf deze niet in staat
zijn te betalen, vergoed zal worden.
Van de heeren Broere, Kievits, J. Kikkert
Nz. en H. C. Remmers was bericht ingekomen
van aanneming benoeming tot lid der Com
missie tot Wering van Schoolverzuim.
Van den heer Den Braven te Oudeschild was
het verzoek ingekomen om te De Koog een
rioleëring aan te brengen. De Voorzitter wees
er op, dat alle raadsleden wel van het nut van
rioleering op dat dorp overtuigd zijn, doch daar
materialen niet zijn te bekomen, werd voorge
steld dit verzoek aan te houden.
Van mej. J. de Jong was een verzoek tot
ontslag als onderwijzeres te Den Hoorn inge
komen, wegens benoeming te Den Helder, daar
evenwel niet zeker is of de school aldaar blijft
bestaan, was daarna het verzoek ingekomen
de ontslag-aanvrage te doen vervallen.
Als punt 3 kwam in behandeling het sluiten
van een hernieuwde Rekening-Courant-over-
eenkomst met de N.V. Rotterdamsche Bank-
vereeniging. Deze nieuwe overeenkomst was
geheel gelijkluidend met de bestaande, zoodat
ze zonder bespreking werd goedgekeurd.
De Kermis 1940 gaat niet door.
Volgens de bestaande verordening in
deze gemeente zou de kermis dit jaar wor
den gehouden in de week van 24 t.m. 30
Juni. In verband met de tijdsomstandig
heden werd zonder eenige bespreking be
sloten, dit jaar geen kermis te houden.
Het kohier Hondenbelasting werd vastgesteld
op 1565.en het Suppl. kohier op 20.—.
betreffende grond bij den Haffeler weg. Ten
tweede verkoop van grond aan het Rijk voor
bouw van een gebouwtje bij het Postkantoor te
De Koog. Het Rijk heeft zich bereid verklaard
de gevraagde koopsom van 250 te betalen
voor een terreintje groot ongeveer 9 x 11 m.
De Voorzitter deelde nog mede, dat de heer
J. J. Vonk bereid was 443 m2 aan het Kooger-
eind te koopen voor 1.85 per m2. Voor nadere
besprekingen over dit punt werd de openbare
zitting nog ongeveer een kwartier opgeheven.
Bij heropening deelde de Voorzitter ook nog
mede, dat besloten was met den heer Jac. Roe
per een overeenkomst voor grondruiling aan te
gaan in verband met het maken van een weg
over gemeentegrond. Bij ruiling zou de heer
Roeper ongeveer 390 m2 krijgen. De gemeente
pl.m. 330 m2.
Verder stonden op de agenda Financieele
Regelingen. De Voorzitter deelde mede, dat de
openbare vergadering tot deze besprekingen
werd gesloten en niet weder zou worden her
opend.
Rondvraag werd niet gehouden.
Ontslag aanvrage van
Plomp.
den Heer
Nu door de benzine-rantsoeneering het den
artsen maar zeer sporadisch mogelijk is van
hun auto gebruik te maken, moet het publiek
de medische verzorging mede helpen bevorde
ren door zooveel zulks mogelijk is den arts in
voorkomende gevallen op het spreekuur te
raadplegen en, als de patiënt niet buiten huis
kan komen, den dokter vroegtijdig aanvrage
Voor bezoek te doen toekomen.
Voor de leden van de Ziekenfondsen bestond
altijd reeds de reglementaire verplichting dit te
doen, doch thans moet ieder zich er aan hou
den de boodschap 's morgens vóór half tien ai
te geven, opdat de dokter in staat zg ook m
minder gunstige weersomstandigheden zijn
patiënten denzelfden dag te bezoeken.
Men wachte dus niet tot den avond om
onder het motto „we durven den nacht er met
mee in", den dokter te laten komen.
In die gevallen moet men er toch den "ac
mee in, en verreweg de meeste van zulke oo
schappen kunnen evengoed den volgenden mor
gen komen.
Het spreekt vanzelf, dat bijzondere gevallen,
ongevallen, bevallingen, etc., steeds, als altijd,
zullen worden geholpen.
Wellicht zijn er verscheidene van onze
abonné's, die geïnteresseerd zijn voor het rij
den van autobussen in een of andere plaats.
Wij hebben op kantoor een lijst liggen van
alle autobusdiensten, die op het oogenblik
weer in ons land in dienst gesteld zijn en
wij zijn gaarne bereid deze aan belangheb
benden, op ons kantoor ter inzage te geven.
Wie dus op reis gaat en niet zeker is of
hij door middel van trein en autobus de
plaats kan bereiken, die hij moest bezoeken,
kan daarover op ons kantoor inlichtingen
krijgen.
Enkele winkeliers hebben de laatste dagen
van Duitsche militairen Duitsch zilvergeld in
ontvangst genomen, o.m. vijf mark stukken
en halve marken. Dit geld is niet inwisselbaar
en men doet dus verstandig deze geldstukken
te weigeren. De Duitsche soldaten zijn met
deze bepaling op de hoogte gebracht.
Geldig is alleen het papiergeld en wel de
.Reichskassenscheine".
van 11 Juni 1940.
ONDERTROUWD; F. Pronk en H. E.
Boogaard; L. Romkes en G. Boven; J. Tim
merman en T. Keetman; A. Vink en N. van
Garderen; J. A. Oord en A. Zeeman; J. Hak-
steen en J. H. Koridon; Th. van der Klaauw
en M. G. Duin; J. Visser en W. E. Bosmann;
R. A. Steeman en H. Cybulski.
BEVALLEN: H. Th. Schendelaarvan Put
ten d.; A. Ambuul—Kindt z.; J. H. L. Bier
bekervan Gerth van Wijk d.; M. van den
Brink—van Ewijk d.
De heer C. M. Plomp, hoofd der school te
Midden-Eierland, verzoekt ontslag als hoofd
dier school, wegens benoeming in gelijke be
trekking aan een school te Wageningen. Op
voorstel van den Voorzitter op de meest eer
volle wijze verleend, op door B. en W. vast te
stellen datum.
Wijziging Rechtspositie ambtena
ren en personeel op arbeidscontract
Voor het personeel in dienst van het Rijk zijn
in de rechtspositieregeling eenige wijzigingen
aangebracht, welke betrekking hebben op ge
lijktijdig genot van burgerlijke en militaire be
looning voor gemobiliseerden. De Regeering
acht het gewenscht, dat de rechtspositie voor
Prov. en Gem. ambtenaren ook in dien zin
wordt gewijzigd. In verband hiermede wordt
zonder bespreking goedgekeurd een wijziging
aan te brengen in Art. 10 van het Arbeidsover-
eenkomstenbesluit dezer gemeente.
Extra hulp aan werkloozen.
Gezien de circulaire van den Minister van
Sociale Zaken mag in deze gemeente ten
hoogste 131 maal 7.90 tot extra hulp aan
werkloozen worden besteed en 7 maal
3.95 voor kleine boeren en tuinders. Op
voordracht van B. en W. wordt besloten om
van genoemd bedrag 7.90 per werkelooze
2.beschikbaar te stellen met dien ver
stande, dat Sociale Zaken 5.90 voor zijn
rekening zal nemen; van -et bedrag 3.95
voor kleine boeren en tuinders 1.in
dien Sociale Zaken 2.95 beschikbaar
stelt.
Kwijtschelding Pacht aan den heer
C. de Wit.
Aan den heer C. de Wit is indertijd het
luchtvaartterrein Texel verpacht voor
1725 nl. 275 voor nagras 1937 en
1450.voor grasgewas 1938.
Bij aanvang der pachtovereenkomst kon
de heer De Wit niet vermoeden, dat van
het Landingsterrein door militairen een
druk gebruik zou worden gemaakt. De ge
meente heeft op haar verzoek hiervoor van
het Rijk 450 vergoeding ontvangen. De
pachter is over 1938 nog 450 van de
pachtsom achterstallig op voorstel van B.
en W. en wordt zonder bespreking besloten
den heer De Wit dit achterstallig bedrag
kwijt te schelden.
Verkoop van grond
Het betrof hier twee verkoopen. Ten eerste
ALWEER MIS.
Niet zoodra is de toestand wat Den Helder
betreft wat rustiger geworden of de kleine
ruzietjes komen weer voor den dag. Vandaag
moeten wij reeds het tweede geval melden.
Iemand in de Keizerstraat was beleedigd door
een medeingezetene van ons schoon Nieuwe-
diep.
VAN DE BOTER GESNOEPT.
Een man kon in de Prins Hendriklaan z'n
handen niet thuis houden, toen hij daar een
vrachtauto zag staan, waarop o.a. boter ge
laden was. Hij kwam echter niet ver met z'n
buit. De politie zorgde, dat de man voorloopig
geen boter meer kan gappen.
VRIJ EGOÏSTISCH.
Een juffrouw, die loon ontving voor arbeid
door haar en haar medewerksters verricht,
kon het blijkbaar niet over haar hart ver
krijgen het haar ter hand gesteld bedrag
onder haar collega's te verdeelen en hield het
dus zelf maar. Natuurlijk bleef dit geval niet
onder de domper en werd het een politiezaak.
RIJWIELEN VERDWENEN
Ook gisteren zijn weer twee rijwielen ont
vreemd. Met houde zijn fiets in de gaten!
VOORBEDE VOOR H. M. DE KONINGIN.
In .JDe Heraut" voor de Gereformeerde ker
ken in Nederland) schrijft prof. H. H. Kuijper;
,J)e vraag werd ons gesteld, of we in onze
voorbede in de kerk ook onze Koningin geden
ken mogen en of die voorbede evenzeer geschie
den moet voor degenen, die nu het bewind voe
ren over ons volk. Ons antwoord op die beide
vragen is bevestigend. De banden van liefde
met onze Koningin, die veertig jaar met zoo
veel trouwe zorg over ons geregeerd heeft, zyn
niet verbroken, omdat zg ons land verlaten
moest. Wat Oranje voor Nederland gedaan
heeft, kan en mag door ons nooit vergeten wor
den. En in den diepen weemoed, die haar hart
vervult, nu zg van haar volk gescheiden leven
moet, hebben we haar in ons gebed voor God te
gedenken, al zal men dit met voorzichtigheid
hebben te doen.
En wat het bewind betreft, dat thans over
ons gesteld is, hebben we ons te houden aan
het woord des Apostels, dat er voorbidding
nwet geschieden voor allen, die in hoogheid zijn,
opdat we een gerust en stil leven leiden mogen
in alle godzaligheid en eerbaarheid. De eerste
Christenen hebben zelfs gebeden voor de kei
zers, die hen vervolgden, en van vervolging der
Christenen is nu geen sprake. Er is geen macht,
leert de Apostel ons, dan van God, en waar
Gods bestel onder deze macht ons gesteld heeft,
hebben we aan haar onderworpen te zijn, zoo
lang het God behaagt. De beste vorm voor deze
voorbede zou daarom zgn in aansluiting aan
onze oude liturgie aldus te bidden: Wi; bidden
U voor degenen, die gij over ons gesteld hebt;
geef dat hunne regeering daartoe gericht zij,
dat wij onder hen een gerust en stil leven lei
den mogen in alle godzaligheid en eerbaar
heid". Die voorbede stemt geheel overeen met
icat de Apostel Paulus ons voorschrijft.
DE DOOP DER PRINSES IRENE.
Vit Londen komt naar ,fie Heraut" schrijft,
het bericht, dat prinses Irene daar den heiligen
doop ontvangen heeft. Prof. H. H. Kuijper
voegt hieraan toe:
„Dit is een verblijdende tijding. Het lange
uitstellen van den doop der prinses heeft velen
verwonderd en smart gedaan, vooral in deze
zorgelijke tijden. Des te meer verheugt het ons,
dat thans deze doopsbediening heeft plaats ge
vonden. Moge Gods genade de verbondsbelofte
in den doop haar bezegeld bij haar opwassen
tot rijke vrucht voor haar doen zijn".
VRIJZINNIG CHRISTELIJKE
JEUGDCENTRALE.
De leiding van de zomerkampen van de Vrij
zinnig Christelijke Jeugd Centrale maakt be
kend, dat deze zomer haar kampen in gewjj-
zigden vorm zooveel mogelijk zullen doorgaan.
Nadere mededeelingen zullen hen, die zich
reeds voor een kamp opgaven, binnenkort be
reiken.
JOHANNES DE HEER.
In den toestand van den bekenden leider der
Maranatha-bewegingJohannes de Heer, is
eenige verbetering ingetreden. De hartaanval
len hebben zich niet herhaald. De heer De Heer
vertoeft in zijn woning te Driebergen-Rijsen-
burg.
De Papoea's van het verre Hollandia (ruim
een maand van Batavia) zwierven met hun
vlerkprauwen om ons groote schip. Ze visch-
ten naar pakjes tabak, die wij, aan lange
„hengels" gebonden, buiten boord hielden.
Onze hofmeester verkocht twee soorten van
die pakjes: „echte", van de weduwe Van Nelle
en een concurreerend merk, dat er heel veel
op geleek, maar waarvan het drukwerk kleine
verschillen vertoonde. De „wilden" lieten zich
niet verschalken! Ze zagen het verschil onmid-
Die strootjes zijn conisch van vorm, zoodat
ze niet fabriekmatig kunnen worden gemaakt.
Het is alles handwerk. Per jaar wordt er
pl.m. 10.000.000 in omgezet. Elke gulden
komt overeen met pl.m. 500 stuks, zoodat
er in het geheel op Java pl.m. 5.000.000.000
verrookt worden. Ongeveer 52.000.000 wordt
er in Indië in rook omgezet. Dit is een hoog
bedrag, maar per persoon toch maar 0.80
per jaar. Het is hier in Nederland veel en veel
hooger! Dit neemt niet weg, dat het rooken
al. een overeenkomst met den heer J. C. Rab 1 leveren voor een cent,
dellijk. Ze wilden die „Ersatztabak" nog wel
cadeau hebben, maar inruilen tegen pisangs
(bananen) of andere vruchten, daar was geen
sprake van!
In Indië rookt iedereen: mannen, vrouwen,
kinderen. Ik heb kinderen van een jaar of
drie het eene oogenblik zien rooken. het andere
naar de moeder zien gaan... voor de borst.
Men rookt sigaretten, heel zelden een pijpje.
Die sigaretten bestaan uit tabak, gerold in een
stuk van boom- of palmblad. Soms ondergaat
die tabak geen enkele verwerking op kerven
na. Smaak is er dan volgens onze begrippen
niet aan. Dit is vooral op Borneo het geval;
op Java, vooral in het Oostelijk gedeelte, rookt
de- Javaan met voorliefde zijn „strootje". Dit
bestaat uit een sterk gedroogd schutblad van
maiskolven, waarin tabak, gemengd met poe
der van kruidnagelen, is gerold. Het strootje
heeft nu een aangenaam aroma gekregen en
tevens ontstaat er door die toevoeging bij het
rooken een zwak knetterend geluid, dat de
rooker prettig vindt. Klanknabootsend is het
strootje „krètèk" gedoopt. Een fabrikant heeft
zelfs kans gezien een pakje a 14 krètèks te
heel wat menschen nuttigen arbeid verschaft!
Te Koedoes (Midden-Java) heeft een Ja
vaan een modelfabriek voor het fabriceeren
van sigaretten, krétéks, rooktabak, shag. enz.
opgericht, die werkt met plm. 1000 man. Hij
heeft ook verschillende sociale voorzieningen
getroffen. Dit is een mooi voorbeeld, dat tot
navolgen uitnoodigt.
De tabak wordt op Java verbouwd door
Javanen op eigen gronden en door Europee-
sche ondernemingen op gehuurde velden. (Een
niet-inheemsche kan geen gronden in eigen
dom verkrijgen. Dit is een zeer wijze maat
regel!) Een groot deel van die tabak wordt
uitgevoerd. Ze wordt gesorteerd op kleur
(5 a 6 soorten) en drie lengten. Dat is vrou
wenwerk (zie foto). Tabak is zeer onder
hevig aan ziekten en plagen en wat hoedanig
heid betreft afhankelijk van klimaat en bo
dem. Uit Delizaad, uitgezaaid op Java, groeit
geen Deli-tabak! Een zeer goeden grond voor
tabak levert de helling van den vulkaan
Merapi. Evenals dit het geval is bij thee,
suiker, rubber, kan de tabak de hulp en
voorlichting van de wetenschap niet missen.
H. F. TILLEMA.
