Een schoolmeester-
jeneverstoker
Wat wij aan de
zon te danken
hebben
Overeenkomst
LONDEN-MOSKOU
Ned* Indië onderschat
Japan's geduld
Als het warme weer zijn intrede doet, hebben de tuinders in het Westland druk werk met het
.witten" van de glasramen, daar de groente anders in de kiem zou verbranden (Sehimmelpenningh)
UIT DE 18e EEUW.
Hij vergat er al zijn andere func
ties door!
In Volksonderwijs vertelt J. L. v. d. G.
hoe een Meyerijsche schoolmeester in het
begin van de 18e eeuw aan den kost kwam.
Mr. Daniël van Esch was een beklagens
waardig man. Dagelijks werd hij door nij
pende geldzorgen gekweld. Het kleine dorpje
Vlierden waar hij schoolmeester was, had
geen enkel bijbaantje voor hem beschikbaar.
Terwijl de meeste zijner colelga's er als sub
stituut-secretaris, ontvanger of iets derge
lijks een aardig centje bij verdienden, moest
•hij maar zien er van zijn „maghere salari-
um" te komen. Een kleine verhooging van
het schoolgeld en de begraafrechten hadden
zijn boeren zelfs niet geaccepteerd en uit
hun zakken moesten toch de penningen ko
men, die meester Daniël zoozeer van noode
had.
Eindelijk vond hij een middel: den bran
dewijn! Rijk en arm deed zich in dien tijd
in ruime mate aan dezen drank te goed. Als
om strijd werden predikanten en schoolmees
ters door de classis vermaand zich van „ex-
essen in drinckerijen" te onthouden, hoewel
menigmaal hare leden zelf in kennelijken
staat van de vergadering thuis kwamen of
zelfs wel in dien toestand, blijkens de clas-
sicale acta, daar aanwezig waren.
Dat ook de plattelandsbevolking er raad
mee wist, blijkt wel 'it de enorme drankreke
ningen, die vaak nog in boedelscheidingsdos
siers aanwezig zijn. Wel verbood het school
reglement aan de schoolmeesters het tappen,
maar in Vlierden was geen predikant en die
van.Deurne was ver genoeg weg. Trouwens
voor dezen was meester allerminst bevreesd:
was niet de voorganger van zijn vader, die
schoolmeester was te Deurne, door stoken en
tappen een welgesteld man geworden? En
dat was nog wel een zwager van den predi
kant!
Zoo begon meester met zijn nieuwe ne
ven-beroep. In de woonkamer van het school
huis nlaatste hij een ketel en de zaak mar
cheerde uitstekend. Reeds het volgende ^jaar
zag hij zich genoodzaakt een vaste instal
latie in het schoollokaal te plaatsen. Nie
mand zou bezwaar gemaakt hebben, ook
niet over het feit, dat des zomers in het ge
heel seen en in den winter slechts onregelma
tig school gehouden werd, had niet onze vlij
tige jeneverstoker b:' al zijn drukte het klok
gelui vergeten.
Alles in de war!
Door deze nalatigheid stuurde hij in een
dorp dat geen uurwerk bezat en waar men
horloges nauwelijks kende, het heele dage-
lijiksche leven der bevolking in de war. Nu
gingen de regeerders van Vlierden bij hun
drost. Pieter de Cort, die tevens het ambt
van drost en notaris te Helmond en nog
een half dozijn andere functies bekleedde,
hun beklag indienen.
Uit de opgemaakte akten hooren we niet
alleen dat „den schoolmeester Daniël van
Esch in de schoole, daar de jeught ende kin
deren moeten werden onderwesen. heeft lae-
ten maecken en innemetselen twee sJiry- of
brandewijnketels met de cuypen als ander-
sints. daertoe dienende en waerop de gemel-
ten schoolmeester daeghelijcx sliry of'gedtis-
teleerde wateren in stoockende, deselve aen
ieder met de groote ende clevne maet is
uytvercopende". maar ook „dat neffens de
schoole is een schuerke om de brandt van
den schoolmeester daerinne te leggen, wel-
cke schuerke neffens de schoole staet onder
een dack, waerinne den gemelten school
meester tegenwoordigh een verckenscoey
heeft in'negemaeckt en oook alsnogh daérin
is hebende vier verekens, die den gemelten
schoolmeester door de spulingh als anderen
affvall van de soorseide gedisteleerde wate
ren comende. is opvoedende en alsdan we
derom vercopende".
Van al deze klachten trok meester zich
echter niets aan, en .hoewel later nog eens
verklaard werd dat hij nog altijd was bran
dewijn brandende en dat hij „tegenwoordigh
aDnogh twee vercens is hebbende, dieniet
dan vrutende en gravende sijn, waerdoor
't schoolhuys sal comen te vervallen en dat
oock door de dampen van de stoockenj de
kleyne kinderen benout valt daer in de
school en de roock te sittcn'Y oefende hij
zijn bijbetrekking nog twaalf jaar uit, waar
na hij zijn dranderij voor 36 gulden 's jaars
aan een ander overdeed. Hij had nu wat he
lers, n.I. deurwaarder bij den Rade van
Brabant. Niet lang heeft mr. Daniël van
zijn verbeterde omstandigheden geprofiteerd
een paar jaar later overleed hij reeds.
350 Baltische zeelieden in vrij
heid.
GEEN ERKENNING ANNEXATIE
DER BALTISCHE LANDEN.
Het verzoek aan den Engelschen ambassa
deur te Moskou, Sir Stafford Cripps, om
voor besprekingen naar Londen te komen,
volgde, volgens U.P. het sluiten van een En-
gelsch-Russische overeenkomst over de vrij
lating van 350 zeelieden der Baltische staten,
die nij de bezetting van deze staten door
Rusland in Engeland waren vastgehouden,
op den voet.
Bij de besprekingen verlangden de Russen
dat Engeland de Russischë annexatie van
de Baltische Staten de jure zou erkennen en
aan Rusland de aan de Baltische Staten toe-
behoorende schepen met hun bemanningen,
welke door Engeland na de Russische an
nexatie waren vastgehouden, af zou staan.
Engeland weigerde de annexatie van de
Baltische Staten te erkennen oi de schepen
terug te geven, doch heeft thans besloten
den terugkeer van de zeelieden toe te staan.
Ëen van de in beslag genomen Baltische
schepen zal. naar verluidt, worden gebruikt
om de zeelieden naar hun land terug te
brengen., de andere schepen zullen nog
worden vastgehouden, hetgeen als basis
voor nieuwe besprekingen zal dienen.
De Russen eischen nog altijd een de jurc-
erkenning van hun annexatie vóór zij be
reid zijn economische en handelsbetrekkin
gen te beginnen. Engeland daarentegen ver
klaart dat het niet in staat is deze erken
ning uit te sproken. 4
In goedingelichte kringen gelooft men dat
geen concessie, welke de Engelschen den
Russen zouden doen, Stalin zou bewegen
een krachtiger houding ten opzichte van
Duitschland in te nemen.
Verder is men hier nog van meening dat
er Eden veel aan gelegen is, uit de eerste
hand iets over de Russische houding ten
opzichte van het Duitsche voortdringen in
het Nabije Oosten te vernemen.
Naar S.P.T. uit Berlijn meldt, publiceeren
de Duitsche avondbladen korte berichten
van hun correspondenten te Stockholm
over de reis van den Britschen ambassa-
deud te Moskou, Sir Stafford Cripps, naar
Londen, om zijn regeering rapport uit te
brengen.
De „Berliner Börsenzeitung" schrijft, dat
de werkelijke reden voor deze reis niet al
leen is gelegen in den terugkeer van de Bal
tische zeelieden naar bun vaderland, maar
ook in de belangen van Engeland en Rus
land die elkaar in het Naburige Oosten
raken.
Intusschen vraagt men zich hier af, hoe
Cripps naar Engeland zal gaan, aangezien
de reis over door Duitschland gecontroleerd
gebied moet worden gemaakt.
Een groot eant.l kinderen uit Rotterdam heeft een heerlijke vacantieweek te Arnhem
doorgebracht in de jeugdherberg .Alteveer - Tijdens het spel In de
NOODLOTTIGE WERVELSTORM IN
BRITSCH INDI8.
Kaboel, 9 Juni (D.N.B.) Volgens be
richten uit Britsch-Indië zou een wervel
storm in het gebied van de Barissal, een
der voornaamste zijarmen van 'de Ganges,
verschrikkelijke verwoestingen hebben aan
gericht en groote overstroomingen hebben
veroorzaakt. Talrijke dorpen zouden daarbij
volkomen vernield zijn. Ongeveer 5000 per-
Scherpe Japansche persstemmen
TOKIO, 8 Juni (D.N.B.). De geheele Ja
pansche pers eischt thans dat de economi
sche onderhandelingen met Nederlandsch-
lndië worden afgebroken en verklaart dat
Batavia klaarblijkelijk in het geheel geen
belang heeft bij een ceonomische samen
werking met Japan en tegenover Tokio een
oneerlijk spel speelt in de verwachting op
de hulp van Amerika en Engeland te kun
nen steunen. De Tokio Asalii Sjimboen ver
klaart, dat Batavia niet alleen de samen
werking met Japan van de hand heeft ge
wezen, doch dat het tegelijktijdig geweldig
bewapend en een gemeenschappelijk front
van actie met Amerika en Engeland ge
vormd heeft. De Tokio Nitsji Nitsji noemt
de Japansche eischen het minimum van
datgene, wat Japan moet eischen en ver
klaart, dat Japan onmiddellijk maatregelen
dient te nemen om zijn rechtvaardige be
langen door te drijven.
Nederlandsch-lndië overschat het geduld
van Japan. De Hotsji Sjimboen gelooft, dat
Nederlandsch-lndië door eenzijdige leveran
ties alleen de strijdkracht van de anti-spil-
landen wil versterken. Miyako acht het be
treurenswaardig. wanneer door de houding
van Batavia de vrede zou worden verstoord.
GOUDDELVERS STAKEN IN ALASKA.
NEW YORK. 8 Juni (D.N.B.). Te Fair-
banks in Alaska zijn, naar United Press
vandaar meldt, duizend arbeiders uit de
goudmijnen wegens looneischen in staking
gegaan.
sonen zouden het slachtoffer
storm geworden zijn.
van dezen
DE STRIJD IN CHINA.
Tokio, 8 Juni (Domei). In Zuid Kaitsjau
in het oostelijk deel van de provincie Sjan-
toeng zijn, volgens hier ontvangen telegram
men, op 5 Juni 500 Chineesche soldaten door
Japansche strijdkrachten in de pan gehakt.
De Chineesche guerillabenden lieten 42 doo-
den achter. Elf soldaten werden gevangen
genomen.
BRON VAN ENERGIE.
Sinds de oudste tijden bestaan er natuur
volken, die de zon als godheid vereeren. Zij
voelden, dat hun geheele bestaan van de
zon afhankelijk was en daarom vereerden
zij haar. De tegenwoordige cuituurmensch
daarentegen, vermoedt in tal van gevallen
niet meer, hoeveel hij aan de zon te danken
heeft.
De Amerikaansche natuurkundige Paul R.
Heyl schrijft over diit onderwerp in het be
roemde tijdschrift „The scientific American"
het volgende:
„Alle levende wezens moeten voedsel tot
zich nemeft en verbruiken daarbij suiker
als belangrijkste voedselsubstantie. In brood
en groente zitten deze suikers rechtstreeks,
in het vleesch van plantenetenide dieren in-
direkt, Want ieder levend wezen, hetzij
plant of dier, wordt door suikers gevoed.
Er moet hier evenwel een belangrijk on
derscheid tusschen planten en dieren ge
maakt worden: planten zijn met een eigen
„laboratorium" uitgerust, daar zij hun eigen
suiker kunnen vervaardigen, terwijl de (lie
ren dit niet kunnen, doch geheel op de tus-
schenko-mst van de planten aangewezen zijn.
Het blad van de plant is het laboratorium,
waarin de glucoses uit koolhydraten en
water vervaardigd wordt. Hierbij is in del
eerste plaats energie noodig, die uit het
lichten de warmte van de zon gewonnen
wordt. De op deze wijze gewonnen glucose!
wordt, na nog tal van veranderingen onder,
gaan te hebben, ook gebruikt bij de var*
ming van de stam, die dan weer als brandw
hout verstookt wordt. Om de glucose voos
een enkel stuk brandhout te vervaardigen,
zijn vele weken en maanden zonneschijn
noodig. Brandhout bevat dus geconcentreerd
de zonne-enerigè.
Ook een kolenvuur heeft zijn warmte aan
de zon te danken. Planten en boomen zijn
in den loop van millioenen jaren in turf,
vervolgens in bruinkool en tenslotte in
steenkool veranderd. Wanneer wij dus
steenkool verbranden, dan hebben wij de
warmte die hierbij vrijkomt, te danken aan
de, sinds millioenen jaren opgespaarde zon
newarmte. Aan dezelfde bron hebben oold
benzine en petroleum de warmte te danken,
die zich bij de verbranding ontwikkelt. Wani
neer wij de verschillende krachtbronnen on
derzoeken, waardoor het leven voor ons op
aarde mogelijk wordt, dan zullen wij steeds
weer zien, dat zij hun oorsprong aan del
zon te danken hebben.
In vroeger tijden toen men de oceaan:
nog met zeilschepen bevoer, was de zon da
bewegende kracht. Wind ontstaat namelijk,
wanneer een bepaald gedeelte van de aarde
sterker verwarmd wordt dan een ander ge
deelte: de verwarmde lucht zet uit en wordt
lichter. Daardoor wordt zij door de hagr
omringende koudere lucht omhoog gedre
ven. De koude lucht stroomt dan snel naar
de sterk verwarmde streken.
Wij weten dat de kolenvoorraad, hoej
groot deze ook zijn mag, tenslotte toch be
grensd is. Daarom houdt men zich than3
reeds met de gedachte bezig, hoe men na
derhand een surrogaat voor de steenkool
zal kunnen vervaardigen en meent dit te
kunnen vinden door de waterwerken uit te
breiden. Ook deze hebben wij aan de zonne-
energie te danken. De zon straalt haar warm
te over de zeeën, meren en rivieren uit en
verdam.pt dagelijks vele tonnen water. De
waterdamp wordt door deatmosfeer opge
nomen en valt vervolgens als re.gen'weer op
aarde. Zoo wordt het water steeds door
nieuw water vervangen en blijft de bron
van energie bewaard.
Ook de innerlijke warmte van de aarde la
een eventueel® krachtbron. Zooais waar
schijnlijk reedis bekend is. heeft de regee-
ring op IJsland besloten, de geysers, die
zich daar bevinden, voor verwarm i ngsdoel-
einden van woningen en kassen te gebrui
ken. Ook i.n sommige gebieden van Italië
en in Sonoma County van Californië drin
gen de voortdurend warme stoomwolken uit
het binnenste van de aarde naar de opper
vlakte en de stoom, die men opvangt, wordt
daar gebruikt voor stoommachines."
Wij zien dus, dat inderdaad de zon de
oorsprong van alle leven is, dat zonder haar
op aarde onmogelijk zijn zou.
Ook de huishoudelijke plichten werden
kinderen uit Rotterdam dezer dagen in
niet vergeten tijdens de vacantie, die de meer dan 120
de jeugdherberg .Alteveer" te Arnhem doorbrachten
(Pax-Holland)
colonne^?1* N°L0,d?n' E«" "vllailleerlogs-
colonne op marscK in hetNoorsche hooggebergte
(Weltbild-Pax-Holland)