Brabantsche
Brief
't HOEKJE
OUDERS
—van
XoS tiaait!
De
Radioprogramma
VOOR DE
nUTTERTJËSC
Amico,
Ulvenhout, 2 Januari 1941.
Den echo van den bronzen dreun der klok
ken. die de Vredesboodschap van den Hemel
luidde deur 't Ouwejaar, den bronzen echo
drong binnen in 't derde Oorlogsjaar, in 't
Nuuwe jaar van Eén-en-Veertig.
En ais ik dat zoo zeg, dan weet ik wel, dat
ook verlejen Jaar den klokkendreun van Kerst,
den plechtlgen roep van Vrede, over de grens
van 1940 nagalmde, maar tóch
Ik haak me geeren vast aan 't gedacht dat
den Goeien Wil van duuzenden „herders", die
biddend opgongen deur den Advent, die éenen
pelgrimage was naar 't Kribbeke van den
kleinen Christus, ook gevonden heeft in den
heiligen Stal, 't Kindeke van den Vrede.
Dat de duuzendvoudige verzuchting om
Vrede den Hemel is binnengedragen op den
klokkengalm, die ruischte langs de sterren van
den H. Nacht.
Dat deuzen roep van klokken- en zlelenstem-
men is gehoord in den Hemel. Dat deuzen
amarteroejj vérhoord meuge worden in 't ko
mende Jaar.
Da's mijnen eenlgen, da's mijnen lnnlgen
wensch, die m'n hart barsten doet op deuzen
dag van Nieuwjaar: Vrede! Vrede veur de
rampzalige Weareld.die gin onderdak meer
biedt, aan mensch noch dier.
Veur 't Goddelijk Kind 'nen pooveren stal:
veur den eenen mensch 'n huis, dat beeft op z'n
fundamenten; veur den anderen mensch 'nen
rookenden puinhoop; veur den soldaat 'n „pla
fond" van zwevend moordtuig, dat is 't „on
derdak" dat de Weareld nog biedt aan 'n
menschdom, dat Jong vergrijst, wijl 't dag aan
nacht leven mot mee den dood veur oogen.
Ja, ik haak me geren vast aan 't gedacht,
dat den Goeien Wil van alle die duuzenden
arme herders, die optrokken naar de Ster van
Bethlehem, gevonden hebben 'n heilig, 'n vurig
verlangen naar den Vrede. Want daarvan
mot 't komen. Zoo goed als de rampzaligheid
van oorlogen over de weareld gekomen is uit
den Onvrede in 't Menschdom. Onvrede mee
God, Onvrede mee den Evennaaste.
Wie 't anders ziet, wie aan diën Onvrede
aan die eigenliefde, aan dieën haat, die jaren
tierde, 'nen anderen naam wenscht te geven,
den naam van 'n Land, den naam van 'nen
Staatsman, die is nog evenwjjd van den
Vrede, als in Augustus 1939.
Aan deuzen ramp, aan deuze ellende hebben
wij allemaal schuld. Stuk veur stuk hebben we
Jarenlank aangedragen de blokken en den pek
veur den brandstapel, .waarop de Weareld nou
handenwringend te lijden staat in noemeloozen
pijn.
Ja, we dochten brandblokken aan te
slèèpen onder de voeten van onzen evennaaste,
die onzen... vijand was. Maar we sleepten ze
aan veur ons eigen, we waren onze eigen
vijanden; en we branden onze eigen handen, 'n
„Samenleving" zonder Naastenliefde is éenen
brandstapel, waarop we allen vergaan; waarop
de Weareld kronkelt van pijn.
Zoo vergrijst 'n heel Menschdom, dat dag
aan nacht leven mot mee den dood veur oogen.
Daarom is mijnen eenigen, mijnen iruilgen
wensch, die m'n hart barsten doet op deuzen
dag van Nuuwjaar: Vrede!
Vrede veur de Menschen van Goeien Wille,
die na 'nen donkeren, moeizamen Advent ge
vonden hebben den kleinen Christus in den
witte Stal. Dan zal den echo van den bronzen
klokkendreun, die de Vredesboodschap van den
Hemel luidde deur 't Ouwejaar, dan zal dieën
echo, binnengedrongen in 't Nuuwe... oorlogs
jaar van Eén-en-Veertig, misschien nie louter
symbool zijn!
Nie louter 'n schoon gedacht, waaraan 'nen
mensch zich geren vastklampt.
Maar dan zal dieën verstorven echo kunnen
zijn den aanvang van 'n nuuw lied, 'n Vredes
lied, uitgejubeld deur 'n ontroerd menschdom,
dat veur 'n eerst weer tranen storten zal
van... Geluk!
Zoo, amico, wensch ik Jou, wensch ik al oew
lezers en lezeressen, uit den grond van m'n
hart, 'n Zalig Nuuwjaar! Vrede!
't Was efkes veur Ouwejaar, dat Trui, 'n
bietje betuttert.aan me vroeg: „wat zullen we
doen, Dré? Mee... eh... mee den Ouwejaar...?"
„Vieren, wijf! Ons Eekerske, de kleine Trui
Hanneke en heuren van Dalen..,, ze zullen
toch allemaal rekenen op... op, nouja..., op 'n
avondje.
Trui keek langs me, 't raam uit. Dan liepen
heur oogen vol.
„Voelt ge 'r niks veur, Trui?"
„Gin van ons kinders kan komen en..." Toen
beefde haren mond. Ze draaide den kop om, 'k
zag 'r witte huismutske snukken. „En da's nog
nooit gebeurd", simde ze.
Ik had daaraan genogt, jonk! Want ik weet,
hoe ze 'n heel jaar leeft en werkt óp 't ge
dacht, van 'n ouwejaar heel heur krooi weer
by malkaar te hebben. En als ik daarsjuust zoo
schreef: „wy allen hebben schuld aan deuzen
ramp",dan mot ik toch zeker éen uitzondering
maken, veur m'n snikkende wijf, dat oud ge
worden en krom gewerkt is veur de kinders,
veur my, veur ons bedrijf. Die nooit, één mi
nuut veur haar eigen -hee geleefd, wier geluk
slechts was: 't geluk van anderen!
Ja, ik had daaraan genogt, jonk, als ik de
gebogen schouwers en 't pijpmutske van m'n
gouwen wijf, daar schokken zag van chagrijn.
„Truike..., eh... laten wij dankbaar zijn, dat
ons dit veur 't eerst pas overkomt. En hopen
op... op volgend jaar. De kinders kunnen 't
toch ook nie verhelpen, ee?"
Fel keerde ze zich om. „Tuurltjk nie! Die
touwen geren genogt..." Weer kost ze nie
wijer geraken. Daarom mokte ik haren zin
af, op mijn manier: „die zouwen geren genogt
by Moeders pappot zijn en d'r eigen daar aan
volschransen. Maar houde gij nou oew gemak
'na Truike! Ge zij zoo jonk nie meer...! Ouwe
van me!'
„Daarom sjuust! Elk jaar kan..."
„Woude me alleen laten, Toeteloerls Ik
stap nog nie uit, horre!"
Toen begost ze te lachen, 'k Nam heuren
ouwen kop in m'n handen en... de rest gaat oe
gin bliksem aan. En als ge 't geren weet: adres
Dré III, die sjuust binnenkwam!
„Snotneus!" -i- schold Trui.
,,'k Zal 't aan ginmensch vertellen", spotte
den tlep: „maar ik zie nou wel, Trui, dat ge
'r niks van meent, als ge mijnen Opa wel 'ns
ultvetert!"
,,'t Is tóóch...", klaagde Trui.
Ik- droogde Trui's tranen van m(jn gezicht
en gaf den ekkeren bandiet 'nen schup.
Zóó besloten we, er dan toch maar „iets"
van te maken, op Ouwejaarsavond.
We hebben 't kalmkes gedaan. Ge verstaat.
Hanneke..., ze mot ontzien worden. Den
Eeker...,'t manneke is van pampier! De
tyen,... ze zijn van staal. Zoo hard.
Maar als alle Jaren: den huis was lekker
werm, 't plattebuiske stond mee 'nen vuur-
rooien pot. 't Stalleke stond te gloren in over
vloedig kèèrsenlicht. En Trui, eerst 'n bietje
stil wel, schonk, snee af, deelde rond, hield
't een en ander werm boven op de kachel, Trui
gunde 'r eigen toch weer ginnen rust. Ze ver
troetelde den Eeker, vertroetelde Hanneke,
„bakkeleide" mee Dré III, vertroetelde 't
Kerststalleke mee de versche kèèrskes tel
kens, Trui was in de weer als alty. Hanneae
en van Dalen had ik gehaald, mee de sjees,
midden uit 't bosch. 'k Moest ze thuisbrengen
nog, na twaalven.
„En hoe stelt guilie 't, in 't Boschhuis?"
vroeg ik onderweuge.
Hanneke pakte in den donker m'n hand.
„Dré, ik... ik ben er gelukkig", zee ze schor.
„Na dat gezegde van 't Eekertje weet ik
zeker, dat Vader volgend jaar weer by me is.
Oh, Dré, als ik den Vic toch weer 'ns zie wer
ken, in 't groote atelier.Dén...!" wyer kost
ze nie komen. „Eerst komt den kleinen Vic,
Hanneke!" zoo monterde ik heur op: „God,
wat zal dat 'n fuif zyn, meid!"
„Weet je wat Ik hoop, Dré?"
„Nou?"
„Dat ie net zoo'n kerel wordt, als jouw Dré
III!"
„Daar weet ik 'n kunstje op, Han!"
Ze kneep in m'n hand.
„Ge komt hier veur vast wonen! Dré III is
hier gaan komen mee z'n drie maanden, mee
z'n vierde jaar ree ie pèèrd! Hy kreeg er
kromme beentjes van...!"
't Was efkes stil. De sjees schudde gezellig
deur den donkeren ouwejaar, over den ongeiy-
ken boschbojem.
„En gy, van Dalen, kunde gy hier wennen?"
„Je weet Dré, ik ben 'n ouwe zeeman...!
Ik vind 't bosch fyn, maar al die boomen
staan me in den weg!"
Schaterend kwamen we uit de dreef op den
steenweg. En hard bolderde de sjees nou over
de keien; ik*kost hier meer vaart nemen! Ja,
dieën van Dalen is 'nen goeien! 'Nen droog
komiek zoo'n bietje, die veul houdt van z'n
Hanneke al begrept ie veul dingskes nie in
haar! Dat begrip zou den ouwen Vic 'r 'ns in
motten... bulderen, ge wit!
Den Eeker zat in z'n witte kussels. Had
moeite wakker te biyven. Sluimerde telkens
weg, schrok dan weer wakker als Dré III mee
een van de twee Truien overhoop lag. Da's
telkens! 't Gevolg is dan ook, dat die twee
één party gevurmd hebben. En malkaar b(j-
staan teugen kleinzeun-broer, „die fent fan
beton", volgens Truike!
Dan mot ge den Eeker zien genieten! Oud
en wys, sjuust ons pastoorke, zit te daar in
malkaar gekend, mee alty lachend' oogskes.
Net 'n gebogen, deur 't Wintertij vergeten
blomke, dat z'n hartje dapper openzet naar
't bietje zon, dat nou en dan over 'nen sneeuw-
wofk komt gestopt. En dan heel den hemel
én... 't blomke betoovert mee 'nen lach van
engelen.
„Zeg, Dré III", zee van Dalen op 'nen oogen-
blik: ,,jy vecht steeds met je grootje en ji
zus...!"
„Ik lust jou ook wel, zeerop-op-'t-droge",
snapte m'n baaske astrant.
„Tuttuttut", siste Trui daiyk: ,,'n bietje min
der is nóg genogt, manneke!"
„Meneer van Dalen, leg 'm 'ns over den
knie?" smeekte de kleine Trui: „dan heb
ik een goed nieuwjaar!"
Onmiddellyk wou van Dalen opstaan. Hoe
is dat, amico...?
Van Dalen, amper dertig „pas", de kleine
Trui, beeldschoon helleveegske, zestienall",
hoe zynwy, kerels??
Maar Dré III /as al present, lee z'nen
eikenhouten klavier op van Dalen's haarschei
en zette 'r schoor tusschen 't „eikenhout" en
den stoelzitting. Ik verassureer oe, dat van
Dalen er nie tusschen uit kwam!
Den Eeker kraaide! Van Dalen bloosde. Ik
genoot. Hanneke lachte verwonderd. Trui
zee „tuttut, nouwistuit" en de kleine Trui
snapte: „Khunst! Omdaje niet durf! Beton...?
Pfoe! Zagemeel!"
Daarmee was van Dalen ook weer Content
en Hanneke zee toen: „hèja, man! Onze
kleine Vic moet ook zoo worden?" Ze bedoel-
dfe: als Dré in. sian Dalen do^ht: als hum.
'k Heb me bedooid. En den Eeker Dat
vlugge keareltje! Hy stampte z'n deken weg
van de leut. Truike moest 'm besprenkelen
mee den eaudecologne. ,,'k Zou ziek worren
van plazier", zuchtte-n-ie toen.
Too vloog den avond om. 'n Sigorke 'n
smeuig hapke frèèt, wat leut. wat goeie ge
zindheid onder malkaar, mee de kustelyke
pikanterie van de twee geslachten, 't zout
van 't samenzyn!
Och, 't leven is 'n schoon ding. Zie maar
in den Eeker z'n lachend' oogskes, die zoo wijs
glanzen tusschen de sproeten, als twee made-
liefkes tusschen 't gras.
Even veur twaalf wierd 't stiller. De plech
tige spanning van de jaarwisseling. Trui dee
nog 'ns vol, by 't gezelschap.
Daar schuurde den ketting van de stèèrt-
klok deur 't uurwerk. Ieder keek recht voor
uit. Den eersten slag. Ik naar m'n Truin! Ik
hoorde stoelen wegschuiven, voetengeschuur
over de plavuizen, de kerkklok heur leste
twaalf slagen van Negentienveertig over 't
durp gonzen!
...„Truike..., ge wit 'r alles van..." Ik voel-
deden keersengloei van 't stalleke in m'n
oogen als 'nen gouwen mist. „Ge bleft neg
lank by me, horre! Ik kan oe nog moeilijker
missen, dan veertig jaar gelejen...!"
Trui zee niks. Keek me aan. Twee tranen
van heur rolden over m'n vest.
Dan: „ik wéét 't, Dré, 't is..."
„Nou?"
„Mee my nèt zoo!" En verlegen veegde ze r
gezicht droog aan m'nen arm.
Dan nog: „jammer ee, van ons kinders...!"
Daar stond m'nen Compagnon achter me.
„Opa!" fier stak ie z'nen knuist uit: ..veul
heil en zegen, ook veur óns bedrijf, enne..."
Dréke?"
„Enne, toe schei er van 't jaar nou uit, ge
hebt al zooveul gewerkt. Ik zal 't doen wijei'3,
anders wordt ge gin honderd jaar, opa en...
z'n lippen beefden efkens: „en... en ik heb oe
zoo geren by me!"
Geroerd zag ik m'n baaske aan.
„Ik kén 't opa!"
„Wéét ik, kearel!"
Dat was nog 'ns 'nen nuuwjaar, amico.
M'n baaske, dat daar stond mee 't geschenk
van 'n pensioen zoo groot als m'nsalaris
Maare... afijn!
„Hanneke, meske, zalig Nuuwjaar mee
twéé... Victors!"
„Oh, Dré. als dét..." Toen kuste ze me, aan
allébei de kanten, ïyk ze vreoger schreef uit
Amerika. Dan zag ze nog 'ns naar 't stalleke,
gong dan naar den Eeker. Wat die twee ge
smoesd hebben, ik weet 't nie maar Hanneke
simde en den Èeker lachte!
Ja, de mensehen hebben malkaar heel wat
te wenschen, van 't jaar, amico!
Onwillekeurig gongen m'n gedachten naar
de mannen, die deuzen moment hunnen Nieuw
jaar „vierden" op wacht aan de we^reldgroote
fronten.
Die mee 't oog naar den sterrenhemel, mee
den knuist aan 't afweergeschut, mee 'n ge
dacht aan huis, wijd weg, 'nen snik, verbeten
en mompelden: „God, spaar ze!"
„Neeë, 't is niet louter 'n schoon gedacht,
waaraan den mensch zich geren vastklampt.
't Is één groeiend verlangen: Vrede
Den lesten klokkeslag van 't jaar dreunde
binnen in 't nuuwe jaar, mee deuzen smarte-
wensch in ieders hart.
Moge dieën gestorven klokkenngalm den
aanvang zyn van 'n nuuw lied 'n Vredeslied,
uitgejubeld deur 'n ontroerd Menschdom dat
veur 't eerst weer 'n traan storten zal, van...
Geluk!
Veul groeten van Trui, Dré m. den Eeker
en als alty gin horke minder van oewen ta.v.
DRE.
ALLES VLOEIT.
Alles vloeit, alles in ons Leven verandert
iederen dag, alles in ons zoowel als alles
om ons. Wy geven ons daarvan weinig reken
schap, omdat het meestal zoo geleidelijk
gaat.
Denkt U maar eens aan een stad, waarin
U tien of vyftien jaar gewoond heeft; waar
schijnlijk is er veel veranderd in die jaren,
maar het valt U niet meer op, omdat U die
veranderingen geleidelijk heeft zien plaats
grijpen.
Maar iemand, die de stad jaren geleden
goed gekend heeft en nu na lange afwezig-
h-id voor het eerst weer komt, zal wel de
gelijk getroffen worden door die veranderin
gen. Een en ander, dat hy zich herinnert, is
verdwenen, en er zyn gebouwen vërrezen, die\
hy nooit gekend heeft. De stad is hem in ze
keren zin vreemd geworden.
Alles is aan verandering onderhevig, *-
levende wezens ook. Een mensch heeft eiken
dag ervaringen, belangrijke en onbelang
rijke blijde en treurige, en in den loop van
zyn leven krygt hy het stempel, niet zoo
zeer van die ervaringen als van de wyze
waarop hy daarop gereageerd heeft.
Sommigen worden b.v. hard en bitter door
verdriet, anderen verzacht het en maakt het
ruimer van opvatting.
Kan een mensch in den grond veranderen?
Dat is een moeilijke vraag, waarover lang
niet alle psychologen het eens zijn. Ons ant
woord erop luidt: „in zekeren zin". En .wij
zouden liever zeggen:
„Een karakter kan zich wyzigen" dan:
„Een karakter kan veranderen". Een in stér
ke mate aangeboren karaktertrek kan men,
door ernaar te streven,- minder uitgesproken
maken. Er zal altjjd iet» van overblijven. Om
gekeerd kan men een in geringe mate aan
wezige karaktertrek ontwikkelen, maar niet
een waarvan zelfs geen spoor in de oorspron
kelijke persoonlijkheid aanwezig is. En derge
lijke „wijzigingen" bedoelen wij eigenlijk,
wanneer ^wij zeggen dat emand in zyn voor
deel of in* zijn nadeel veranderd is.
Elke verandering is geen verbetering. Neen.
elke verandering kan een verbetering zijn. En
wij dienen, rechtvaardigheidshalve al in ons
eigen b.elang, een verandering te onderzoeken
vóórdat wy haar afwijzen. Er zyn veel mten-
schen, die zich te eenzijdig vastklampen aan
het oude, die a priori niet willen erkennen
dat een verandering een verbetering zou kun
nen zyn.
Onder het motto: „Het is altyd zoo gegaan,
waarom kan het verder ook niet zoo door
gaan?" wijzen ze elke veranderin. by voor
baat van de hana. Als iedereen zoo gedacht
had, zouden we heden ten dage geen radio,
geen telefoon, geen elec^risch licht enz. heb
ben.
Daarom: het is zaak een verandering nóch
te veroordeelen, qóch toe te Juichen, voordat
U haar met ernstige aandacht op de proef
heeft gesteld.
Anders loopt U kans ouderwetsch en be
krompen te worden en Uzelf door eigen
schuld af te sluiten van moderne gemakken
en genoegens, waar anderen, die onbevooroor
deeld een proef namen, wel van profiteeren.
Alles vloeit, alles verandert. een enkele
maal plotseling en onverw"-ht, meestal voor-
be eid en geleidelyk. Da* is eenmaal het leven
En wie met het leven geen gelijken tred houdt
en opzettelyk voortgaat op oude in onbruik
geraakte paden, die doet zichzelf noqdeloos
tekort.
Dr. JOS DE COCK.
ZONDAG 5 JANARI 1941.
Hilversum I, 415 m.
Nederlandsch Programma. 8.00 KKO. 1.W
—10.15 AVRO.
8.00 Wy beginnen den dag.
8.15 Gramofoonmuziek.
8.30 Nieuwsberichten ANP.
8.45 Gramofoonmuziek.
9.30 KRO-Kamerorkest (opn.).
10.00 Gramofoonmuziek.
10.45 Hoogmis.
12.00 Zuid-Afrikaensche gedichten.
12.15 „Die Gelre 8angers".
12.30 Pianovoordracht (opn.).
12.45 Nieuws- en economische berichten ANP.
1.00 AVRO-Musette-ensemble.
1.30 Orgelspel.
I.45 Nederlandsch Verbond voor Sibbekunde:
Wie en wat waren onze voorouders?
2.00 Gramofoonmuziek.
2.15 Vroolyk Zondagmiddagprogramma.
3.30 Uit Berly'n: 55e Verzoekconcert voor de
Duitsche Weermacht.
6.00 Omroeporkest, dubbelmannenkwartet en
soliste.
6.45 Actueele reportage of gramofoonmuziek.
7.00 Gramofoonmuziek.
•7.30 Berichten (Engelsch).
7.45 Gramofoonmuziek.
8.00 Nieuwsberichten ANP.
8.15 Gramofoonmuziek.
8.30 Berichten (Engelsch).
8.45 Omroeporkest in solist.
9.35 Kerstprijsvraag (herhaling).
9.55 Gramofoonmuziek.
10.0010.15 Nieuwsberichten ANP, sluiting.
Hilversum II, SOI m.
t' 00 NCRV. 8.45 VPRO. 9.45 NCRV. 1.00
KKO. 4.00 NCRV. 5.157.15 KRO.
8.00 Gewijde muziek (opn.).
8.30 Nieuwsberichten ANP.
8.45 Studie Vroegdienst.
9.45 Orgelconcert (opn.)
10.05 Gramofoonmuziek.
II.20 NCRV-Klein Koor en -Orkest, m.m.v. so
listen (opn.).
12.05 Zang met orgelbegeleiding.
12.25 Cyclus „Kent Gy Uw Bijbel?" (opn.)
11.45 Nieuws- en economische berichten ANP.
1.00 „Die Gelre Sangers".
1.10 Gram» onmuziek.
1.30 Middenstandspraatje.
1.45 Gramofoonmuziek.
2.00 KRO-Kamerokest, de Meesterzangers en
solist.
2.30 Stedelijk orkest van Maastricht en solist.
4.00 Ned. Herv. Kerkdienst.
5.15 Wekelyksche gedachtenwisseling ANP.
5.30 KRO-Melodisten 'en Rococo-octet.
6.45 Actueele reportage of gramofoonmuziek.
7.00—7.15 Gramofoonmuziek.
MAANDAG 6 JANARI 1941.
Hilversum I, 415 m.
Nederlandsch Programma. VARA.
8.00 Gramofoonmuziek.
8.28 VA RA-Almanak.
8.30 Nieuwsberichten ANP, gramofoonmuziek
10.r" VPRO: Morgenwyding.
10.20 Declamatie.
10.40 Viool en piano.
11.10 Declamatie.
11.30 Orgelspel. V
12.00 Esmeralda en solisten (In de pauze:
V AR A-Almanak
12.45 Nieuws- en economische berichten
I.00 VARA-tr' est.
2.00 Voor de vrouwen.
3.00 Sweelinck-1' ïrtet.
3.45 Gramofoonmuziek.
4.00 Gramofoonmuziek met toelichting.
4.30 Gramofoonmuziek.
4.45 Voor de -e»en.
5.15 Nieuws-, economische- en beursberichten
ANP. l
5.30 Orgelspel en cello-soli.
6.00 Friesch halfuurtje.
6.30 Esmei \lda en solist
6.45 Actueele reportage of gramofoonmuziek.
7.00 Economische vragen van den dag (ANP).
7.15 Esmeralda en solist.
7.30 Berichten (Engelsch).
7.45 Gramofoonmuziek.
7.55 VARA-Almanak.
8.00 Nieuwsberichten ANP.
8.15 Gramofoonmuziek.
8.30 Berichten (Engelsch).
8.45 VARA-orkest.
9.30 Radioto neel.
10.0010.15 Nieuwsberichten ANP, sluiting.
Hilversum n, 801 m.
NCRV.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.15 Gewijde muziek (opn.).
8.30 Nieuwsberichten ANP.
8.40 Gramofoonmuziek.
10.10 Koor- en solozang (opn.).
10.30 Morgendienst.
II.00 Pianovoordracht en gramofoonmuziek.
11.40 Gramofoonmuziek.
12.00 Berichten.
12.15 Reportage of muziek.
12.45 Nieuws- en economische berichten ANP.
1.00 Celesta-ensemble en gramofoonmuziek.
2.00 Gramofoonmuziek.
2.15 Piano, viool, cello en gramofoonmuziek.
3.25 Gramofoonmuziek.
3.45 Bijbellezing.
4.15 Gramofoonmuziek.
4.30 Voor de kinderen.
5.00 VPRO: Cyclus „Het gezin in onzen tijd".
5.15 Ni-uws-, economische- en beursberichten
ANP.
5.30 Berichten.
5.35 Orgelconcert.
6.10 Utrechts otedelijk orkest (opn.).
6.25 Gramofoonmuziek.
6.45 Actueele reportage of gramofoonmuziek.
7.007.15 Friesch praatje (ANP), sluiting.
HET KIND IN DE PUBERTEITSJAREN.
n.
De bioloog beschouwt de periode, waarin
een mensch geslachtr ,k wordt, d.w.z. in staat
zich voort te planten, als puburtiteit.
.Tegelijkertijd komt in deze periode ook de
lichaamsgroei tot een afsluiting. Wanneer
begint deze periode?
Hieromtrent zijn talrijke onderzoekingen
verricht. De oorzaken voor het eerder of later
geslachtsrijken zijn nog geenszins vastgesteld.
Uitgebreide onderzoekingen, in Amerika ver
richt, noemen voor jongens den gemiddelden
leeftijd van 14 en voor meisjes dien van 13
jaar. Men heeft geprobeerd na te gaan in hoe
verre ras, klimaat, levenswijze, etc. van in
vloed zyn, maar-uit de verschillende gegeven,
welke men verkreeg, kan helaas niets met
zekerheid afgelezen worden. Wel heeft men
ontdekt, dat bij een vervroeging van de rij
ping ook een vervroegde afsluiting van de
groeiperiode valt vast te stellen. Een belang-
ryke kwestie voor de geleerden is wel, of deze
vervroeging zijn oorzaak vindt in de toene
mende mate van sportbeoefening, waardoor
het lichaam meer aan de zon wordt blootge
steld, ofwel het gevolg is van psycholo
gische factoren.
Men zal my vragen, wat de ouders aan het
bovenstaande hebben voor de practische op
voeding hunner kinderen boven den leeftijd
van twaaf, dertien of veertien jaar. Laat ik
terstond opmeiken, dat het juist de verschil
lende verschijnselen zyn, welke in deze pe-
r de aan den dag treden, die ons zoo dikwijls
het doen en laten van het kind verkeerd doen
beoordeelen. Ik herinner me thans de woorden
van een eenvoudigen man, van wien ik perti
nent weet, dat hy geen studie maakte van
den pubertiteitsleeftijd en die me eens over
z.„n zoon van veertien jaren zei: „Het leven
komt in dezen jongen en daardoor doet hy
zoo vreemd. Deze man legde intuïtief het ver
band tusschen lichameiyke veranderingen en
psychologische veranderingen by zyn zoon en
dit deed hem milder oordeelen over veel ver
keerdheden van zijn jongen in die jaren. Het
zal straks wel weer beter worden", was ziin
oordeel Ik heb menigmaal aan die woorden
gedacht, toen ik later inderdaad met den
vader kon vaststelen, dat de jongen heel wat
rustiger en ernstiger geworden was.
Prof Dr. Charlotte Bühler zegt het weten-
schappelyker, maar het komt op hetzelfde
neer Zy zegt het ongeveer zoo: In de puber-
tite.fmenode ontstaan er in het lichaam
meuwe stoffen noodig voor de voortplanUng
Maar dit ontstaan en deze nieuwe stoffen be
palen met uitsluitend de pubertiteit e LI
»OE iets bij. Hel
wikkeling van een specifiek vermogen om
geprikkeld te worden en om te reageeren en
een bereidheid tot handelen in een geheel
nieuwe richting.
Wanneer we dit laatste in het oog houden,
zien we reeds dadelijk, dat het gedrag van
het kind ons in deze periode veel kan ieeren.
Zyn uitingen in spel, in schrift en woorden,
er z. enz. laten ons duidelijk zien, dat er een
gecompliceerde wisselwerking bestaat tus
schen lichaam en geest.
Men heeft ontdekt, dat er sedert enkele
jaren in Europa een vervroeging van de ge
slachtsrijpheid valt te constateeren. Over de
oorzaken daarvan weet men nog weinig met
zekerheid te zeggen, maar men zoekt in aller
lei richtingen. Het is begrijpelijk, dat men
daarbij niet alleen zoekt in de richting van
klimaatsinvloeden, etc., maar ook terdege de
aandacht wijdt aan psychologische verschjjn-
selen in deze eeuw.
Ch. Buhler heeft by )iaar onderzoekingen in
belangrijke mate gebruik* gemaakt van dag
boeken van de jeugd. Tegen deze werkwijze
valt hog al een en ander in te brengen, maar
ik meen toch, dat ze anderzi^ls op veie din
gen een nieuw licht werpt. Men moet niet
vergeten, dat het uiterst moeilyk is een kind
psychologisch te onderzoeken. Een kind laat
zich moeilijk ondervragen, weet het zich be
spied, dan verandert het zijn gedrag, weet
het, dat het den volwassene ombepaalde din
gen te doen is, dan zal bet of tegenwerken
of overdreven meewerken. Dit alles geeft
dikwijls aanleiding tot eenzijdige en verkeer
de gevolgtrekkingen.
Ch. Buhler meent, dat het kind zich in het
dagboek vrijer en zuiverder uit. Of dit wel
altyd het geval is, valt wellicht te betwijfelen,
wanneer men echter honderden van deze dag
boeken kan vergelijken met elkaar dan is het
mogeylk om tot zekere w i a r h e d en te
komen.
Hier hangt het dus voornamelijk af van de
uitgebreidheid van het onderzoei.ingsmate-
naal. Hoe grooter aantal dagboeken ho< groo-
ter de kans om juister en de waarheid het
dichtst naby komende conclusies getrokken
kunnen worden.
Zijn er onder u, lezers, die in het bezit zijn
v^n een eigen dagboek uit de kinderjaren (d.
w.r. na den leeftijd van 13 jaar b.v Als dit
he geval is, dan zal men mogelyk in het ver
volg van deze boekjes dingen aantreffen, die
men volkomen beamen kan op grond van het
eigen dagboek. Mogelyk zal men tot andere
gevolgtrekkingen komen. In dit geval zal ik
he* op prijs stellen, als men my dit wilde
mededeelen. Men mag dit gerust anonym of
ander pseudo-niem doen. hoofdzaak is natuur
lijk, dat men we waarheid vertelt.
OVEEKA.
