Jan Toorop
Alaska
Divars door
Herinnering aan
mm
Cbineezen tegen Cbineezen
Voor het eerst hebben de leden van den Bond van landelijke rijvereenigingen in Noord Brabant bonds-
ruitertochten georganiseerd. De groep bij het passeeren van Helmond (Foto Het Zuidenl
Het nieuwe bedrijtsregistreertoestel der Nederlandsche Spoorwegen, dat than« gemonteerd wordt, ic
een juweel van techniek. Daardoor is het mogelijk de meest economische uitvoering van den treinenloop
en verkeersbediening met één oogopslag te controleeren (Foto's Pax-Holland)
Ook in Tokio hebben regelmatig oefen-ogen van de luchtbeschermingsdiensten
plaats. De manschappen zijn met de meest moderne apparaten uitgerust
(Foto Weltbild)
De glazenwasschers doen hun werk
langs den gevel van het Jaarbeurs
gebouw te Utrecht, dat binnen enkele
dagen zijn deuren weer zal openen
(Foto Pax Holland)
OP 3 MAART A.S. IS HET 13 JAAR
GELEDEN DAT EEN VAN NEDER
LANDS GROOTSTE KUNSTE
NAARS: JAN TOOROP OVER
LEED.
DUIZENDVOUDIG GEREPRODUCEERDE
TEEKENINGEN.
TEEKENAAR VAN MENSCH EN LEVEN.
(N.P.B.) In gezapig tempo, maar
toch immer sneller dan wij vermoe
den schuiven de jaren voorbij; het
heden wordt verleden voor wij het
beseffen en op op eenmaal komt het
oogenblik dat wij bedenken hoe snel
de tijd voorbijgegaan is. Het is niet
gemakkelijk te bedenken dat het ver
scheiden van Jan Toorop reeds der
tien jaar in het verleden ligt. daar
voor is de herinnering aan den
meester nog te levendig. Toch is het
zoo, op 3 Maart 1928 stierf deze groote
kunstenaar en intusschen brengt de
tijd hulde aan den man, wiens werk
een geschenk werd voor het volk, dat
hem leerde vereeren, grooter en vol
lediger, naarmate de tijd den afstand
tot den mensch Toorop grooter maak
te.
Zóó zal hij als gegrift in onze gedachten
blijven staan, de werker Toorop in zijn gast
vrij huis in de Haagsche Van Marlestraat,
de beekier van het leven zelve, beknot wel
iswaar in zijn doen en zijn actie door licha
melijke pi,jnen, maar nimmer geremd in zijn
scheppingsdrang en zijn ongebreidelde werk
lust, die niet ophield den bezoeker te ver
bazen en ontzag in te boezemen.
Ook en vooral in zijn laatste levensjaren
heeft Toorop den drang gevoeld naar groot,
monumentaal werk, maar een verlamming in
beide beenen, die zijn bewegen verijdelde,
maakte het hem onmog'elijk om groote vlak
ken te bewerken Zoo bleef hi' gedwongen
tot werk van kleiner formaat, die hij zittend
aan den tafel, gekluisterd aan zijn stoel, ma
ken kon. Maar ook in dat werk zien wij het
monumentale van zijn compositie-rijke kunst,
zooals b.v. in dat prachtige samenstel van
fragmenten „Het Offer", dat aldus, namelijk
door het bijeenvoegen der kleine teekeningen,
ontstond.
o
Werden die laatste levensjaren van den
meester versomberd door zijn droef lijden,
dat belette hem niet ons 'n erootcn rijkdom
aan kunstwerken na te laten. Wel was er
altoos ontspanning in dat breede Aziatische
gelaat, dat dikwijls een mvsterieuzen. glans
had. maar toch ook altoos iets pijnlijks, wan
neer hij, den bezoeker hartelijk groetend, een
pooging waagde zich van zijn zetel te ver
heffen. Zooals hij daar placht te zitten in het
Haagsche atelier, met den rug naar het licht,
als voelde hij zich verbolgen jegens het le
ven. dat hem niet verwende, zoo leeft hij
JAN TQOROP.
(Foto archief.)
voort in de herinnering van velen, wien het
vergund was bij hem te toeven. Toorop wist,
dat zijn einde nabij was en of zijn bezoekers
ook spraken van beterschap, hij wist beter
en aanvaardde die genegenheid die den leu
gen voedsel gaf. Op 3 Maart 1928 was de dood
in hem en zijn hèengaan bracht geen verras
sing, maar groote droefenis.
Teekenaar van het leven.
Toorop zag altoos weer en uitsluitend de
menschen en hij teekende ze. Zijn handen
waren de werktuigen die vorm gaven aan
wat het oog van den kunstenaar omvatte.
Ieder.mensch was voor Jan Toorop plastisch
geworden gevoel, symbool van verlangens en
daden en de kunstenaar in hem vermocht de
wezenlijke waarde ervan te erkennen. Zijn
geliefde portretten leggen daarvan getuige
nis af.
Zijn eenvoudige, ontroerend-eenvoudige,
fiin gedetailleerde beeltenissen, zoo helder,
éérlijk en open, doorgaans vlak en face ge
zien met het oog op den toeschouwer gericht,
waardoor het contact zoo treffend wordt, zijn
volkomen ecnig in het genre. En welke die
portretten ook zijn. onverschillig of zij ver
wachtende jeugd laten zien of gerijpte ouder
dom, zij worden de vertrouwden van wie ze
beziet en elk voor zich ademen zij het leven,
dat de meester zoo zeer lief had en waar
van de bekoring hem noopte tot scheppen.
Populair.
Het werk van Jan Toorop kreeg en
heeft een ongekende poulariteit en
zijn onmetelijke oeuvre vond weer
klank in den dank van een volk voor
dezen kunstvorm. Kón ook weerklank
vinden, omdat men steeds weer nieu
we middelen vond om dat werk dui
zendvoudig gereproduceerd in nieu
we vormen te brengen onder de men
schen die het gaarne aanvaarden. De
moderne druktechnieken, die elk
genre zoo zuiver en foutloos weten te
vermenigvuldigen, verbreidden zijn
kunst onder de menschen en bracht
die in 't zoo moeilijk ontvankelijke
Hollandsche binnenhuis, waar men
't graag een plaatsje gunde omdat
het er zoo hoorde. Toorop won het
volkshart, het Hollandsche volkshart,
waarvan hij èn door geboorte èn door
zijn leven dikwijls zoo ver verwij
derd was.
Oostersch van afkomst heeft Indië heel
veel voor Toorop beteekend; de grondslag
van zijn werk was Oostersch en de schoon
heid van de half-Chineesche omgeving van
Banka heeft altijd een diepen indruk bij
hem achtergelaten. Ongeveer 14 jaar was
Toorop toen hij in Nederland kwam en na
een kostschooltijd in Leiden, volgde hij de
Polytechnische school in Delft. Veel tee
kende Toorop toen al, dikwijls tot diep in
den nacht, het was hem een hartstocht ge
worden. Na Delft volgde Amsterdam: de
Academie onder leiding van prof. Allebé en
daarna Brussel, waar de academische tijd te
vens de inzet werd tot een heel wat voller
leven. Het trof daar zijn kunstvrienden en
collega's, het werd een prachtige episode in
zijn leven.
Veel verblijvend in Brussel gevoelde hij
zich sterk aangetrokken tot de arbeiders.
Naar Londen ging hij, waar de ellende en
de weelde hem gelijkelijk ontroerden. Van
het eerste getuigt zijn sterk impressionis
tische doek „Beiore the house ol refuge"
(1887). Terug in België trof hem het lot der
mijnwerkers en maakt hij de doeken:
„Vóór de staking" en „Na de staking", die
de herinnering aan de staking in de Bori-
nage wakker houden.
I
Het „Ave Maria", een van Toorop's
beroemdste smbolieken.
(Foto archief).
In 1887 verblijft Toorop tijdelijk in Den
Haag; van 1890 lot '92 in Katwijk, uit wel
ken tijd „De jonge Generatie", „De Tuin der
Weelde" en „De Vloed" dateeren Toen ook
ontstonden zijn psychisch gedane portretten,
geschilderde en geteekende. Na zijn vesti
ging in Den Haag stichtte Toorop met Th.
de Bock de Haagsche kunstacademie en
reeds toen begon hij zich symbolisch te
uiten, als in „I.es Ródeurs" de „Zang der
Tijden". In veel van zijn werk uit dien tijd
uitte zich Toorops neiging tot het Katholi
cisme.
Het nieuw verworven inzicht verbreedde
zijn arbeidsveld. Nu kon hij geheel zichzelf
zijn. Hij schilderde in de nieuwe St. Bavo in
Haarlem en vervaardigde altaarstukken, de
Kruiswegstatie van de R.K. Kerk te Ooster
beek, de kerkramen voor de St. Jozefskerk in
Nijmegen. En tezelfdertijd vragen ziin ge
pointilleerde landschappen en zijn portretten
van „geloovige boeren" sterk de aandacht
EEN INTERESSANT REISVERHAAL
DE GEVAREN VAN DE YUKON.
door
Dr. H. LEONARD
Het plan om de Vereenigde Staten
door een corridor dwars door
Canada met Alaska te verbinden,
heeft het land van de Amerlkaan-
sche middernachtzon in het brand
punt der belangstelling geplaatst.
Voor den oorlog werd dit, haast
van de wereld afgestorven gebied
in opdracht van het Italiaansche
blad „Stampa" reeds bereisd door
Arnoldo Cipolla. Ook thans nog, ja,
juist nu opnieuw, is zijn reisverhaal
bijzonder lezenswaardig.
„Dank zij de geweldige strooming", zoo
schrijft Cipolla, verliep de tocht van Daw-
son langs de gevaarlijke Yukonrivier zoo
vlot, dat ik in een enkelen dag niet minder
dan 40 mijl aflegde. In den avond van den
20sten Juli kwam ik, nadat ik de grens tus-
schen het Canadeesche en het Amerikaan-
sche deel van Alaska was gepasseerd, in
Fort Yukon hij den Poolcirkel aan, waar
de zon te middernacht nog aan den hemel
staat. Het plaatsje is de noordelijkste door
blajiken bewoonde nederzetting in het
binnenland van Alaska en het centrum van
den handel voor de Eskimo's, die aan de
oevers van de hier samenvloeiende rivie
ren de Porcupine en de Chandelar wonen.
In Dawson was het weer opmerkelijk
warm; de zon scheen nog om acht uur des
avonds met volle warmte op een land, dat
acht maanden van het jaar onder sneeuw
en ijs ligt bedolven. In Fort Yukon daaren
tegen kwam ik midden in den winter aan.
De plaats bestaat uit een vijftigtal huisjes,
waar de Amerikaansrhe beambten en de
Protestantsche zendelingen wonen. Hier
krijgt de Yukonrivier een enorme breedte.
Zij strekt zich wijd uit over de toendra's,
de dorre, boomlooze steppen van Alaska.
Het zuidelijke Alaska met zijn voor een
deel vulkanische bergen, die den machtig-
sten. met eeuwige ijs en sneeuw bedek
ten bergketen ter wereld vormen, met zijn
hoog boven den zeespiegel oprijzende glet-
schers. en zijn door een rijk geschakeerde
fauna bevolkte dennenwouden, met zijn da
len, waarin de eeuwig naar goud dorstende
avonturiers huizen dit zuidfelijke Alaska
leek thans zoo ver achter mij te liggen, dat
het wel tot een andere wereld scheen te be-
hooren.
Naar den mond van de Ynkon.
Van fort Yukon uit breidt zich in het
loodgrijze licht de gelijkvormige arc
tische woestijn uit, die, tot aan 't be
gin van den korten arctischen zomer,
wanneer het ijs begint te smelten, in
doodsslaap ligt verstard. Wanneer in
deze maanden de ijsgang begint, drij
ven de ijsbergen langs den Yukon
met zijn taltooze stroomversnellingen
stroomafwaarts naar den Stillen Oce
aan. Wat verder stroomafwaarts be
reikte ik Tanana, aan de samen
vloeiing met de gelijknamige groote
rivier, die men tot Fairbanks kan
opvaren, waar het eigenlijke goud-
De Apostelfiguren waarvoor hij Zeeuwsche
boeren nam tijdens zijn verblijf in Domburg,
zi'n ontroerend mooi van teekening.
F.en kunstenaar die in zijn kunst volko
men en hartstochtelijk leefde en die in een
harden strijd moedig won. En ons volk eert
in hem het beste wat het bezat, omdat het
dezen kunstenaar beminde De vriendelijk
heid van zijn blik verwarmt thans, na der
tien jaren, nog onze harten...
land begint. Vervolgens voerde mijn
weg mij nog langs een aantal kleine
nederzettingen, waar ik af en toe ook
Italianen aantrof. Wanneer de her
senschimmen van den dorst naar
goud in ij delen rook zij n vervlogen,
blijft hier slechts de realiteit van de
zalmvisscherij over, die aan den
mond van de Yukon druk wordt be
oefend. De riviermonding is bezaaid
met schemerige, blauwe ijsbergen,
die evenwel op voldoenden afstand
van elkander drijven, om een door
gang vrij te laten voor de rivier
schepen, die slechts weinig diep
gang hebben.
Op mijn verderen tocht bereikte ik nog
Saint Michael aan de kust van de Bering-
straat. Het is een Ainerikaansch zeestation,
dat de kuststrook beheerscht. Niet zoo heel
ver daar vandaan ligt Siberië. Met een boot
van robbenvisschers voer ik ten slotte naar
Kaap Nome.
Centrum voor Noordpoolonderzoek.
Nome is ten gevolge van den warmen zee
stroom, die hier de kust bespoelt en waarvan
de uitwerking zich tot Kaap Barrow doet ge"
voelen, vijf maanden van het jaar ijsvrij. De
inwoners van het stadje vormen een waar
college van deskundigen voor alle vraagstuk
ken, welke de praktijk van het Noordpool
onderzoek betreffen. De huidige experts zijn
eenparig van oordeel, dat Peary nooit de
Pool heeft bereikt. Als bewijs hiervoor voe
ren zij het feit aan, dat Peary de laatste hon
derd mijl slechts in gezelschap van een
kleurling aflegde en dat hij zijn tochtgenoo-
ten, zonder dat daarvoor een geldige reden
bestond, niet aan den marsch liet deelnemen.
Amerika legt er millioenen dollars aan ten
koste, om dit van de wereld verlaten Noor
delijke deel van Alaska te „civiliseeren"....
en inderdaad heeft het daarmede reeds dit
resultaat bereikt, dat de Eskimo's afstand
hebben gedaan van hun primitieve kano's
van rendierhuid ten gunste van de motor
boot.
Bosschen of kale vlakten.
Voor zoover de eeuwige sneeuw en de glet-
schers niet iedere vegetatie onmogelijk ma
ken, is Alaska met wouden bedekt. Verspreid
over het land liggen 131 post- en telegraaf
stations. Het land zelf wordt gemeenschap
pelijk bestuurd door het Congres te Was
hington en het wetgevende lichaam van
Alaska. De president benoemt den gouver
neur, die zijn zetel in Juneau heeft en wiens
ambtsperiode vier jaar bedraagt.
Het plan om een Amerikaanschen corridor
dwars door Canada te leggen, behoort tot het
kader van de uitbreiding der militaire ver
dediging van Alaska. In ieder geval komt het
neer op uitlevering van Canada aan de Ver
eenigde Staten.
Botsingen tusschen communisten
en troepen van Tsjang.
Volgens Chineesche berichten spelen zich
sedert 22 Februari in Noord-Honan bloedige
gevechten af tusschen de communistische 18e
legergroep en troepen van Tsjoengking, on-
de bevel van eeneraal Wei-Li-hwang. Ten
Noorden van de Gele Rivier zijn de commu
nisten volgens deze berichten in den aanval.
DE KOMENDE DUIKBOOTOORLOG.
De Amerikaansche ochtendbladen brengen
van de rede van Hitier vooral de passage
over de verscherping van den duikbootoorlog
naar voren De „New York Times" en de
„New York Herald Tribune" spreken van een
„bedreiging, die ongetwijfeld ernstig ge
meend is". De bladen maken daaruit de ge
volgtrekking. dat Engeland tornedobootja-
gers, duikbootjagers en patrouille-bommen
werpers dringend noodig heeft en ook belang
heeft bij het bezit der lersche vlootbases. In
dien de leveranties van de Vereenigde Sta
ten Engeland niet zouden bereiken, zou de
reusachtige inspanning der Vereenigde Sta
ten en ook de neutraliteit van Ierland niets
waard zijn.