Jan Toorop Alaska Divars door Herinnering aan mm Cbineezen tegen Cbineezen Voor het eerst hebben de leden van den Bond van landelijke rijvereenigingen in Noord Brabant bonds- ruitertochten georganiseerd. De groep bij het passeeren van Helmond (Foto Het Zuidenl Het nieuwe bedrijtsregistreertoestel der Nederlandsche Spoorwegen, dat than« gemonteerd wordt, ic een juweel van techniek. Daardoor is het mogelijk de meest economische uitvoering van den treinenloop en verkeersbediening met één oogopslag te controleeren (Foto's Pax-Holland) Ook in Tokio hebben regelmatig oefen-ogen van de luchtbeschermingsdiensten plaats. De manschappen zijn met de meest moderne apparaten uitgerust (Foto Weltbild) De glazenwasschers doen hun werk langs den gevel van het Jaarbeurs gebouw te Utrecht, dat binnen enkele dagen zijn deuren weer zal openen (Foto Pax Holland) OP 3 MAART A.S. IS HET 13 JAAR GELEDEN DAT EEN VAN NEDER LANDS GROOTSTE KUNSTE NAARS: JAN TOOROP OVER LEED. DUIZENDVOUDIG GEREPRODUCEERDE TEEKENINGEN. TEEKENAAR VAN MENSCH EN LEVEN. (N.P.B.) In gezapig tempo, maar toch immer sneller dan wij vermoe den schuiven de jaren voorbij; het heden wordt verleden voor wij het beseffen en op op eenmaal komt het oogenblik dat wij bedenken hoe snel de tijd voorbijgegaan is. Het is niet gemakkelijk te bedenken dat het ver scheiden van Jan Toorop reeds der tien jaar in het verleden ligt. daar voor is de herinnering aan den meester nog te levendig. Toch is het zoo, op 3 Maart 1928 stierf deze groote kunstenaar en intusschen brengt de tijd hulde aan den man, wiens werk een geschenk werd voor het volk, dat hem leerde vereeren, grooter en vol lediger, naarmate de tijd den afstand tot den mensch Toorop grooter maak te. Zóó zal hij als gegrift in onze gedachten blijven staan, de werker Toorop in zijn gast vrij huis in de Haagsche Van Marlestraat, de beekier van het leven zelve, beknot wel iswaar in zijn doen en zijn actie door licha melijke pi,jnen, maar nimmer geremd in zijn scheppingsdrang en zijn ongebreidelde werk lust, die niet ophield den bezoeker te ver bazen en ontzag in te boezemen. Ook en vooral in zijn laatste levensjaren heeft Toorop den drang gevoeld naar groot, monumentaal werk, maar een verlamming in beide beenen, die zijn bewegen verijdelde, maakte het hem onmog'elijk om groote vlak ken te bewerken Zoo bleef hi' gedwongen tot werk van kleiner formaat, die hij zittend aan den tafel, gekluisterd aan zijn stoel, ma ken kon. Maar ook in dat werk zien wij het monumentale van zijn compositie-rijke kunst, zooals b.v. in dat prachtige samenstel van fragmenten „Het Offer", dat aldus, namelijk door het bijeenvoegen der kleine teekeningen, ontstond. o Werden die laatste levensjaren van den meester versomberd door zijn droef lijden, dat belette hem niet ons 'n erootcn rijkdom aan kunstwerken na te laten. Wel was er altoos ontspanning in dat breede Aziatische gelaat, dat dikwijls een mvsterieuzen. glans had. maar toch ook altoos iets pijnlijks, wan neer hij, den bezoeker hartelijk groetend, een pooging waagde zich van zijn zetel te ver heffen. Zooals hij daar placht te zitten in het Haagsche atelier, met den rug naar het licht, als voelde hij zich verbolgen jegens het le ven. dat hem niet verwende, zoo leeft hij JAN TQOROP. (Foto archief.) voort in de herinnering van velen, wien het vergund was bij hem te toeven. Toorop wist, dat zijn einde nabij was en of zijn bezoekers ook spraken van beterschap, hij wist beter en aanvaardde die genegenheid die den leu gen voedsel gaf. Op 3 Maart 1928 was de dood in hem en zijn hèengaan bracht geen verras sing, maar groote droefenis. Teekenaar van het leven. Toorop zag altoos weer en uitsluitend de menschen en hij teekende ze. Zijn handen waren de werktuigen die vorm gaven aan wat het oog van den kunstenaar omvatte. Ieder.mensch was voor Jan Toorop plastisch geworden gevoel, symbool van verlangens en daden en de kunstenaar in hem vermocht de wezenlijke waarde ervan te erkennen. Zijn geliefde portretten leggen daarvan getuige nis af. Zijn eenvoudige, ontroerend-eenvoudige, fiin gedetailleerde beeltenissen, zoo helder, éérlijk en open, doorgaans vlak en face ge zien met het oog op den toeschouwer gericht, waardoor het contact zoo treffend wordt, zijn volkomen ecnig in het genre. En welke die portretten ook zijn. onverschillig of zij ver wachtende jeugd laten zien of gerijpte ouder dom, zij worden de vertrouwden van wie ze beziet en elk voor zich ademen zij het leven, dat de meester zoo zeer lief had en waar van de bekoring hem noopte tot scheppen. Populair. Het werk van Jan Toorop kreeg en heeft een ongekende poulariteit en zijn onmetelijke oeuvre vond weer klank in den dank van een volk voor dezen kunstvorm. Kón ook weerklank vinden, omdat men steeds weer nieu we middelen vond om dat werk dui zendvoudig gereproduceerd in nieu we vormen te brengen onder de men schen die het gaarne aanvaarden. De moderne druktechnieken, die elk genre zoo zuiver en foutloos weten te vermenigvuldigen, verbreidden zijn kunst onder de menschen en bracht die in 't zoo moeilijk ontvankelijke Hollandsche binnenhuis, waar men 't graag een plaatsje gunde omdat het er zoo hoorde. Toorop won het volkshart, het Hollandsche volkshart, waarvan hij èn door geboorte èn door zijn leven dikwijls zoo ver verwij derd was. Oostersch van afkomst heeft Indië heel veel voor Toorop beteekend; de grondslag van zijn werk was Oostersch en de schoon heid van de half-Chineesche omgeving van Banka heeft altijd een diepen indruk bij hem achtergelaten. Ongeveer 14 jaar was Toorop toen hij in Nederland kwam en na een kostschooltijd in Leiden, volgde hij de Polytechnische school in Delft. Veel tee kende Toorop toen al, dikwijls tot diep in den nacht, het was hem een hartstocht ge worden. Na Delft volgde Amsterdam: de Academie onder leiding van prof. Allebé en daarna Brussel, waar de academische tijd te vens de inzet werd tot een heel wat voller leven. Het trof daar zijn kunstvrienden en collega's, het werd een prachtige episode in zijn leven. Veel verblijvend in Brussel gevoelde hij zich sterk aangetrokken tot de arbeiders. Naar Londen ging hij, waar de ellende en de weelde hem gelijkelijk ontroerden. Van het eerste getuigt zijn sterk impressionis tische doek „Beiore the house ol refuge" (1887). Terug in België trof hem het lot der mijnwerkers en maakt hij de doeken: „Vóór de staking" en „Na de staking", die de herinnering aan de staking in de Bori- nage wakker houden. I Het „Ave Maria", een van Toorop's beroemdste smbolieken. (Foto archief). In 1887 verblijft Toorop tijdelijk in Den Haag; van 1890 lot '92 in Katwijk, uit wel ken tijd „De jonge Generatie", „De Tuin der Weelde" en „De Vloed" dateeren Toen ook ontstonden zijn psychisch gedane portretten, geschilderde en geteekende. Na zijn vesti ging in Den Haag stichtte Toorop met Th. de Bock de Haagsche kunstacademie en reeds toen begon hij zich symbolisch te uiten, als in „I.es Ródeurs" de „Zang der Tijden". In veel van zijn werk uit dien tijd uitte zich Toorops neiging tot het Katholi cisme. Het nieuw verworven inzicht verbreedde zijn arbeidsveld. Nu kon hij geheel zichzelf zijn. Hij schilderde in de nieuwe St. Bavo in Haarlem en vervaardigde altaarstukken, de Kruiswegstatie van de R.K. Kerk te Ooster beek, de kerkramen voor de St. Jozefskerk in Nijmegen. En tezelfdertijd vragen ziin ge pointilleerde landschappen en zijn portretten van „geloovige boeren" sterk de aandacht EEN INTERESSANT REISVERHAAL DE GEVAREN VAN DE YUKON. door Dr. H. LEONARD Het plan om de Vereenigde Staten door een corridor dwars door Canada met Alaska te verbinden, heeft het land van de Amerlkaan- sche middernachtzon in het brand punt der belangstelling geplaatst. Voor den oorlog werd dit, haast van de wereld afgestorven gebied in opdracht van het Italiaansche blad „Stampa" reeds bereisd door Arnoldo Cipolla. Ook thans nog, ja, juist nu opnieuw, is zijn reisverhaal bijzonder lezenswaardig. „Dank zij de geweldige strooming", zoo schrijft Cipolla, verliep de tocht van Daw- son langs de gevaarlijke Yukonrivier zoo vlot, dat ik in een enkelen dag niet minder dan 40 mijl aflegde. In den avond van den 20sten Juli kwam ik, nadat ik de grens tus- schen het Canadeesche en het Amerikaan- sche deel van Alaska was gepasseerd, in Fort Yukon hij den Poolcirkel aan, waar de zon te middernacht nog aan den hemel staat. Het plaatsje is de noordelijkste door blajiken bewoonde nederzetting in het binnenland van Alaska en het centrum van den handel voor de Eskimo's, die aan de oevers van de hier samenvloeiende rivie ren de Porcupine en de Chandelar wonen. In Dawson was het weer opmerkelijk warm; de zon scheen nog om acht uur des avonds met volle warmte op een land, dat acht maanden van het jaar onder sneeuw en ijs ligt bedolven. In Fort Yukon daaren tegen kwam ik midden in den winter aan. De plaats bestaat uit een vijftigtal huisjes, waar de Amerikaansrhe beambten en de Protestantsche zendelingen wonen. Hier krijgt de Yukonrivier een enorme breedte. Zij strekt zich wijd uit over de toendra's, de dorre, boomlooze steppen van Alaska. Het zuidelijke Alaska met zijn voor een deel vulkanische bergen, die den machtig- sten. met eeuwige ijs en sneeuw bedek ten bergketen ter wereld vormen, met zijn hoog boven den zeespiegel oprijzende glet- schers. en zijn door een rijk geschakeerde fauna bevolkte dennenwouden, met zijn da len, waarin de eeuwig naar goud dorstende avonturiers huizen dit zuidfelijke Alaska leek thans zoo ver achter mij te liggen, dat het wel tot een andere wereld scheen te be- hooren. Naar den mond van de Ynkon. Van fort Yukon uit breidt zich in het loodgrijze licht de gelijkvormige arc tische woestijn uit, die, tot aan 't be gin van den korten arctischen zomer, wanneer het ijs begint te smelten, in doodsslaap ligt verstard. Wanneer in deze maanden de ijsgang begint, drij ven de ijsbergen langs den Yukon met zijn taltooze stroomversnellingen stroomafwaarts naar den Stillen Oce aan. Wat verder stroomafwaarts be reikte ik Tanana, aan de samen vloeiing met de gelijknamige groote rivier, die men tot Fairbanks kan opvaren, waar het eigenlijke goud- De Apostelfiguren waarvoor hij Zeeuwsche boeren nam tijdens zijn verblijf in Domburg, zi'n ontroerend mooi van teekening. F.en kunstenaar die in zijn kunst volko men en hartstochtelijk leefde en die in een harden strijd moedig won. En ons volk eert in hem het beste wat het bezat, omdat het dezen kunstenaar beminde De vriendelijk heid van zijn blik verwarmt thans, na der tien jaren, nog onze harten... land begint. Vervolgens voerde mijn weg mij nog langs een aantal kleine nederzettingen, waar ik af en toe ook Italianen aantrof. Wanneer de her senschimmen van den dorst naar goud in ij delen rook zij n vervlogen, blijft hier slechts de realiteit van de zalmvisscherij over, die aan den mond van de Yukon druk wordt be oefend. De riviermonding is bezaaid met schemerige, blauwe ijsbergen, die evenwel op voldoenden afstand van elkander drijven, om een door gang vrij te laten voor de rivier schepen, die slechts weinig diep gang hebben. Op mijn verderen tocht bereikte ik nog Saint Michael aan de kust van de Bering- straat. Het is een Ainerikaansch zeestation, dat de kuststrook beheerscht. Niet zoo heel ver daar vandaan ligt Siberië. Met een boot van robbenvisschers voer ik ten slotte naar Kaap Nome. Centrum voor Noordpoolonderzoek. Nome is ten gevolge van den warmen zee stroom, die hier de kust bespoelt en waarvan de uitwerking zich tot Kaap Barrow doet ge" voelen, vijf maanden van het jaar ijsvrij. De inwoners van het stadje vormen een waar college van deskundigen voor alle vraagstuk ken, welke de praktijk van het Noordpool onderzoek betreffen. De huidige experts zijn eenparig van oordeel, dat Peary nooit de Pool heeft bereikt. Als bewijs hiervoor voe ren zij het feit aan, dat Peary de laatste hon derd mijl slechts in gezelschap van een kleurling aflegde en dat hij zijn tochtgenoo- ten, zonder dat daarvoor een geldige reden bestond, niet aan den marsch liet deelnemen. Amerika legt er millioenen dollars aan ten koste, om dit van de wereld verlaten Noor delijke deel van Alaska te „civiliseeren".... en inderdaad heeft het daarmede reeds dit resultaat bereikt, dat de Eskimo's afstand hebben gedaan van hun primitieve kano's van rendierhuid ten gunste van de motor boot. Bosschen of kale vlakten. Voor zoover de eeuwige sneeuw en de glet- schers niet iedere vegetatie onmogelijk ma ken, is Alaska met wouden bedekt. Verspreid over het land liggen 131 post- en telegraaf stations. Het land zelf wordt gemeenschap pelijk bestuurd door het Congres te Was hington en het wetgevende lichaam van Alaska. De president benoemt den gouver neur, die zijn zetel in Juneau heeft en wiens ambtsperiode vier jaar bedraagt. Het plan om een Amerikaanschen corridor dwars door Canada te leggen, behoort tot het kader van de uitbreiding der militaire ver dediging van Alaska. In ieder geval komt het neer op uitlevering van Canada aan de Ver eenigde Staten. Botsingen tusschen communisten en troepen van Tsjang. Volgens Chineesche berichten spelen zich sedert 22 Februari in Noord-Honan bloedige gevechten af tusschen de communistische 18e legergroep en troepen van Tsjoengking, on- de bevel van eeneraal Wei-Li-hwang. Ten Noorden van de Gele Rivier zijn de commu nisten volgens deze berichten in den aanval. DE KOMENDE DUIKBOOTOORLOG. De Amerikaansche ochtendbladen brengen van de rede van Hitier vooral de passage over de verscherping van den duikbootoorlog naar voren De „New York Times" en de „New York Herald Tribune" spreken van een „bedreiging, die ongetwijfeld ernstig ge meend is". De bladen maken daaruit de ge volgtrekking. dat Engeland tornedobootja- gers, duikbootjagers en patrouille-bommen werpers dringend noodig heeft en ook belang heeft bij het bezit der lersche vlootbases. In dien de leveranties van de Vereenigde Sta ten Engeland niet zouden bereiken, zou de reusachtige inspanning der Vereenigde Sta ten en ook de neutraliteit van Ierland niets waard zijn.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1941 | | pagina 3