Modere vue
B
Oud brood
JAAP,
ramen
zoeken!
voor de tanden
de Gorilla
DE HERFST
IN AANTOCHT
is het beste
Zaterdag 24 Augustus 1940
Vierde blad
*SS ÖS..I vers».
Armen vol
van het
kostelijke
broodkoren
Goed nieuws voor de
bramenzoekers
Wageningen bouwt weer op
De zomer loopt op i*b eind en al waren het
niet de weersomstandigheden, die dit ons
vooral de laatste dagen hebben doen voelen,
dan zonden we het toeh bemerken aan de
herfstmode, welke zich reeds zoo hier en
daar begint te vertoon en. Dit wil echter nog
geenszins zeggen, dat we na maar direct af
scheid hebben genomen van de gemakkelijk
zittende kleeding, waardoor de zomersche
kleedij zich kenmerkt. Dat is ook merkbaar
aan het pakje op linksche afbeelding. Een
sportief geheel, dat veel aantrekkelijks heeft.
EEN VEEL BEGEERD „WEZEN."
Een van de meest begeerlijke dierlijke we
zens is ongetwijfeld de Blauwvos. En dat
vooral bij de dames, waarbij hun belangstel
ling alléén maar gericht is op de kostbare
vacht van dit dier.
En het is begrijpelijk, want het is verba
zingwekkend hoe zoo'n „vos" zelfs een een
voudige japon kan opsieren.
BELANGRIJKE VOEDINGSSTOFFEN
IN ZEMELEN.
Gouden korenaren buigen de hoof
den bij het zachte ruischen van
den wind en door de lucht zingt een
loflied, de natuur ter eere. De oogst
tijd nadert en meer nog dan vroe
ger wordt telkenmale gedacht: Hoe
zal de oogst uitvallen? Zal
de zon als onmisbare bron van
krachten to het laatste toe bijdra
gen tot een rijken oogst of zullen
regen- en windvlagen het gouden
gewas ter aarde doen buigen?
Sedert menschenheugenis is graan een
der belangrijkste grondstoffen geweest van
onze voeding, in tegenstelling met die in
Oostelijke landen, waar men rijst in Chi
na en Japan ook vischals zoodanig be
schouwt. Uit onderzoekingen is gebleken,
dat reeds vierduizend jaar vóór de Christe
lijke jaartelling rogge, gerst en haver ver
bouwd werden.
Plinius, de Romeinsche geschiedschrijver,
[verhaalt in zijn werken, dat in de eerste
eeuw na Christus reeds tarwe verbouwd
werd in de Germaansche landen.
Van de gouden korenaren tot het sma
kelijke brood, dat dagelijks op onze tafel
Verschijnt, is een lange weg. De bereiding
van het brood heeft zich in den loop der
eeuwen sterk gewijzigd, zoowel wat vorm
als wat samenstelling betreft.
In vroegere tijden werd geen gist aan het
deeg toegevoegd en het brood herinnert
aan het Zweedsche „knackebröt", bij ieder
welbekend. Dergelijk brood, dat van den
vollen korrel gemaakt is, ziet grauwer, is
anders van smaak dan dat, waarmede de
verwende mensch zich in den loop der ja
ren vertrouwd heeft gemaakt.
Het groote voordeel is evenwel, dat het,
oneindig veel rijker aan voedingstoffen ia
dan het witte-brood. dat bijna overal in
West- Europa genuttigd wordt.
Waar d« schijn bedriegt!
In den waren zin des woord* bedriegt
hier de schijn.
Men moet niet denken, dat de heldere
kleur van bloem alléén te danken is aan
het intensieve malen, en oen ,1|nerer,k^®'I
teit waarborgt; deze wordt verkrege
chemische toevoegsels.
Vele bakkers en leerlingen moe en t hun
beroep opgeven, omdat het voor
aanraking komen met de handen met deze
chemisch behandelde bloem het. z.g mk
kersexzeem veroorzaakt, indien de huid ai-
etanddeelen, n.I. de schïl, f'e j. :n.
meel lichaam. Dit laatste wordt d
tensieve machinale behandeling
overige deelen losgewerkt, hetgeen
ie, aangezien schil en kiem vitan
Vatten. jie
In koren komen vitaminen _p.
van neer zij ontbreken in de voedi ig
huvvstoornissen kunnen veroorzake
de schil bovendien vitaminen A. be
z.g. nachtblindheid voorkomen en -
vitaminen E. Aangezien bi] he a
de kiem en de buitenste deelen ven 1
Vorden, ligt het voor de hand, dat d e
korrels gewonnen bloem minder vitami
nen bevat.
Verschillende storingen van het zenuw
stelsel moeten worden toegeschreven aan
gebrek aan vitaminen B. en op grond hier
van worden behandelingen met yitaminen-
B.-injecties meermalen dringend noodig ge
acht.
Weet, wat gij eet!
Tal tan ziekten zouden voorkomen kun
nen worden, indien meer aandacht aan het
voedingsvraagstuk werd geschonken en bij
de bereiding van alle voedingsmiddelen de
vitanjinen zooveel mogelijk' behouden blij
ven, zooals'derwijze natuur zulks heeft ver
ordend.
De steeds voortschrijdende techniek heef!
er evenwel toe geleid, dat die deelen van
het koren, die het meeste waarde hebben,
verloren gaan, o.m. ook het eiwit en plan-
tenvet, dat zich in de kiem bevindt. De
buitenkant van de korrel, de schil, de daar
onderliggende aleuronlaag en de kiem wor
den als zemelen aangeduid en deze bevat
ten eiwit en vet. Vroeger was men van mee
ning, dat deze uit onverteerbare cellulose
bestaande vezels de maag te veel zouden
bezwaren, terwijl zij de darmen juist tot
grooter werkzaamheid prikkelen en daar
door de spijsvertering bevorderen.
Zemelen werden vroeger eenvoudig voor
de voeding van dieren bestemd, waardoor
veel waardevolle bestauddeelen voor den
mensch verloren gingen, als: minerale zou
ten, vitaminen, eiwit en vet.
Volkoren brood is het beste.
Een belangrijk voedingsmiddel is dan ook
het volkorenbrood, dat verre te verkiezen is
boven het verfijnde witte brood, dat het
meerendeel de menschen tot voor korten
tijd placht te nuttigen.
Trouwens, de medische; wetenschap heeft
aan de hand van onderzoekingen van het
gebit van menschen uit het Steenen Tijd
perk kunnen constateeren, dat nauwelijks
één procent der tanden door caries was
aangetast, terwijl het percentage van deze
landziekte van melkgebitten in onzen tijd
reeds zeer hoog is.
Volkorenbrood, liefst oud, zal flink kau
wen noodig maken, waardoor een vermeer
derde speekselafscheiding ontstaat die be
vorderlijk is voor de spijsvertering.
Het goed kauwen van stevig brood en
van korsten is tevens als een uitstekende
massage van bet tandvleesch te beschou
wen. In meer dan één opzicht is het eten
van volkorenbrood dus aan te bevelen; en
heeft men er zich eenmaal aan gewend, dan
zal men ervaren, dat het niet alleen smake
lijker, doch ook veel voedzamer is dan liet
verfijnde wittebrood en „het versche kadet
je"!
DE INWERKING VAN PARFUMS OP
DE ZENUWEN.
De vrouw heeft zich van oudsher gaarne
met bloemen getooid, zij het dan heden ten
dage slechts ir, den vorm van een beschei
den toefje. Parfums, Uit "bloemen gewonnen
zijn onontbeerlijke toilefrekwisieten gewor
den en naar aanleiding van liet soms veel
vuldig gebruik hiervan heeft de wetenschap
een onderzoek ingesteld naar den invloed
van bepaalde geuren op de gezondheid. Het
resultaat was, dat een matig gebruik niet
slecht op het organisme inwerkt en daarom
niet af te raden is, behoudens enkele uitzon
deringen. Zachte geuren werken bepaald
aangenaam en opwekkend. De meeste essen
ces, die bij de bereiding van parfums worden
aangewend zijn aan antiseptische voorschrif
ten gebonden. Het komt meermalen voor,
dat vrouwen, die zich in groot gezelschap
bevinden, hoofdpijn krijgen en duizelig
worden. In hoeverre dit toe te schrijven is
aan gebrek aan frissche lucht en te groote
wamte of wel op rekening gesteld dient te
worden van doordringende parfums, moet in
dergelijke gevallen onderozclit worden Ner-
veuse niensohen kunnen over het algemeen
niet tegen sterke geuren, aangezien deze het
zenuwstelsel prikkelen, hetgeen zoowel van
parfums als van sterk geurende bloemen ge
zegd kan worden. Jasmijn, tuberosen, hya
cinten en minosa veroorzaken bij gevoelige
menschen hoofdpijn. De physiologie en de ge
voeligheid van ons zenuwstelsel maken het
alleszins begrijpelijk, dat te groote inwer
king van sterke geuren hartkloppingen, zelfs
flauwten kan veroorzaken. De „wraak" der
bloemen is niet iets, dat slechts in romans
bestaat, dooh menige kamer, die bezwangerd
was met den geur van bloemen en in het hij
zonder met dien van oleanders en andere
niet onschadelijke bloemen, heeft groote scha
de aan de gezondheid der slapenden toege
bracht, zelfs den dood ten gevolge gehad. Par
fums kunnen eveneens nadeelig werken op
de stem van zangers en zangeressen, die plot
scling heesch werden en zich in de frissche
lucht moesten hegeven om weer op verhaal
te komen. Dergelijke gevallen zijn bekend
van parfums van viooltjes, vlier en serin
gen. Een medicus verhaalde van een jonge
dame, die haar stem verloor, zoodra zij den
geur van bloemen inademde. Nog een ander
voorbeeld noemde hij van eenzelfde reactie
bij den geur van muskus. We gelooven even
wel dat verbeelding ook veel doet en dat
krachtige persoonlijkheden veel minder
sterk beinvloed worden door geuren dan
overgevoelige types.
ARTIS BELEEFDE DAGEN
VAN SPANNING.
„Jaapje", de jonge gorilla in „Artis", nu
al een heele „Jaap", die zijn oppassers onder
't stoeien soms opstoppers verkoopt, dje hen
doen duizelen, „Jaap" is de laatste dagen
„in de pottenbank" geweest. Betrokken zag
hij er uit, zijn anders zoo goede humeur liet
aan vriendelijkheid veel te wenschen over.
Het werd „oppassen" voor den oppasser en
verdere goede bekenden „JaapV' eetlust ver
minderde, zijn vacht werd dof, zijn oolijke,
koolzwarte snoet viel met den dag meer in.
Dagen van spanning in „Artis"! Een goede
gorilla is een precair en kostbaar bezit en
alles liet zich tot nu toe juist zoo goed aan
zien. Het interessante dier, een sieraad voor
de nienschapencoilectie, groeide geweldig en
heel wat belangwekkende observaties kon
den er al over hem worden geboekt.
Maar gelukkig nam de ziekte een gunsti-
gen keer, „Jaap" kikkert weer aardig op,
wordt met den dag weer tieriger, krijgt zijn
gezonden eetlust weer terug en men denkt
nu aan een doorstanen griep-aanval, zooals
„Tommie", de kloeke chimpansee, dien ja
ren geleden ook, en in veel erger mate, goed
heeft doorstaan.
„Tommie" en de beide Orang Oetans, de
nu volwassen „Piet" en de halfvolwassen
„Pim", bleven er ditmaal vrij van en zoo
bleef de anthroposiedenafdeeling van het
apenhuis voor verdere zorgen gevrijwaard.
Over het gedrag van deze drie soorten
menschachtige, maar niettemin verre van
menschelijke apen in „Artis", kan men in de
tot filmzaal ingerichte koningszaal een
boeiende en vermakelijke film gaan zien, die
o.a. merkwaardige staaltjes van min of meer
intelligente gedragsaanpassing in beeld
brengt-Uren heeft de heer H. C. Verkruysen
er aan moeten besteden, om deze ca. 20 mi
nuten durende film te vervaardigen, maar ze
is er dan ook naar geworden! Voorts kan
men dan nog van een niet minder mooie en
merkwaardige film over zee-, zoetwater- en
landschildpadden genieten, waarbij tot slot
alleraardigste opnamen van de kolossale
reuzenschildpadden van het eiland Aldabra,
die den vorigen zomer een tijdlang in „Ar
tis" te logeeren zijn geweest. Met deze deelen
uit de vierde serie van de biologisch „Ar-
tis"-film van de heeren A. F. J. Portielje en
H. C. Verkruysen te gaan zien, kunnen de
bezoekers van „Artis" zich op de hoogte stel
len van allerlei, dat voor een juisteren kijk
op het gedrag van dieren- boeiend en raadsel
vol, als het is niet kan worden gemist.
Zulk een film-intermezzo vormt een leer
zame en opwekkende aanvulling op ieders
wandeling door onzen onvolprezen dieren
tuin.
Aanplant van rtjkdragendt
soorten ln de Dninen?
Wanneer de zomer zijn grootste
glorie heeft zien ondergaan, dan ia
een tijd aangebroken, waarin som
migen voor hun genoegen, anderen
om er een extra daggeldje aan te
verdienen, zich op weg begeven ge
wapend met bussen en potten,
waarvan de ooren door een stevig
eind touw zijn verbonden, om bra
men te zoeken. Enkelen, die heel
groote plannen hebben, achten een
volslagen emmer slechts groot ge
noeg om hun oogst in te verstouwen.
Wellicht is het feit. dat andere vruchtjes
als boschbessen, wilde frambozen e.a.
vreemd zijn in deze gewesten, oorzaak, dat
men zich hier steeds werpt op de braam,
die elders nog al eens wordt verwaasloosd.
Hoe het zij. de tijd om bramen te zoeken
is weer daar en niet ijver storten zich tal-
loozen op de pluk. Bij honderden en hon
derden vèrdwijnen de hessen in de mee
gebrachte emballage: kleine en groote,
sommige nog een tikje rood of wat hard,
zwarte en heerlijke dauwbramen. Welke
soorten worden dooreengemengd is de
meeste zoekers onbekend, want het aantal
soorten is inderdaad legio. Maar dit doet
er alles niet toe, de bramenpap of het sap
smaakt er even goed om.
Intusschen heeft zich ook de kweekerij
van de braam meester gemaakt en het zou
kunnen zijn, dat onze bramenzoekers daar
van op den duur goede gevolgen komen U
ondervinden.
De braam tocji is een plant, die
een oogst levert op plaatsen, waar
aan iets anders niets of nauwelijks
te denken is. Tot boven op de hoo-
ge duinen treft men de struiken
aan en dit opzichzelf reeds is een
bewijs voor het feit, dat de plant in
staat is het vocht tot op een eer-
biedwaardigen afstand op te ha
len. Ze brengen voort onder scha
mele omstandigheden; omstandig
heden, die voor andere gewassen
geen levensvatbaarheid bieden.
Nu is het vermoedelijk aan velen reeds
hekend, dat in den handel veredelde soor
ten worden aangetroffen, die zeer rijkdra-
gend zijn en groote vruchten opleveren.
De vraagt dringt zich op, waarom deze
betere soorten in onze duinen niet zouden
kunnen worden aangeplant in plaats van
de vaak sober dragende planten, die men
daar thans vindt.
Zijn we wel ingelicht, dan zijn in
dit opzicht op Terschelling reeds
proeven genomen, die zeer bevredi
gend zijn geslaagd. Zoodat het
voornemen schijnt te bestaan om
aan deze aanplant meerdere uit
breiding te geven.
Natuurlijk gaat het er hierbij niet om
de aanplant te exploiteeren. De overwe
ging, waardoor men zich laat leiden is
deze, dat het duinland toch niets kan op
leveren en dat op deze wijze voor vele
menschen de gelegenheid wordt geopend
zich vruchtjes te verzamelen, die thuis met
esmaak worden geconsumeerd of die som
migen in de gelegenheid stellen iets ex
tra's te verdienen.
Velen met ons zullen een soortgelijke
geste ten zeerste waardeeren!
Waar de bikkers hun werk doen De
steenen der vernielde huiien van Wa
geningen vormen weer he* materiaal
bij den bouw der niec-e woningen
van het gehavende stadie
(Foto Pax-Holland)
