Abonneert II op dit blad
Waarom trekken de vogels 1
alle"1
En hoe vinden ze den weg
steeds geopend
LIKDOORNS
Advertentiën
VAKKLEEDING
Wasscherij S. KROM N.V*
ALKMAAR
Betrekkingen
Te koop
1
fe huur
Te huur
1
fe koop
Diversen
Uit de natuur
Ï3xj~e£<&e&fiAeJUrig,
SCHOEVERS
Boternood
geen nood
bandt's
Smeer Ie vet worst
op 't brood!
fa g. BANDT
Qct¥e'
HIER zit het in!
De BEVA-broek houdt het uit tijdens
het werk en houdt zijn „Zondagsche
uiterlijk" voor na het werk. De hier
naast opgesomde voordeden zijn geen
beweringen, - maar zij worden U
zwart op wit gegarandeerd. De prijs
is méér dan redelijk... en een fiksche
lap reservestof ontvangt U op den
koop toe!
Verkrijgbaar bij de Firma
Mcldei
Helders R.K. Knapenkoor „De Zingende Jantjes"
Helders Meisjeskoor „Irene".
REHOBOTH-BIBLIOTHEEK
worden a.s. Zaterdag heropend.
SPAAR UW LINNENKAST,
steeds
de nieuwste boeken
Leesbibliotheek
P. Spruit
kanaalweg 1 7 5
„EXCELS IOR"-stofzu.ger
besteedt uw lange avonden goed
koopt een boek
Zoo jjulsJL iMAóscfietien
boekhandel p. spruit kanaalweg 175
JUMtteüinderKeldeMcfo'Cowarit
aangeboden
aangeboden
a
angeboden
gevraagd
gevraagd
door J. K. S.
Vraag- en antwoordenspel.
Eén der allereerste vragen, tevens een der
belangrijkste, die in je opkomen, wanneer op
den morgen van een hoogtijdag duizenden vo
gels langs je slaperige hoofd trekken, is wel:
waarom eigenlijk dit alles? Wat zit er achter
heel dit geweldig gebeuren, dit machtig slot
van het herfstspel? Waarom verlaten al deze
vogels hun zomerverblijven, waar ze hun jon
gen-groot hebben zien worden, om een lange
en gevaarvolle reis te ondernemen?
Laat ik een weervraag stellen.
Wat zou er van al deze vogels worden als
ze hun broedterreinen in het Noorden, het
koudste deel van hun verspreidingsgebied,
voor veel vogels binnen den poolcirkel gele
gen, niet verlieten?
Ge antwoordt dan natuurlijk, dat de vogels
de zomergebieden wel verlaten móeten vóór
de winter komt met zijn maandenlangen pool
nacht, sneeuw en ijs. Ze zouden anders van
honger niet van kou! omkomen.
Inderdaad hebben slechts enkele vogels zich
aan weten te passen aan het dén heerschende
poolklimaat. De groote zeekoet weet den
winter door te komen in open water tusschen
de ijsschotsen. En het sneeuwhoen graaft in
de sneeuw lange tunnels om de bladknoppen
en blaadjes te bemachtigen, waarmee het zijn
maal doet.
Voedselschaarschte dus?
Het is dus begrijpelijk, dat de zwaluwen ons
verlaten als hun voedsel schaars wordt. En
ook het vertrek van de sterns is verklaarbaar.
Zij verzamelen hun vischmaaltje immers al
duikend. In den winter is dat bij onstuimig
weer ondoenlijk, zoodat ze de warme kusten
van Afrika wel zoeken móeten.
Maar wat bezielt dan onze kapmeeuwtjes
om in den herfst af te zakken naar de Por-
tugeesche kust, terwijl hun Deensche en Oost-
zeecollega's het hier best blijken te kunnen
uithouden? En daarom zoeken veel van onze
merels, spreeuwen en lijster het zuidelijk als
noordelijker vogels hier den winter wèl door
komen? En wat beweegt de kanoetstrand-
loopers om, van het poolgebied in Alaska,
waar ze de eieren uitbroedden, duizend mij
len Zuiwaarts te trekken, den evenaar te pas-
seeren en tenslotte te gaan overwinteren in
het Zuiden van Patagonië, waar de klimaats-
en levensomstandigheden vrijwel dezelfde zijn
als in het zomerverblijf?
Het is dus maar zeer de vraag of ook wer
kelijk de oorzaak, het waarom, van den vogel
trek te vinden is in die uitwendige omstandig
heden zooals: voedselgebrek, dalende tempe
ratuur en afnemende lichthoeveelheid.
Trouwens, een snuggere lezer zegt al
direct: „Dat is allemaal goed, maar hoe vér-
klaar ik het dan, dat in de lente al die vogels
terugtrekken, terwijl dan van voedselgebrek,
kou en zoo geen sprake is?"
Toch heeft men het vroeger inderdaad ge
zocht in die uitwendige omstandigheden. In
den laatsten tijd is men daarvan teruggeko
men, al is het vrij zeker, dat zij wel invloed
hebben op het tot uiting komen van het trek-
instinct.
Weersomstandigheden.
Dat de weersomstandigheden wel degelijk
van invloed zijn, blijkt ook uit de aankomst
van de bonte kraaien hier. Melden de weer
berichten uit de Oostzeelanden zacht weer,
dan is het bonte kraaienleger, dat in de eer
ste dagen van October hier moet arriveeren,
soms belangrijk over tijd. Niet zoodra valt in
Rusland en O.-Pruisen echter de vorst in, of
het kan niet missen enkele dagen later
vingeren op 'n morgen de voorposten van het
bonte kraaienheir met vastberaden gezichten
over.
Ook de kivitentrek staat vaak duidelijk on
der invloed van 't weer. Bij plotselinge vorst-
invallen gaan zij er in massale aantallen van
door. Het typische verschijnsel van de
„rushes" treedt dan op. Aan die rushes doen
trouwens heel veel vogels mee. Urenlang kan
er dan een ononderbroken stroom van trek
kers langs de kust staan.
Maar als de uitwendige oorzaken het niet
zijn, wat is dan wèl de oorzaak?
De vogel zelf?
Men heeft het gezocht bij den vogel zélf.
Er schijnt iets in den vogel te veranderen,
tweemaal pér jaar. Pas wanneer dit gebeurd
Is, gaat de vogel weg, kén hrj ook pas weg
gaan, óf uit het broedgebied, óf uit het win
terkwartier. Ook het soms zeer late doortrek
ken in het voorjaar van dieren, wier broed
gebieden hoog-noordelijk liggen, waar het ijs
pas laat smelt, zou aldus te verklaren zijn.
De trek zou dus een uiting zijn van een pe
riodiek terugkeerend instinct. Dat zelfs ster
ker kan zijn dan het ouderinstinct, want
waarom laten anders zwaluwen hun late
broedsel in den steek? En ook kooivogels zijn
in den trektijd buitengewoon onrustig.
De vogel zelf heeft dus 'n zekere periodi
citeit. Misschien houdt hiermede verband het
feit, dat de vogels iedere lente opnieuw ge
slachtsrijp worden. De wetenschapsmenschen
spreken van hormonen, stoffen, die door klie
ren van interne secretie afgescheiden worden,
die,hiervoor aansprakelijk zouden zijn. Maar,
al kunnen we dan weer veel verklaren, er blij
ven nog heel veel vragen over, waar nog nie
mand een antwoord op weet en waarvan de
antwoorden misschien wel nooit gevonden
zullen worden.
Tallooze proeven zijn genomen om de raad
selen op te lossen. Sofris kwam men tot eigen
aardige resultaten. Zoo lukte het zelfs om bij
enkele vogels, die in den herfst met behulp
van kunstlicht aan steeds méér licht blootge
steld werden (in plaats van kortende dagen
zooals in de natuur na 21 Juni!) een neiging
op te wekken om te gaan trekken, zooals ze
het in het voorjaar doen!
Maar ondanks al die proeven is men eigen
lijk nog weinig verder gekomen.
De tweede vraag.
Daar is nog die andere moeilijke vraag.
Hoe vinden ze den weg?
Tallooze verschijnselen zijn genoemd als
oorzaken van dit geheimzinnig oriëntatiever
mogen. Het gezicht, de reuk, de zon, hulp
van constante luchtstroomen, een magnetische
zin (waarmee men zelf niet goed weg wist!),
ja, wat werd al niet in dit verband genoemd.
Of zouden de oude vogels, die de gevaar
volle reis al eerder gemaakt hadden, mis
schien als gidsen optreden Maar al is
familietrek bij eendachtigen en ganzen een
feit we zitten dan direct weer in den knoop
met dien koekoek. De oude koekoeken trek
ken het eerst weg; de jonge volgen pas later.
Maar ze vinden den weg. Zou die dan erfelijk
vastgelegd zijn?
Bekend zijn de proeven van prof. Thiene-
mann en dr. Schuz met jonge ooievaars, die
de groote reis naar Afrika voor het eerst
moesten maken. Ze werden een maand te laat
losgelaten van Rositten. Wel het gunstigste
plekje van heel Europa om den trek waar te
nemen, want alle trekkers van N.W. Rusland,
Finland, Estland, Letland en Littauen moe
ten hun weg nemen om den Z.O.-hoek van de
Oostzee. Wat die ooievaars betreft, uit terug
meldingen bleek, dat ze den weg hadden ge
vonden!
Op grond van deze en andere proeven neemt
men dan ook aan,'dat bij eiken vogel een aan
gewezen richtingslijn erfelijk is vastgelegd,
welke rechttoe, rechtaan naar het winter
kwartier gericht is. Voor die ooievaars van
Rositten was dat de Z.O.-richting. Latere
proeven bevestigden dit, want 3000 spreeu
wen, die in W. of Z.W.-richting moesten trek
ken, deden ook zooals van hen verwacht werd.
Men dacht daarbij ook aan het geheimzin
nig instinct van de vogels om te allen tijde
hun nest terug te kunnen vinden.
„Homing"-proeven.
Men nam proeven met sterns op de Tortu-
gas-eilanden. Per schip werden ze Noord
waarts gevoerd, waar ze nooit geweest kon
den zijn, want hun trek is Zuidwaarts gericht.
Door kleuren wist men tot welke sterns de
proef beperkt was. Na een week waren de
meesten weer terug. Hoewel er dieren bij wa
ren, die afstanden van 1267 km en 1368 km
hadden moeten afleggen
De bewoners van de Marshall-eilanden ma
ken van dit zeldzaam instinct der vogels prac-
tisch gebruik. Vertrekken ze naar andere
eilanden dan nemen ze steeds een paar fre
gatvogels mee. Deze „mallemokken" bewijzen
dan vaak onschatbare dienst als briefbestel
lers, vooral indien plotseling stormen opste
ken en de menschen niet tijdig terug kunnen
keeren.
Ook latere proeven hebben bewezen, dat een
dergelijk geografisch geheugen als ten op
zichte van het nest aanwezig is, aanwezig
moet zijn ten opzichte van winter- en zomer-
kwartier. Vooral in Duitschland zijn hierom
trent proeven genomen, met sterns, zwalu
wen, blauwborstjes en spreeuwen. Ook in ons
land zijn dergelijke proeven genomen. En ook
de door prof. Kluijver uit Wageningen onder
narcose naar Groningen gebrachte spreeuwen
vonden alle hun nestkastjes in Wageningen
terug!
We zullen de vogels dus begiftigd moeten
beschouwen met twee, voor ons onbegrijpe
lijke, zinnen: oriëntatievermogen en geogra-
fischen zin.
Veel blijft speculatief, veel blijft onbegrij
pelijk.
Met des te meer verbazing en bewondering
staan we op de hoogtijdagen te kijken naar
al die vogels, die de Zuid ingaan, in massale
benden en horden. Een schouwspel, dat des te
meer boeit naarmate we dieper doordringen
tot de raadsels ervan.
7 dagen Rotterdam, door Ds. G. v. Veld
huizen. Uitgave G. F. Callenbach, Nijkerk.
Prijs geb. 2.50.
Wie meent in dit boek een brok oorlogs
sensatie van den eersten rang te vinden komt
bedrogen uit. Ds. v. Veldhuizen, Ned. Herv.
Predikant, te Rotterdam, maakte de oorlogs
dagen in zijn stad mee en beleefde het bombar
dement van 14 Mei. Aangrijpend suggestief
wordt deze ervaring beschreven, maar dat
vormt slechts een passage in dit boek, dat de
christelijke levenshouding teekent, in de be
wogen dagen' van onzen tijd. In veel „vreezen
en beven" werden deze dagen door den predi
kant en zijn gezin beleefd, maar telkens sterkt
hij zich weer in zijn God en smaakt dan de
wonderbare vertroosting van Zijn gemeen
schap, zoodat hij temidden van het gevaar
sterk en rustig is.
Het is een volkomen eerlijk boek. Het geeft
tenslotte niet anders dan de subjectieve be
leving van alle schokkende gebeurtenissen,
doch het is door zijn eerlijkheid een troost voor
iederen christen, die zich ook dikwijls geen
raad weet met zijn reactie op dingen, die hij
rustig en kalm onder de oogen zou moeten
zien, in de wetenschap dat zijn leven in Gods
hand is en er geen haar van zijn hoofd ge
krenkt zal worden zonder den wil van zijn
Hemelschen Vader.
Ds. v. Veldhuizen geeft onopzettelijk een
interessanten blik in het veel omvattende werk
van den grooten stadspredikant. Wat een zor
gen en beslommeringen, wat een teleurstellin
gen en een zegeningen.
7 dagen Rotterdam is een levend boek ge
worden. Het is zeer vlot geschreven en het is
waard dat het in breeden kring gelezen wordt,
ook om zijn positief geluid, dat het doet hooren.
VOLG NU
schriftelijke lessen
SteDo Typen Talen
Boekh. Vestigingswet, enz.
v. Baerlestraat 1, Amsterdam
Prosp. en proefles gratis
Gevraagd:
Vrouweljjk Kantoorbediende.
Brieven onder No. 339, aan het
Bureau van dit blad.
Tot onze diepe droefheid
overleed nog vrjj onver
wachts onze lieve zorgzame
Vrouw, Moeder, Behuwd-
en Grootmoeder
Wilhelmina Kruidenier,
Echtgenoote van
K. F. Kokelaar,
in den ouderdom van 61
jaar.
Den Helder, 10 Oct. 1940.
Middenweg 195.
Uit aller naam:
K. F. KOKELAAR.
De ter-aarde-bestelling zal
plaats hebben Maandag 14
October n.m. 2 uur vanuit
het sterfhuis Middenweg
195 op de Algem. Begraaf
plaats te Huisduinen.
Geen bezoek.
Geen bloemen.
Heden overleed tot onze
groote droefheid, na een
korte ongesteldheid, onze
geliefde Vrouw, Moeder,
Behuwd- en Grootmoeder,
ENGELBERTHA VAN
HOEK—VAN LEEUWEN,
in den ouderdom van 64
jaar.
Uit aller naam:
P. J. VAN HOEK.
Den Helder, 9 Oct. 1940.
Hector Treubstraat 91.
De ter-aarde-bestelling zal
plaats hebben Zaterdag 12
October 12 uur, vanuit het
sterfhuis op de Algemeene
Begraafplaats te Huisdui-
10 ct. per ons
Breewaterstraat 18
KONIJ
Ik verkoop niet alleen
KACHELHOUT,
doch ook springlevende
KONIJNENBOUT.
De warmte van mijn hout
Zet de kolenzorg op zij
En een heerlijk stukje bout
Smaakt er eenig bij.
KORTMAN, Brakkeveldweg 176.
O De stof is: sterke „Mammoet
Buskin"
O Zakken en bandvoering uit
Hercu less-drill
Onafscheurbare metalen patent-
knoopen
Achternaad met dubbelgestikte
versterkings-strip
Q Twee maal versterkt kruis
QStootband oon den broekzoom
Q Speciaal afgetrensde zakken
/Tk Dubbele kettingsteek voor alle
belangrijke noden
BEVA^S
DRIE DUBBEL STERK
Dirigent: HENK HOOGERVORST.
Zaterdag 12 October van 5.00 6.00 uur REPETITIE
in het gebouw Stakman Bossestraat.
REPETITIE in het Militair Tehuis, Spoorstr.
De beide afdeelingen der
afd. I(Rehobothkerk, Ooievaarstraat)
afd. II: (Cbr School, Koningstraat)
De uitleeoing heeft voortaan plaats van 2 tot 3 uur n m-
Telefoon 4041 (3 lijnen)
Mevrouw,
Laat Uw waschgoederen DAAR behandelen
waar U zeker weet dat zij onder wetenschap
pelijk toezicht staan, waardoor minimum slijtage
is gewaarborgd.
Onze bedrijven staan onder controle van onzen
Scheikundig Ingenieur Dr. Ir. H. J. de Wijs.
Onze prijzen zijn nog dezelfde als op 1 Januari '40.
Winkelt Keizerstraat 31, Telefoon 473.
Ook Uw likdoorns en eelt ver
dwijnen onfeilbaar zeker door de
onweerstaanbare werking van
Gedé-zaif. Per doos 45 cent bij
Apothekers en Drogisten.
Voor een
naar Het Stofzuigerhuis en Reparatie-lnr.
Sluisdijkstr 84 (hoek Goversstraat) en
Sanderse, v. Galenstraat 117.
Hooge inruilkortingI Zeer lage bet.condities!
5.90
ƒ4.50
uit de
4.5o
OBBINK, De tuin der Goden
een verzameling mythen met platen van Pieck.
V. AMMERS—KÜLLER, Elzelina
een biografische romein v. e. merkwaardige vrouw
18e eeuw.
HERMAN DE MAN, Geiten
't le deel van zijn cyclus: „Menschen en hun Beesten".
V. UDEN, Ivoren Parade 4.90
de roman van een tandarts in Brabant.
BECK, Wijsheid uit het Oosten 5.90
JAN VRIENDS, Dier en plant goedk. uitg. 1.90
KEES HANA, Van zee tot meer 2.50
Gevraagd een bekwame
KLEERMAKER.
Adres: Bureau van dit blad.
Te koop z. g. a. n.
TIGERKACHEL
m. beun en pijp 12.50.
Adres: Spechtstraat 24.
Te koop:
Eigen gehaakte SPREI.
Wm. Beukelsz.str. 22.
Te koop:
EEN BESTE FIETS,
geheel compleet.
Adres: Hoogstraat 50.
Te huur BOVENHUIS voor
klein gezin, op mooien stand.
Brieven onder No. 338, aan het
Bureau van dit blad.
Te koop aangeboden een prima
FORNUIS.
Na zes uur.
Adres: Goversstraat 47.
Te koop:
OLG A-HAARDKACHEL
z. g. a. n.
Adres: Fazantenstraat 38.
NETTE WONING te huur ge
vraagd, ƒ3.tot 4.geen
Oude H. en geen dwarsstraat.
Adres: Goversstraat 62.
Te koop een beste
BAKKERSBAKFIETS.
Te bevr. na 6 uur bij A. J»
KLEIN, Ambonstraat 86.
Te koop aangeboden best
RADIOTOESTEL
(Telefunken).
Adres: Boerhaavestraat 55.
Te koop gevraagd een Zeil
van een Haringvlet. Opgave
prijs, enz. N. SCHOT, Spoor
straat A 33, Oudkarspel.
Gevraagd:
COUBERT COSTUUM
(maat 46) liefst donker.
Adres: Bureau van dit blad.
VERLOREN 5 Oct. Dames
horloge in mica hoefijzertje.
Teg. bel, ter. te bezorgen t>«
JACOBS, Molenstraat 48.
