i" het zwevende koopkracht De schending van het Zwitsersche rechtsgebied Bombardementsvliegtuigen zonder bemanning Een brutale vent tijdperk der 1 t t Inflatie kan worden voorkomen Hevige actie in de lucht Nieuwe lichtingen in Rusland opgeroepen Nederlandsche prijspeil komt gelijk met het Duitsche Een luchtgevecht ten zuiden van Berlijn Uitbreiding verboden zones in ENGELAND Duifsch weermachtbericht Italiaansch weermachtbericht Reclame met geruchten over bombardementen Wie eens om zich heen ziet, en zich af vraagt, hoe het beloop van de prijsvorming wordt beoordeeld, zal bemerken, aldus het Vad., dat hij de getuige is van vele tegenge stelde opvattingen en een schier onontknoop- bare begripsverwarring. En toch ligt het pro bleem van de prijsvorming en het prijsver loop niet buiten het bereik van een algemeen oordeel, en dat zeker niet voor hem, die een blik in de Duitsche ervaringen wil slaan. Want hij zal beseffen, dat wij nu aan den vooravond staan van een ontwikkeling, welke Duitschland reeds zeven jaar door maakt. Grijpen wij ter verduidelijking van het be grip terug naar de oude theorie, welke overi gens, ondanks haar ouderdom, niets van haar juistheid heeft verloren. Wij zien dan, dat de waarde van het geld bepaald wordt door de verhouding van de hoeveelheid geld eenerzijds en de hoeveelheid goederen an derzijds. Hoe meer geld er tegenover een hoeveel heid goederen staat, des te kleiner zal de waarde van het geld zijn of anders gezegd, des te kleiner de koopkracht van een geld- eenheid en van de andere zijde bezien des te hooger de prijs van een goedereneen heid. Aan deze waarheid, hier in haar een- voudigstén vorm neergelegd, ontkomt men ook heden ten dage niet. Zij zal zich in de gedaante van een tendens onder alle omstan digheden doen gevoelen. Aan ons slechts is de macht deze tendens in een bepaalden vorm en door ons gewenschte richting te sturen. HOE INFLATIE IN DEN VORIGEN OORLOG ONTSTOND. Als wij nu de ervaring van den vorigen oorlog voor oogen nemen trouwens ook de jaren na den oorlog hebben ons nog me nig voorbeeld gebracht - dan zien wij hoe de inflatie ontstond, omdat de regeeringen de geldcirculatie hebben uitgebreid, zonder dat er een evenredige vermeerdering van de goederencirculaitie tegen over stond. Het gevolg was, dat men met dit meerdere geld ■de oude hoeveelheid goederen wilde koopen en dientengevolge de prijzen gingen stijgen. Men moet daarbij zeer scherp voor oogen vhouden, hoe die prijzen stegen. En dit was aldus, dat weliswaar bij het eene artikel de prijsstijging zich sneller voltrok dan bij het andere, omdat het eene nu eenmaal, wat den tijd betreft gevoeliger is dan het andere, maar dat op den duur voor vrijwel alle ar tikelen een even groote prijsstijging intrad. In ieder geval was de tendens naar gelijk heid aanwezig. Men dient nu te letten op twee factoren, welke typische verschijnse len van de ouderwetsche inflatie zijn Men breidde de geldcirculatie uit, maar men beheerschte het prijsvor mingsstelsel niet. Was de zaak een maal op gang, dan was het, alsof een motorische kracht het geheele prijs vormingsmechanisme opjoeg en dan was er geen stoppen aan. Als gevolg daarvan uitte de prijsstijgende tendens zich op alle gebied. Het was alsof men den motor op gang had gebracht, ter wijl men niet bij machte was deelen van het mechanisme aan de stuwkracht te onttrek ken. Hieruit vloeit onmiddellijk de tweede eigen schap van de inflatie voort, n.1. de waarde looswording van het geld met alle maatschap pelijke ellende, welke daaraan is verbonden. Dit was het gevolg van het feit, dat men op alle gebied voor geld minder kon koopen. Hier ligt nu juist het essentieele verschil met het Duitsche prijzenstelsel. In Duitsch land grijpt men in de prijsvorming direct in Het gevolg hiervan is, dat de motorische kracht haar aandrijvende werking gaat mis sen. Men stelt voor vele artikelen door een uitvoerig stelsel maximumprijzen vast en daardoor zijn deze artikelen als het ware ont koppeld aan de algemeene werking van de prijsstijging. Dit nu leidt er weer toe, dat een van de directe gevolgen, welke aan de infla tie eigen is, n.i. de waardelooswording van het geld niet kan optreden en daarmede ook de groote ellende aan inflatie verbon den wordt uitgeschakeld. Immers, doordat de prijzen zijn vastgesteld en daarbij uiter aard in de eerste plaats de prijzen voor de eerste levensbehoeften kan men voor dit geld nog altijd zijn eerste levensbenoodigd- heden dekken. Wij zien dus, dat als gevolg van het in grijpen van de overliëid, het geld ten aan zien van bepaalde producten zijn waarde niet of althans in mindere mate ver liest. PROELEEM VAN DE ZWEVENDE KOOPKRACHT. Maar dit overheidsingrijpen kan niettemin niet wegnemen, dat er tegenover dezelfde hoeveelheid goederen meer geld staat. Stelt men nu van staatwege het publiek in de gelegenheid opi tegen relatief lagere prijzen een gedeelte van zijn behoeften te dekken, dan blijft een zekere hoeveelheid koopkracht in handen van het publiek. Men heeft dit in Duitschland het probleem van de zweven de koopkracht genoemd, een probleem, dat op zichzelf weer een aantal problemen met zich brengt. Zou men deze koopkracht haar vrije werking laten, dan zou men zien, dat deze zich zou storten op die goederen (in het bijzonder luxe-waren), welke niet onder het prijsstijgingsverbód vallen en dat deze goederen dus veel sterker in prijs zullen stij gen dan relatief door de inflatie noodzake lijk was geworden. Dit verschijnsel heeft feich inderdaad voorgedaan. Om dit nu tegen te gaan, wil men deze zwevende koopkracht opvangen en wel op die wijze, dat men dit geld in de schatkist (c.q. bij de circulatie bank) doet terugkeeren. Dit geschiedt op twee manieren, n.1. belas tingheffing en het aangaan van leeningen ten behoeve van het rijk. Voor het prijsvor mingsprobleem hebben beide vormen dezelf de eigenschap gemeen, en wel met name, dat de koopkracht van den verbruiker van de goederenmarkt wordt weggetrokken en aldaar geen ^prijsverhoogende werking meer kan hebben. De prijsstijging, welke nu op de laat ons zeggen vrije markt ont staat, wordt bepaald door de hoeveelheid koopkracht, welke aan den verbruiker wordt overgelaten. Nu is het weer een probleem op zichzelf hoe men deze zwevende koopkracht kan opvangen; doch daarin zullen wij hier niet treden. Wij willen slechts opmerken, dat de volledige opvanging onmogelijk is, al ware het reeds daarom, dat wanneer ieder mensch zou weten, dat alles wat hij niet noodig heeft voor zijn eerste levensbehoef ten in een of anderen vorm naar de schat kist gaat en niet voor zijn eigen verbruik beschikbaar blijft, elke drijfveer tot meer activiteit zou gaan ontbreken. En deze kan men vooral in oorlogstijd niet missen. Maatregelen in ons land geno men tegen inflatie. Bezien wij de situatie in Neder land, dan zien wij, dat ook hier de inflationistische tendens aanwezig is. Immers, de hoeveelheid goede ren, welke in ons land is, neemt af. De ondernemingen kunnen bijv. hun hun voorraden niet op dezelfde wij ze aanvullen als voorheen. Zij liqui deeren als het ware de mate is uiteraard verschillend van het ar tikel voorraden en krijgen daar voor geld ter beschikking. Bezien wij daarnevens de cijfers van de circulatiebank, dan ziet .men, dat de geldcirculatie nog is toegenomen, terwijl bovendien min of meer spe culatief zou kunnen zeggen, dat ook de omloopsnelheid van het geld al thans tijdelijk iets grooter is. (Zij het ook, dat waar b.v. belegging in huizen en onroe rende goederen wordt gezocht, deze weer spoedig zal verminderen en wellicht beneden het normale peil zal dalen). Zou de overheid niet ingrijpen, dan zou er inflatie ont staan. Nu heeft men echter de prijzen van een reeks van artikelen wastgelegd. Hiervan is weer het gevolg, dat net als in Duitschland zwevende koopkracht ontstaat. Nu kan men gevoegelijk aannemen, dat de staat vrij spoedig zal trachten deze vrije koop kracht in den vorm van leeningen of be lasting tot zich te trekken. Maar zoolang dat niet het geval is, zal men zien, dat de ze koopkracht zich zal storten op die ob jecten, ten aanzien waarvan de prijsvor ming vrijer is. Weliswaar beeft de overheid de prijsstijging verboden, maar een aan tal objecten onttrekt zich aan haar waar neming. Een van deze objecten, welke aan haar controle ontsnapt, is b.v. de beurs, en wij zien dan ook, dat de beurs in de laatste weken in een typisch inflationistische stem ming verkeert, welke aanleiding heeft ge geven tot koersstijgingen, welke niet uit andere factoren zijn te motiveeren. Het zelfde verschijnsel doet zich ook op de vaste goederenmarkt gevoelen. Op grond van de ervaring mag men ver wachten, dat zoodra het systeem eenmaal ingewerkt is (en de door den Rijkscommis saris aangekondigde belastingverhoogingen hun werking doen gevoelen) deze inflatio nistische tendens vanzelf droog zal loopen en men hier eenzelfde beursbeeld zal krij gen als de Duitsche beurzen al langen tijd bieden. Op den duur zal men dan dit beeld krijgen, dat de kosten van de eerste levens behoeften een zeker stabiel beeld gaan ver- toonen, terwijl de geringe hoeveelheden vrije koopkracht, welke nog overblijven, zich gaan storten op die speciale objecten, waarvoor geen objectieve prijzen bestaan (kunstvoorwerpen, postzegel verzamelingen enz.). Alsdan zal een relatief vermeerderde geldcirculatie mogelijk zijn, zonder dat de ze zich in het dagelijksche leven als in flatie doet gevoelen. Enkele Ned. prijzen aangepast aan Duitsche. Ter vermijding van misverstanden moet nog met een enkel woord melding gemaakt worden van enkele prijsverhoogingen, wel ke in don laasten tijd zijn voorgekomen en van de zijde van het Rijkscommissariaat voor de toekomst nog zijn aangekondigd. Deze verhoogingen hebben een geheel an deren oorsprong. Zij spruiten voort uit een wensch het Nederlandsche prijzenstelsel en prijsniveau aan te sluiten bij bet Dir'tsdie, dat op vele gebieden hooger is. Deze wensch zal tot een aantal op zichzelf begrensde prijsverhoogingen leiden, welke echter uit geheel andere oorzaken en overwegingen voortvloeien. Deze prijsverhoogingen moeten dus, al missen zij hun invloed in het geheel niet, op een andere wijze worden beschouwd. Omdat het hier bewuste en tevens begrens de verhoogingen betreft, kan van hen geen onbeheerschte inflationistische tendens uit gaan. Wij zouden onzerzijds naar aanleiding van deze bewuste aanpassing aan het Duit sche prijspeil willen opmerken, dat dit er op kan wijzen, dat Berlijn aanstuurt op een zeer nauwe economische eenheid mogelijk een tolunie met ons land. An ders zou een dergelijke afplatting van on ze koopkracht niet wel zijn te verklaren. Van semi officieele zijde te Berlijn wordt gemeld: Betreffende de voortdurende schending van het Zwitsersche rechtsgebied in de lucht door Britsche vliegers, wordt in poli tieke kringen opgemerkt, dat Zwitserland in vroegere gevallen anders gereageerd heeft dan tegenwoordig. Men wijst er hier op, dat de Zwitsersche pers en de Zwitsersche politici vroeger van hun luchtwapen als een instrument ter be scherming van het Zwitsersche luchtruim spraken. Men herinnert zich verder, dat toen bepaalde types jachtvliegtuigen opstegen om vreemde vliegtuigen, die de neutraliteit van Zwitserland geschonden hadden, neer te schieten of tot dalen te dwingen. Thans ech ter constateert de Zwitsersche pers zonder ling genoeg ten aanzien van de Engelsche vluchten, waarom het heden uitsluitend gaat, hoe moeilijk het is des nachts vreem de vliegtuigen te raken of te verhinderen boven Zwitsersch gebied te vliegen. Men ge looft in de genoemde kringen te Berlijn, hierin een wijziging in de opvatting van de Zwitsersche neutraliteit te zien. EEN RECHTZAAK IN DEN SCHUIL- KELDER. Maandag is te Londen de eerste rechtzaak in een schuilkelder gehouden. Rechters, be klaagden, getuigen en advocaten waren genoodzaakt, toen het luchtalarm weer klonk, het proces in den kelder voort te zetten. Hel verdrag van Weenen. - Rijksminister Von Ribbentrop (rechts) jn gezelschap van den Roemeenschen minister van Buitenlandsche Zaken, Manoilescu op weg naar het slot -Belvedere", waar de besprekingen werden gehouden (Foto Weltbild) «Tijdens hun vluchten naar Duitschland zijn de Engelschen door de Duitsche artil lerie, dieb lijkbaar haar posities deels ge wijzigd had, en in vele gevallen het vuur op den vijand niet eens behoefde te openen, misleid. Boven een vliegerskamp te zui den van Berlijn is een luchtgevecht tus- schon Duitsche nachtvliegers en een Bris- tol-Blenheim toestel ontstaan. Door han dige opstelling van de zoeklichten konden de Britsche vliegtuigen in deze streek ge- ruimen tijd in de sti'alenbundels worden vastgehouden. Op deze wijze gelukte het een Duitsche Messerschmitt-machine van groote hoogte uit het duister verrassend op de Blenheim af te komen. Na een ver woede schietpartij slaagde de Brit erin om door lager te gaan vliegen aan het licht van de schijnwerpers te ontkomen en zoo den Duitsche achtervolger te ontvlieden. Bij Maagdenburg is, naar verluidt, een Engelsche machine tegen een versperrings ballon opgevlogen en omlaag gestort. Nadat de Engelsche regeering pas enkele dagen geleden de verboden zone in het Z.O. van het Britsche eiland aanzienlijk uitge breid heeft, zijn thans, naar uit Londen ge meld wordt, ook voor het uiterste noorden bijzondere maatregelen getroffen. Ook de Shetland-eilanden zijn lot militair gebied verklaard. Deze maatregel houdt verband met de opnieuw toegenomen angst van En geland voor een inval, welke, naar men in het hooge noorden van Groot-Brittannië vreest, van de Noorsche kust uit ondernomen zal worden. Om deze reden worden de Shet land-eilanden nog meer versterkt. De bevol king dwingt men, mede te helpen bij het aan leggen der verdedigingswerken. Zelfs oude lieden, vrouwen en kinderen moeten van den vroegen morgen tot het invallen van de duisternis medehelpen. Er hebben zich hier bij reeds meermalen incidenten voorgedaan. Door radiogolven bestuurd. Een onbemand vlietuig zal, volgens de Amerikaansche scheepsradio, als legervlieg tuig voor de V. S. ontworpen worden om vij andelijke steunpunten te kunnen bombar deeren. Lee de Forest, de bekende televisie- en radio-specialist, heeft volgens dit bericht ver klaard, dat legeringenieurs te Dayton (Ohio) thans een proefmodel van dit vliegtuig bou- Oni tcosJ. iWiAaal: door BRUNO TIIOLEN. Nanny ondervond dien avond niets dan teleurstellingen. Haar vriendin Rita, bij wie ze gevraagd was, lag met een lichte keel ontsteking te bed. Nanny had haar brief te laat gekregen, zoodat het gezellige avond je, slechts een kort ziekenbezoek werd. Nu stond Nanny op straat en dacht na. Naar huis wou ze nog niet, omdat ze zich extra mooi had gemaakt. Wacht, ze zou een ken nis kunnen opbellen Wien zou ze geluk kig maken? In een telefooncel belde ze achtereenvolgens, Charles, meneer van Ree- nen en den ingenieur van haar kantoor op, maar het lukte niet, want ze waren geen van drieën te bereiken. Ook een mooi en verwend meisje kan alles wel eens tegen- loopen. Maar naar huis ging ze niet. Bios coop of schouwburg? De schouwburg was dichterbij. Bovendien deden haar voeten een beetje pijn. „Wie mooi wil zijn, moet pijn lijden". Extra hooge hakken zijn niet alles. De eerste acte was niet bijzonder opwin dend. De tweede ook niet. Nanny kreeg dorst. Daarom ging ze in de pauze naar het buffet. Helaas, het buffet was geblok keerd door breede manneschouders. „Wat wilt u hebben?" vroeg een lange jongeman eindelijk. „Limonade", antwoordde Nanny prompt. Een lange arm zwaaide bov.en de schouders en hengelde naar een glas. Even later dronk Nanny het in een paar teugen leeg. „Hoe veel was het?" vroeg ze den jongeman. De galante ridder boog en schudde zijn hoofd. „Onzin!" zei Nanny en opende haar tasch- je. „Ik neem nooit geld van eerf dame aan. Maar als u toch iets wilt geven. Met deze woorden schoof hij Nanny het busje „ver geet de dieren niet", toe. Ook aan deze voorstelling kwam een einde. „Mag ik..." klonk plotseling een stem naast Nanny, „mag ik u een eindje weg brengen?" Zooals de scherpzinnige lezer wel geraden zal hebben, hoorde die stem aan den langen jongeman. Knap was hij volgens Nanny hee- lemaal niet. Haar diverse vrienden waren veel knapper, maar daar ze omringd was door aanbidders had ze nog geen keus kun nen doen. „Dat mag u", zei Nanny, „u mag me zelfs naar huis brengen." „Mooie avond", stelde de heer vast. „De maan schijnt en de sterren schitteren aan den hemel. De nacht is ,vol romantiek. Het zou jammer zijn, juffrouw, om nu al naar huis te gaan. Wat denkt u van een kopje koffie juffrouw? Of niet meneer meneerspotte Nanny. „Meneer Zoo-en-zoo", antwoordde de jon geman duister. „U hoeft niet bang te zijn, ik noodig u noch voor een kopje koffie, noch voor iets anders uit." Verwende Nanny was beleedigd en teleur gesteld. Ze had namelijk het volgende ver wacht: „Zeker, u heeft gelijk. Een kopje kof fie verplicht tot niets en zeker geen vrouw die zoo mooi is als u. Sta mij toe, u te be wijzen, dat niet alle mannen..." En juist van daag... alléén vandaag .was ze grif meege gaan. En de vent was niet knap ook. Ieder ander kon ze om haar vinger winden! Haar voeten deden werkelijk pijn. Voor de schouwburg stonden eenzaam en verlaten, een koets, koetsier en paard. Bij het licht van de maan leek het een plaatje uit groot moeders tijd. „Ik zou eigenlijk best eens in zoo'n rij tuig willen zitten. Vooral bij maneschijn, u niet?" zei Nanny listig. „Ik wil u niet ophouden", antwoordde de jongeman „Ik wil niet". Nanny was zoo verbluft, dat ze zonder tegenspreken op haar pijnlijke voeten verder liep. En zij had nota bene al van alles beleefd. Man nen die haar gesmeekt hadden, hun vrouw te worden; mannen die haar eeuwige lief de en trouw gezworen hadden; mannen die bereid waren geweest al haar werischcn te vervullen. En al deze mannen had Nanny afgewezen. En hier waagde iemand het...! „Ik ben thuis", zei Nanny ijzig. „Dat doet me plezier", antwoordde de jongeman, draaide zich om en liep weg. „U bent de brutaalste vent die er op de wereld rondloopt!" riep Nanny hem met tranen in de oogen na. „Toch niet", zei de jongeman, kwam te rug, nam haar in zijn armen, drukte haar zacht tegen zich aan en kuste haar zoo teeder, dat Nannie over al haar leden beefde. En omdat Nannie altijd haar zin door zette en nooit beefde, zette ze dit keer den weg naar het stadhuis door. In een rijtuig met één paard reden ze bovendien naar hun nieuw tehuis. „Lieveling fluisterde de jonge vrouw „je bent zoo goed en zoo zacht en je ver vult m'n kleinste wcnschen. Waarom was je dien eersten avond dan toch zoo ruw tegen me?" „Omdat", lachte haar man, terwijl hij haar kuste, „omdat ik na die limonacle nog maar twee dubbeltjes in m'n zak had Het opperbevel der Duitsche weermacht deelt mede: Een duikboot onder bevel van den luite, nant ter zee 2e klasse Endrass heeft tijdens een reis in totaal 6 gewapende vijandelijke koopvaardijschepen met een totalen inhoud van 51.507 br. t. tot zinken gebracht, waar onder den reeds gemelden hulpkruiser Dun- vegan Castle. Den 3en September hebben onze vliegtuigformaties opnieuw vliegvelden in Zuid-Engeland aangevallen. Zij bestook ten hangars en terreininstallaties op doel treffende wijze met bommen, hetgeen ver scheidene branden veroorzaakte. Bij de aan vallen op de Britsche eilanden ontwikkel den zich wederom luchtgevechten, die voor onze jagers 'n gunstig verloop hadden. For maties gevechtsvliegtuigen hebben in den nacht bommen geworpen op Britsche ha venwerken en wapenfabrieken, alsmede op vliegvelden. Te Liverpool, Davonmouth, Bristol, Portland, Goole, Rochester en Midd- les borough ontstonden omvangrijke bran den. Het leggen van Tuchtmijnen voor da Britsche havens werd voortgezet. Britsche vliegtuigen zijn in den nacht Duitsch Rijksgebied binnengevlogen en heb ben o.a. getracht, de rijkshoofdstad aan te vallen. Slechts enkele vliegtuigen slaagden erin, tot boven Groot Berlijn te komen. Bom men werden hierbij in 't stadsgedeelte niet geworpen. In de Mark Brandenburg als mede op eenige andere plaatsen in het Rijk vielen enkele bommen, zonder noemens waardige schade aan te richten. De vijand verloor gisteren 62 vliegtuigen, Daarvan werden 46 vliegtuigen in de lucht gevechten overdag en 1 vliegtuig des nachts door het afweergeschut neergeschoten. Vijf tien vliegtuigen werden op den beganen grond vernield. Tien eigen vliegtuigen wor den vermist. Het hoofdkwartier van de Italiaansche weermacht maakt bekend: Normale bedrijvigheid van de verkennings- afdeelingen en van de vooruitgeschreven posten aan alle fronten. De „Daily Telegraph" keert zich' in een scherp artikel tegen het steeds toenemende rondstrooien van geruchten, hetgeen echter naar het blad zelf toegeeft een uitvloei sel is van de „onvoldoende officieele Engel sche berichtenpolitiek". Het artikel bevat voorbeelden van derge- lijke geruchten en brandmerkt o.a. zakenlie* den, die door verspreiding van onware be weringen reclame voor zich zelf maken. Zoo zou de herberg „De Koningseik" verwoest zijn, waarop vele nieuwsgierigen er heen reden, constateerden, dat de ontspanning volkomen onbeschadigd was en er een ver tering maakten. De zaken waren er nog nooit zoo goed gegaan als na het zoogenaam de bombardement. De schrijver meent, dat menige melkwinkel en bakkerij op overeen komstige wijze klanten lokt. De Russische bladen publiceeren een order van den volkscommissaris van oorlog, maar schalk Timosjenko, waarin de jaarlijks ge bruikelijke oproep voor het roode leger, de roode vloot, alsmede voor de grenstroepen en de troepen voor de binnenlandsche bescher ming gedurende den tijd van 15 September tot 10 October bevolenwordt. Opgeroepen worden de volledige lichting 1920, alsmede de recruten van de lichting 1921, die tusschen 1 Januari en 31 Augustus van dat jaar ge boren zijn, voorts de recruten van de lie'}* tingen 1921 en 1922, voor zoover zij een mid delbare school afgeloopen hebben, benevens de recruten van oudere lichtingen, die uit stel gekregen hadden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1940 | | pagina 8