suikeren Paaschkip
Eén dag te gast
De
op een Middeleeuwsch kasteel
CHIC
DE STROOHOED IS ER WEER
Naar een betere
kooktechniek
en
toch
UIT DE HISTORIE VAN
WEST-FRIESLAND
Zaterdag 5 April 1941
Vierde blad
Oude en nieuwe
tractaties
Voor de vrouw
Een vlotte zwarte stroohoed in den vorm
van een hart, met bijbehoorende sjaal, welke
van voren door een doekvormige met glinste
rende steentjes bezette speld is vastgemaakt.
Een opvallende creatie, die ietwat middel-
eeuwsch aandoet.
(Van onzen Amsterdamschen
correspondent).
Het fabriceeren van chocoladé-
en suikeren Paascheieren onder
vindt tegenwoordig natuurlijk al
lerlei moeilijkheden door de nood
zaak, zuinig met de toegewezen
grondstoffen om te gaan.
Het massieve chocolade ei (als bonbon)
treft men evenmin in de winkels aan als
de massieve reep, terwijl de étalages op
vallend weinig suikeren Paasch-consump-
ties vertoonen. De met vruchten, fondant
of likeur gevulde eitjes maken echter dit
gebrek goed, terwijl een massa zgn. „vul-
goed", voor de banketbakkersruiten prijkt.
„Vulgoed" is de technische term voor de
bekende snuisterijen, zooals kartonnen
haasjes, porseleinen eierschalen, enz., die
nog steeds zeer welkome Paasch-attentie
vormen.
Het maken van suikeren kippe
tjes.
Weinig menschen zullen weten, dat
de veraardiging van eenige typische
Paasch-lekkernijen niet slechts door
de groote suiker-industrieën ge
schiedt, doch ook „uit de hand".
Tal van kleine suikerverwerkers verdien
den tot nu toe tegen Sinterklaas en Paschen
een extra boterham met het maken van aller
lei kleingoed. De voortschrijdende techniek
heeft dit handwerk, als wij het zoo noemen
mogen, nog steeds niet kunnen doen Ver
dwijnen. In Amsterdam wonen vooral rond
de fabrieksgrachten, zooals Linden-, Brou
wersgracht, de „scheppers" van de bekende
suikeren Paaschkippetjes, in haar popperige
mandjes tronend temidden van haar zoe
ten eierkrans. Wie heeft niet in z'n kinder
jaren zoo n mandje wekenlang bewaard, tot
dat, de snoeplust hem te machtig werd en hij
eindelijk het lieve beest bij stukjes en beet
jes begon op te eten?
„Je kunt zóó de suiker wel op!"
De meeste kleine verwerkers moeten dit
jaar hun bijverdienste derven. Wij spraken
er een in 't hartje van de Jordaan. Hij drijft
een kruideniers- annex snoepwinkel. Zijn
dochter bedient dé klanten en laat ons in
't magazijn achter den winkel, waar pa, het
echte type van den ouderwetschen kruide
nier, bezig is.
„Nog kippetjes maken? zegt hij verbaasd,
en, met een gebaar naar z'n drukbevolkte
zaak, „De suiker kun je zóó wel op."
Maar we mogen toch het gereedschap zien,
dat vóór den oorlog zooveel heerlijks te voor
schijn tooverde.
Het gereedschap bestaat uit houten blok
ken,, waarin de dierfiguren zijn uitgesneden.
Voor het maken van een „koppel hoenders
is een paar blokken noodig, die met een
klem op elkaar gedrukt kunnen worden,
men stelle zich dit voor als een dichtges a-
gen bock. In dc éciie liclft zijn dc rcclitci
helften van een aantal kippetjes uitgehakt,
in de andere de linker helften. Men kan in
de blokken dus het relief der diertjes aan
schouwen. De vormen worden met het heete
suikermengsel snel volgegoten.
Door de plotselinge aanraking met
het hout „schrikt" de suiker (kristal
liseert). De houten blokken moeten
dan ook zoo vlug mogelijk op el
kaar geklapt, de suikeren helften
smelten samen en de kippetjes zijn
geboren!
Nog wat bijkleuren en ze kunnen in haar
mandje!
Voor een goed verloop van het proces be-
hooren eigenlijk twee mannen aan de blok
ken te staan. De één vult de vormen, terwijl
de eigenlijke „gieter" op het juiste moment
de blokken dichtklemt. Dit op tijd te doen,
is een kunst welke alleen door jarenlange
routine verkregen kan worden.
Een nieuwe eiersoort!
Maar, zooals gezegd, de blokken rusten nu.
We moeten met dit jaar nu eenmaal met wat
minder suikerkippen en -eitjes doen dan an
ders. We zouden echter onzen roem van on
dernemend volk weinig verdienen, indien on
ze industrieën niet een aanvullende consump
tie in den handel brachten. Wij hadden het
groote genoegen" in de fabriek van de N.V.
v.h. G. Voornveld en Co. alhier te worden
toegelaten om de productie van een nieuw
soort Paaschei mee te maken, een oorlogs
inspiratie. De firma Voornveld maakt peper
munt, drups, enz., is geheel pharmaceutisch
georiënteerd, doch kwam op het idee, iets
van haar grondstoffen te reserveeren voor
den aanmaak van een smakelijk Paascheitje,
dat, naar de directie ons vertelt, al gretig af
trek vindt.
Toen het deeg nog met de hand
gerold werd
De man, die de betreffende machines in
de van scherpe pepermuntgeur doordrenkte
fabriek'sruimte bedient, stond vroeger ook
„aan de blokken". Hij weet ons te vertellen
uit den tijd, dat de verwerkers in de fabriek
een of ander deeg met de hand rolden, en
er een zgn. „streng" van trokken, die ten
slotte machinaal in duizenden schijfjes of
andere modelletjes gesneden werd. Wat vroe
ger met de hand geschiedde, gebeurt nu in
een zgn. uitrolmachine.
Er wordt ons gedemonstreerd hoe het sui
kermengsel, dat het omhulsel der eitjes moet
vormen, in enkele minuten tot een langen
kegel uitrolt. Het deeg bestaat uit velschil
lende gekleurde lagen (klare en gesponnen
suiker), die straks de verschillende kleören
van het ei vertegenwoordigen (bijv. rood met
witte streepjes; het witte streepje is de ge
sponnen suiker, te vergelijken met de zilver
achtige draad die wel over „zuurtjes" loopt).
De massa komt nu zóó in de machine te
recht, dat rood en wit elkaar reaelmalig af
wisselen. Deze kleurverhouding blijft gehand
haafd tijdens het geheele procédé. Tiet
draaien in de uitrolmachine tusschen de ke-
gelvormigcbuizen, straks het „walsen" tot
duizenden eitjes, verandert niets aan deze
Kasteelen en ruïnes van kasteelen hebben
de gewoonte te werken op onze fantasie. In
onze gedachten zien we geharnaste ridders
en slanke en lieftallige jonkvrouwen, we
denken misschien aan ridderspelen. We
\ergeten echter, dat ook toen. gelijk thans,
het dagelijksch leven onderworpen was aan
een zekere sleur, ja, dat deze wel eens heel
wat grooter kan zijn geweest dan in onzen
tijd van radio, vliegtuig, bioscoop en zooveel
dingen meer.
In de ridderdagen dus was er ook sprake
van het leven van alledag.
Hoe zich dit voltrok?
Zoo heel gemakkelijk is het niet om daar
op antwoord te geven, want in die lang
vervlogen eeuwen werd er weinig te boek
gesteld. Men dacht er niet aan, kleinigheden
vast te leggen als de belevenissen van een
gewonen dag. De pen werd in den regel
slechts op het papier gezet tot het vereeuwi
gen van acten. Dat was natuurlijk het aller
belangrijkst. omdat het eigen bezit er door
werd geregeld. En wanneer de historicus
feiten aan de vergetelheid ging onttrekken,
dan vermeldde hij bij voorkeur bijzonderhe
den: oorlogen, strooptochten, twisten, enz.
enz.
Men dacht er eenvoudig niet aan, dat er
©en tijd zou komen, waarin men wel graag
eens zou willen weten, hoe de ridderlijke
familie het had. wanneer er niets bijzonders
aan de hand was.
Omtrent het leven op een kasteel vonden
we een interessant hoofdstuk, afkomstig van
den Alkmaarschen historicus Hofdijk. Deze
Hofdijk, die behalve geschiedschrijver ook
wel de minstreel van Kennemerland wordt
genoemd, bezat echter een rijke fantasie.
Zoodat dat kans bestaat, dat zijn beschrij
ving ten deele als verdichtsel moet worden
beschouwd. Zijn wel wat ól te vrije critiek
op de Westfriezen in vorige eeuwen is daar
een voorbeeld van!
Nadat het adelijk gezin zich des morgens
had gewasschen en gekleed, werd de mis
bijgewoond, waarna het ontbijt werd op
gediend, dat bestond uit brood, boter,
kaas en bier. Ook wordt melding gemaakt
van spiering als ontbijtvisch.
Intussehen zal men er goed aan doen bij
deze artikelen niet te denken aan levens
middelen van liooge kwaliteit, welke wij
thans kennen. Het zou kunnen zijn. dat vele
gewone staatsburgers van heden hun neus
zouden ophalen voor de lekkernijen van de
edelen van weleer.
Na het ontbijt kwam de ochtend. Uit de
beschrijving van Hofdijk krijgt men den in
druk, dat er wel eenigszins kon worden ge
sproken van een „klein krijgen" van den
morgen. Hij spreekt namelijk van verschil
lende, spelen, waaronder het schaakspel, als
een kriigsspei, de ridderlijke voorkeur ge
noot. Verder werden er wapenoefeningen
gehouden op het kasteelplein of werd er
gewandeld, hetzij te voet of te paard, door
gaans met de valk op de hand.
Hofdjjk's fantasie komt dan even
los. wanneer hij ons edeivrouwen en
haar gezellinnen beschrijft, gezeten
op prachtig uitgedoschte telgangers,
door hoffelijke edelen, die naast de
vlugge rijdsters voortschreden, bij
den sierlijken toom gehouden.
Bij minder goed weer werd de tijd gesle
ten met het voorlezen van romans en ande
re gedichteii, waartoe, wanneer de burcht
heer geen klerk of geletterde bezat, meestal
de burchtpaap werd gebezigd. Deze romans
waren dan die van Lancelot, Rolant of ko
ning Arthur.
De middagmaaltijd werd vroeg gehouden.
Uiterlijk om 12 uur, volgens anderen echter
reeds om 10 of 11 uur. Waaruit zich laat
concludeeren. dat men gewoon was 's mor
gens vroeg op te staan.
Op met losse kussens bedekte banken,
of op vouw- en andere stoelen zaten de
gasten, nadat ze zich de handen hadden
gewasschen, rondom den diseh, die op
schragen was aangelegd en die was bedekt
met liet ammelaken. De plaats, die het beste
licht en uitzicht had. ter rechter- of ter lin
kerzijde. werd veelal beschouwd als de eere
plaats.
Aan het hoogc einde van de tafel zaten
burchtheer, gezinsleden en gasten. Aan het
lage einde de scheiding werd aangegeven
door het zoutvat zaten de niet adelijke
en lagere bedienden. Allen echter aan één
tafel.
De gerechten van» visch, groenten en
vleesch, werden meestal in overdekte scho
tels. onder het voorschenken van wijn,
rondgediend. Varkensvleesch was een dage
lijksch gerecht, zeer gezocht was ook het
vleesch van zeehonden, bruinvisschen, meer-
zwijnen, walvisschen en bevers. Ook werden
gegeten reigers en roerdompen, pauwen en
zwanen.
Na het tweede gerecht werd het ammela
ken omgeslagen en kwamen lekkernijen als
taarten, kruidkoeken, suikerrozaat, gedroog
de. gesuikerde en met specerijen ingelegde
vruchten. Geestrijke en sterk gekruide wij
nen behoorden tot de dranken, die aanvan
kelijk uit leeren, later uit glazen of zelfs
gouden en zilveren kannen werden ge
schonken in bekers uit dezelfde stoffen
vervaardigd en soms prachtig bewerkt.
Na den maaltijd ging men op jacht, men
maakte wandelritten of men kortte den
tijd met praten of met allerlei spelen als
kaatsen, kegelen, ringwerpen, dobbelspelen,
6chaken of dammen. Van kaartspelen wordt
eerst tegen het einde der 14de eeuw in ons
land gesproken. Muziek en zang werden"
ijverig beoefend. Onder de vrouwelijke be
zigheden zijn o.a. te" noemen het spinnen,
het vervaardigen, borduren en vergieren van
kleeren, het vervaardigen van tapijtwerken.
Een aangename afwisseling bracht de
verschijning van een minstreel, doch dat
behoorde al weer tot de zeldzaamheden.
Het avondeten was ingericht op de wijze
van het middagmaal en werd te zes of zeven
uur genuttigd.
Lampen en groote standaard- en arm-
kandelaren, van koper of edeler metalen,
werden bij zondsondergang ontstoken; de
waskaarsen ende toortsen waren vaak be
schilderd en versierd.
De rest van den avond werd gekort met
de reeds genoemde spelen en uitspanningen,
de mannen hielden zich meestal bezig met
drinken en spelen.
Behalve voor wat het spinnen, weven en
borduren der adelijke dames betreft, zijn er
geen eigenlijke werkzaamheden vermeld.
Dit geeft aan het geheel een zekere ledig
heid. We willen daarom hopen, dat het be
heer hunner bezittingen, de vervulling hun
ner ambts- en dienstplichten aan de ade
lijke ridders de noodige levensvulling heb
ben gegeven. Eten, drinken, wandelen en
spelletjes doen is goed en wel voor rust
dagen, als regel is het onbevredigend. Toch
zit er zooveel interessants in de beschrijving
van Hofdijk, dat"we hebben gemeend, daar
uit een greep te mogen doen.
regelmaat: wat in de uitrolmachine als een
breede witte streep te zien is, vertoont zich
tenslotte als een fijn wit streepje op den bon
bon.
Aan den loopenden band.
Door de uitrolmachine loopt een koperen
buis met de ei-vulling (dit ter besparing van
suiker). Na de bewerking in meergenoemd
apparaat komt de suiker als een streng te
voorschijnt en wordt naar een verstelbare
wals geleid. Deze walst de streng in tallooze
eivormige stukjes.
In kettingvorm komen de lekkernijen
er uit: een lang snoer van kleurige
dropsachtig uitziende eitjes. Aan den
loopenden band schuiven de nog
gloeiend-heete zoetigheden nu naar
den koel molen. Boven den loopen
den band bevindt zich een soort
wind-tunnel, welke de koeling voorbe
reidt.
De koelmolen zelf (de naam zegt het reeds)
„waait" de bonbons geheel koud en cfe
wereld is een Paasch-tractatie rijker.
Zoo ziet men, dat op dit ondermaansche
al het oude noodgedwongen plaats maakt
voor het nieuwe zelfs op het gebied van
Paasch-eierenl
1. Géén voedingsstoffen meer on-
noodig door den gootsteen of
naar het vee.
2. Géén belangrijke stoffen „dood-
koken."
3. Veel brandstof besparen.
(door Manya Beukman).
In grootmoeders tijd werd het vloerkleed
moeizaam streek voor streek met de hand
geveegd door iemand, die niet mocht opzien
tegen het ongemak van op de knieën voort
te kruipen! Gij, moderne huisvrouw, loopt
kalmpjes met Uw stofzuiger in het rond...
Men moest toen ook het strijkijzer steeds
weer op het vuur zetten, teneinde het vol
doende warm te houden om het goed mooi
glad te krijgen, maar U kunt met Uw elec-
trische strijkbout achter elkaar aan den
gang blijven
In dien „verleden tijd" werden aardappe
len en groenten met véél water gekookt,
want van vitamines en voedingswaarden
had men toen nog geen begrip. En U
Ja, dat is nu het eigenaardige, in vele op
zichten zijn de huisvrouwen met haar tijd
meegegaan en profiteeren ze van de moderne
techniek, maar wat kóken betreftlaten
velen alles bij het oude. De kostelijkste stof
fen gaan dagelijks met het „afgietwater"
door den gootsteen en daarbij verwondert
men zich nog, dat er in het gezin ongemak
ken of zelfs ziekten voorkomen, die het ge
volg kunnen zijn van een onjuiste voeding.
DAAROM VERBETER UW
KOOKTECHNIEK!
Schil de consumptieaardappel niet, maar
boen ze af met een pannenspons of een sta
len borsteltje en kook ze met niet meer dan
een bodempje water In een goed gesloten
pan in een half uur gaar. Droog en kruimig
komen de goede aardappelen dan uit hun
schil te voorschijn en vrijwel alle voedings
waarde is voor Uw gezondheid en Uw beurs
behouden gebleven. Wat een aardappel dan
eigenlijk al zoo bevat? Op déze wijze bereid:
in l>elangrijke mate vitamine C de stof,
waardoor scheurbuik wordt tegengegaan.
Voorts zetmeel, eiwit, kalk, fosfor, ijzer, jo
dium en vitamines van de B-groep, waaraan
men vooral behoefte heeft, wanneer het vet-
gebruik vermindert. Schilt U den aardappel,
dan verliest U niet alleen veel aan gewicht,
doch bovendien wordt de voedingswaarde
dan zeer verminderd.
Kook ook groenten met niet meer dan een
bodempje, water (bladgroenten slechts met
het aanhangende water) in een goedgesloten
pan eerst op een flink vuur, tot het water
kookt, daaran op een zacht vuur, in de mees
te gevallen niet langer dan een half uur. Doe
er van het vuur een klontje boter door en
vermijd stoven en sudderen, want daardoor
wordt de voedingswaarde verminderd en
onnoodig gas, electriciteit of andere brand
stof verbruikt.
Voor een volwassene is 2% ons groente
per dag gewenscht en het is zeer aanbeve
lenswaardig een gedeelte daarvan rauw, als
slaatje, te gebruiken. Allerlei soorten groen
ten, ook kool (zeer fijn geraspt), witlof, an
dijvie enz. leenen zich daar uitstekend toe en
mocht U geen olie hebben, maak dan eens
een slasaus van kwark of hangop, vermengd
met fijngesneden groene kruiden (peterselie)
of wat dikke tomatenpurée en verder met
wat mosterd, peper en zout naar smaak. Uit
een oogpunt, van eiwitvoorziening is zulk
een slasaus buitengewoon goed!
Ook kunt ge met succes een stamppot ma
ken met rauwe groenten erdoor zeer fijn
gesneden of gemalen of geraspt. U kookt
dan de aardappelen weer met een bodempje
water en zoodra ze gaar zijn giet U er zoo
veel melk over, dat de aardappelen bijna
half onder staan. Na het opkomen van de
melk worden de aardappelen fijn gestampt
en de boter of het.'vet erdoor geroerd. Daarna
gaat de inmiddels fijngesneden rauwe groen
te erdoor heen en laat men alles goed heet
worden) om het gerecht direct daarna op te
dienen. Daar de groente in dit geval niet
slinkt, kan men met veel minder toe dan ge
woonlijk.
Ga dus ook in dit opzicht met Uw tijd mee,
verbeter Uw kooktechniek, en neem de raad
gevingen aan van deskundigen op voedings-
gebied, want als goede huisvrouw is het een
Uwer schoonste plichten, voor de gezondheid
van Uw gezin te waken.
Twee aardige modelletjes, nit flanel met
witte strepen, een rij knoopen, een wit
kraagje en yan boven gepliseerd. De een
voud zelf en toch chic!
X
