k prebihheurten
Brief uit
Nieuwediep
Koffiecultuur in onze Oost
Sneeuwruimen in
werkverschaffing
Reinigings-perikelen
Aan fan Mens
Het Rijk betaalt de Heldersche
sneeuwruimer ij
Tijdfilmpjes
Stagnatie in den dienst door
gebrek aan benzine
Algemeene Begrafenisver,
„Den Helder"
Burgerlijke Stand van Den Helder
Nog honderd man aan het werk.
Het is met de sneeuwruimen) dit jaar
vlot verloopen. Zaten we vorig jaar weken
en weken lang met een sneeuw- en ijs
massa op de straten, die het voor den
voetganger en fietser bijna onmogelijk
maakte, zich langs den weg te begeven,
dit jaar waren de hoofdstraten en tal van
binnenstraten in eenige dagen zoo goed
als schoon en op het oogenblik is nog
een ploeg van honderd man aan het werk
om de sneeuwhoopen langs den weg op
te ruimen en weg te rijden.
Er is meer dan één reden, dat dit jaar het
opruimen zoo vlot verliep. De natuur werkte
in de eerste plaats een handje mee. Het vorig
jaar is het meermalen voorgekomen, dat na
den val van een groot pak sneeuw, de dooi
een dag intrad, doch het den volgenden dag
meteen weer hard vroor, zoodat de dooiende
massa tot een harde ijskorst werd, die on
mogelijk verwijderd kon worden. Ook het be
sproeien met zout hielp daarbij geen zier,
daar zout, bij een temperatuur van 3 graden
onder nul, bevriest.
Dit jaar trad de dool ook in, na hevigen
sneeuwval. De dooi zette echter door, zoo
dat het verwijderen vrjj gemakkelijk was.
Daarbij kwam, dat voor het eerst de
sneeuwruimerij uitgevoerd kon worden
in werkverschaffing. Werkloozen, die uit-
gevroren waren, konden tegen werkver-
schaffingsloon aan het sneeuwop ruimen
gesteld worden. Zoo kon men deze week
400 man langs de straten druk bezig
zien met het opruimen van de grijze brei,
die gevormd wordt door dooiende sneeuw.
De sneeuwruimerij stond onder technische
leiding van de Gemeentereiniging, doch werd
uitgevoerd door de Grondmaatschappij te
Wieringen, die het opzicht hield en de admini
stratieve rompslomp, verbonden aan zoo'n
groot personeel, verzorgde. Het rijk betaalt
het werkverschaffingsloon.
Men heeft kunnen constateeren, dat eerst
de goten schoongemaakt zijn, zoodat het
dooiwater weg kon vloeien naar de riolen.
Daartoe waren in de sneeuwbergen dwars-
gootjes gemaakt, zoodat ook het water van
de rijstraat gemakkelijk wegvloeide
Eén gelukde stad is leeg.
De dienst van de gemeente reiniging staat
voor groote moeilijkheden. De uitbreiding van
de stad in de laatste jaren was oorzaak van
een uitbreiding van het gemechaniseerde
materieel van de Reiniging en niet voor niets
stond Den Helder als een „schoone stad"
bekend.
Nu staat men voor het feit, dat, wegens
gebrek aan benzine, de auto's practisch niet
gebruikt kunnen worden en dat het vuil, dat
in normalen tijd naar zee vervoerd wordt,
niet naar buiten gebracht kan worden en dus
gedeponeerd moet worden op het oude Belt
terrein aan den Rijksweg. Het spreekt van
zelf, dat deze gang van zaken heel wat
stagnatie brengt in de reiniging van onze stad
en dat de directeur, de heer Maas, voor niet
geringe moeilijkheden staat, om de zaak
zoo te organiseeren, dat het vuil op tijd weg
gehaald wordt en dat de riolen niet aan ver
stopping gaan lijden. Dat is niet eenvoudig
en een ding mag in dezen een geluk heeten
n.l:, het feit, dat de stad zoo schaarsch be
woond is en er dus veel minder vuil is dan in
gewonen doen. Men zou inderdaad bij de reini
ging voor onoverkomenlijke moeilijkheden
komen te staan als de stad weer bewoond
werd.
Het oude materiaal van de Reiniging,
dat men al zoo ongeveer had afgeschre
ven, is van stal gehaald, omgebouwd en
dienstbaar gemaakt aan „den nieuwen
tjjd". Een viertal vuilniswagens, van zoo
groot mogelijken inhoud, ieder getrokken
door twee paarden, rijden door de stad,
voor ophalen van het vuil. In normalen
tjjd heeft men voor die vuilophalerij ech
ter de beschikking over 9 auto's. Dat wil
zeggen, dat de capaciteit met zeker 75
procent verminderd is.
Men beschikt in het geheel over een tien
tal paarden, die gehuurd zijn van een boer
uit Koegras, omdat het bezit van eigen paar
den veel moeilijkheden op zou leveren ten
aanzien van de stalling en voeding der dieren.
Voorts heeft men bij de Reiniging nog de
beschikking over twee beerwagens (auto's),
terwijl er anders vier langs de straten rijden.
Eén 4 2 vuilnisauto's kunnen nog gebruikt
worden. Al moet men daar ook zuinig mee
zijn om niet te snel door zijn benzine-toewij-
zing heen te raken.
Voor het schoonhouden van de riolen", waar
voor men anders de beschikking heeft over
een groote rioolzuiger, heeft men nu een
paard en wagen. Ook hier mag van geluk ge
sproken worden, dat zoo weinig menschen
thuis zijn, anders zou men ongetwijfeld last
krijgen van verstopte riolen. Van straatvegen
komt uit den aard der zaak ook veel minder
terecht dan in normale tijden.
Jan Slof en verduistering
Ha, ha, ik zeg nu op kantoor:
Een kamerdeur stond open,
Daar ben 'k in donker met dit oog
Net tegenop geloopen!
Film-noviteit
„Smellies", dat zijn films, die rieken,
Biedt Amerika straks aan;
Heel geen nieuw*, van menig filmpje
Denk je: d'r is een luchtje aan.
Ter overweging
Haarlem krijgt een nieuwe boksclub!
Vrienden van een watjekou,
Voor den naam en de clubkleuren
Raad ik u aan: „Bont en Blauw".
De pratische Amerikaan
Uncle Sammy's nieuwste luchtschip
Heeft een kok het is geen mop
Die voer op een onderzeeboot,
Maar die Yank wou hoogerop.
Zindelijk Den Haag
Allen 's Gravenhaagsche hondjes
Leert men op de straat fatsoen:
Elke baas moet wijzen, waar ze
Uitgelaten mogen doen.
Geen blijvertjes!
En mijn vrouw ging naar den kapper
Voor de tiende maal dit jaar
Deze tooverde weer keurig
'n Blijvende golf in vrouwliefs haar.
(Uit „de Prins").
TIJL UIL
Een drietal auto's van de gemeente rei
niging is in gebruik bij de brandweer en
luchtbescherming, welke diensten ook
beslag hebben gelegd op twee bakken, die
anders gebruikt worden voor zand-
strooien. Men heeft voor het laatste nog
de beschikking over een auto, maar dat
is te weinig om afdoende maatregelen te
nemen bjj gladheid van den weg.
Zoo worstelt men bjj den dienst der Ge
meente reiniging met tal van moeilijkheden
en we mogen waardeering hebben voor de
wijze waarop men zich nog door deze moei
lijkheden heenslaat, zoodat Den Helder waar
lijk geen vervuilde stad is geworden.
Dringend verzoek aan de leden.
In verband met de bijzondere omstandighe
den wordt den leden van bovengenoemde ver-
eeniging, middels een advertentie in dit num
mer, verzocht de contributie over 1941 (50
cent) per postwissel of per giro te willen over
maken aan den penningmeester G. Harjer,
Middenweg G. 134, Heerhugowaard. Gironum
mer is 281527, of ten huize van Joh. Darphorn,
Krugerstraat 63, Den Helder.
Voor bijzonderheden leze men genoemde ad
vertentie.
GETROUWD: D. Boon en M. Kramer.
OVERLEDEN; G. Bakker (m.), 83 jaar.
DIEFSTAL
Een bewoner van de Spoorstraat deed mede-
deeling van een diefstal uit zijn winkel. Ciga-
retten en geld worden vermist. Men had zich
aan de achterzijde toegang verschaft door het
stukslaan van een ruit.
GASTVRIJHEID.
Een 14-jarige jongen, die te laat in de stad
was om nog naar zijn woning in Anna Pau-
lowna terug te keeren, werd op zjjn verzoek
met een gastvrij onthaal op het Hoofdbureau
verblijd.
ZONDAG 26 JANUARI.
Westerkerb (Helden der Zeeplein)
's Morgens 11 uur: Ds. F. W. J. v. d. Poel
Geref. Kerk. (Rehobothkerk)
V.m. 10 uur: Ds. Tollenaar.
N.m. 3 uur Ds. Tollenaar.
Chr. Geref. Kerk (Steengracht)
's Middags 3 uur Leesdienst.
Evangelisatie (Palmstraat)
's Middags 3 uur: Ds. J. H. Jansen.
Afscheid.
Cvangelisatiegebouw (Vijzelstraat)
y.m. 11 uur samenkomst.
Herst Ev. Luth. Gem. (Weezenstraat).
V.m. IC.30 uur Ds. W. J. F. Meiners.
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat)
Geen dienst.
Hersteld Apostolische Gemeente,
Sumatrastraat.
Voorm. 10 uur en nam. 4 uur dienst.
Doopsgezinde Gemeente.
Geen dienst.
Le^ er des Heils.
Zaal Spoorgracht 35.
10 u. v.m. Heiligingsmeetmg
5 uur n.m. Verlossingssamenkomst.
12 uur Zondagsschool.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw str 8.
's Middags 4 uur: Dienst.
The Star of Hope Mission.
Julianadorp, v.m. 10.30 en n.m. 3.30 uur: de
Heer Th. Looy van Eindhoven.
DIENSTEN IN DE OMGEVING.
Ned. Herv. Gemeente
Schagen, voorm. 10.30 uur. Ds. Kapteyn.
Groet, voorm. 10 uur, Ds. Boeke.
Heerhugowaard, nam. 2.30 uur, Ds. de Mooy.
Doopsbediening.
Oudesluis, zie Schagerbrug.
Schagerbrug, voorm. 10.30 uur, Ds. Witkop.
Anna Paulowna, voorm. 10.15 uur. Ds. Vorst
man.
Wieringerwaard, voorm. 10.30 uur, de heer A.
Kalis.
Den Oever, voorm. 10.30 uur, Ds. v. Beek.
Westerland, nam. 2.30 uur, Ds. v. Beek.
Huisduinen, geen dienst.
Julianadorp, geen dienst.
Callantsoog, vm. 10.30 uur, Ds. v. Wichen.
Doopsgezinde Gemeente
Oudesluis, nam. 2.30 uur, Ds. Oosterbaan.
Hippolytushoef, voorm. 10.30 uur, Ds. H. J. de
Wilde.
Nieuwe Niedorp, voorm. 10.30 uur, Ledenver-
toeving.
Geref. Ker't
Schagen, voorm. 10.15 uur. Cand. J. v. d. Mye,
hulpprediker.
Nam. 2.30 uur. Cand. J. v. d. Mye.
Kolhorn, voorm. 10.30 uur: Ds. Visch.
Nam. 3.30 uur, Ds. Visch.
Evangelisatie
Schagen, voorm. 10.15 uur, Ds. J. H. Lofvers,
van Amsterdam.
Breezand, voorm. 10 uur, de heer Boon.
Nam. 3.30 uur, de heer Boon.
Schagerbrug: Chr. Jongemannenvereeniging
Bijeenkomst Dinsdagavond 8 uur in het
Evangelisatiegebouw.
Alkmaar, in de Unie, Koorstr. 10, 's Morgens
10.15 uur en 's Avonds 7 uur: D3. Ruys.
E. V. „Maranatha".
Bergen (Dr. v. Peltlaan 1), voorm. 10.30 u.,
de heer Dun, van Alkmaar.
In den donkeren tropischen nacht sluipt zij
stil en geruischloos door den kampong (dorp)
en den koffietuin (-boomgaard). Zij steelt
eieren, kippen en rijpe koffiebessen. Niet om
ze te verkoopen, maar om er den honger mee
te stillen. Om de vruchten der koffieboonen
bevindt zich mais, dat bij rijpheid zacht is, hoe
rijper, hoe zachter. De dief, of beter gezegd
de dievegge, want ze is van het vrouwelijk
geslacht, houdt heel veel van die zeer rijpe
rinsige vruchten. Ze bevatten onverteerbare
zaden. Die scheidt ze af. Wandelt men door
een koffietuin, dan ziet men ze liggen in kleine
hoopjes, die ijverig worden verzameld, want ze
zijn kostbaar, hebben een hooge handelswaarde
veel hooger dan de koffieboonen, die geen
dierlijk lichaam zijn gepasseerd. Die dievegge
is de gehate „loewak" (Javaansch) of „moe-
sang" (Maleisch), een wilde kat, die heel veel
op onze huiskat gelijkt. 1
Koffie wordt gekweekt op Java en Sumatra
op het laatste eiland vooral door de bevolking,
op het eerste door onde- Europeesche leiding
staande ondernemingen (hier meestal planta
ges genoemd). Er is een tijd geweest, dat Java
alleen de z.g. „Arabica" kweekte. Ik merk
even op, dat het stamland hiervan niet Ara-
bië wao, maar Abessinië. Die soort begon zoo
erg onder ziekten te lijden, dat de aanplant
gestaakt moest worden. Men zocht naar
sterkere planten. Zoo trok een koffieboer (de
popula-'re naam ".oor koffieplanter) uit den
omtrek van S'emarang (Midden-Java) naar
Liberia (West- frikaj, om een sterk soort
uit te zoeken. Hij slaagde. (Ik herinner me
nog altijd zijn leuke reisverhaal, waarin hij
vertelde van zjjn ervaringen met den Neger
koning en diens Ministers). De Liberia-koffie
maakte opgang, maar vo'^eed toch niet op
den duur. In den Congo (Midden-Afrika) werd
een andere soort ontdekt. Een paar plantjes
bereikten .ava, werden er met veel zorg be
handeld en vermenigvuldigd. Die soort bleek
buitengewoon sterk te zijn, niet alleen, maar
ook zeer vruchtbaar. „Robusta" werd ze ge
doopt. De heele groote aanplant van koffie
op Java en Sumatra is afkomstig van die paar
ingevoerde plantjes. Er is bij die cultuur heel
veel te pas gekomen. De goede groei, de op
brengst is afhankelijk van regenval, grond
soort, hoogte, bemesting, selectie, enz. De
mannen der proefstations hebben hierbij on
schatbare diensten bewezen.
Indië staat op de derde plaats wat uitvoer
van koffie betreft, na Brazilië en Golumbia.
Zuid-Amerika dankt zijn enorme opbrengst aan
één boompje, dat indertijd van Java naar den
academischen plantentuin van Amsterdam is
gebracht en vnadaar naar West-Indië.
Die Robusta-koffie bloeit en draagt vruch
ten het heele jaar door (zie foto). De Arabica
bloeide ééns per jaar en heel kort. Het was
een heerlijk gezicht een lange laan met der
gelijke bloeiende boomen.
Arabica groeit, behalve hier en daar op
Java, nog op Midden-Celebes; door haar uit
stekenden smaak is ze zeer gezocht. Ze groeit
daar in walletjes om de dorpen. De Zending
bevordert dien aanplant. Van een oud-gezag
voerder der K.P.M., die indertijd af en toe
een baaltje koffie bestelde bij een oude con
nectie (een Arabischen handelaar), hebben wij
herhaaldelijk proefjes er van cadeau gekregen,
die hij zelf had gebrand. Ze smaakt overheer
lijk. Ik weet niet of er nog scheepsofficieren
zijn, die ze „importeeren". Kan één der lezers
van dit blad m(j inlichten? Adres:
Dr. H. F. TILLEMA.
(Namens het Koloniaal Instituut te A'dam.)'
Den Helder, 25 Januari.
Beste Jan,
Laat ik beginnen met je gerust te stellen
omtrent de lichamelijke conditie van onze
redactie. Middels citroenen, asperientjes, anijs
melk, thermogeenwatten, jaeger-buikgordels,
vitaminetabletjes, sloan, kajapoetolie, heete
strijkijzers, dito kruiken, en (verexcuseer het
woord wonderolie, zijn de pijnen, scheuten
en lamlenderige gevoelens weer vrijwel ver
dwenen en huppelen we, als jonge gemzen,
weer het redactiebureau binnen. Als je praat
van vitaliteit en jeugdige overmoed komt
ons zien. 't Zal ook jou sterken in je strijd tot
behoud van de gezondheid. Maarin ernst,
we zijn hersteld en hopen van de misère af te
zijn. Zoo zij htt!
Het is maar goed, dat je de laatste weken
niet in dit oord aangeland bent, want het is er
een bende geweest. De sneeuw viel met cen-
tenaarslasten uit den hemel en in een mum
aan tijd bood de Jutterij een beeld, zooals je
dat wel eens ziet op de ansichtkaarten uit
Zwitserland. Oletschers en ijsbarrières. Je moest
levensgevaarlijke acrobatie plegen om veilig
van je huis naar kantoor te komen en als je er
eenmaal was, zat je krom van de kramp in je
kuiten.
Daarna ging het dooien en ontstond een
smeerboel die je ergste verwachtingen dien
aangaande overtrof. Maar daar wisten ze-
raad mee. Meer dan 300 sneeuwlieden wapen
den zich met schoppen en bezems en zoo be
gon de groote schoonmaak. Met resultaat, dal
de stad er binnen tweemaal vier en twintig uur
weer toonbaar uitzag en als het ware een lust
tot wandelen was. Ja, ja, vadertje, meen niet
dat ze in Den Helder Gods water over Gods
akker laten loopen. Het mócht wat.' Een heel
verschil ir^et m'n tijdelijke woonplaats Alk
maar, waar het nu nog (Vrijdagmiddag) een
Auchiasstal is. En dan dat deftige Alkmaar,
dat van veel grootscher allure zegt tejzijn dan
dat gewone NieuwediepHet blyft hier
overigens rustig. Dat is prettig, want we heb
ben onrust genoeg gehad. Genoeg voor precies
een heelen menschenleeftijd. Dat is de reden
dat er weer heel wat menschen beginnen te
denken aan terugkeer. Daar staat natuurlijk
tegenover, dat men thans meer dan ooit op
z'n hoede is en bij zich zelf denkt: onze ver
wachtingen zijn nu al zóó dikwijls den bodem
ingetimmerd, dat ik nog maar even wacht.
Dat „even wachten" wordt een week een
maand een half jaar. En het zijn er maar
weinigen die werkelijk de groote stap wagen
en repatrieeren. Die gebleven zijn, voelen zich
zoo veilig als in Abraham's schoot en lachen
ons, uitwijkelingen, hardgrondig uit. Waarop
je dan niet veel anders kunt antwoorden dan
te zeggen, dat tenslotte niet iedereen een Piet
Heyn kan zijn.
Je hebt natuurlijk als Nieuwediepsch voelend
Mokummer ook de relazen in de Heldersche
Courant gelezen van het heengaan van onzen
Gorrel. Dat was me een mannetjesputter, Jan.
Dat was er een van het slag, waarvoor ik altijd
m'n petje afneem. O zeker het waren gepn
heiligen. Verre van dat. Ik zou haast zeggen:
intègendeel! Maar ondanks hun primitieve be
hoeften en hartstochten waren het toch kaerels,
die voor geen orkaan, hoe zwaar ook, terug
weken en in doodsnood verkeerende menschen
aan de tanden van het zeebeest wisten te ont
rukken. Dat ze daarbij, op ander gebied, mis
schien wel eens over de schreef gingen nu
ja, laat ons dat bedekken met den mantel der
allesontfermende liefde en gedenken hun opof
fering en onversaagdheid als het er om ging.
Wat jij.'
Collega Grunwald, de promotor aan het we
reldje van blauwe zeeridders, zei het zoo tref
fend: ,Moge de groote Kapitein zich ook over
hem ontfermen". Woorden, die ik volkomen
onderschrijf.
Hoe staat het by jullie met de distributief
Hier gaat het, hetgeen niet beteekent, dat ze
zitten te likkebaarden om de vetpotten van
Egypte. Het mocht wat!
Vet is heelemaal moeilijk op den kop te tik
ken als je boven de „weistandsgrens" uitkomt
(helaas bjj ondergeteekende het gevalkun je
er heelemaal niet meer aan tippen. Gisteren
kreeg ik een aanbod óoor spek (ik zie je ooren
flapperen Frauduleus materiaal, waarvoor
ze me één zestig per pond durfden te vragen.
Ik kyk wel een keer uit. Da's me te gortig,
ondanks m'n weistandsgrens Ik eet nu van
daag m'n capucijriers maar met sju en zonder
het knapperend, knisterend en sissend goden-
voedsel dat spek heet (en waar we vroeger met
hautaine minachting op neerzagen en dat
we proletariers-voedsel durfden noemen
Eyi laat ik je nu nog een mop vertellen. Daar
zei m'n 86-jarige neef Gèrrit een paar dagen
geleden tegen me, dat ik extra rantsoenen kon
krijgen omdat ik zijns inziens viel onder de
categorie ,zeer zware arbeid". Dat Gerrit dit
zeide, is niet vreemd, aangezien ik hem al
sedert vele jaren regelmatig pleeg te vertellen
hoe hard we bij zoo'n krant moeten pezen.
Dus toog ik, in blijde verwachting en goeds
moeds, naar het Distributiekantoor. En vroeg
m'n extra rantsoenen op, zoo mogelijk met te
rugwerkende kracht van een jaar. Wie schetst
m'n verbazing en verontwaardiging, toen ze
me daar aan 't verstand trachtten te maken,
dat ik in geenen deele onder de categorie
zware arbeiders" thuishoorde. Ik heb er een
uur staan discusseeren, gesticuleeren en ten
slotte (van woede en ontgoochelingtranspi-
reeren, maar... lauw kans. Ik kreeg ze niet.
Wat zeg jij daarvan, medebroeder in de Orde
van 't ,JIeerlyck Ambacht". Moeten wij dat
nemen f f Moeten wij het nemen, dat een dis
tributieambtenaar smalend opmerkt, dat wij
journalisten slechts lasten tillen van 18 gram,
zijnde een vulpen, of een beetje op een schrijf
machine zitten te pianospelen met een cigaretje
in den mondf Neen. duizendmaal neen!.'!
Jan Mens, mij loopt de gal over en alvorens
mij nog langer tot edele verontwaardiging op
te zweepen, zal ik besluiten. Ik moet trouwens
weg, om weer de noodige zaakjes voor moeder
de vrouw op te knappen. Ik word namelijk nog
steeds als pak-ezel geexploiteerd en sjouw
iederen dag (in strijd met alle aardappel- en
boonenvervoerverboden met zakjes piepers en
bruine boonen. Vandaag bof ik, en doe ik Van
Gend <f Loos geen concurrentie aan. Vanmor
gen ziet m'n lijstje er namelijk slechts als volgt
uit:
bolletje grijze sokkenwol bij opoe leenen,
nieuw stukkie kaas in de muizenval doen,
een nieuw leertje in de kraan zetten, de
corsetveter die 7 maanden geleden onder
het ledikant gevallen is, opzoeken en mee
brengen.
Vind jij dat ook van die neerdrukkende, on
mannelijke en verfoeilijke dienstjes ...ff Ik
wel
Jan, ik eindig dezen mopperbrief. Volgende
maal beter.
Als steeds, je
Cornelius.
P.S. Maak discreet gebruik aan dezen brief.
Als jouw echtvriendin hem in handen krijgt,
wordt er over en weer gesmoesd en krjjg ik ds
volle laag. Dus onder ds roes.'
Saint
C.
7
