als allen meedoen
G IR O
FRISSCHE
HEEL NEDERLAND KWEEKER
VAN ZONNEBLOEMEN?
weer normaal
Zaterdag 15 Juni 1940
Derde blad
L Sterilisatie van keukenafval
2. Teelt van zonnebloemen, ter
verwerking tot veekoeken
Veelbelovend
vooruitzicht
De aardappelstoomer
waarin de purée ge
maakt zal worden
LUCHTBESCHERMING
ondernemingsgeest
in ons land
Olficieele tegenspraak van
Ned. Indische regeering
Nog honderd meisjes
uit Breda zoek
De Ortskommandanturen
opgeheven
De kliek krijgt beter lot
BURGEMEESTER VAN ZAANDAM
NEEMT INITIATIEF VOOR TWEE
PLANNEN TOT VERSTERKING
VAN ONZE VEEVOEDERPOSITIE:
IN SAMENWERKING MET IR. LIE-
NESCH EN DE DIENST VAN WA-
GENINGEN AARDAPPELSTOO-
MERS TER BESCHIKKING.
(Van onzen eigen verslaggever.)
DE energieke burgemeester
van Zaandam, mr. J. in 't
Veld, laat het er niet bij
zitten! Zoodra bleek, dat onze
krachtvoederpositie door de uitscha
keling van den invoer in het nauw
zal komen, heeft hij liet initiatief
genomen om het keukenafval in zijn
stad, voor zoo veer mogelijk te be
nutten voor den veestapel, met de
bedoeling een voorbeeld te scheppen
voor een landelijke actie. Men zal
zich herinneren dat wij ons in ons
artikel „Tusschen schillenkoeien en
kliekjesvarkens" voor een centralisa
tie van den ophaaldienst voor derge
lijke bedrijven uitspraken.
Tijdens een onderhoud, dat wij met Zaan-
dams burgemeester hadden, bleek ons, dat
yoor Zaandam de plannen daartoe reeds in
een vergevorderd stadium verkeeren en wel
licht deze stad de primeur zal hebben van
de „eenheidsvuilnisbak".
Ik had de gedachte, aldus mr. In 't Veld,
om 's zomers de schillen enzoovoort op te
sparen en de koeien die 's zomers schillen
krijgen, te laten weiden. Maar uit een on-
BURGEMEESTER Mr. J. IN 'T VELD
VAN ZAANDAM.
derhoud met den heer Brinkman, den voor
zitter van den bond van melkveehouders
bleek al gauw dat dit niet doenlijk was. W e
lijden om Zaandam aan
gebrek aan weiland.
dus als we de schillenkoeien 'stomers de
wei injagen, zouden we te kort hooiland
overhouden en 's winters wèl schillen, maar
geen hooi hebben. „„miion
Er komen in Zaandam wel wat schillen
boeren en 't is hier zoo. dat de schillen wer
kelijk naar de koeien gaan en niet voor ko
nijnen enzoovoort worden gebruikt, t
niet onze bedoeling dit bed™f st°P z®*~
ten, wat direct vervoerd wordt laten we zoo,
er schijnt hier echter nog een groot terrein
als 't ware braak te liggen.
Wel hebben we een verordening
uitgevaardigd - we zijn den raad
vooruit geloopen, maar die keurt het
wel goed - dat de schillenophalers
vóór 20 Juni nauwkeurige inlichtin
gen moeten geven over hun bedrijf
en speciaal over de bestemming \an
de schillen.
De resultaten van deze en(iuete zullen we
zoo gauw mogelijk nuttig n soorl
doel. We zullen dan trachten
eenheidsvuilnisbak
in omloop te brengen, waarin Dii"brood
thuis al de afval sorteeren. schillen, biooa
en groenvoer apart. En natuurlijk Ietten
op de scherpe voorwerpen. En dan gaan we
de zaak steriliseeren. Met den heer Ir. Lie-
nesch, den productie-commissaris hebben
we daarvoor ook een plan reeds geheel opge
maakt, we kunnen meteen gaan draaien.
De dienst in Wageningen heeft ons alle me
dewerking toegezegd, we krijgen gratis de
beschikking over een
aardappelstoomer
en daar gaan we purée van maken om in te
kuilen, althans zoo te bewaren dat het
zaakje goed blijft.
Maar U voelt natuurlijk wel, als Zaandam
het alleen doet, haalt het niet veel uit. Als
alle gemeenten echter ook in dezen geest
werken, zie ik er veel goeds uit voortkomen.
Centralisatie beteekent dit niet in de
laatste plaats kostenbesparing, samen
werken is nu eenmaal goedkooper dan al
leen!
En toen deed de burgemeester van
Zaandam ons nog mededeeling van
een andere vondst om het gebrek
aan veevoer te helpen opheifen.
Het vermalen van zonnebloemen
tot veekoeken. Mr. in 't Veld had
zich herinnerd dat in den vorigen
oorlog in België een poging in die
richtinf was ondernomen en stelde
zich eens in verbinding met enkele
deskundigen uit de oliewereld. De
zen achtten een plan tot het gebruik
van zonnebloemen voor veevoer zeer
zeker practisch uitvoerbaar.
En nu zijn we bezig aldus mr. In 't
Veld, het voor elkaar te krijgen, dat heel
Nederland op alle beschikbare grond zonne
bloemen gaat kweeken. Niet natuurlijk op
den cultuurgrond, maar op alle overgescho
ten hoekjes.
De natuur wacht er niet op, of de
verordeningen enzoovoort van alle
kanten zijn bekeken, éérst zaaien is
het parool.
Dan zullen we wel zien hoe we ons doel
op de meest practische manier verder berei
ken. Een deskundige kan U daar meer van
vertellen.
Deze deskundige vonden wij in Amster
dam en wel in den persoon van den heer
Bertels, directeur van de Bertels oliefabrie-
ken aan den Omval, welke o.a. de bekende
„Bertels kunstkorrel" fabriceeren.
Oliefabrieken zonder moeite in
te schakelen.
De heer Bertels vertelde dat het heel geen
moeite zou zijn, de oliefabrieken in te scha
kelen, de technische installaties kunnen
zonder ombouw het product maken.
Maarzei de heer Bertels, 't
moet alleen anders met zonnepit dan
we gewend zijn. We verwerken het al
heel lang, maar tot dusverre krij
gen we de pitten uitgepeld hier.
Voornamelijk uit Roemenië, Bulga
rije en Argentinië. Hoe ze daar pre
cies de pit uit het hart krijgen weet
ik ook niet en 't lijkt me niet doen
lijk om dat hier te gaan probeeren.
Beter is dus het heele hart maar te ver
malen. De ruwe vezelstof, waar de pitten in
zitten, is wel geen krachtvoer, maar de her
kauwers lusten het wel. Er gaat natuurlijk
wel wat olie verloren, anders winnen we
uit de zuivere pit 18 tot 20 maar wan
neer de vezel wordt meegemalen dringt daar
zeker olie in. De smaak van de koek zal er
niet slechter door worden, t is zoetig, en dat
lusten de koeien graag.
't Is bovendien gezond eten, er zit heel
wat eiwit in. Hier heeft u de analyse zoo
ongeveer 23.4 eiwitachtige stoffen en 9.9 vet.
In Denemarken wordt dergelijk voer al ja
ren gebruikt en nu ziet u meteen eens een
frappant verschil tusschen den Deenschen
en den Hollandschen boer.
De Hollandsche boer wilde van
zonnepitkoeken nooit veel weten -
dus als de vezel meegemalen is zal
hij er heelemaal wel raar tegen op
kijken, en de Deensche boer kocht
ze bij voorkeur. De Hollandsche boer
keek naar het uiterlijk, de Deensche
boer lette op de intrinsieke waarde.
De Hollandsche boer zal we! w-ijzer
Het principe van de aardappel-
stoomers is zeer eenvoudig. De
aardappelen eventueel dus de
„kliek" wordt in een ruimte ge
stort, door welke, na afsluiting,
stoom wordt geleid. Deze stoom sti-
riliseert de massa, die na tien mi
nuten slechts nog wat nagestoomd
moet worden om geheel gereed te
zijn voor het doel: het inkuilen.
Men voert de aardappelen af
naar vaten, die steeds aansluiten,
zoodat men in continubedrijf onder
constante druk kan werken. De
stoomers zijn in 15 minuten in vol
bedrijf te brengen en zij kunnen
10001300 Ko. aardappelen in een
uur gaar stoomen.
Geen overdreven verwachting.
Nu moet men van deze zonncpittcrij geen
overdreven verwachtingen hebben, vervolg
de de heer Bertels. In den vorigen oorlog
heeft men zich met ware woede op de beu-
kenootjes geworpen en daar kwam ook zoo
veel niet van terecht. Voor de oliewinning
als geheel speelt deze zaak ook geen rol, men
moet ze beschouwen in het raam van de
zen tijd, waarin alle beetjes helpen.
Zonnebloemen daen het overal, en
slechts als allen meewerken, blijft
het niet bij een aardigheidje! Dan
kan het groot practisch nut hebben.
Nieuw is dit alles overigens niet. In
Duitschland gebruikt men alle overschot
aan oliehoudende zaden, als koolzaad, lijn
zaad, enzoovoort in de eerste plaats om
de vetproductie te verbeteren en dan verder
voor veevoer.
Dus mijnheer Bertels, heel Nederland zon-
nebloemenkweeker?
Inderdaad, heel Nederland zonnebloemen-
kweeker. Maar spoedig, want eigenlijk had
mien begin Mei al moeten zaaien.
gaarne aansluiten bij de verzuchting die èn
burgemeester in 't Veld. èn de lieer Ir. Lie-
nesch èn de heer Bertels slaakten. Als Sint
Bureaucratius zich er maar niet mee be
moeit.
Inderdaad aan „op papier" heeft Neder
land niets, het heeft alles aan „in den
maag" van mensch en dier. En verplich
ting nu nog, tot uitzaai van zonnebloem
pitten in alle particuliere tuinen en verlo
ren hoekjes, zou misschien veel menschen
en dierenleed in den komenden winter kun
nen voorkomen.
worden!
\4et belangstelling mogen zeker de resul
taten van de afvalactie en de zonnebloem-
actie worden afgewacht, waarbij we ons
(Van onzen Haagschen correspondent).
Voor de luchtbescherming zijn in Den
Haag van den aanvang af te weinig vrij
willigere beschikbaar geweest. Daarom
zijn onder de steuntrekkenden de noodige
menschen voor 't bezetten van vaste posten,
voor bewaking van schuilloopgraven e.d.,
opgeroepen, die verplicht zijn per etmaal 4
uur dienst te doen.
Hiernaast wordt nu in alle wijken een
aantal hiervoor geschikte menschen aan
geschreven, zich voor de zelfbescherming
in het bijzonder voor controle van de af
doende verduistering van de huizen be
schikbaar te stellen. Hiertoe is een Gezins
registratie aangelegd en van de gezins
hoofden wordt verwacht, dat zij zich niet
zullen onttrekken at"1 dit werk ten bate der
gemeenschap dat hen waarschijnlijk slechts
een tweetal uren per week in beslag zal ne
men.
Alle betalingen mogelijk.
De directeur van den postcheque- en giro
dienst deelt voor zooveel noodig aan de hou
ders van postrekeningen mede, dat in ver
band met de intrekking van het „besluit
bankenmoratorium", de beperkende bepalin
gen betreffende het beschikken over bedra
gen door middel van chéques, zijn vervallen.
De rekeninghouders kunnen derhalve, thans
eVenals voorheen, zoowel door overschrijving
als met chéques weder alle betalingen door
tusschenkomst van hunne rekeningen ver
richten en, binnen de grenzen van hun te
goed, onbeperkte bedragen in gereed geld
opnemen.
Het aantal werkolozen van 300.000
neemt snel af.
Waren er op 1 Juni 1940 nog bijna
300.000 werkloozen in ons land, dit
aantal neemt snel af.
Bij opruimingswerkzaamheden vin
den duizenden bezigheid en zelfs is
hier en daar weer ijverig begonnen
aan den wederopbouw.
De werkzaamheden in land- en
tuinbouw zijn toegenomen en alles
wijst er op, dat de vraag naar ar
beiders in deze bedrijfstakken nog
sterk vermeerderen ^al.
Door het wegvallen van de motor-
tractie zal veel meer handenarbeid
moeten geschieden, dan voorheen
het geval was. Dit heeft vooral zijn
uitwerking in die streken, waar het
akkerbouwbedrijf zich op zeer mo
dernen leest geschoeid heeft.
Daarbij komt, dat ieder begrijpt,
van hoe groot gewicht het thans is
de oogst zoo groot mogelijk te doen
zijn en zoo goed mogelijk binnen te
krijgen. De vooruitzichten zijn, wat
de arbeidsgelegenheid betreft, hier
dan ook zeker niet ongunstig.
Hetzelfde kan gezegd worden van
de werkgelegenheid in het mijnbe
drijf. De mijnen zetten er alles op
om de productie tot een zoo hoog
mogelijk peil op te voeren.
In de veenderijen wordt thans meer
geproduceerd dan aanvankelijk het voor
nemen was, hetgeen tegelijkertijd de te
werkstelling van veel meer arbeidskrachten
beteekent.
Er openbaart zich alom een frissche on
dernemingsgeest en groote bereidheid om
de moeilijkheden te helpen overwinnen.
Behalve de binnenlandsche arbeidsmarkt,
waarvan hierboven eenige perspectieven
werden gegeven, is er de toenemende vraag
naar arbeidskrachten in Duitschland. Te
verwachten is. dat zeer velen van de gele
genheid om aldaar goed betaalden arbeid
aan te vatten, gebruik zullen maken.
De berichten in de Japansche bla
den, vclgens welke tweeduizend man
Britsche troepen nit Singapore hei
melijk geland zouden zijn in Neder-
landsch-lndië, zijn gisteren volgens
het Japansche persbureau door de
Nederlandsch-Indische regeering of
ficieel tegengesproken.
In Barcelona?
Nog steeds komen te Breda berichten bin
nen betreffende stadgenooten of groepen stad
genooten, die op Eersten Pinksterdag geëva
cueerd zijn en die sindsdien ijiet zijn weer
gekeerd. Zoo verkeerde men in groote onge
rustheid over een groep van virca honderd
vrouwen en meisjes, bestaande uit omstreeks
negentig leerlingen van den cursus, die op
kasteel Bouvigne te Ginneken wordt gege
ven om R.K. meisjes op te leiden tot dienst
bode en hulp in de huishouding, alsmede
twaalf leidsters.
De leiding van Bouvigne, waarvan direc
teur is mgr. F. Frencken, heeft thans zeker
heid gekregen, dat de groep in goeden wel
stand te Parijs is aangekomen en vandaar
is vertrokken.
Na het vertrek uit Parijs heeft men
evenwel geen betrouwbaar bericht meer
over de meisjes gekregen, zoodat de ouders
en verdere verwanten in groote ongerust
heid verkeeren.
Zoowel door bemiddeling van het Roode
Kruis als langs diplomatieken weg heeft
men getracht te weten te komen, waarheen
de meisjes en haar leidsters zijn gegaan en
of er mogelijkheid is baar te doen terug-
keeren. Tot nu toe lreschikt men, volgens
liet Hsli., slechts over een onbevestigd ge
rucht, dat de groep de wijk zou hebben
genomen naar Barcelona. Zekerheid hier
omtrent heeft men niet.
De burgemeesters weer recht
streeks onder den Commissaris
der Koningin.
Krachtens de bestuursorganisaties, welke
door Rijkscommissaris, Rijksminister Seyss-
lnquatl is ingesteld, berust liet Duitsche bur
gerlijke gezag in de provincies, thans bij de
provinciale gevolmachtigden, die ingevolge
de verordening hun zetel hebben in dezelfde
plaats als de Conjmissaris der Koningin.
Deze gevolmachtigden houden voeling met
den Commissaris der Koningin en een ge
volg van deze regeling is, dat alle burge
meesters weer zooals vroeger onder den Com
missaris staan. Het civiele gezag is hier
door gecentraliseerd in de hoofdsteden dei-
provincies en in verband hiermee zijn de
Ortskommandanturen opgeheven.
De graanschepen nabij de meelfabrieken te Leuven zijn het slachtoffer van den oorlog geworden. Om dezen buit niet in handen
te laten vallen van de naderende Duitsche troepen, werden de vaartuigen in brand geschoten en tot zinken gebracht Thans
zijn de schepen gelicht en tracht men van den kostbaren inhoud nog te redden, wat te redden valt
