Bij de
„Adam en Eva
Nieuwe Land
FEITEN EN
CIJFERS
Toch lltauè
kaasmarkt?
Advies-iostanties
voor Duitschers
Benzine voor den
landbouw
Bommen op Nederland
De Wieringermeer
Eieren worden
geteld
HOOIBROEI
van het
Bij den gemeentesecretaris
Blaauboer komen thans
alle draden samen
De Wieringermeer 10 jaar droog
ff
„SLECHTS DE ROODHUIDEN
ONTBRAKEN, ANDERS WAREN
WE IN DIE EERSTE MAANDEN
NèT VAN DIE WILD WEST HEL
DEN, T WAS EVEN AVONTUUR
LIJK EN EVEN INTERESSANT".
VOOR DE PIONIERS WAS HET
AARDPROFIEL EEN OPEN BOEK,
MET KAPITALE LETTERS.
(Van onzen eigen verslaggever).
Het wonder is niet. dat de geit. die
aan den Schagerweg staat te di-
gesteeren na haar lunch, er tien jaar
geleden nog niet was. Maar het
wonder is, dat deze heele wereld,
waarin zij thans haar geitsch be
staan leidt, tien jaar geleden
nog niet bestond.
Het gras was er niet en het graan
was er niet.
Het huis was er niet en de hof
was er niet.
Het bosch was er niet en de hoo
rnen waren er niet.
Er was niets, op den een-en-twintig
sten Augustus van het jaar negen
tien honderd en dertig.
Zoo de Schrift zegt: „De aarde nu
was woest en ledig"
De gemalen Lely en Leemans hadden
sinds Februari van dat jaar staag hun
ruim 3000 kubieke meter water per uur uit
den polder gemalen en daar lag nu, op dien
21en Augustus, het land droog.
Ruim 20.000 bunder was uit de golven
verrezen of herrezen wellicht. En toen is
het wonder begonnen. Eerst wies op de
zen grond het onkruid, de paarse zeevaster
naast de distel en het wilde gras.
Toen wies de rogge, de gerst, de klaver,
ide kool
En toen en toen en toen
Men moet het wonder hebben gezien,
elke dag van deze tien jaren, om het te
begrijpen men moet hebben meege
holpen, deze tien jaar lang om dit Paradijs
van geel en groen en goud te scheppen,
om te weten hoe ontzaglijk véél er is ge
beurd!
Aan den Ulkeweg, in een der statige boe-
renhehuizingen, woont een menschenpaar,
dat het wel weet, dat waarschijnlijk het
eerste was, dat met den blik vooruit, het
harde leven der eerste pioniersjaren is be
gonnen, dat men de Adem en Eva van het
Nieuwe Land zou kujjnen noemen,
Abram Langereis, eerst bedrijfsboer, la
ter pachter, en de laatste jaren de voor
man der aardappelselecteurs, en z'n vrouw.
Westfriezen, allebei. Nuchter, onverzette
lijk, recht-op-den-man-af
,,'t Was geen pretje, om hier te komen
en 't was geen pretje om hier te blijven,
dien eersten tijd. vertelt Langereis.
Toen we met den verhuiswagen met veel
fcpul en moeite tot op een driehonderd me-
De heer en mevr. Langereis, pioniers in den
(Wierlngermeerpolder. Mevr. Langereis heelt
van een potscherf, onder het maaiveld ge
vonden een bloempot gemaakt, de heer
Langereis bekijkt voor de zooveelste maai
een wonderlijke vondst, een klein potje nit
grijze oudheidl
(Eigen opname).
ter van ons huis gekomen waren, het eeni-
ge wat er stond, naast een paar in Sloot-
dorp, konden we niet verder De boel
moest op een handkar. Zoo goed en zoo
kwaad als dat ging, legden we planken
over de kavel en zoo zouden we 't pro-
beeren. De kavel was niet droog, de plan
ken dreven weg, onze handkar ging van
links naar rechts. Af en toe viel er wat af,
en het beddegoed was dik onder de modder.
Met de vloer was 't hcclemaal niets ge
daan, we konden beginnen om die schoon
te scheppen. Van allerhande smurrie lager
op. Nou, zegt Langereis,
,,'t Parlement keek niks plat"
en knipoogt eens naar zijn vrouw. „Wat
jij vrouw?"
,,'k Moet er niet meer aan denken", grie-
zele mevrouw Langereis. „Enfin een
raensch went aan alles, en we werden ecr-
ste-klas aanpassers in die dagen
Inderdaad, méér nog dan de man,
is de vrouw die eerste tijd belast
geweest met allerlei zorgen. Haar
ontbrak alles, kilometers ver van
daan moest de leeftocht komen, de
brandstof, de wol om de sokken te
stoppen, en alle kleinigheden, die in
een geciviliseerde omgeving het le
ven van een vrouw veraangena
men.
„De Roodhuiden ontbraken, anders wa
ren we nèt van die Wildwest-helden uit
die boeken van Cooper en, Aimard, 't was
minstens zoo avontuurlijk en minstens
zoo interessant.
Want iedere dag bracht je nieuwe
vondsten, iedere dag leerde je wat nieuws,
vertelt Langereis verder, die als de trap
pers in de Far West de taal de Natuur
verstaat, en voor wien de bodem, het
aardprofiel een open boek met kapitale
letters is
Sporen van vroegere bewoners.
De Zee-asters brachten me op 't spoor
van vroegere bewoners. Af en toe kwam je
plekken tegen, waar ze veel weelderiger
groeiden dan elders. Die plekken waren
bijna zuiver rond en als je de spa er in
stak, borrelde er al heel gauw zoet
water op.
Stak je nog dieper, dan vond je wel eens
een houten ring, natuurlijk geheel ver
gaan, dus je zou zeggen, dat er een bron
geweest was. Meermalen vond ik grijsach
tige scherven en kijk. dit vond ik ook.
Een eigenaardig gevormd steenen
kroesje of potje, een groot stuk van
een aarden pot, waaraan duidelijk
te zien is, dat die met de hand is
gevormd. De vingerafdrukken zitten
er nog in. We gebruiken het nu
voor bloempot.
Ja, 't was hier èrg leelijk in sommige
opzichten, mijmert Langereis, maar als je
er oog voor had, was 't hier ook èrg mooi.
't Groeide snel,
toen eenmaal groote stukken in cultuur
werden gebracht, 't Was spoedig niet meer
noodig om aldoor pontjes te gebruiken, 't
was ook niet niet meer noodig, om. zoo
als ik meermalen deed, zwemmende aan
den overkant van een sloot te komen, als 't
eigengemaakte vlot was losgeraakt en af
gedreven...
Er kwamen steeds meer huizen, er kwa
men dorpen met winkels, de polder werd
beboscht, enfin dat weet u allemaal en
uw lezers ook wel
Ja, besluit Langereis, als je aan den weg
timmert, heb je bekijks, wij pioniers tim
merden aan den weg en onze practische er
varing kwam wel eens in botsing met de
meening van de theoretici Ik ben 't hier
met allemaal wel es niet eens geweest, we
hebben hier moeten vechten, maar ik zou
toch niet graag willen, dat ik het allemaal
niet had beleefd. Wat jij vrouw?
Ik óók niet, zegt mevrouw Langereis
Niet alleen de pioniers en de boeren die
na hen kwamen, niet alleen de ingenieurs,
onder leiding van hun chef, Ir. Smeding, en
zijn voorgangers, hebben 't „Nieuwe Land"
de plaats in onze samenleving gegeven, die
het thans inneemt,
HET ACHTSTE WERELDWONDER:
waar tien jaar en één dag ge
leden nog water was, is nu....
dit!!
(Eigen opname).
Het Bestuur van de Wieringermeer heeft
daartoe bijgedragen. Niet altijd is zijn werk
onverdeeld bewonderd, ook wij hebben het de
critiek niet gespaard, als we meenden, dat
die in het algemeen belang geuit moest
worden.
Niemand zal echter ontkennen, dat sinds de
Wieringermeer „zelfstandig" is, niet veel
door dit bestuur is gedaan, en waar het
belangrijke zaken betrof, snelle beslissin
gen zijn genomen. In kleine dingen kunnen
de heeren elkaar vaak heerlijk dwars zit
ten, een verkeerde komma, die een zin on
duidelijk zou kunnen maken, geeft wel eens
aanleiding tot een zwaarwichtig, maar
steeds amusant en vaak geestig debat. Dit
is duidelijk, als men weet, dat de raad van
Wieringermeer geheel bestaat uit specjalis-
ten-op-hun-gebied.
Zelden ontbreekt dan echter aan 't slot
van een betoog een huldebetuiging aan het
adres van den heer 'Blaauboer, den gemeen
te-secretaris. Verdiend!
Deze secretarie-overste houdt zijn zaken
„model", de overzichtelijke keurige raads
stukken maken het werk van raadsleden en
raadsverslaggevers véél gemakkelijker
DE GEMEENTE-SECRETARIS DE HEER
BLAAUBOER
Burgemeester Smeding moet zich zijn
eigen woorden langzamerhand „losma
ken" uit de Wieringermeer, door zijn nieu
we groote taak. de drooglegging van den
Noord-Oostelijken polder, hef is de heer
Blaauboer, die in feite de dagelijksehe lei
ding van de gemeentezaken in het Nieuwe
Land heeft.
't Zijn moeilijke dagen geweest van 10—15
Mei dit jaar, voor hem en zijn ambtenaren,
waar elk contact met de buitenwereld ont
brak en de bijzondere omstandigheden bij
zondere maatregelen eischte.
Men is ze te boven gekomen.
Secretaris Blaauboer en z'n staf resideert
thans tijdelijk in de cantine van de Cultuui-
Maatscliappij. Het raadhuis wordt uitge
breid en gerestaureerd.
Straks zal het gemeentebestuur en de
secretarie „voorloopig" uitmuntend geïn
stalleerd zijn.
Met 5000 inwoners gaat het Nieuw Land
de tweede tien jaar in. Nog steeds vogels
van diverse pluimage, uit alle windstreken
van ons land afkomstig.
Voor wie het „Nieuwe Nest" echter reeds
het „Oude Nest" is gew7orden, waarin zij
zich thuis gevoelen en dat het mee--
rendeel, niet gaarne zouden willen verlaten!
In 1849 reeds opperde de ingenieur
van Diggelen de gedachte de Zui
derzee droog te leggen. Het was Ir.
Lely, die vele jaren later de op
dracht kreeg een plan te maken, dat
uitvoerbaar was. In 1892 benoemde
Ir. Lely, die intusschen minister van
Waterstaat was geworden, een com
missie, die het plan onderzocht en
goedkeurde. Het plan hield in het
maken van vier polders, nadat een
dijk zou zijn gelegd van de Friesche
naar de Noordhollandsche kust.
In 1918 eerst, na den wereldoorlog
werd het werk ter hand genomen.
Men begrootte de kosten op 189 mil-
lioen en de tijdsduur op 33 jaar. De
kosten overschreden vèr de begroo
ting, die opliep tot ruim een milli-
ard. Het is niet te zeggen hoe de cij
fers er straks zullen uitzien, want
de huidige oorlogstoestand heeft
ook hier tal van moeilijkheden ver
oorzaakt. De Wieringermeer met
zijn 20.000 H.A. is de eerste der
droog te leggen polders geweest.
Nog zullen volgen de Noord-Oost pol
der (54.000 H.A.) de Zuid-West pol
der (56.000 H.A.) en de Zuid-Oost
polder (95.000 H.A.).
In 1920 begon men met de geheele
drooglegging, op 21 Augustus 1930,
was de drooglegging van de Wierin
germeer voltooid, in Mei 1932 werd
de afsluitdijk gesloten.
In Juli 1929 was de dijk om de
Wieringermeer reeds voltooid. Zeer
kort na de drooglegging werd het
eerste koolzaad gezaaid.
In de z.g. excursiegidsen worden
cijfers genoemd, die een indruk ge
ven, van wat tot stand is gekomen.
Er is 13.61 millioen kubieke meters
keileem gestort, 23.5 millioen ku
bieke meters zand is verwerkt, de
lengte der kanalen bedraagt totaal
238 k.m.. In de laatste jaren is de
bebossching het ideaal van den
burgemeester en directeur van den
Wieringermeerpolder den heer Ir.
Smeding zeer uitgebreid. Over
enkele jaren zal de Wieringermeer
niet meer het open en kale'land zijn
wegen worden tot schaduwrijke la
nen en de boerderijen zullen ver
scholen liggen in welderig groen.
Met administratieve bevoegdheden.
Naar wij van bevoegde Duitsche zijde ver
nemen, zijn op grond van het decreet van
den Ftthrer van 18 Mei 1940, de tot nu toe
in Nederland bestaande consulaten en con
sulaire vertegenwoordigers opgeheven en
hun functies op de organen van den rijks
commissaris voor het bezette Nederlandsche
gebied in het raam van de algemeen gere
gelde overheidswerkzaamheden, met ten dee-
le verdergaande zelfstandige bevoegdheden
overgegaan. Ook kan de rijkscommissaris
ter uitoefefning van de bestuursmacht en ter
uitvoering van zijn verordeningen van de
Nederlandsche autoriteiten gebruik maken.
Ter verzorging van de door de bestaande
organen van den rijkscommissaris nog niet
behartigde belangen doet zich evenwel de
noodzakelijkheid voor, bijzondere instanties
in het leven te roepen, waaraan, zij het ook
op beperkt terrein, de taak zal worden toe
vertrouwd de hier vertoevende Duitschers in
den geest van het „Konsulargesetz" van 8
November 1867 met raad en daad bij te
staan.
Deze instanties worden volgens voor
schrift van den rijkscommissaris met
den naam „Amtliche Deutsche Be-
ratungsstelle in den Niederlanden"
aangeduid en voeren in haar officiee-
le stempel het Duitsche rijksembleem
met een toepasselijk rondschrift.
Binnenkort worden dergelijke bu-
reaux gevestigd in de verschillende
provincies en wel voor Noordholland
in Haarlem.
De taak omvat naast de zorg voor de Duit
sche staatsburgers ook die voor de Neder
landers van Duitsche afkomst, vooral van
dat deel, dat door huwelijk met Nederlan
ders de Duitsche nationaliteit verloren heeft
en in bepaalden omvang ook andere staats
burgers, die in het verkeer met Duitsche bin-
nenlandsche autoriteiten de tusschenkomst
van een Duitsche instantie noodig hebben.
De ambtelijke werkzaamheid zal zich in
hoofdzaak uitstrekken tot een verwijzing van
de verzoekers naar den bevoegden functio
naris en tot een ambtelijke bemiddeling in
het verkeer met de Duitsche binuenlandsche
autoriteiten.
Geen personen ge,ro),^
Gisternacht zijn twee bommen
vallen in weideland onder de ge.
meente Tietjerksteradeel. Er ;j
geen schade aangericht.
In Harderwijk kwamen tien bom-
men neer, er kwamen geen persoon
lijke ongelukken voor.
Naar aanleiding van het bericht,
dat geen kaasmarkten meer gehog.
den zullen worden, vernemen wij
nader van bevoegde zijde, dat alg.
nog getracht wordt een opschor
ting dezer markten te voorkomen.
Het vervoer- en afleveringsverbod
geldt slechts voor enkele dagen en
het ligt in de bedoeling, dit verbod
zoo spoedig mogelijk in te trekken.
Over enkele dagen zal vermoedelijk
een nieuwe regeling worden bekend
gemaakt. Men hoopt deze regeling
althans spoedig genoeg te kunnen
aikondigen, opdat de kaasmarkt te
Alkmaar Vrijdag a.s. normaal zal
kunnen doorgaan.
Voor 24 Augustus aanvragen,
Het Rijksbureau voor de Voedsel voorzie,
ning in Oorlogstijd maakt békend, dat aan
vragen voor vergunning tot het koopen en
verbruiken van benzine of benzol als mo
torbrandstof voor tractoren en stationnaire
motoren ten behoeve van land- en tuinbouw
voor de maand September 1940 uiterlijk 24
Augustus a.s. moeten zijn binnengekomen
bij het Rijksbureau voor Voedselvoorziening
in Oorlogstijd, afdeeling 2d., Alexander-
straat 19, 's Gravenhage.
De aanvragen moeten ingediend worden
op de bekende rose bi-formulieren, die aw
ale distributiekantoren verkrijgbaar zijn.
Nadrukkelijk wordt onder de aandachf
gebacht, dat voor één en dezelfde distri-
butiemaand slechts één aanvrage mag
worden ingediend.
Het inzenden van dubbele aanvragen kan
ertoe leiden, dat de aanvrager van verders
distributie dezer motorbrandstof wordt uitge
sloten.
Koelhuis- en kalkeiered
Het Rijksbureau voor de voedselvoorzie
ning in oorlogstijd maakt het volgende be
kend:
Ten einde op elk oogenblik een overzicht
te hebben van de opgeslagen koelhuis- en
kalkeieren en van de eiproducteri, is be
paald, dat ieder zijn voorraden moet op
geven aan de Nederlandsche centrale voor
eieren en pluimvee te Beekbergen. Deze op
gave moet geschieden uiterlijk 24 Augustus,
naar den toestand van 21 Augustus. Deze
opgave behoeft alleen verstrekt te worden
door diegenen, die de koelhuis- en kalk'
eieren en de eiproducten in voorraad heb
ben voor verkoop of om deze te gebruiken
in het eigen bedrijf. Hieronder vallen niet
de eieren, die particulieren voor eigen con*
sumptie hebben ingeslagen.
Het afleveren van koelhuis- kalkeieren
en eiproducten, als ook het aanwenden
daarvan in het eigen bedrijf mag alleen ge
schieden na verkregen machtiging van de
Nederlandsche centrale voor eieren en
pluimvee te Beekbergen.
Van den opslag van koelhuis- 'eri kalk
eieren en van het bereiden van eiproduc
ten na heden, moet terstond worden kennis
gegeven aan de genoemde centrale met ver
melding van de hoeveelheden. Bij alle op
gaven moeten kippen- en eendeneieren en
de uit deze bereide producten afzonderlijk
worden opgegeven.
Boerderij afgebrand"
Maandagavond ornstreesk 11 uur is bran^
uitgebroken in de kapitale boerderij,
woond door den landbouwer A. OldenkamP
te Oosthalen. Het vuur greep zoo snel oi^
zich heen, dat de bewoners zich slechts te'
nauwernood konden redden. De brandweer
ren uit Hooghalen, Beilen en van ae
vluchtelingenkamp in de gemeente Me-
bork waren aanwezig, doel? konden
gens gebrek aan water weinig uitrichten-
De geheele inboèdel, het gereedschap
een groote partij hooi en koren
verloren. Drie vakens kwamen in de v
men om. De brand is vermoedelijk 01
staan door broei. Verzekering dekt
«hade»
