Wie?
op ooede xeep staal
Zes en twintig Heldersche burgers
teraarde besteld
Verantwoordelijkheids
gevoel
£le in JALen en JxmtaLLe&i
De waarde
van ons leven
Onze krant
in de omgeving
Zaterdag 29 Juni 1940
Tweede Blad
MadinLeuwJ
Ontroerende plechtigheid op het kerkhof
Kransen van gemeentebestuur
en Duitsche weermacht
Denk om de huisdieren
Bravo
Burgerlijke Stand van Den Helder
Het lijden
van deze tegenwoordige wereld
PREDIKBEURTEN
Abonné's geeft
onze agenten.
uw adres op aan
Weest sterk en moedig, ge zult den tijd over
winnen, wetende, dat voor hen die heengingen,
den goeden weg daarboven bereid is.
Over het kerkhof bij Huisduinen lag
mild en lieflijk de zomer. Hoog erboven
dreven blanke wolken in een lazuur-
blauwe hemel. De wind, van overzee
komend, suizelde tusschen en over de
dennen, die nu als groene ruikers staan
te geuren. Zelden was de doodenakker
zóó vol rust, ademde hij zooveel vrede.
Rust en vrede, die zijn nu gekomen in
de harten van die 26 medeburgers, die
dien middag aan de schoot der aarde
toevertrouwd werden. Vrede, na de hel-
sche beproeving, die deze stad opgelegd
is en die de overlevenden by zal blijven
tot aan het einde hunner dagen.
Het was wel een zeer droeve plech
tigheid, deze laatste eer aan hen, die de
tol moesten betalen aan dit zinlooze ge
beuren van dien .Maandagnacht, zoo
droef als wy ons niet kunnen herinneren
er ooit een meegemaakt te hebben,
daar op dien Huisduiner doodenakker.
Zelden was daar meer smart in de
harten van medeburgers dan gistermid
dag, zelden was men zoo begaan met
het lot van zyn mede-naasten, als In die
ontroerende oogenblikken, gistermiddag
beleefd op onze begraafplaats.
Te kwart voor twee waren bij de aula
aanwezig een groot aantal familieleden en
vrienden van de 26 slachtoffers, die gelijk
tijdig aan de aarde toevertrouwd werden,
benevens tal van autoriteiten en belangstel
lenden.
Van de laatsten noemen wy burge
meester G. Ritmeester en den gemeente
secretaris, Mr. E. van Bolhuys; voorts als
afgevaardigden van de Duitsche bezet
tingstroepen in Den Helder den Kapitan
zur See Honsing en Korvetten-Kapitan
dr. Flesche; eveneens de wethouders Van
der Vaart en Mr. Mulder en verschillende
raadsleden. Voorts waren daar de vloot-
predikant ds. Vaandrager, en de predi
kanten Tollenaar, Meyners en Veenhui-
zen, Ook de hoer Dokter was aanwezig.
Nadat de familie zich opgesteld had op het
plein voor de aula, schaarden zich de overige
aanwezigen daarachter en vertrok men naar
de groeve. Deze bevindt zich in het plantsoen,
ter linkerzijde van de begraafplaats. Hier
was het, dat men in groeven naast elkaar de
kisten neergezet had. Hier was het dus dat men
een laatste rustplaats gezocht had in een we
reld van kranzinnige onrust en bestiale ver
nietiging.
Stil schaarde men zich rondom de lange
groeve; niets anders hoorde men dan het
vogelheir,- dat in de sparren zat te fluiten en
de zingende wind die over de toppen voer.
Vele bloemstukken lagen aan deze groeve:
daar was een overdaad van witte anjers, van
blanke aronskelken en teer roode rozen. Er
was een groote krans van het gemeentebe
stuur van Den Helder, met aangehecht een
breed lint met de kleuren van het stads
wapen en een krans van commandant en offi
cieren der Duitsche bezetting, bestaande uit
roode rozen en eikenblaren.
De burgemeester spreekt.
Toen allen rondom de groeve geschaard
waren, was het de burgemeester, die het
woord nam. Gij zijt hier allen gekomen, aldus
zeide de heer Ritmeester met bewogen stem,
met Uw éigen leed en Uw eigen verdriet,
grafwaarts brengende hen, met wie gij in Uw
leven het meest en innigst waard verbonden.
Het was de apostel Paulus, die in zijn zend
brief aan de Romeinen gewaagd van de droeve
dingen dezer wereld, doch die tevens vertelt
van de heerlijkheid hierna, die veel en veel groo-
ter is. Als men deze woorden begrijpt, als
men er de beteekenis van beseft, dan zal dat
voor U allen, die hier thans bijeengeschaard
zijn een groote troost zijn.
Ik weet, aldus vervolgt spr., dat velen
van U thans bijna alles verloren wat zjj
in dit leven hadden. Daar zyn vaders hier,
die hun vrouw en kinderen verloren en ik
begrijp da* woorden van troost hier wei
nig waarde, geen beteekenis kunnen
hebben. Men beseffe echter, dat aan ieder
ljjden, aan ieder leed, een einde komt, en
dat men troost kan zoeken en sterkte bjj
Hem, die ze U zeker zal schenken.
Met velen zijn wij hier bijeengekomen; daar
Zijn veel geopende graven en veel bloemen als
een laatste hulde aan hen, die heengingen.
Tot U allen zeg ik: wij kennen de toekomst
niet; wij weten niet wat zij voor ons verbor
gen houdt. Wij vertrouwen echter op den He-
melschen Rechter.
Het is het Gemeentebestuur van Den Hel
der een troost op deze plaats een gedenktee-
ken te mogen oprichten. Een gedenkteeken
aan dien nacht, toen de hel openging, aan
dien nacht der verschrikking, die zooveel
wegnam van zoovelen van ons.
Als wij zoo bijeen geschaard staan, voelen
wij eerst wat wij te lijden gehad hebben en
nog lijden.
Tenslotte spreekt burgemeester Ritmeester
de deelneming uit namens het Gemeentebe
stuur, 'en tevens namens de geheele burgerij.
Wij verzoeken diegenen, die zooveel verloren
hun troost te zoeken in de herinnering.
Duitsche deelneming.
Na deze woorden spreekt de comman-
dan van de Duitsche bezettingstroepen.
Deze zegt, mede namens alle andere Duit-
schers in Den Helder, zeer begaan te zijn
met het lot van hen, die werden wegge
rukt, tengevolge van een zinlooze bom
aanval van Engelsche vliegeniers. Diep
beklaagt men de slachtoffers, en even
eens hen, die achterbleven. Men mag zich
echter overtuigd weten van het medeleven
der geheele Duitsche Weermacht ter
plaatse, bij den ramp, die deze vrede
lievende stad getroffen heeft.
Als derdj en laatste neemt dan ds. Tolle
naar, als oudste der aanwezige predikanten,
het woord. Hij spreekt het „Onze Vader" uit
en wel zelden hoorde men het oudste en
meest inhoudsvolle gebed tot den Allerhoogste
met zooveel innerlijke ontroering aan.
Het was een piëteitvol besluit van een so
bere plechtigheid, die sterk in het geheugen
van allen, die aanwezig waren, gegrift zal
blijven.
Vele stadgenooten, die vrijwillig geëvacueerd
zijn naar de omgeving keeren dagelijks naar
huis terug en verzorgen daar planten en bloe
men en ook... hun huisdieren. Zeer velen eten
in onze stad en keeren eerst 's avonds naar
hun tijdelijk oord buiten Den Helder terug. Er
zijn echter ook tal van stadgenooten, die zich
voorloopig niet om wat zij achterlieten be
kommeren en zoo zijn er veel huisdieren, die
geen verzorging hebben, die hongerig langs
den weg gaan en die troosteloos zoeken naar
„hun baas".
Het is een vrij zielig gezicht de beesten te
zien ronddolen en het pleit niet voor de eige
naars, dat ze hun huisdieren geheel onver
zorgd hebben achtergelaten. Laat men, als
dat eenigszins mogelijk is, toch iederen dag
naar de stad terugkeeren, opdat althans over
dag het leven zijn normalen gang gaat. Zit
men te ver van Den Helder, laat men er dan
voor zorgen, dat buren of vrienden voor eten
en drinken van de huisdieren zorgen.
Onze abonné's in de omgeving kun
nen hun tijdelijk adres opgeven aan
onze agenten ter plaatse. Met ingang
van Maandag wordt hun de krant dan
aan dit tijdelijk adres thuisbezorgd. Dit
geldt zoowel voor week- als kwartaal-
abonné's.
Abonné's in Julianadorp kunnen zich
opgeven aan:
C. v. Rossum. Landbouwstraat.
In Breezand:
C. v. d. Eijk, hulppostkantoor.
In Anna Paulowna:
C. Rezelman.
In Schagen:
Kantoor Schager Courant.
Onze weekabonné's betalen als in
Den Helder 1T cent per week, onze
kwartaalabonné's 2.10. Behalve het
tydelyk adres moet men ook zyn adres
in Den Helder opgeven.
Het grootste deel der Heldersche bevolking
heeft zich verplaatst naar de dorpen en
plaatsjes in de omgeving der stad. Men meent
dat de stad thans duurzaam onveilig zal zijn
en hoewel de meesten binnen enkele dagen wel
Weer voor goed naar hun stad zullen terug
keeren is er een deel dat zoo overstuur is van
de doorgemaakte emoties, dat het van terug
keeren niet wil weten.
Wy zijn van meening dat binnen korten
tijd het normale leven in Den Helder weer
zijn beloop zal nemen. Er is niet de minste
reden aan te nemen dat iets dergelijks,
wat wij Maandagnacht beleefd hebben,
zich zal herhalen. En dat ten spijt alle op
geblazen, dwaze en onverantwoordelijke
geruchten.
Het gerucht... dat is wel een van de ergste
vijanden die wij momenteel bezitten. De ver
halen die van huis tot huis opgedischt wor
den zijn fantastisch en het zou een lief ding
waard zijn de bron daarvan in den oorsprong
na te gaan. Helaas blijken al te velen gehoor
verstopping, overmatig vet «ril doen
verdwijnen en de schadelijke gevolgen
aambeien, rheumatiek, zenuwachlighe d
wil voorkomen, die zuivere bloed en
Ingewanden met
Dr. Schieffer's Stofwisselingzout.
Het resultaat is verrassend' Men bespeurt
terstond den grooten dienst aan de ge
zondheid, men gevoelt zich vrijer en beter
flacon I t.«S. DuODela flacon I 1.71 bij apoinakars
•n vakdroglstan.
te schenken aan deze gruwelverhalen van her
haalde bombardementen, van invallen aan de
geheele Nederlandsche kust en wat dies meer
zij.
Er is veel wat in dezen tijd zijn waarde ver
loren heeft, maar wat thans méér waard is
dan goud dat is het bezit van gezond verstand.
Gezond verstand is een rijk bezit en gelukkig
hij of zij die er de beschikking over gehouden
hebben.
Meen niet. dat wij hiermede bedoelen dat
het ons bekend is dat Den Helder in de nabije
of verre toekomst voor bomaanslagen ge
spaard zal blijven. Dat weet niemand. Maar
wij weten wel. dat het ten eerste volmaakt
verkeerd is steeds in angst en vreeze te leven
voor bombardementen die misschien wel
eens zouden kunnen plaatsvinden en ten
tweede moet men niet vergeten dat de veilig
heid buiten Den Helder slechts betrekkelijk
is. De droevige voorbeelden daarvan heeft men
slechts luttele dagen geleden in de omgeving
van Den Helder kunnen aanschouwen.
Wij zijn er van overtuigd dat verreweg het
meerendeel der Heldersche bevolking het met
deze zienswijze eens zal zijn, ook al zal men
dit niet altijd openlijk toegeven. Men zal weer
gaan terugverlangen naar zijn stad, naar zijn
woning, naar zijn tuintje... kortom, naar al
die dingen die ons nu eenmaal lief zijn en
waarvan het afscheid nemen niet gemakkelijk
is. En dat terugkeeren zal reeds tijdens en na
dit week-end een aanvang nemen.
Daarvoor is het echter noodig dat dit
terugkeeren mogelijk gemaakt wordt door
hen, die voor de levensbehoeften van onze
bevolking zorgden. Wy doelen op bakkers,
slagers, kruideniers, groentenhandelaren,
melkleveranciers enz. Kortom, op allen die
in deze stad eenlgerlei handel uitoefen
den, de geheele middenstand dus.
Wy schreven boven dit artikel het opschrift
„verantwoordelijkheidsgevoel" en dit is het dat
geëischt kan en moet worden van den geheelen
Helderschen middenstand. Dat kinderen en
ouden van dagen, zieken en gebrekkigen de
wijk voor tijdelijken duur genomen hebben is
begrijpelijk; dat zij tot nu toe wegbleven...
wy zullen het hun niet euvel duiden. Dat ech-
s
DOBBELMAN NV, NIJMEGEN
Het woord historisch" is sedert en
kele jaren in discvrediet geraakt.
Iedereen en overal werd het, te pas en
te onpas, aangewend om zoogenaamd
zeer belangrijke zaken aan te duiden en
het ergste is, dat wij aan die historiade
allemaal meegedaan hebben. Enfin, zand
erover. Historisch was echter wel die
nacht van Maandag op Dinsdag. Ang-
stig-historisch. Maar ook daarover is
het beter het zwijgen te doen, omdat
men het oog gericht moet houden op
de toekomst.
Neen, daarover willen wij het niet heb
ben. Ook niet over al diegenen, die thans
zoo langzamerhand tot de conclusie be
ginnen te komen, dat ze dien gedenk-
vaardigen nacht heelemaal niet bang zijn
geweest. Schrijver dezes had het genoe
gen drie dagen geleden met een
manspersoon te reizen die hem vertelde,
dat hij er „ijskoud" onder gebleven was.
Schrijver dezes heeft den held de hand
gedrukt en hem gezegd dat hij een groot
man was.
Neen, dan zijn er deze weck sympa
thieker helden geweest. Men mag het
„klein heldendom" noemen, maar het is
zeker waard geboekstaafd te worden,
zelfs in zulk een profane rubriek als
deze
Om enkele voorbeelden te noemen:
daar was het meisje uit de Hoogstraat,
dat gedurende meer dan een jaar de
melkwijk van haar broeder waarnam,
die als soldaat de belangen van zijn
land en stadgenooten moest vervullen.
Ware dat meisje niet op de fiets ge
klommen, en had zij niet huis aan huis
de klanten haars broeders bezocht, de
zaak ware ten doode opgeschreven. Nu
bloeit deze zaak, dank zij dit sympa
thieke staaltje van klein heldendom.
Bravo.
Ik reed vier dagen geleden in den
avond over een buitenweg en wat reed
ik achterop? Een oud man. gebogen over
het stuur van een roestige fiets. De man
was ver over de 60 jaar, had achterop
de bagagedrager een stokoud vrouwtje,
dat later zijn moeder bleek te zijn. en
voorop een kleinzoon. De man had
tègen-wind: het trappen viel hem zeer
moeilijk en eigenlijk kon hij het niet vol
houden. Maar hij hield wèl vol en
bracht de zijnen veilig ergens onder.
Klein-heldendom. Bravo.
Ik heb dien nacht-der-wanhoop ge
staan op verschillende stadspunten. De
Roode Haan vierde zijn lugubere triomf.
Vele huizen stonden in lichte laaie.
Daarboven in den rossigen vuur-hemel
ronkte het duivelstuig.Maar bij het
vuur stonden de leden der brandweer.
En ze bleven er staan. Niemand die hen
misschien de hand gedrukt heeft. Dat
wij het bij dezen mogen doen. Bravo
kerels!
Daar was veel meer klein heldendom,
dat niemand heeft gezien, maar dat er
tóch was. Wij doelen op hen die hun
ouders, hun broers en zusters, of de bij
hen inwonenden, hielpen. Die hen
steunden, die hen geruststelden. Wij
doelen op die vrouwen en mannen die.
ondanks hun eigen bezorgdheid, begre
pen dat er iets van hen gevraagd werd.
Die hbn verstand niet verloren en als
redelooze wezens rondliepen, ten prooi
aan wanhoop en vertwijfeling. Ze zijn
er geweest lezers. Bravo voor dezen.
Ja, er was veel klein-heldendom in de
dagen die thans achter ons liggen. Daar
vallen ook onder de boeren onder den
rook van Den Helder en verder het
Noordhollandsche in, die zonder eenige
plichtpleging allen opnamen die aan
klopten. Dat was prachtige mensche-
lijkheid. Wij geven hun de verzekering,
dat wij dit niet vergeten zullen. Bravo.
Het is goed dit eens neer te schrijven.
Het is goed te beseffen dat het ras der
flinke kerels en vrouwen nog niet uit
gestorven is. Dat het nimmer moge uit
sterven!
ter middenstanders ook nu nog geen teeken
van leven gegeven hebben, dat bakkers, sla
gers, groentenhandelaren ook nu nog weige
ren terug te keeren, dat is iets wat niet door
den beugel kan. Zij dienen, en dat wel zoo
snel mogelijk, naar Den Helder terug te keeren
en een begin te maken met den economischen
wederopbouw hunner stad.
Wij doen een beroep op hen aan dezen op
roep gehoor te geven. Keeren zy terug, dan
keeren er met hen duizenden terug. Maar zy
moeten dit terugkeeren der burgerbevolking
mogelyk maken.
Iedere middenstander die eenig verant
woordelijkheidsgevoel bezit toone dit
thans.
Ten bate van zijn eigen bedryf dat anders
wellicht ten ondergang gedoemd zal zijn en
ten bate van de geheele Heldersche gemeen
schap voor wier bestaan ook hy verantwoor-
delyk is.
Laten zy allen beseffen dat zy personen zijn
op een plaats, die verplichtingen schept.
van 28 Juni 1940.
GEHUWD: Chr. A. Koopman en N. Krey-
ger.
OVERLEDEN: F. G. van den Bergden
Dekker, v., 66 jaar; J. Kerkhove. m., 55 jaar;
D. L. de Leeuw, m., 26 jaar; L. Vellekoop, m.,
72 jaar; J. Willemse. m., 54 jaar; J. M.
Handgraaf, m., 8 maanden; A. G. A. Nuijens
Raijmaakers, v., 26 jaar; R. Hoogeterp, m.,
24 jaar. overleden te Leiden; M. Hollenberg,
m., 47 jaar; K. van Buuren, m., 37 jaar; A.
van BuurenBreen, v., 31 jaar; D. van
Buuren, m.. 22 maanden; A. H. J. Leenvan
Leuvensteyn, v., 57 jaar.
DIENST IN* DE GEREF. KERK.
Morgenochtend 10 uur hoopt men in de
Geref. Kerk, in het Julianapark een dienst te
houden. Nadere mededeelingen over eventueel
volgende diensten zullen daar gedaan worden.
Gisteren hebben we met honderden ge
staan op de begraafplaats te Huisduinen
waar 26, in meerderheid jonge menschen,
ten grave waren gelegd. Zes en twintig
van de 42 menschenlevens. die de redelooze
bombardementen hebben geëischt. Men
vraagt zich in zulke oogenblikken af. wat
is toch de waarde van het leven? Het be
gint met lijden, het eindigt met den dood.
en de periode daartusschcn is. naar een
Bijbelwoord: „Kort van dagen en zat van
onrust". We zouden, vooral in onze dagen,
het uur van onze geboorte kunnen be
treuren. Overal zoekt de mensch naar een
plaats om tenminste in den nacht onge
stoord te kunnen rusten en hij vindt vrij
wel nergens een plek. waar hij de lucht-
duivels niet hoort rondgonzen op hun weg
om dood en verderf te brengen onder dik
wijls volkomen onschuldige burgers.
Die angstige vraag naar het doel van
het leven is niet een vraag van onzen tijd.
Eenige duizenden jaren geleden vroeg de
koning van Israël, de dichter bij uitnemend
heid. David. zich al af: „Is het mensch-
dom dan vergeefs op aard geschapen?"
Ook hij stootte zich aan de schijnbaar re
delooze dingen van zijn tijd en door alle
eeuwen heen zijn er menschen geweest, die
door der tijden nood tot de vcrwensching
of erger nog, de vervloeking van hun leven
gekomen zijn
Op de begraafplaats te Huisduinen heeft
burgemeester Ritmeester gisteren aan de
diep getroffen familieleden van de slacht
offers het woord van den apostel Paulus
voorgehouden, dat deze schreef aan de ge
meente te Rome. die ook aan de diepste el
lende bloot stond, door de redelooze haat
en vervolging van den Romeinschen keizer.
„Wij weten", zoo schrijft Paulus, „dat het
lijden van deze tegenwoordige wereld, niet
op kan wegen tegen de heerlijkheid, die
ons geopenbaard zal worden". Hij plaatst
daarmee het leven van den mensch in
eeuwigheidslicht. Hij laat hem zien. dat dit
leven droefheid en lijden mag zijn, maar
dat dit alles maar een korte spanne tijds is.
dat de mensch geschapen is voor de
eeuwigheid, en dat die eeuwigheid, voor
wie in Christus gelooft, heerlijkheid is
Leven is dus voorbereiding voor de
eeuwigheid en voor wie dit geen woord
van deze heerlijkheid nu reeds op zijn pad,
zonder beteekenis is, voor dien valt t licht
voor dien wordt de donkere vallei waar
door we wandelen, overstraald door deze
glans van boven.
We hebben het deze weck ervaren, dat
licht verlichting brengt, ook van het don
kerste leed. Lijden, ook lichamelijk of ziele-
lijden, is in het donker zwaarder. Wat du
ren de nachten eindeloos lang. Wat is die
vier uur van den nacht der verschrikking
van deze week de menschen ontzettend
lang gevallen. Wat heeft men uitgezien
naar het licht van den morgen, wat heeft
men een zucht van verlichting geslaakt,
toen de zon, het eerste licht aan den Oos-
ter horizpn teekende.
Wie waarachtig gelooft, dat hij voor de
eeuwigheid geschapen is, wie weet. dat
Christus in het Huis des Vaders, voor hem
een plaats bereid heeft, voor dien is het
donkerste uur toch overglansd door dit
Licht.
Het was waarlijk een goed gekozen
troostwoord, dat burgemeester Ritmeester
daar bij het massagraf sprak. Moge het
hun, die zoo zwaar getroffen werden, tot
sterkte zijn op hun moeilijken weg.
Voor Zondag 30 Juni
N'ed. Herv. Gem. (Nieuwe Kerk, Weststraat).
Geen dienst.
Westerkerk (Helden der Zeeplein)
's Morgens 10.45 Da. Enklaar.
Geref. Kerk (Julianapark)
's Morgens 10 uur.
HUISDUINEN
Geen dienst.
JULIANADORP
Ned. Herv. Gemeente
Geen dienst.
Zendingsgebouw „De Ster der Hope"
's Avonds 7 uur: de heer J. Sevensma,
van Amsterdam.
BREEZAND.
Evangelisatie
V.m. 10 u. de heer Boon.
N.m. 3.30 u. de heer S. Lodder, van
Alkmaar.
ANNA PAULOWNA.
Ned. Herv. Gem.
V-m. 10.15 u. Ds. Vorstman.
SCHAGEN.
Ned. Herv. Gem.
10 u. Ds. P. H. Kapteyn.
Geref. Kerk (Corn. Bokstraat)
10 u. cand. Bos van rinkhuizen.
(Voorber. H. A.)
6 u. cand. Bos.
Evangelisatie. Landbouwstraat
10.15 u. Ds. C. A. ter Linden van Am*
sterdam
4