BOMMEN
krankzinnigengesticht
Het zevende leerjaar
Kcopen thans vaak
geld wegsmijten
De strijd om de
Haagsche baby
Inmaaksuiker
op
CASTRICUM WERD
OPGESCHRIKT
Bovenal een jaar voor
levenspraktijk"
t*
Waar zwervers en
lompen geëerd
worden
TWEE DOODEN, TWEE
ZWAARGEWONDEN.
Met enkele woorden spraken wt}
reeds van een bombardement op
het Prov. Ziekenhuis te Castri-
cum. Een A.N.P.-v®rslaggever geeit
hiervan nadere bijzonderheden.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
heeft, zooals wij in ons blad van gister
reeds meldden, een Engelsch vliegtuig een
zeer laaghartigen aanval gedaan op het
Provinciaal Ziekenhuis te Castricum. Om-
steeks elf uur in den avond verscheen het
toestel boven het vreedzame Noordholland-
sche dorp. Inderdaad vreedzaam, uw ver
slaggever heeft zich ervan kunnen overtui
gen, dat ver in den omtrek- geen militair
doel te vinden is. Tot half een heeft het
Britsche toestel boven het dorp gecirkeld,
blijkbaar om toch maar absoluut zeker te
zijn, dat het zijn doel goed zou raken. Te
half een werden zij, die zich niettegen
staande het irriteerende motorgeronk te
ruste hadden begeven, opgeschrikt door een
zwaren slag, een reeks kettingbommen was
neergekomen, pal naast het eerste paviljoen
vrouwen. De uitwerking was ontzettend.
Luchtdruk en scherfwerking hebben de
rechtervleugel van het gebouw veranderd in
een ruïne, deuren werden uit de kozijnen
gelicht en geen ruit is heel gebleven.
In een der benedenzalen werden
twee verpleegden, twee oude, zwak
zinnige vrouwtjes, op slag gedood,
twee anderen werden ernstig ge
wond, terwijl zeven patiënten min
der zwaar of licht gewond werden.
Het verplegend personeel
zijn plicht.
deed
en overal knersen glassplinters en
stukken kalk onder de voeten.
Bommenscherven zijn dwars door
vloeren en zolderingen geslagen.
De bedden staan kris en kras door
de zalen, de kastjes van de patiën
ten hangen er tegen. Tusschen dit
alles liggen kleedingstukken en
beddengoed, verbogen gasbuizen en
gebroken electrische fittingen.
Wanneer men dit alles ziet, is men ver
baasd, dat niet meer slachtoffers zijn ge
vallen. Dit zou ook zeker het geval zijn ge
weest, wanneer de bommen enkele meters
meer naar links zouden zijn gevallen. In
dit geval en het is zeker niet de schuld
van den Engelschen geweest, dat dit niet
zoo is geweest, zou het geheele gebouw
tot puin zijn geslagen. Reeds nu zijn vele
muren ontzet en gescheurd, dan zouden zij
zekeri neen zijn gestort en op de omstreeks
tachtig verpleegden zijn neergekomen.
De stemming onder de bevolking.
De bevolking is zeer verbitterd over de
zen laffen aanval. Men beschouwde Castri
cum als een der veiligste plaatsen van ons
land en vele vluchtelingen uit Den Helder
en Rotterdam hadden zich hier gevestigd.
Militaire doelen bevonden zich niet in de
omgeving, zelfs geen luchtdoelmitrailleur
staat hier opgesteld om van zwaarder ma
teriaal niet te spreken. Men vraagt zich af,
at de bedoeling van den Engelschman is
geweest, om hier zijn bommen omlaag te
erpen en algemeen noemt men het doelloos
en misdadig Het ziekenhuis is duidelijk te
herkennen en vergissen is uitgesloten.
De vlieger heeft positief het ziekenhuis
willen raken en is hier ook goed in ge
slaagd. Het had erger kunnen zijn, doch het
is, zooals reeds gezegd, niet zijn schuld, dat
de bommen naast en niet op het gebouw
zijn gekomen.
Onmiddellijk snelde het verplegend perso
neel toe, om de gewonden te verzorgen en
de niet gewonden in veiligheid te brengen.
Ook het personeel van den gemeentelijken
luchtbeschermingsdienst was snel ter plaat
se en verleende hulp onder leiding van
den burgemeester, mr. v. d. Klooster, baron
Sloet tot Everlo. De uitkijkpost van dezen
dienst op den ouden toren had onmiddel
lijk alarm geslagen. Binnen tien minuten
na het inslaan der bommen was hulp aan
wezig en te vier uur in den ochtend waren
de omstreeks tachtig verpleegden uit den
getroffen vleugel elders ondergebracht. De
burgemeester, die ons zeer welwillend te
woord stond, was vol lof over het werk,
dat is geleverd door verplegend personeel
en door de mannen van den gemeentelijken
luchtbeschermingsdienst.
De opzet blijkt duidelijk.
Uit alles blijkt, dat de Brit met opzet zijn
bommen op het ziekenhuis heeft geworpen,
waar, zooals wij boven reeds schreven,
geen enkel militair object in de omgeving
is te vinden. Ook het ziekenhuis zelf is,
zooals iedereen in Nederland weet, geen
militair object. Ieder Nederlander weet, dat
hier Nederlandsche geesteszieken worden
verpleegd en er is geen Duitscher te vin
den.
De Engelsche vlieger heeft zijn bomimen-
reeks, een zestal brisant- en brandbommen,
welke aan elkaar verbonden waren, van
naar schatting 3000 meter hoogte geworpen
Uit de richting van de bomtrechters blijkt
heel duidelijk de opzet. De eerste bom van
de reeks kwam op een vijftal meter voor
den zijgeve! neer, de volgende kwam vlak
bij dezen gevel, terwijl de overige bommen
op anderhalven en twee meter naast den
voorgevel neerkwamen. Een is zelfs door
een buiten het gebouw uitstekenden g«oot
lijst geslagen. Een der bommen veroorzaak
te een brand in een boschje, doch deze werd
door de brandweer van het ziekenhuis snel
gebluscht, voor verder onheil kon worden
aangericht. In een gat in den grond ligt
vermoedelijk nog een niet ontplofte projec
tiel, men vreest een tijdbom, de geheele
omgeving is dan ook afgezet.
Een rondgang door de ruïne
De burgemeester was zoo welwillend uw
verslaggever toe te staan een rondgang
door het geteisterde gebouw te maken. De
aanblik is werkelijk schokkend. Geen ruit
is meer heel, alle deuren zijn uit de spon
ning geslagen, deelen van de plafonds zijn
omlaag gekomen, alle dakpannen zijn stuk.
tegen de nok van den zijgevel hangt een
denneboompje geplakt, men vraagt zich af
hoe het daar blijft hangen.
In de zalen zelf is de ravage niet.
minder. Geen lamp is meer heel
Voor de meisjes lingerie naaien,
voor de jongens handenarbeid.
EENVOUDIGE NIJVERHEIDS
SCHOLEN WENSCHELIPK.
Verschenen is het verslag van de com
missie-Van Poelje, aan welke commissie was
opgedragen te onderzoeken, hoe het zeven
de leerjaar en de eventueel hoogere leerja
ren van de school voor gewoon lager onder
wijs kunnen worden ingericht, in het bij
zonder ook in verband met de hier en daar
opgekomen neiging 0111 door toevoeging van
huischoudelijke vakken aan het onderwijs
in die leerjaren een speciaal karakter te
geven.
De commissie komt in dit rapport tot de
volgende conclusies:
1. Ken oplossing van het aan de commis
sie voorgelegde vraagstuk moet gezocht
worden, zonder dat daarbij aan de grond
slagen van de geldende wettelijke onderwijs
organisatie wordt getornd.
2. Hoewel het niet mogelijk is om een
volledige analyse en een bepaling van haar
onderlinge verhouding te geven van alle
oorzaken, welke tot het ontstaan van de te
genwoordige moeilijkheden hebben beleid,
mag, wat het onderwijs aan meisjes be
treft, worden voorop gesteld, dat vooral het
nog altijd bestaand tekort aan primair nij
verheidsonderwijs voor meisjes een groote
rol speelt.
Het is daarom gawenscht, dat, zoo
dra de openbare geldmiddelen dit
toelaten, van overheidswege mede
werking wordt verleend tot het
stichten van een aantal, de primai
re opleiding omvattende, eenvou
dige nijverheidsscholen voor meis
jes.
3. Ook wanneer de onder 2 bedoelde
scholen zullen zijn gesticht, zullen er meis
jes overblijven, die na het doorloopen van
de eerste zes jaren van het gewoon lager
onderwijs niet naar een nijverheidsschool
overgaan. Voor dezen, en, zoolang een be
duidende uitbreiding van het nijverheids
onderwijs voor meisjes niet mogelijk is,
ook voor de onder 2 bedoelden, dient nor
maal wettelijk de mogelijkheid te worden
geschapen, dat het zevende en de even
tueel volgende leerjaren een onderwijs ge
ven, dat meer dan het overwegend tot het
verstand sprekende onderwijs de belang
stelling heeft van de leerlingen, en dat
voor haar verder leven ook grootere prak
tische waarde heeft dan dit laatste.
4 Voor het zevende leerjaar zal daartoe
in den regel geen verdere uitbreiding van
de leerstof noodig zijn, dan wordt verkre
gen door ontwikkeling van het vak nuttige
handwerken in de richting van het z.g. lin-
gerienaaicn.
5. Zoodra men verder wil gaan dan on
der 4 is aangegeven, dient de oplossing in
de eerste plaats te worden gezocht in sa
menwerking tusschen de lagere school en
het nijverheidsonderwijs.
6. Indien in gevallen als onder 5 be
doeld, samenwerking van de lagere school
met een nijverheidsschool niet mogelijk is,
of daarvan om objectief te toetsen rede
nen moet worden afgezien, dient de moge
lijkheid te worden geschapen, dat aan het
leerplan van het achtste (eventueel negen
de) leerjaar der lagere school andere vak
ken van nijverheidsonderwijs dan lingerie-
naaien worden toegevoegd, mits onder de
noodige waarborgen, dat voor bouw en in
richting van lokalen geen gelden uit de
openbare kassen worden beschikbaar ge
steld, indien het medegebruik van andere
lokalen met inrichting kan worden verkre
gen, en dgt op de uit de openbare kassen
bekostigde gebouwen en inrichtijigen steeds
de last zal rusten, dat tot medegebruik
moet worden medegewerkt, zoolang het
eigen gebruik gedurende een vast te stel
len maximum-aantal lesuren per klasse de
objectieve mogelijkheid daarvan laat be
staan, en dat ook het onderwijs in deze
vakken alleen door daartoe bevoegde leer
krachten wordt gegeven.
7. Voor de jongens ligt het vraagstuk
anders dan voor de meisjes, omdat de pri
maire nijverheidsschool voor jongens steeds
een school is, die een bepaalde vakopleiding
geeft. Daarom zal voor do jongens, voor
zoover uitbreiding der leerstof in het ge
ding is, er in den regel mede volstaan
moeten worden, dat praktisch georiënteerd
onderwijs in handenarbeid in het leerplan
van het zevende en eventueel hoogere leer
jaren wordt opgenomen. Nader dient te
worden onderzocht in «elke mate in be
paalde doelen van liet land samenwerking
met land- en tuinbouwonderwijs mogelijk
is, en wat het zevende leerjaar en de even
tueel hoogere leerjaren kunnen doen in de
richting van voorbereiding voor die vak
ken, waarvoor een schoolopleiding niet of
nog niet bestaat, wellicht niet of moeilijk
denkbaar is.
Beschuitonbillijkhedan
Da „gemengde" bedrijven dP
dupe.
De samenwerkende organisaties van
werkgevers in het bakkersbedrijf hebben
zich telegrafisch gewend tot het hoofd \an
het departement van handel, nijverheid, en
scheepvaart, met het verzoek ten spoedigste
maatregelen te willen treffen, opdat aan de
broodbakkerijen, die tevens banket en be
schuit vervaardigen, beechuitbloem en ban-
ketbloem ter beschikking wordt gesteld,
niet alleen in het belang van deze bedrijven,
doch ook in het belang van het groote aan
tal arbeiders in deze bedrijven werkzaam.
De organisaties wezen in het telegram
tevens op de onbillijkheid die in dezen be
staat, nl. dat de beschuitfabrieken en ban-
ketfabrieken voorzien worden van beschuit-
bloem en Jianketbloem, doch de vele dui
zenden kleinere bedrijven, die tevens be
schuit en banket maken, op het oogenblik
daarvan uitgesloten zijn.
FAMILIE S. WINT HET PLEIT.
In zijn vonnis, gisteren gewezen in
het kort geding betreffende de be
twiste baby, heeft de president der
rechtbank o.m, overwogen, dat de
eischeres (fam. S.) in haar bewijs,
dat het haar eigen kind is, dat ten
huize van de fam. van der W. ver
toeft, geslaagd is.
Twee verpleegsters van zaal 8, die het
zoontje van mevr. S. voortdurend hebben
gebaad en verder in handen gehad, hebben
het kind daarna herkend als dat van mevr.
S. Alle jongens van zaal 8, op het kind van
mevr. S. na, zijn dadelijk door de respec
tievelijke moeders meegenomen of nog
denzelfden dag bij de moeders terugge
keerd. De president heeft op grond van ge
tuigenverklaringen geen voldoende gewicht
toegekend aan het betoog van gedaagde's
raadsman, omtrent de door hem genoemde
objectieve kenmerken. Weliswaar nu heeft
eischeres betoogd, dat mevr. S. haar kind
uit de wieg genomen heeft en heeft afgas
geven aan getuige Woudstra, die het
bracht naar den schuilkelder van de Eerste
Nederlandsche, terwijl mevr. van der W.
niet in deze kelder is geweest. Dit is echter
naar het oordeel van den president niet
genoegzaam gebleken.. Aangenomen moet
worden, dat haar eigen kind in andere
handen gekomen is en gebracht is naar
Prinsessegracht 6a en zoo in handen is ge.
komen van mevr. van der W. De aanvan
kelijke overtuiging van den president, dat
de gang van zaken geweest is, werd door
den twijfel omtrent dit punt, niet aan 't
wankelen gebracht.
„MANNENSTAD
Van Utrecht begint de victorie
der oude kranten; het Leger des
Heils mag inzameling voort
zetten.
(Van onzen eigen verslaggever).
Een oude man ligt uitgestrekt
op het ijzeren ledikant met den grij
zen, roodgestreepten deken. „Ik
ben een-en-tachtig jaar, meneer! Ik
ben zes jaar in Veenhuizen geweest,
daar was het goed, kreeg ik zicke-
kost, en nou wacht ik tot de dok
ter komt. Als ie niét komt, nou, dan
ken ik er niks aan doen, dan konit-ie
niet", mummelt de tandelooze
mond„We zullen de dokter la
ten komen, oude jongen", zegt ma
joor Meerman.
Dit gesprek werd gevoerd in het nacht-
asyl van het Leger des Heils te Utrecht.
„Dat zijn van die oerzwervers; hij had al
lang in een oudeliedentehuis kunnen zit
ten. maar ze willen niet anders, tótdat de
politie ze ergens ziek en haveloos aantreft
en ze naar ons brengt", legt de majoor uit.
Tragiek van het zwerversleven.
Hoe we zoo in het nachtasyl van het Le
ger terecht kwamen? Niet langs den ge-
bruikelijken weg, lezer, stel u gerust, niet
via de politieMaar laat ons niet spot
ten met de tragiek van het zwerversleven,
dat door een weigesitueerd burger nimmer
begrepen kan worden, laat ons niet ver
achten het oerinstinet. van den grijsaard,
die Veenhuizen mint om de ziekenkost en
de straat om de vrijheidWe reisden
nietv naar de Domstad om den slapenden
zwerver, maar om den wakkerenvod-
denophaler! Utrecht, men weet liet, is de
stad van den officicelen huisafvaldienst. i
Van Utrecht begint de victorie
der vuilnis, de glorie der schillen,
de vreugde der oude kranten
Het Leger des Heils nu heeft sinds jaar
en dag de mannen, die het in zijn hoede
nam, nuttig werk laten verrichten, in ruil
voor voedsel en onderdak. Ze halen oud
papier en lompen op; het Leger verkoopt
dit en gebruikt de opbrengst te bate van
zijn inrichtingen. Zou deze mooie arbeid
nu doorgang mogen hebben? Gelukkig wel!
Buitengewone vergunning.
De autoriteiten hebben het „vre-
desleger" een buitengewone vergun
ning verstrekt, oud papier op te ha
len, le bij de vaste klanten en 2e bij
die particulieren, die uit eigener be
weging hun voorraad aan het Le
ger willen afstaan. Het huis aan
huis inzamelen is hiermee vervallen.
De majoor kan dit laatste volkomen bil
lijken. Of er veel schade door zal ontstaan,
kan nog niet geconstateerd worden, daal
de nieuwe regeling eerst sedert 1 Aug. in
werking is getreden. „Het is logisch bij een
dergelijke organisatie, dat geen enkele mo
gelijkheid blijft bestaan, iets verloren te la
ten gaan, zegt majoor Meerman.
„Bovendien mogen wij, evenals
vroeger de baten behouden, wij ver-
koopen aan den groothandel. De
opbrengst komt de inrichting ten
goede en draagt er toe bij, den man
nen een behoorlijk bestaan te ver
zekeren. Wij verkoopen gemiddeld
10.000 kg oud papier per week".
Of wij het bedrijf willen bezichtigen? Na
tuurlijk graag.
Arbeid voor de verworpenen.
En passant bekijken we de verschillen
de lokaliteiten van het gebouw, waarin 45
mannen, voor wie in de maatschappij geen
plaats meer is, reclassanten, onvolwaardi-
gen, ouden van dagen, een taak verrichten.
Propere slaapzalen, een smidse, een timmer
manswerkplaats, een kleermakerij annex
desinfectie-oven voor de kleeren der zwer
vers èn een complete uitdragerij. Ja,
men maakt hier van oud nieuw. Wat wel
willende gevers schenken, vindt gretig af
trek: zoowel snuisterijen als kinderstoelen
worden aan den man gebracht. Op markt
dag scharrelen de koopers hier rond en zoe
ken uit wat van hun gading is.
In de keuken zorgt de kok tegenwoordig
voor twee warme maaltijden per dag, want
men krijgt geen extra broodtoewijzing, wél
extra koffie, 's Middags schaft de pot aard
appelen met groenten, 's avonds havermout
of rijst.
Op den sorteerzolder.
Tenslotte belanden we in de papiersor-
teerderij. Tien a twaalf volgeladen hand
karren worden hier dagelijks gelost en de
voorraden grondig gesorteerd. We trotsee-
ren de stofwolken die uit den ouden rom
mel opstijgen en begeven ons naar den sor
teerzolder. Daar doen de mannen den hee-
len lieven dag niet anders dan soort bij
soort leggen De karrevrachten worden op
een groote zeef uitgestort, zoodat stof en
vuil naar beneden zakken. Dan begint de
uitzoekerij. In vijf soorten, kranten, karton
boek- en schrijfpapier en bontpapier, onder
welken laatsten titel alle ondefinieerbare
snippers vallen. Door een luik stort de ge
sorteerde massa in den perser. Een soort
..heiblok' stamt het papier binnen de zware
houten wanden van den perser stijf ineen.
Na liet „heien" wijken de wanden en slaan
■de arbeiders met handkracht ijzeren hoe
pels om de baal.
De eindformatie bestaat uit een aantal
stevige balen, gereed voor de aflevering
aan de fabrieken. Dat er werkelijk tien
duizend kilos worden klaargestampt zou
je niet zeggen
^n. t'*6" vvereldje, deze „mannenstad"
in het hartje van Utrecht. Vooral de laat-
ste tien jaren zoeken steeds meer uit ere-
stootenen een toevlucht bij het Heilsleger,
BENUT BON H
Zooals reeds eerder werd gepubliceerd,
wordt ten behoeve van den inmaak een ex-
tra rantsoen suiker beschikbaar gesteld.
Dit extra-rantsoen is verkrijgbaar tegen in-
levering van den met ..'4 genummerden
bon van het algemeen distributiebonboekje,
welke gedurende het tijdvak van 15 tot en
met 30 Augustus a.s. recht geeft op het
koopen van W*. kilogram suiker. De aan
dacht wordt er op gevestigd, dat de geldig,
heidsduur der met „66 genummerde bon
van het algemeen distributiebonboekje, wel-
ke reeds is aangewezen voor het tijdvak
van 26 Juli tot en met 23 Augustus a.s., i|
verlengd tot en met 30 Augustus.
Dedetaillisten dienen de met „74" genum
merde bonnen op afzonderlijke opplakvel-
len in te leveren bij de distributiediensten.
Ten einde hen in de gelegenheid te stellen
grootere hoeveelheden suiker te verkoopen,
ontvangen zij extra toewijzingen.
KOOP GEEN GOED, DAT TÓCH
BEDERFT.
Door de Nederlandsche centrale or
ganisatie voor toegepast natuurwe
tenschappelijk onderzoek werd be
sloten, met steun van de regeering
een instituut op te richten, dat zich
uitsluitend met de bestudeering van.
voedingsvraagstukken bezig houdt.
Reeds in Mei van dit jaar werd met
den bouw van het instituut begon
nen, of liever gezegd met de ver
bouwing, want het instituut zal ge
vestigd worden in het ruime, hy
giënisch laboratorium der Rijksuni
versiteit te Utrecht, waarmede het
ook ten nauwste zal samenwerken.
Als gasten van het hygiënisch laboratori
um hebben wij, aldus dr. v. Eekelen, met
wien wij een onderhoud hadden, in dit la
boratorium direct verschillende dringende
problemen in studie genomen.
Vele vrouwen doen thans onverstandige
dingen.
Bedorven!
Er zijn b.v. menschen, die een blik volle
melkpoeder koopen met een inhoud van 25
kilo. Deze blikken bestonden ook vóór den
oorlog, doch dan waren ze voor Indië be
stemd. Ook sommige groote inrichtingen
sloegen ze in. Koopt nu een gewone huis
vrouw zoo'n enorm blik, denkende, dat zij
daarmede wel een paar maanden toe zal
kunnen, dan zal zij tol de ontdekking ko
men, dat, indien het blik geopend is en
b.v. een week aan de buitenlucht blootge
steld is geweest, de inhoud niet meer voor
de consumptie te gebruiken is, eenvoudig
omdat de melkpoeder bedorven is. En zoo
is het met nog veel meer producten, waar
van het allerminst raadzaam is, ze in
groote hoeveelheden op te doen. Koopt dus
gerust wat voor den a.s. winter, doch doe
het op deskundige wijze, want anders is
het gewoon geld wegsmijten.
In dit laboratorium, zoo vervolgde dr. v.
Eekelen, zoeken vyij vrijwel dagelijks naar
de vervolmaking van de conserveerings-
methode. Want dat is een uitermate belang
rijk vraagtsuk, speciaal voor hen, die de
producten in massa vervaardigen.
Meer dan ooit hebben zij, die voor de be
reiding van het voedsel zorgen, voorlichting
noodig. Om hen op wetenschappelijke wijze
leiding te geven, staat ons laboratorium
voor een ieder ópen, die belang stelt in on-
voor een ieder open, die belang sitelt in onze
onderzoekingen.
dat vóór velen hunner een doorgangshuis
beteekent naar de maatschappij.
Schrijnende tegenstelling.
Ook Amsterdam heeft een „mannenstad",
nl. op Rapenburg. Zij is grooter dan Utrecht,
wat vooral tot uitdrukking komt in de
cijfers van de afdeeling oudpapier: ruim
ymllioen kilo 's jaars gaat de deur uit.
Wij treffen juist kolonel Rawie, maatschap-
pelijk-secretaris, op een inspectietocht door
Rapenburg. Merkwaardig, hoe consequent
men in het vredesleger het militaire ge
bruik heeft doorgevoerd.
c Maar hier geen soldaten, stram
paradeerend voor den meerdere,
maar mannen, door het leven ge-
teekend. vaak met gebogen rug en
langzamen gang, beleefd en dank
baar groetend den officier, die vrien
delijk glimlachtHier niet een
inspectie van uniform en houding,
maar een keurende blik over de
i ijen netjes opgemaakte bedden in
de ruime slaapzaal, den ketel stamp
pot in de keuken
Doch ook hier: krijgstucht. Gediscipli
neerd gaat het werk dóór, ieder zijn taak.
e -ï° j timmerman, de schilder, de
smid, de schoenmaker en de „voddenman
van oude kranten en lompen straks nieuw
papier »n van oude en verlaten mcnschc'1
nuttige wezens... Dat is liet ideaal van
•Mannenstad
