De rede van
Roosevelt
Economische documentatie
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Fransche haven
gebombardeerd
- Verduisteren
9.48 uur
Pétain over het
luchtwapen
Spoelwater bij de
melk gedaan
Duitschland thans
op alles voorbereid
Brandstoffen-
bevoorrading
in den zomer
Engelsche
opschriften in
Irak verboden
Amerikanen in
Singapore
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
29 M E I 1941
be snelheid waarmede
duitschland de koopvaar
bijschepen vernietigt is
briemaal zoo groot als
het vermogen tot aan
bouw van nieuwe.
Schakel tusschen
wetenschap en
bedrijfsleven
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
5.26 uur
HELDERSCHE COURANT
Hoofdredacteur: J. BIJLSMA, Den Helder.
Uitgave der Uitg.-Mij. „Hollands Noorderkwartier" N.V. te Den Helder 69e JAARG. No. 9244
Wanneer Dultschland bedreiqinn
voor Westelijk halfrond vormt
zal worden Inge grenen.
President Roosevelt begon zijn
aangekondigde redevoering met op
nieuw de bewering te uiten, dat
Duitschland naar de wereldheer
schappij streeft en het Amerikaan-
sche continent onder „slavernij"
tracht te brengen. Dit is het princi-
pieele „feit", waarop de politiek van
de Vereenigde Staten wordt opge
bouwd. Met bijzonder toegenomen
kracht hebben de Ver. Staten en de
andere Amerikaansche republieken
thans hun weg in den toestand van
dit oogenblik bepaald.
Voor Amerika, zoo vervolgde Roosevelt
is de vrijheid der zeeën en de vrijheid van
den handel een levensnoodzakelijkheid, daar
het niet alle goederen, welke het voortbrengt
zelf kan verbruiken. Indien Duitschland
evenwel de overwinning behaalt, zou de
Amerikaansche productie van de wereld
markt worden afgesloten, terwijl de „nazi-
goederen" onbelemmerd Amerika zouden
binnenkomen. Dit gevaar is thans reeds zeer
groot, daar het grootste deel van Europa
en een deel van Afrika door de asmogend-
heden militair bezet is. Wanneer het den
asmogendheden gelukt, ook Dakar, de Azo-
ren en de Kaap Verdische eilanden te be
zetten, zou de oorlog den rand van het wes
telijk halfrond naderen. De techniek van de
zen tweeden wereldoorlog plaatst de Ver
eenigde Staten voor veel grootere vraagstuk
ken dan in den eersten wereldoorlog. De
vernietiging van koopvaardijschepen ge
schiedt thans over een veel grooter gebied
dan toen, ja zelfs binnen de wateren van
het westelijk halfrond.
De snelheid, waarmede de koop
vaardijschepen tot zinken gebracht
I worden, is driemaal zoo groot als
i het vermogen van de Britsche
scheepswerven om nieuwe schepen
te bouwen. Zij is meer dan tweemaal
zoo groot als de Britsch-Amerikaan-
sche productie van schepen op dit
oogenblik.
Wij kunnen aan dit gevaar met behulp
van twee gelijktijdige maatregelen het
hoofd bieden: 1. door ons groote scheeps-
bouwprogramma te bespoedigen en uit te
breiden 2. door ertoe bij te dragen de ver
liezen op zee te verminderen. Wij hebben
daarom onze patrouille in de wateren van
het noordelijke en zuidelijke deel van den
Atlantischen Oceaan uitgebreid en wij ver-
grooten deze patrouilles, meer en meer met
schepen en vliegtuigen. Het is algemeen be
kend, dat de kracht van onze Amerikaan
sche vloot tijdens het afgeloopen jaar aan
zienlijk vergroot werd. Deze schepen en
vliegtuigen stellen ons op de hoogte van
de aanwezigheid van aanvallende schepen
boven zee, onder zee en op zee.
Een enorm werk reeds verzet.
(Van onzen Haagschen correspondent.
Schier met den dag belangrijker wordit de
arbeid van den Economischen Voorlichtings
dienst, welke in 1936 in het leven is geroe
pen om het Departement van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart te helpen bij zijn
moeilijken arbeid, in dezen tijd het econo
mische leven te stimuleeren en te schragen.
Welhaast de belangrijkste afdeeling van de
zen Dienst is buiten kijf de. Documentatie.
Deze is gevestigd op de bovenste verdieping
van het gebouw Rijnstraat 24, schuin tegen
over het Haagsche Staatsspoorstation. Een
enorm werk is hier reeds verzet, en wordt
dagelijks uitgebreid en bijgehouden, ten be
hoeve van den zakenman in de eerste plaats.
Doch ook studeerenden kunnen hier terecht
De afdeeling Documentatie van den E. D.
wil een betrouwbare schakel zijn tusschen
wetenschap en handel. Hiertoe worden aller
lei publicaties bijeengebracht en geordend op
een wijze, dat* een belanghebbende in den
kortst mogelijken tijd. in staat is, zich te ver
gewissen van hetgeen over een bepaalde eco
nomische aangelegenheid verschenen is. De
Documentatiedienst is geabonneerd op onge
veer 900 binnen- en buitenlandsche tijschrif
ten en eenige tientallen dagbladen, welke
door een deskundige en geroutineerde staf
nauwkeurig wordt doorgespeurd. Van alle
beschouwingen, welke van eenige blijvende
waarde zijn, worden dan korte samenvattin
gen gemaakt welke systematisch worden op
geborgen, zoodat per onderwerp snel alles
wat van beteekenis is, opgezocht kan wor
den.
De sleutel tot deze economische schatka
mer is de z.g. universeele decimale classifi
catie, iets dat op het eerste gezicht even ge-
heimzinig klinkt als: „Sesam open UI", doch
welke gebruiksaanwijzing eigenlijk even een
voudig is als het ei van Columbus. Het is
duidelijk, dat een onderwerp vaak onder
meer dan één hoofd geboekt moét worden en
dat men steeds ook de neventerreinen be
gaanbaar moet maken; zoo zal één artikel
vaak drie, vier of meer malen geclassificeerd
moeten worden. Ieder begrip, b.v. wol, steen
kool, diamant, blokkade kunsthars, enzoo-
voort, enzoovoort, heeft krachtens internati
onale overeenkomst een decimaal nummer
en op deze wijze wordt het zoeken in de
Kartotheek in belangrijke mate vereenvou
digd. De sleutel tot dit uitgebreide kaart
systeem vormt de Roteerende Index, voor
dagelijksch gebruik Rodex geheeten, welke
het summum is van volledige kortheid.
Alle binnenkomende tijdschriften, kran
ten, brochures en andere geschriften wor
den eerst grof geschift, waarna een volgen
de afdeeling naar vaste economische maat
staven, de artikelen aanwijst, welke voor
classificatie in aanmerking komen en te
vens onder welke onderwerpen de verwij
zing er naar in het kaartsysteem moet wor
den opgenomen. Al deze gegevens worden
op blaadjes doorschijnend papier, ongeveer
ter grootte van een briefkaart, getikt, de
zoogenaamde „fiches" welke, na nog eeni
ge administratieve bewerkingen te hebben
ondergaan, tenslotte plaats krijgen in een
of meer laadjes van de kartotheek, volgens
het „ondoprint-systeem," een Nederland-
sche vinding.
Van alle artikelen en andere geregis
treerde gegevens worden fotografische re
producties vervaardigd, zoodat men niet
alleen de oorspronkelijke beschouwing kan
lezen, eventueel ter leen krijgen, doch te
gen een matige vergoeding een fotocopie
kan meenemen en behouden, wanneer het
gegevens betreft, welke men gaarne blij
vend bij de hand heeft. De Service van den
Economischen Voorlichtingsdienst is zóó
geperfectionneerd, dat men niet eens zelf
naar de Rijnstraat behoefte te gaan, doch
zelfs telefonisch (720060) dergelijke copieën
kan bestellen.
De zakenman, die in zijn vak „bij" wil blij
ven doet het beste, een fiche-abonnement
voor de onderwerpen, welke hem interessee
ren, te nemen. Ook leeszalen kunnen zich
de geregelde toezending van alle uitbrei
dingen der kartotheek van den E.V. verze
keren, zoodat de mogelijkheid bestaat alle
materiaal van Rijnstraat 24 overal waar
men wil, over het geheele land, te decentra-
liseeren.
Het is teekenend en verheugend, dat zelfs
in dezen oorlogstijd de belangstelling voor
de economische documentatie groeiende is,
al heeft de E.V. natuurlijk ook last van de
onvermijdelijke beperkingen, welke aan het
internationale postverkeer zijn opgelegd.
Overigens zitten de stoere werkers van de
E.V. reeds te popelen om de documentatie
slag over de geheele linie te ontketenen, zoo
gauw het krijgsrumoer verstomd is en het
bedrijfsleven zich weer kan ontplooien.
Wat te doen valt.
Onze nationale politiek is thans als volgt:
1. Wij zuilen aan elke poging of bedrei
ging van Hitier, om zijn heerschappij tot
het westelijk halfrond uit te breiden met ai
ie ons ter beschikking staande hulpmidde
len en met actieven tegenstand het hoofd
bieden. Nadrukkelijk volharden wij in de
vitale noodzakelijkheid, het „Hitlerisme" van
elk punt der wereld verwijderd te houden,
waarvan men zich als steunpunt voor een
aanval op de beide Amerika's zou kunnen
bedienen.
2. Van het standpunt der absolutp nood
zakelijkheid uit, zullen wij Groot-Bnttannië
elke slechts mogelijke hulp verlcenen en
evenzeer alle anderen, die het fascisme met
geweld van wapenen tegenstand bieden. Al
le andere maatregelen welke noodig zijn om
Groot-Brittannië de noodige aanvoeren te
doen toekomen zullen genomen worden, en
alle andere methoden, welke gebruikt moe
ten worden, zullen door onze deskundigen
worden bestudeerd en in daden omgezet
worden.
D« herder van de
Goolsche schaaps
kudde zal zijn ka
rakteristiek ambt
kunnen blijven
uitoefenen, nn het
voortbestaan van
deze kudde verze
kerd is.
(Pax-Holland)
Vervolgens keerde Roosevelt zich tegen
de tegenstanders van zijn politiek en kondig
de hij aan, dat de regeering alle haar ter
beschikking staande middelen zal gebruiken
om aan elke storing in de productie van
oorlogsmateriaal het hoofd te bieden.
De president sloot zijn redevoering met
de volgende woorden:
„Wij zullen niet aarzelen onze wapens te
gebruiken, om aan een aanval het hoofd te
bieden. Daarom heb ik gisteravond den
onbeperkten nationalen noodtoestand afge
kondigd en de versterking van onze verde
diging tot aan de uiterste grenzen van on
ze nationale macht en bevoegdheid ver
langd."
Groote verontwaardiging in Vichy.
Het Engelsche luchtwapen heeft, naar
officieel uit Vichy wordt medegedeeld* gis
teren de Fransche haven Sfax in Tunis ge
bombardeerd. Het in de haven liggende
Fransche vrachtschip „Rabelais" werd
zwaar getroffen. Bovendien kregen de ad
ministratiegebouwen van de fosfaatmaat
schappij eenige treffers.
Eenige gewonden waren bij het bombar
dement te betreuren. In Fransche kringen
heeft deze Britsche overval op een haven,
die op geenerlei wijze militaire doeleinden
dient, groote verontwaardiging gewekt.
Tachtig deelen water.
De melkhandelaar van der Z. te Delft
stond gisterochtend terecht voor den Delft-
schen Kantonrechter, omdat hij melk op zijn
kar voor den verkoop aanwezig had gehad
waaraan niet minder dan 80 deelen water
waren toegevoegd. Verdachte vertelde, dat
hij meende verzuimd te hebben, na het spoe
len van de kan het spoelwater weg te wer
pen.
Het O.M. veronderstelde echter, dat het
hier geen vergissing betreft, omdat ver
dachte al eens eerder voor een soortgelijke
overtreding was veroordeeld vorderde de
ambtenaar twee weken hechtenis.
De kantonrechter wilde het nog eenmaal
met den melkboer probeeren en vonniste
met 75 gulden, subs. 20 dagen hechtenis.
m
COMMENTAREN OP
ROOSEVELT's REDE.
Teleurstelling in Engeland, rede
te negatiel geacht.
Overeenkomstig de verwachtingen, is de
reactie van Berlijn op de radiorede van
Roosevelt gering, daar deskundige instan
ties eerst willen beschikken over de authen
tieke tekst, alvorens zij meer uitgebreide
commentaren geven. De argumentatie van
den Amerikaanschen president is volkomen
in overeenstemming met de vroegere Ame
rikaansche verklaringen.
Men blijft rustig op alle eventualiteiten
voorbereid. Met belangstelling heeft de Wil-
hehrtstrasse kennis genomen van de Engel
sche reacties op de rede van den president.
De buitengewone corespondent van Reuter
te Washington schrijft, dat de rede van den
president voor velen een teleurstelling be-
teekent. omdat Roosevelt zich niet definitief
over het voor Engeland meest belangrijke
feit heeft uitgesproken.
Een eigen correspondentie van Aftonbla-
det uit Londen doet een zekere teleurstel
ling over de rede van Roosevelt blijken
Men heeft te Londen zoo sterk verlangd
naar deelneming van de Ver. Staten aan
den oorlog, dat de rede aan dermate hoog
gespannen verwachtingen geen voldoening
kon Schenken In officieele kringen was het
standpunt volgens' het blad gistermorgen
„tastend", d.w.z. onzeker.
Weerklank in Frankrijk gering.
De weerklank in de Parijsche pers op de
rede van Roosevelt is gering De Paris Soir
schrijft o.m.: de drang der Amerikanen in
de V.S. om hun goederen te willen verkoo-
pen, drijft hen er toe den oorlog te verlen
gen. Begrijpt het Amerikaansche volk, dat
men zich van dit volk wil bedienen, zooals
men dat ook met het Fransche volk heeft
gedaan, om de lagere instincten der macht
hebbers in de V.S. te bevredigen?
China teleurgeseid.
Volgens een United Pressbericht uit Tsjoeng-
king-hebben kringen aldaar uitdrukking ge
geven aan hun teleurstelling over de rede
van Roosevelt, aangezien de president geen
nauwkeuriger bijzonderheden heeft' gegeven
over een Amerikaansche hulp in verband
met China.
Amerikaansche commentaren.
Ten aanzien van de rede van Roosevelt
heeft senator Nye verklaard, dat de uiteen
zettingen van den president berusten op een
beroep op de vrees. Roosevelt heeft er in het
bijzonder naar gestreefd vrees te wekken on
der de arbeiders, boeren en andere klassen.
Opmerkelijk is daarbij, dat de rede geener
lei verwijzing behelst, dat men de V.S. buiten
den oorlog zal houden.
Afgevaardigde Fish verklaarde, dat het
hier een typische rede van Roosevelt betreft,
die ten doel heeft den wil van ruim 80 van
het Amerikaansche volk te breken, welke
80 tegen de oorlogsverwikkeling gekant
zijn.
Landon, die eens candidaat is geweest voor
het presidentschap der V.S., heeft volgens
een bericht van de Associated Press in To-
peka in Kansas over de rede van Roosevelt
verklaard, dat het thans uit is met den de-
mocratischen regeeringsvorm in de V.S. Roo
sevelt heeft thans een absolute macht in han
den en kan van nu af aan doen wat hij wil.
Japan niet verrast.
Uit de eerste reactie in politieke kringen
te Tokio op de rede van Roosevelt spreekt
geenerlei verrassing. Men krijgt den indruk,
dat in de houding van Amerika, resp. in de
kringen van persoonlijkheden rondom Roo
sevelt tegenover den Europeeschen oorlog
practisch nauwelijks iets veranderd is. Ge
constateerd wordt, dat de rede o.a. een ver
sterkte poging behelst om de Amerikaan
sche openbare meening, welke opvatting,
zooals bekend, zeer verdeeld is, in den geest
van de door Roosevelt beoogde deelneming
aan den oorlog te beïnvloeden.
Extra regeling voor groote huizen.
Naar wij vernemen, komt er bij de steen-
kolendistributie voor den aanstaanden win
ter een extra regeling voor bewoners van
huizen, waarvan de inhoud meer dan 300
M3. bedraagt en voor woningen welke drie
of vier buitenmuren hebben. Hiervoor zullen,
naderhand extra bonnen worden verstrekt.
De uitreiking van de gewone bonkaarten
geschiedt ditmaal zoo vroeg, omdat de be
doeling is, de bevoorrading zooveel mogelijk
gedurende de zomermaanden te doen geschie
den.
Er komen niet weer afzonderlijke cokes
bonnen. Op iedere bon kan men anthraciet
of de dubbele hoeveelheid cokes betrekken.
Met eventueel van den afgeloopen winter
overgehouden voorraden wordt bij de uitrei
king van de bonkaarten ditmaal geen reke
ning gehouden.
Voor haarden en kachels krijgt men bij
vier of minder kamers 15 bonnen, daarbo
ven 20 (vorige jaar 16 en 21), voor centrale
verwarming 44 bonnen (vorige jaar 36 en
48. Groote gezinnen krijgen 3 of 6 bonnen
méér.
De overgebleven bonnen van de oude kaart
moet men nog niet weggooien, hierover
komt weldra een officieele mededeeling.
Een bijzondere regeling tenslotte is in
voorbereiding voor kamerbewoners, pension
houders, flatgebouwen e\d.
Britsch vliegveld overstroomd.
Volgens berichten uit Bagdad is het Brit
sche kamp bij Habbanijah door een ernsti
ge overstrooming geheei geïsoleerd, zegt het
D.N.B.
Uit Amman wordt gemeld, dat de Iraak-
sche luchtmacht zeer ernstige schade aan
het vliegveld van Amman heeft toegebracht
De Iraaksche regeering, aldus wordt uit
Bagdad vernomen, heeft bepaald, dat alle
vrijmetselaarsloges onmiddellijk ontbonden
moeten worden. Alle Engelsche opschriften
in Irak zijn verboden.
Engelsche vestinglinie in Trans-
jordanië.
Het Fransche persbureau Ofi eldt uit Bei
roet, dat in Transjordanië een versterkte li
nie van Amman tot de Syrische grens wordt
gebouwd. De Engelsche autoriteiten hebben
hiervoor talrijke arbeiders aan het werk ge
zet.
Het belangrijkste waven van de
toekomst.
Maarschalk Pétain heeft bij zijn bezoek
van gisteren aan het vliegerkamp bij Cler-
mont Ferrand in een korte toespraak den
staatssecretaris voor luchtvaart, generaal
Bergeret, en den aanwezigen hoogeren of
ficieren van het luchtwapen zijn dank uit
gesproken voor het door hen gepresteerde
werk voor den wederopbouw van het Fan-
sche luchtwapen. Reeds voor vele jaren,
zoo zeide- de maarschalk heeft hij verklaard,
dat het luchtwapen het belangrijkste wa
nen van de toekomst zal zijn en dat het
het kader van den oorlog zou wijzigen.
Het luchtwapen is de schoonste school der
discipline en van moed. Juist in dezen
oorlog is dat gebleken.
Lente in het Vondelpark te Amsterdam. De
jeugd is met de schapen en lammeren van
de weide midden in de hoofdstad beste
vrienden. (Pax-Holland),
S.P.T. bevestigt thans het Dinsdag gepu
bliceerde bericht dat Amerikaansche troe
pen te Singapore zijn aangekomen.
Het betreft hier een bataljon, dat van
Tientsin afkomstig is.
