Mode-Revue In de winkels van DE EERSTE OPSTAND DER FRIEZEN MOSKOU Eet worteltjes! UIT DE HISTORIE VAN WEST-FRIESLAND Jong leven in „Artis" Rechts: EEN FLATTEEREN- DE HOED. Den groote, vlotte hoed met rijn sluterqar- nituur ls bil zonder gekleed I Links: MODERNE HOED. Bil dit costunm met de witte bubekraag staat de zwar'c stroohoed zeer flatteus. LUILEKKERLAND! Van alles is te krijgen, van alles wordt gekocht. Het is nacht, zoo schrijft een medewerker van het Tass-agentschap te Moskou. Tót het aanbreken van den dag moeten nog uren ver strijken. De ongeveer vier millioen inwoners der hoofdstad van de Sowj et-Unie liggen in vasten slaap. Door de ledige straten snor ren groote bestelauto's met allerlei opschrif ten: brood, vleesch, groenten, melk, wijn, snuisterijen, textielgoederen. Elfduizend win kels bereiden zich op den nieuwen dag voor. Nauwelijks hebben ze de deur geopend of ze staan al vol koopers. In bij zonderen loop verheugen zich de speciale winkels, die van brood, waarin 45 soorten brood te koop lig gen, melk, vleesch, verduurzaamde levens middelen, worst, groente, fruit. In de Gorkistraat, een der voor naamste van de stad, staat een kaas winkel, twee verdiepingen hoog, waarin ware kaasschatten opgesta peld liggen, Edammers als roode ko gels, uit het Wolgagebied als mach tige schijven, die aan molensteenen doen denken, Zwitsersche kazen, die door dauwdroppen lijken doorspren- keld, zulke van de steppen uit Tilsit, Roquefort, Brie, ook kazen voor het nagerechtZelfs de veeleischend- ste fijnproever kan hier zijn keuze doen. Naast dit kaaspaleis bevindt zich een ma gazijn van dieetvoedsel. Daar kan men dieet brood van 12 soorten verkrijgen. Op den toog ziet men volgens bijzondere recepten bereide worst- en vleeschwaren melkproduc ten, gelei en roomsoorteh, eieren om te klut sen, vruchtensap van ooft en groentewijn en groente, zoowel versch als in blik. Ook in de winkels, waar halffabrikaten worden verkocht gaat het in de morgenuren leven dig toe. Huisvrouwen, die tijd willen spa ren, jonggezellen, die niet in een restaurant wenschen te eten, lekkerbekken komen hier heen Daar staan of liggen gebraden ganzen en jonge kippen, half bereide soepen, die slechts behoeven te worden opgekookt, cote- letten en biefstukken, die enkel moeten worden gebraden, rauwe sjasjliks, het Kau- kasische vleeschgerecht aan het houten spit, alsmede vleeschpasteien van allerlei vorm en soort. Warenhuizen en bijzondere win kels. In de meeste winkels van levensmiddelen bestaan bestelbureaux. Onophoudelijk rinke len de telefoons. In den loop van een half uur, dat we in zoo'n lokaal doorbrachten, werden telefonisch 25 bestellingen opgeno men. Bij de bestellers bevonden zich een chauffeur uit een warenhuis, een leeraarin de wiskunde, staathuishoudkundige ingeni eurs, een arbeider bij den aanleg van de onder-grondlijn, een smid uit een autofa- briek enz. Dat zijn menschen, die het druk hebben, ook hun vrouwen hebben een vak en om niet noodeloos tijd te verliezen ge ven zij telefonisch hun orders op en laten zich het bestelde thuis bezorgen. Ze kunnen er te kust en te keur gaan. Om en bij twaalf uur houden tal rijke auto's voor de winkels stil, ze brengen nieuwe voorraden voor de avonduren. Er is rijkelijk vraag naar. Alleen reeds in den winkel Gastronoom werden op één dag, 23 April, meer dab 30.000 eieren, twee ton tafelboter, drie ton suiker, drie ton gort, vijf ton vleesch, drie ton visch, levend, bevroren of gebakken, en haringen van alle soorten, alsme de 3000 flesschen wijn en limonade gekocht. In de woretafdeeling stonden (Hen gegadig den 22 worstsoorten ter beschikking. Op dien dag werd er twee ton van verkocht. In de afdeeling van de zoetigheden zag men tien tallen soorten bonbons, van bontgekleurde zuurtjes af tot de fijnste pralines en verma kelijke figuren in chocolade, eigen gebakken koek, taarten en biscuits. Dien dag gingen drie ton banketbakkerswaar van de hand. De omzet bedroeg dien dag ongeveer 400000 roebel. In het centrale warenhuis aan het Swerdlowplein tegenover den grooten schouw burg komen in den loop van den dag ge middeld 150.000 tot 200.000 koopers, 's Zon dags zelfs wel 250.000. Eiken dag worden er artikelen ter waarde van een millioen tot 1.500.000 roebel verkocht, op Zondag en voor de feestdagen zelfs voor 3.00.000 tot 4.000.000. Zonder ophouden sroomt de mas sa door de talrijke ingangen naar binnen. Op één dag worden daar duizenden pa ren sierlijke schoenen, voor duizenden roe- beds stoffen, ondergoed en gemaakte klee- ren verkocht. En zulke magazijnen vindt men, afgescheiden van speciale schoenen-, zijde-, ondergoed1-, bontwinkels enz. in alle arrondissementen van de stad Moskou. Een nijlpaard geborenbinnen twaalf uur kon het al zwemmen. In het oude nijlpaard'enhuis van „Artis" een der meest primitieve gebouwen van den tuin, waarin niettemin toch niet min der dan 19 nijlpaardengeboorten succesvol verliepen, zag Zondag j.1. een twintigste, een twintigste veelbelovende baby, het le venslicht. Deze hippopotamus-boreling is het vijfde jong van de eveneens in „Artis" geboren Bibi, zelf een der veertien kinderen van het vermaarde nijlpaard Betsy, dat niet alleen aan aantal geboorten, maar ook wat ouder dom betreft! een record haalde, want ze be reikte een leeftijd van 43 jaren, terwijl de hoogste nijlpaarden ouderdom tot nu toe ten name van een wijfje stond, dat ruim 41 jaar in den Jardin des Plantes te Parijs leefde. Gedurende de eerste levensweken mag moeder Bibi nog weinig bezoek ontvangen, er moet zooveel mogelijk rust heerschen in den kraamstal. Gelukkig zijn Bibi's humeur en tem perament van dien aard, dat althans in de fniddaguren nu reeds een be perkt aantal belangstellenden in de zaal kan worden toegelaten. Op ge- pasten afstand kan men daar dan een en ander uit het intieme leven van een nijlpaardenmoeder met haar jong medemaken. Binnen een half etmaal na de geboorte ging het tweetal al te water in het voorloo- pig nog extra verwarmde bassin, waarna dan weer het zoogen op den stal plaats vond. De baby vertoont in lichaamsvorm en kleur meer overeenkomst met grootvader Cyrus dan met vader Mtoto, die al een week of wat voor de geboorte werd afge zonderd en tijdelijk van zijn wijfje geschei den moet leven. Behalve Mtoto en Bibi met haar spruit heeft Artis dan nog een tweede wijfje en voorloopig in het dikhuidenhuis bij de oli fanten en neushoorns ondergebracht, ook nog een jong mannetje dat niet-lang gele den ter bloedverversching aan den fokstam werd toegevoegd. Een kostbaar bezit, dit vijftal nijlpaar den, maar tevens een waardevol toekomst- pand in Artis' levende have, gezien het feit dat het genootschap met zijn hippopotamus stoeterij blijkbaar op den goeden weg is en een jong nijlpaard, al naar den leeftijd en naar de verhouding van vraag en aanbod, een waarde van ruim f 2300.tot f 12000.- kan vertegenwoordigen. OVERVLOEDIG EN GOEDKOOP. Het voorlichtingsbureau van den Voedings raad schrijft: Nu de aardappelen zijn gerantsoeneerd verdient het aanbeveling om bij de samen stelling van het menu vooral de wortelen niet te vergeten. Peèn immers, bevat onder meer vitamine C, dat ook in aardappelen voorkomt. Daar aardappelen slechts in be perkte mate zijn te verkrijgen, leveren si} thans niet de gebruikelijke hoeveelheid van dit vitamine aan het middagmaal. Heit volkomen waar, dat ook andere groenten vitamine C bevatten, maar wortelen zijn op h§t oogenblik overvloedig en goedkoop te krijgen. Deze groente heeft, behalve dat zij rtta. mine C bevat, nog andere zeer goede eigen- schappen voor de voeding. Zoo bevat peen een sterk gele plantenkleurstof, naar den latijm- schen naam van den wortel Carotine geheeten. In de donkere peensoorten komt zij het meest voor. Carotine nu wordt in 's menschen lichaam om gezet in vitamine A. Ook dit vita mine is voor de voeding heel belang rijk. Melk, boter en eieren leveren eveneens vitamine A op. Maar aan gezien ook deze voedingsmiddelen gerantsoeneerd zijn, komt ook dit vitamine allicht niet meer in dezelfde mate in de voeding voor, als vroeger het geval was. Bovendien bevat tevens peterselie, die men meestal over de worteltjes strooit, in ruime mate vitamine A. Een beetje peterselie kort voordat men de peen opdient, fijngehakt, verhoogt voor de meeste menschen sterk de smakelijkheid van het gerecht. De wortelen, die rijk aan koolhydraten (zetmeel en suiker) zijn, 'hebben nog een voordeel, dat moeder de vrouw naar waarde weet te schatten. Bet is namelijk een groen te, die weinig slinkt. De hoeveelheid ervan welke men per persoon voor het middag maal nodig heeft, bedraagt rauw gewogen, tweehonderdvijftig gram (een half pond). Hierin treft men ruim twintig gram kool hydraten aan, een toehoolijke portie van die- ze kostelijke voedingsstof. Niet schillen! Het schillen of/schrappen van de peen kan men bij de bereiding ervan beter achter wege laten. Want het hooge vitaminegehalte bevindt zich in den regel aan den buiten kant van de wortelen en vooral tegenwoor dig mogen geen uitstekende voedingsbe- standdeelen te loor gaan. Het is allerzins voldoende, de peen met een ruw borsteltje terdege te boenen, waardoor tevens de haar tjes van de 'worteltjes worden verwijderd, en te wasschen. Vele meenen, dat worteltjes zeer lang moeten koken, maar dit is on juist. Men kan ze in een half uur gaar en droog koken. Op deze wijze behouden zij hun voedingswaarde en het is dus verstandig ze niet langer op het vuur te laten staan. Niet alleen gekookt, maar ook rauw smaakt peen goed. Veel kinderen houden ervan, een wortel rauw te „knauwen". Men stelle hen hiertoe volop in de gelegenheid. Het is gezonde kost. Volwassenen geven vermoedelijk de voorkeur aan „een rauw hapje" bij de boterham of middagmaal. Zulk een rauw hapje van peen te maken, is heel aanbevelenswaardig. Zeer fijn ge raspt, in een mengsel van citroensap of ra- barbarsap en een beetje gecondenseerde melk, vormt de rauwe groente een smakelijk gerecht. Het bereiden van rabarbersap. Om rabarsap te bereiden, strijke men vin- gerlange, ongeschilde stukjes rababer over een rauwkostrasp. Als deze stukjes tot de helft zijn afgeschaafd, moet men ze om- keeren. Dan neemt men dus de uitgeraspte vezels in de hand, waarna men de rest kan raspen. Wanneer men het moes en de ve zels in een doekje wringt en het uitgeperste laat bezinken, heeft men een helderen frisch-zure vloeistof, die dagen lang goed blijft. ZELFBEWUSTE FRIEZEN TE ROME: GEEN STERVELING BLINKT OP HET GEBIED VAN TROUW EN WAPENEN BOVEN DE GERMANEN UIT! De geschiedenis van het land. waarin we wonen., is in zooverre merkwaardig., dat er een groot hiaat in ligt. De eerste kennis van het volk der Friezen komt voort uit de geschriften der Romeinen en dateert uit de tijden, waarin deze Romeinen hun grenzen hadden uitgebreid tot deze streken. Als een vallende ster licht dan even het volkje der Friezen op. Het komt naar voren uit de ondoordringbare nevelen van het verle den en. waar zich toen gelijk overigens nu een belangrijke episode der wereld geschiedenis in deze regionen voltrok, is het gedurende eenigen tijd zelfs een factor van beteekenis. Wanneer we hier spreken over wereldeesehedenis. dient men daarbij in het oog te honden, dat het de tijd was. waarin de Romeinsehe keizers de grenzen van hun rijk over den Riin trachtten uit te. breiden, zoo mogelijk tot de Elbe. Dit bracht hen in striid met de Germanen, een strijd, welke de Romeinen veel tegenslagen en weinig profijten opleverde. We herinne ren o.a. aan den nederlaag door Arminius toegebracht aan Varus in het Teutoburger Woud in het jaar 9 na Chr. Het land der Friezen vormde hierbij een door'ochtsland en was als zoodanig een factor van meer dan gewone beteekenis. Dit bleef 7.00 tot den opstand der J4ata ven. die plaats had in de jaren 6370 na Chr. Daarna verdwijnt Friesland weer. Men hoort en leest er niet meer over, totdat eerst verschillende eeuwen later de naam opnieuw naar voren komt. Om dan te blijven tot nu toe. Intusschen lijkt het interessant uit deze alleroudste geschiedenis het een en ander naar voren te 'bren gen. te meer waar het éen tiiid was van schokkende gebeurtenissen en woelingen, die ons tegenwoordig misschien vrij onbelangrijk mogen toeschijnen, maar die voor de een voudige bewoners dezer streken uit lang vervlogen dagen, toch stellig even imposant moeten zijn geweest als de wereldschokkende belevenis sen van tegenwoordig. Bijzonderheden daaromtrent treffen we aan in het merkwaardige werk „Friesland tot de elfde eeuw" door mr. P. C. ,T. A. Roeles. in 1927 verschenen bij Meijer en grhaafsma te Teenwarden. Toen het voornemen rees om de grenzen van hef Romeinsehe riik uit te breiden was de eerste opgave de stammen die ge vestigd waren in de omgeving van de mon den van den Riin. te onderwerpen. Dit wa ren o.a. de Bataven, de Kanninefaten. de Marsaten. de Rturiërs en ten slotte ook de r'riezen. In het iaar 19 voor Chr kwam Drusus met een vloot den Riin afzakken het schijnt, dat hij de Friezen wist te be wegen zich vrijwillig aan hem te onder werpen. Drusus trok vervolgens over de Wadden naar het land der Chauken. ten O. van de Eenis. Door het intreden van de eb raakten daarbij zijn schépen op het dro ge. doch de Friezen, die hem over land be geleidden, kwamen hem te hulp. Het schijnt, dat deze episode de eerste kennismaking is geweest tussehen Romeinen en Friezen. Drusus legde de Friezen een matige be lasting op van runderhuiden ten dienste van het leger. Hij hield daarbij rekening met hun beperkte middelen en de onaan zienlijkheid van hun vee. dat klein was in verhouding tot de oerossen, die in de naburige wouden leefden en die meerma lqn als jachtbuit werden verpneesterd. De Friezen bleven deze belasting trouw betalen, zoolang de eischen matig en bil lijk bleven. De heffing geschiedde door Ro meinsehe vendels, die daarbij zomerkam pen als steunpunten bezigden. Hef was Olennius. die de fout be ging. deze belastingen ondragelijk te maken door te eischen. dat de huiden zoo groot moesten zijn als de vellen van oerossen. Omdat hier aan triet kon worden voldaan, ga ven de Friezen eerst hun runderen, vervolgens hun akkers en ten slotte vervielen zelfs hun vrouwen en kinderen tot slavernij. Maar. zooals steeds, ging ook hier de kruik zoolang te water totdat ze brak. Toen klachten niet hielpen, brak een ge weldige opstand los. De soldaten, die bezig waren de belasting te innen, werden gevat °n gekruisigd. Olennius vluchtte naar het Castellum Flevum. dat een niet geringe bezetting had van Romeinsehe bondgenoo- ten en dat de zeekust beheerschte. Over de ligging van deze sterkte hebben ■ve het vroeger al eens gehad. Ook mr. Boe- les houdt zich met deze kweste bezig zon der evenwel tot een bevredigend resultaat te kunnen komen. Op het bericht van den opstand' verza melde Lucius Apronius, propaetor van Ne- der-Germanië. een leger, waarmee hij Fries land binnenviel. .De Friezen hadden inmiddels de belege ring van Flevum opgeheven om hun eigen bezit te beschermen. Ze bleken op eigen terrein lastige tegenstanders, w.ant, ge bruik makend van de natuurlijke gesteld heid van hun land' versloegen ze achter eenvolgens verschillende cohorten der Ro meinen. Cethegus Labeo. een officier van het vijfde legioen, werd aan het hoofd gesteld van wat er aan hulptroepen was overgeble ven. andere legioenen werden te hulp ge roepen en verschillende omsingelde troe- oendeelen konden worden ontzet. De Ro meinsehe hevelhebber trok echter niet ver der talrijke officieren sneuvelden en een groot aantal lijken werd onbegraven achter gelaten. Er is nog sprake van een strijd bij het woud Rndnkema. waar 900 Romeinen sneu velden. terwijl een 400-tal, dat was gevlucht in vde landhoeve van den veteraan Crupto- rix, uit vrees voor verraad elkaar onderling afmaakten. Er schijnt, hier sprake te zijn geweest van een ernstige nederlaag der Romeinen, die echter door keizer Tiberius werd dood gezwegen. De tijdgenooten begrepen dezen wenk en verzwegen de smadelijke episode in hun kronieken Na den dood van Tiberi us behoefde Plinius' er echter geen reke ning meer mee te houden. Dit alles geschiedde in het jaar 28 na Chr. en de Friezen behielden hun vrijheid tot het iaar 47. Corbulo werd in dat jaar op de Chauken afgezonden, die per schip strooptochten begonnen te ondernemen tot aan de kusten van Gallië Om te kunnen slagen was het voor Corbulo noodig ook te gen de Friezen op te treden, die werden onderworpen. Corbulo schreef hun wetten voor en regelde hun bestuur, terwijl de mi litaire bezetting werd vernieuwd. En van uit de versterkte fopten te Vechten en Nij megen bleken de Romeinen in staat hun" gezag te handhaven. Drang naar expansie bracht de Friezen in het jaar 58 n. Chr. echter weef in bewe ging. Onder leiding van Verritus en Malo- rix drongen ze door tot aan den Rijn, ctoch werden teruggedreven. Verritus en Malorix trokken daarop naar Rome om keizer Nero te bewegen toestem ming te geven aan de Friezen om zich in het Rijngebied te mogen vestigen. Nero ver leende hun weliswaar Romeinsch burge- recht, maar het verzoek werd van de hand gewezen. Mr. Boeles geeft hierbij een aar dige anectote die het onversaagd optreden dezer Friezen illustreert. In het theater Pompei zagen rij ee- nige vreemdelingen zitten op de voor den Senaat bestemde zetels. Toen ze vernamen, dat die eere plaats gegeven werd aan afgezanten van volken, die uitmuntten doori deugd en bevriendheid met de Ro meinen, namen zij vol zelfrespect plaats tussehen de senatoren, on der den uitroep, dat geen sterveling op het gebied van wapenen of trouw boven de Germanen uitblonk De opstand der Batavieren in de jaren 6870 na Chr. sleepte ook de Friezen mee. Ervaren in den Romein&chen krijgsdienst keerden de Germaansche cohorten zich te gen hun leermeesters en samen met de Kan ninefaten veroverden de Friezen o.a. een Romeinsch winterkamp van twee cohor ten. Intusschen wijzigde zich de Romeinsehe politiek. De uitbreidingsplannen van het Rijk tot in Germanië raakten van de baan en, gelijk we boven reeds schreven, Fries land zinkt terug in de vergetelheid. Om daaruit eerst eeuwen later weer te verrij zen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1941 | | pagina 12