Een schoolmeester- jeneverstoker Wat wij aan de zon te danken hebben Overeenkomst LONDEN-MOSKOU Ned* Indië onderschat Japan's geduld Als het warme weer zijn intrede doet, hebben de tuinders in het Westland druk werk met het .witten" van de glasramen, daar de groente anders in de kiem zou verbranden (Sehimmelpenningh) UIT DE 18e EEUW. Hij vergat er al zijn andere func ties door! In Volksonderwijs vertelt J. L. v. d. G. hoe een Meyerijsche schoolmeester in het begin van de 18e eeuw aan den kost kwam. Mr. Daniël van Esch was een beklagens waardig man. Dagelijks werd hij door nij pende geldzorgen gekweld. Het kleine dorpje Vlierden waar hij schoolmeester was, had geen enkel bijbaantje voor hem beschikbaar. Terwijl de meeste zijner colelga's er als sub stituut-secretaris, ontvanger of iets derge lijks een aardig centje bij verdienden, moest •hij maar zien er van zijn „maghere salari- um" te komen. Een kleine verhooging van het schoolgeld en de begraafrechten hadden zijn boeren zelfs niet geaccepteerd en uit hun zakken moesten toch de penningen ko men, die meester Daniël zoozeer van noode had. Eindelijk vond hij een middel: den bran dewijn! Rijk en arm deed zich in dien tijd in ruime mate aan dezen drank te goed. Als om strijd werden predikanten en schoolmees ters door de classis vermaand zich van „ex- essen in drinckerijen" te onthouden, hoewel menigmaal hare leden zelf in kennelijken staat van de vergadering thuis kwamen of zelfs wel in dien toestand, blijkens de clas- sicale acta, daar aanwezig waren. Dat ook de plattelandsbevolking er raad mee wist, blijkt wel 'it de enorme drankreke ningen, die vaak nog in boedelscheidingsdos siers aanwezig zijn. Wel verbood het school reglement aan de schoolmeesters het tappen, maar in Vlierden was geen predikant en die van.Deurne was ver genoeg weg. Trouwens voor dezen was meester allerminst bevreesd: was niet de voorganger van zijn vader, die schoolmeester was te Deurne, door stoken en tappen een welgesteld man geworden? En dat was nog wel een zwager van den predi kant! Zoo begon meester met zijn nieuwe ne ven-beroep. In de woonkamer van het school huis nlaatste hij een ketel en de zaak mar cheerde uitstekend. Reeds het volgende ^jaar zag hij zich genoodzaakt een vaste instal latie in het schoollokaal te plaatsen. Nie mand zou bezwaar gemaakt hebben, ook niet over het feit, dat des zomers in het ge heel seen en in den winter slechts onregelma tig school gehouden werd, had niet onze vlij tige jeneverstoker b:' al zijn drukte het klok gelui vergeten. Alles in de war! Door deze nalatigheid stuurde hij in een dorp dat geen uurwerk bezat en waar men horloges nauwelijks kende, het heele dage- lijiksche leven der bevolking in de war. Nu gingen de regeerders van Vlierden bij hun drost. Pieter de Cort, die tevens het ambt van drost en notaris te Helmond en nog een half dozijn andere functies bekleedde, hun beklag indienen. Uit de opgemaakte akten hooren we niet alleen dat „den schoolmeester Daniël van Esch in de schoole, daar de jeught ende kin deren moeten werden onderwesen. heeft lae- ten maecken en innemetselen twee sJiry- of brandewijnketels met de cuypen als ander- sints. daertoe dienende en waerop de gemel- ten schoolmeester daeghelijcx sliry of'gedtis- teleerde wateren in stoockende, deselve aen ieder met de groote ende clevne maet is uytvercopende". maar ook „dat neffens de schoole is een schuerke om de brandt van den schoolmeester daerinne te leggen, wel- cke schuerke neffens de schoole staet onder een dack, waerinne den gemelten school meester tegenwoordigh een verckenscoey heeft in'negemaeckt en oook alsnogh daérin is hebende vier verekens, die den gemelten schoolmeester door de spulingh als anderen affvall van de soorseide gedisteleerde wate ren comende. is opvoedende en alsdan we derom vercopende". Van al deze klachten trok meester zich echter niets aan, en .hoewel later nog eens verklaard werd dat hij nog altijd was bran dewijn brandende en dat hij „tegenwoordigh aDnogh twee vercens is hebbende, dieniet dan vrutende en gravende sijn, waerdoor 't schoolhuys sal comen te vervallen en dat oock door de dampen van de stoockenj de kleyne kinderen benout valt daer in de school en de roock te sittcn'Y oefende hij zijn bijbetrekking nog twaalf jaar uit, waar na hij zijn dranderij voor 36 gulden 's jaars aan een ander overdeed. Hij had nu wat he lers, n.I. deurwaarder bij den Rade van Brabant. Niet lang heeft mr. Daniël van zijn verbeterde omstandigheden geprofiteerd een paar jaar later overleed hij reeds. 350 Baltische zeelieden in vrij heid. GEEN ERKENNING ANNEXATIE DER BALTISCHE LANDEN. Het verzoek aan den Engelschen ambassa deur te Moskou, Sir Stafford Cripps, om voor besprekingen naar Londen te komen, volgde, volgens U.P. het sluiten van een En- gelsch-Russische overeenkomst over de vrij lating van 350 zeelieden der Baltische staten, die nij de bezetting van deze staten door Rusland in Engeland waren vastgehouden, op den voet. Bij de besprekingen verlangden de Russen dat Engeland de Russischë annexatie van de Baltische Staten de jure zou erkennen en aan Rusland de aan de Baltische Staten toe- behoorende schepen met hun bemanningen, welke door Engeland na de Russische an nexatie waren vastgehouden, af zou staan. Engeland weigerde de annexatie van de Baltische Staten te erkennen oi de schepen terug te geven, doch heeft thans besloten den terugkeer van de zeelieden toe te staan. Ëen van de in beslag genomen Baltische schepen zal. naar verluidt, worden gebruikt om de zeelieden naar hun land terug te brengen., de andere schepen zullen nog worden vastgehouden, hetgeen als basis voor nieuwe besprekingen zal dienen. De Russen eischen nog altijd een de jurc- erkenning van hun annexatie vóór zij be reid zijn economische en handelsbetrekkin gen te beginnen. Engeland daarentegen ver klaart dat het niet in staat is deze erken ning uit te sproken. 4 In goedingelichte kringen gelooft men dat geen concessie, welke de Engelschen den Russen zouden doen, Stalin zou bewegen een krachtiger houding ten opzichte van Duitschland in te nemen. Verder is men hier nog van meening dat er Eden veel aan gelegen is, uit de eerste hand iets over de Russische houding ten opzichte van het Duitsche voortdringen in het Nabije Oosten te vernemen. Naar S.P.T. uit Berlijn meldt, publiceeren de Duitsche avondbladen korte berichten van hun correspondenten te Stockholm over de reis van den Britschen ambassa- deud te Moskou, Sir Stafford Cripps, naar Londen, om zijn regeering rapport uit te brengen. De „Berliner Börsenzeitung" schrijft, dat de werkelijke reden voor deze reis niet al leen is gelegen in den terugkeer van de Bal tische zeelieden naar bun vaderland, maar ook in de belangen van Engeland en Rus land die elkaar in het Naburige Oosten raken. Intusschen vraagt men zich hier af, hoe Cripps naar Engeland zal gaan, aangezien de reis over door Duitschland gecontroleerd gebied moet worden gemaakt. Een groot eant.l kinderen uit Rotterdam heeft een heerlijke vacantieweek te Arnhem doorgebracht in de jeugdherberg .Alteveer - Tijdens het spel In de NOODLOTTIGE WERVELSTORM IN BRITSCH INDI8. Kaboel, 9 Juni (D.N.B.) Volgens be richten uit Britsch-Indië zou een wervel storm in het gebied van de Barissal, een der voornaamste zijarmen van 'de Ganges, verschrikkelijke verwoestingen hebben aan gericht en groote overstroomingen hebben veroorzaakt. Talrijke dorpen zouden daarbij volkomen vernield zijn. Ongeveer 5000 per- Scherpe Japansche persstemmen TOKIO, 8 Juni (D.N.B.). De geheele Ja pansche pers eischt thans dat de economi sche onderhandelingen met Nederlandsch- lndië worden afgebroken en verklaart dat Batavia klaarblijkelijk in het geheel geen belang heeft bij een ceonomische samen werking met Japan en tegenover Tokio een oneerlijk spel speelt in de verwachting op de hulp van Amerika en Engeland te kun nen steunen. De Tokio Asalii Sjimboen ver klaart, dat Batavia niet alleen de samen werking met Japan van de hand heeft ge wezen, doch dat het tegelijktijdig geweldig bewapend en een gemeenschappelijk front van actie met Amerika en Engeland ge vormd heeft. De Tokio Nitsji Nitsji noemt de Japansche eischen het minimum van datgene, wat Japan moet eischen en ver klaart, dat Japan onmiddellijk maatregelen dient te nemen om zijn rechtvaardige be langen door te drijven. Nederlandsch-lndië overschat het geduld van Japan. De Hotsji Sjimboen gelooft, dat Nederlandsch-lndië door eenzijdige leveran ties alleen de strijdkracht van de anti-spil- landen wil versterken. Miyako acht het be treurenswaardig. wanneer door de houding van Batavia de vrede zou worden verstoord. GOUDDELVERS STAKEN IN ALASKA. NEW YORK. 8 Juni (D.N.B.). Te Fair- banks in Alaska zijn, naar United Press vandaar meldt, duizend arbeiders uit de goudmijnen wegens looneischen in staking gegaan. sonen zouden het slachtoffer storm geworden zijn. van dezen DE STRIJD IN CHINA. Tokio, 8 Juni (Domei). In Zuid Kaitsjau in het oostelijk deel van de provincie Sjan- toeng zijn, volgens hier ontvangen telegram men, op 5 Juni 500 Chineesche soldaten door Japansche strijdkrachten in de pan gehakt. De Chineesche guerillabenden lieten 42 doo- den achter. Elf soldaten werden gevangen genomen. BRON VAN ENERGIE. Sinds de oudste tijden bestaan er natuur volken, die de zon als godheid vereeren. Zij voelden, dat hun geheele bestaan van de zon afhankelijk was en daarom vereerden zij haar. De tegenwoordige cuituurmensch daarentegen, vermoedt in tal van gevallen niet meer, hoeveel hij aan de zon te danken heeft. De Amerikaansche natuurkundige Paul R. Heyl schrijft over diit onderwerp in het be roemde tijdschrift „The scientific American" het volgende: „Alle levende wezens moeten voedsel tot zich nemeft en verbruiken daarbij suiker als belangrijkste voedselsubstantie. In brood en groente zitten deze suikers rechtstreeks, in het vleesch van plantenetenide dieren in- direkt, Want ieder levend wezen, hetzij plant of dier, wordt door suikers gevoed. Er moet hier evenwel een belangrijk on derscheid tusschen planten en dieren ge maakt worden: planten zijn met een eigen „laboratorium" uitgerust, daar zij hun eigen suiker kunnen vervaardigen, terwijl de (lie ren dit niet kunnen, doch geheel op de tus- schenko-mst van de planten aangewezen zijn. Het blad van de plant is het laboratorium, waarin de glucoses uit koolhydraten en water vervaardigd wordt. Hierbij is in del eerste plaats energie noodig, die uit het lichten de warmte van de zon gewonnen wordt. De op deze wijze gewonnen glucose! wordt, na nog tal van veranderingen onder, gaan te hebben, ook gebruikt bij de var* ming van de stam, die dan weer als brandw hout verstookt wordt. Om de glucose voos een enkel stuk brandhout te vervaardigen, zijn vele weken en maanden zonneschijn noodig. Brandhout bevat dus geconcentreerd de zonne-enerigè. Ook een kolenvuur heeft zijn warmte aan de zon te danken. Planten en boomen zijn in den loop van millioenen jaren in turf, vervolgens in bruinkool en tenslotte in steenkool veranderd. Wanneer wij dus steenkool verbranden, dan hebben wij de warmte die hierbij vrijkomt, te danken aan de, sinds millioenen jaren opgespaarde zon newarmte. Aan dezelfde bron hebben oold benzine en petroleum de warmte te danken, die zich bij de verbranding ontwikkelt. Wani neer wij de verschillende krachtbronnen on derzoeken, waardoor het leven voor ons op aarde mogelijk wordt, dan zullen wij steeds weer zien, dat zij hun oorsprong aan del zon te danken hebben. In vroeger tijden toen men de oceaan: nog met zeilschepen bevoer, was de zon da bewegende kracht. Wind ontstaat namelijk, wanneer een bepaald gedeelte van de aarde sterker verwarmd wordt dan een ander ge deelte: de verwarmde lucht zet uit en wordt lichter. Daardoor wordt zij door de hagr omringende koudere lucht omhoog gedre ven. De koude lucht stroomt dan snel naar de sterk verwarmde streken. Wij weten dat de kolenvoorraad, hoej groot deze ook zijn mag, tenslotte toch be grensd is. Daarom houdt men zich than3 reeds met de gedachte bezig, hoe men na derhand een surrogaat voor de steenkool zal kunnen vervaardigen en meent dit te kunnen vinden door de waterwerken uit te breiden. Ook deze hebben wij aan de zonne- energie te danken. De zon straalt haar warm te over de zeeën, meren en rivieren uit en verdam.pt dagelijks vele tonnen water. De waterdamp wordt door deatmosfeer opge nomen en valt vervolgens als re.gen'weer op aarde. Zoo wordt het water steeds door nieuw water vervangen en blijft de bron van energie bewaard. Ook de innerlijke warmte van de aarde la een eventueel® krachtbron. Zooais waar schijnlijk reedis bekend is. heeft de regee- ring op IJsland besloten, de geysers, die zich daar bevinden, voor verwarm i ngsdoel- einden van woningen en kassen te gebrui ken. Ook i.n sommige gebieden van Italië en in Sonoma County van Californië drin gen de voortdurend warme stoomwolken uit het binnenste van de aarde naar de opper vlakte en de stoom, die men opvangt, wordt daar gebruikt voor stoommachines." Wij zien dus, dat inderdaad de zon de oorsprong van alle leven is, dat zonder haar op aarde onmogelijk zijn zou. Ook de huishoudelijke plichten werden kinderen uit Rotterdam dezer dagen in niet vergeten tijdens de vacantie, die de meer dan 120 de jeugdherberg .Alteveer" te Arnhem doorbrachten (Pax-Holland) colonne^?1* N°L0,d?n' E«" "vllailleerlogs- colonne op marscK in hetNoorsche hooggebergte (Weltbild-Pax-Holland)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1941 | | pagina 4