Het rechtsfront bijeen
Onthoudt dit nummer
Federaties in Noord-Holland
Westfaalsch-
Nederrijnschc kunst
in oude dorpen
van den bond voor Staatspensionneering
Ambtelijke bekendmaking
Japaoschc luchtaanvallen
ENGELSCHE LUCHTAAN
VALLEN OP DUITSCHLAND
Spanje zorgt voor de
kinderrijke gezinnen
Gruwelen der Sovjets
Bij den verjaardag
van MUSSOL1NI
De Japansche oorlogsschepen
in Indo China
Druk bezochte vergadering
Alkmaar.
te
Door het niet houder der jaarvergaderin
gen van den Bond in 1940 en 1941 dreigde
het contact tusschen federaties en hoofdbe
stuur verloren te gaan. Met het oog daarop
was op Zaterdag j.l. te Alkmaar een provin
ciale Xoordhollandsche vergadering georga
niseerd, waarvoor een tweetal sprekers was
uitgenoodigd, n.1. de bondsvoorzitter, de
heer G. van Roekei en de heer C. J. van
Lienden uit Eindhoven, die zich beiden be
reid verklaarden tot het houden van een
rode.
Toen de voorzitter van de gecombineerde
federatie in Noord-Holland, de heer C. de
Vries, de vergadering opende, was de groote
zaal van Unie geheel bezet. Hij heette de
aanwezigen welkom en hij verheugde zich
over de goede opkomst. Niet minder dan 60
afdeelingen bleken vertegenwoordigd te zijn
Ook begroet hij verschillende hoofdbestuurs
leden, wier tegenwoordigheid op grooten
prijs wordt gesteld.
Hoeveel er in ons land ook is veranderd,
het streven naar een verzorgden inden dag
blijft noodig en het verheugt hem, dat in dit
opzicht althans nog iets kan worder» gedaan.
Hij geeft vervolgens het woord aan den
heer Roekei, tot het houden van zijn rede.
De actie voor een afdoende oitder-
domsverzorglng in dezen tijd.
Spr. begint met er zijn vreugde over tot
uitdrukking te brengen, dat het premievrij
staatspensioen niet is gemaakt tot een po
litieke inzet, Want. juist daardoor is deze
vergadering mogelijk.
De ouden van dagen worden helaas be
handeld als versleten werktuigen van den
staat, zonder dat daarbij wordt bedacht, dat
ze hun arbeidskracht gedurende hun ge-
heele leven in dienst van de gemeenschap
hebben gesteld Toen omstreeks een jaar ge
leden alles dreigde ineen te storten, wilden
velen de zaak maar opgeven. Het hoofd
bestuur heeft, toen echter als motto uitge
geven: gewoon doorgaan.
En na alles blijken de perspectieven thans
niet slecht. De bakkerbond beschouwt de
staatspensionneering thans als een gebieden
de eisch. Bij een enquête gehouden onder
de schoenmakers bleek de grootste helft
der ouden armlastig. In dit gewest is de
toestand onder de oude tuinders als zorg-
Vekend te beschouwen.
„Oud en arm", ziedaar een waar schrik
beeld.
De winst van dezen tijd acht spr. de ge
dachte, dat het staatspensioen niet behoeft
te worden bezien als een politieke aange
legenheid. Het blijft een zaak, die nog meer
tot het gevoel cTan tot het verstand spreekt.
Ieder mensch heeft recht op geluk, ook de
ouden van dagen. Elk sociaal probleem
vraagt om groote figuren, die er door ge
grepen zijn. Deze menschen, zeker van het
goede en verhevene van hun icfeaal, houden
vol tot he uiterste. Die gedachte dienen de
staatspensioeneerders zich voor te houden
en ze dienen er naar te handelen.
Spr. zegt er van overtuigd te zijn, dat
eens in onze maatschappij het licht weer
zal doordringen, want van de liefde moet
de wereld en ook de bond voor staatspen
sioen het hebben.
Nadat een half uur is gepasseerd, neemt
de heer C. J. van Lienden het woord. Eeni-
gen tijd geleden heeft spr. het voorrecht ge
had te mogen spreken en hij heeft bij die
gelegenheid eens te meer kunnen constatee-
ren, dat de geest uit de bond ongebroken
is. Dit deed hem tot titel van zijn rede
kiezen: „Nieuwe hoop voor een oud ver
langen".
Zijn er nu geen andere sociale of econo
mische vraagstukken aan de orde dan juist
het premievrij staatspensioen, zoo vraagt
spr. Inderdaad, die zijn er zeer zeker, maai
de staatspensionneering blijft Want de ver
zorging van den óuden dag zal zijn besluit
moeten krijgen. Er is hier sprake van een
schrijnend onrecht, dat uit den weg moet
worden geruimd.
Dat de gedachte groeiende is, blijkt o.a.
uit het feit, dat de Nieuwe Rotterdammer,
een blad dat zich nog nimmer om staats-
pensioneering bekommerde, er onlangs een
artikel aan wijdde. De sociale wetgeving
kan hier nimmer voldoende uitkomst geven.
Want daarmee worden niet geholpen de
tallooze kleine neringdoenden, t
De volkstelling van 1930 deed zien, dat
er toen in Nederland waren 672.000 kleine
zelfstandigen. De volkstelling van 1940 is
niet doorgegaan, er zouden anders stellig
een 800.000 zijn geweest Al deze men
schen leven practisch od den rand van het
bestaansminimum.
In 1913 werd besloten als overgang tot
de verplichte verzekering een pre m ié vrije
uitkeering te doen aan 70-jaren. Het
aantal personen, dat hiervan geniet, was
echter gering en op 1 Maart van dit jaar
waren er nog 13.000 van deze premietrek.
kers over. Op het oogenblik zijn er vermoe
delijk een 165.000 65-jarigen. die op geen
enkele uitkeering aanspraak kunnen ma
ken.
Er is een' tijdang gepoogd de moeilijk
heden op te heffen door een vrijwillige
ouderdomsverzekering. Dit is een fiasco
geworden. De deelname as niet groot ge
noeg en velen hebben het door de omstan
digheden moeten opgeven.
Hij wekt de aanwezigen op om vast te
staan.
Het staatspensioen heefh thans den tijd mee
Daarom moet krachtig 'worden voortge
gaan.
Er volgde nog een discussie, waaruit
o.a. bleek, dat de belangstelling in de
groote steden steeds gering is geweest Zoo
telt b.v. de afdeeling Wijde nes bijna 500
leden, die te Rotterdam omstreeks 100.
Dit geringe animo werd door een der
aanwezigen toegeschreven aan het werk
van sommige der voormalige politieke par
tijen. Nu deze zijn verdwenen, lijkt het
mogelijk betere resultaten te boeken. Het
hoofdbestuur zei toe te zullen onderzoeken
of ten deze iets kan worden gedaan.
Niets meer aan de orde zijnde, volgt
sluiting.
TER GELEGENHEID VAN HET
EENJARIG BESTAAN.
Zaterdag is op het Hagespraakterrein van
de N.S.B. te Lunteren een landdag van het
Rechtfront gehouden, welke door den leider
van het front, Mr. Fruin, werd geopend met
een toespraak, waarin hij met groote vreugde
den groei van het Rechtsfront, dat de dui
zend leden al gepasseerd is, constateerde.
Wij zullen thans voorzichtig zijn met het
aannemen van nieuwe leden, aldus Mr.
Fruin. Wij hebben geen mastklimmers en
baantjesjagers noodig. Het moet altijd zijn:
kameraden onder kameraden.
Spreker herinnerde aan een belangrijk
radiopraatje, waarin gezegd is, dat „de klok
op vijf-voor-twaalf staat". De klok blijft ech
ter niet stilstaan. Dat moeten de Nederlan
ders, ook de werkers aan notariaat, advoca
tuur, rechterlijke macht en politie begrijpen.
Eens zal de klok twaalf uur slaan en dan
kon het voor velen wel eens te laat zijn.
Tenslotte zeide spr. dat in de toekomst
geen haat- en wraakgevoelens mogen be
staan hetgeen wellicht het grootste of
fer is, dat nog moet worden gebracht.
Wij hebben ons volk lief en dat houden
wij steeds voor oogen. zoo besloot mr. Fruin
zijn herhaaldelijk door geestdriftig applaus
onderbroken rede.
Onder leiding van Melchert Schuurman
werd nu het door hem gecomponeerde
„Rechtsfrontlied" gezongen, waarvan de
woorden door Frans Bankman zijn gemaakt
Het muziekcorps der W.A. uit Arnhem ver-
verleende hierbij muzikale medewerking
Vervolgens sprak de heer Bouter uit Hil
versum over de taak van de politie te mid
den van het volk en nadat Melchert Schuur
man nog eenige strijdliederen had laten
zingen bestrad Mussert het spreekgestoelte.
Aan het eind van 1931 zijn wij in de NSB.
begonnen als goede vaderlanders, aldus de
leider der N.S.B. Wij hadden genoeg van de
zwijnderijen om ons heen en van de tien
tallen politieke partijen. Wij kregen „de Ze
ven Provinciën", een schandaal, waaraan de
politieke partijen schuld hadden. Later zijn
zij ons gaan hoonen en verdacht maken, tot
zij ons tenslotte voor landverraders uitmaak
ten. Een ding staat echter vast: ons natio-
naal-socialisten zit de liefde voor volk en
vaderland in het bloed en dat kan niemand
er uit halen.
Mussert herinnerde aan de verkiezingen
van 1931, aan E.D.D. en aan het E.D.D. van
na den oorlog, de Unie en toonde aan, dal
Nederlarwd aan den verkeerden kant stond,
aan den Engelschen kant.
Spr. schetste vervolgens den nieuwen toe
stand, waarin Europa zal komen te verkee
ren. Een Germaansche statenbond, onder
leiding van Adolf Hitier. waarin Nederland
een plaats zal kunnen krijgen.
Wij weten niet wanneer in Nederland het
nationaal-socialisme aan de macht komt,
maar het komt.
Mussert besloot met den mannen van bet
rechtsfront te zeggen: Blijft bij elkander,
blijft trouw. Dat is moeilij-k, want zij, die mij
in deze dagen trouw blijven, hebben het zeer
moeilijk. Wij zullen het echter doen met een
minderheid want ik heb maling aan een
meerderheid. Gij zijt de pioniers van het ko
mende nationaal-socialistische Nederland.
Er is een band tusschen U en mij en die
band zal door mij niet, verbroken worden.
Ik weet en vertrouw dat ook gij die niet
verbreken zult. Want wij komen samen op
of wij gaan samen den kelder in.
Betreffende bijzondere maatre
gelen na vijandelijke luchtaan
vallen.
Op grond van art. 45 der verordening no.
138/1941 van den Rijkscommissaris voor het
bezette Nederlandsche gebied betreffende de
handhaving van de openbare orde, wordt
bepaald:
1. Het fotografeeren van plaatsen en
voorwerpen welke ten gevolge van lucht
aanvallen zijn beschadigd, is verboden.
2. Handelingen in strijd met het bepaal
de in deze bekendmaking zijn overtredin
gen. De daders worden gestraft met hech
tenis van ten hoogste zes maanden en geld
boete van ten hoogste duizend gulden of
met een dezer straffen, voorzoover niet in
gevolge andere bepalingen een zwaardere
straf is verbeurd.
3. Het bepaalde in deze bekendmaking
treedt in werking op den dag harer afkon
diging.
4. De aandacht wordt er op gevestigd,
dat fotografische artikelen, welke zijn ge
bruikt om beschadigde plaatsen en voor
werpen te fotografeeren, op grond van
het bepaalde bij art 5, lid, 2 van de veror
dening no. 3/1940 van den rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied door
Duitsche politieorganen in beslag kunnen
worden genomen.
De commissaris-generaal voor de
openbare veiligheid:
RAUTER, SS-gruppenfuehrer.
Ergens in Centraal China. 3 Aug. (Do
mei). Vanmiddag hebben Japansche marine
vliegtuigen tonnen ontplofbare stoffen doen
neerregenen op militaire doelen in Hangt-
sjau. Tsjansja en Tsjikiang, waardoor groo
te branden zijn ontstaan.
Volgens een bericht uit Sjanghai hebben
Japansche marinevliegtuigen voorts weer
aanvallen gedaan op Tsjoengking en op
plaatsen in de provincies Setsjoean en
Kwantoeng, waarbij munitiefabrieken, mili
taire installaties en opslagplaatsen zijn ver
nield.
De strijdkrachten van de Japansche blok
kade hebben enkele tienduizenden schepen
aan de Chineesche kust gecontroleerd,
waarvan er verscheidene in beslag zijn ge-
nnman,
Talrijke verliezen onder bevol
king van Berlijn.
B c r 1 ij n, 3 Augustus (D.N.B.)
De Britsche luchtmacht strekt den laat-
sten tijd haar aanvallen, die den Duitschen
steden schrik bedoelen aan te jagen, ook
weer tot de Duitsche hoofdstad uit, zoo ver
neemt het D.N.B., ter aanvulling van het
weermachtsbericht o.a. van bevoegde mili
taire zijde.
De aanval van den afgeloopen nacht op
Berlijn en Potsdam heeft weer geen mili
taire of oorlogseconomische schade aange
richt, maar onder de burgerbevolking we!
tal van verliezen doen ontstaan. Zoo kregen
cultureel waardevolle gebouwen te Potsdam
schade, ofschoon zij in groote parken liggen,
ver van eenigerlei militaire of oorlogsecono
mische doelen. Dit feit bewijst, dat de Britten
nog steeds aan hun oude, unfaire strijdge-
woonten trouw blijven.
ledige overeenstemming was bereikt, ver
trok Soemita met hetzelfde oorlogsschip
waarmede hij zijn intocht had gemaakt ten
einde naar de basis terug te koeren waar
de hoofdmacht is gestationeerd. Hierna deed
het Japansche eskader zijn formeele in
tocht met een vlaggenparade der schepen
op denzelfden middag.
Faciliteiten op allerlei gebied.
Madrid, 3 Augustus (D.N.B.)
Door de wet tot bescherming van kinder
rijke gezinnen, die de Spaansche minister
raad in zijn laatste bijeenkomst heeft goed
gekeurd, zijn meer dan 200.000 gezinnen ge
baat. Zij worden verdeeld in twee groepen:
gezinnen met vijf of acht kinderen en gezin
nen met acht kinderen of meer, beneden de
23 jaar.
De bevoordeeling van deze gezinnen strekt
zich uit tot belastingen, huur, schoolgeld, on
derbrenging in sanatoria, verstrekking van
huizen in woondorpen, beurzen en aanstel
ling in overheidsdienst, benevens tot reduc
tie op de spoorwegen, waartoe een bijzondere
legitimatiekaart wordt ingevoerd.
Acht-zeven-zcs-dubbel nul.
Stort op dit nummer uw bijdrage voor
de Nederlandsche ambulance. Achhzeven-
zes-dubbel nul.
Uw bijdrage op dit gironummer, ten na
me van de Nederlandsche ambulance, zal
het roode kruis in staat stellen den nood
van vriend en vijand op de slagvelden in
het Oosten te lenigen.
Ach-zeven-zes-dubbel nul.
Ook uw bijdragen wordt verwacht.
Stort vandaag op gironummer 87600, ten
name van de Nederlandsche ambulance,
Koninginnegracht 22 's-Gravenhage*
400 Litausche gevangenen
een tank gemitrailleerd
door
Telegramwisseling tusschen den
führer en den duce.
Berlijn, 2 Augustus (D.N.B.) De
führer heeft den duce ter gelegenheid van
diens verjaardag het volgende telegram
gezonden.
In trouwe kameraadschap spreek ik u,
duce. mijn hartelijkste geluikwenschen en
die van het Duitsche volk met uw geboor
tedag uit. Zij houden tevens in de op
rechtste wenschen voor uw peroonlijk wel
zijn en voor de toekomst van het Italiaan-
sche volk. dat onder uwe leiding in nauwe
wapen broederschap met het Duitsche volk
strijdt voo.r een nieuw Europa en de ge
meenschappelijke overwining tegemoet-
gaan.
De duce heeft met het volgende telegram
zijn dank uitgesproken;
Ik verzoek u. führer. mijn hartelijksten
dank in ontvangst te nemen voor het tele
gram. dat gij mij ter gelegenheid van mijn
geboortedag hebt gezonden Voor alles ech
ter dank ik u voor de woorden, die gij
voor het Italiaansche volk hebt gevonden,
welk volk bereid is met u zij aan zij te
marchceren tot aan de gemeenschappelijke
overwinning
Berlijn, 2 Augustus (D.N.B.):
In de plaats Rmjisjk Orentas bij Kaunas
(Kowno) heeft zich volgens de beschrijving
van den Litauschen medicus Dr. Garmus een
vreeselijke tragedie afgespeeld. Daar ver
scheen een Sowjet-tank, waarvan de bestuur
der de gevangenen van het concentratiekamp
ten getale van omstreeks 400 Litauers, op de
binnenplaats aantreden liet. Op deze man
nen, vrouwen en kinderen opende de Sowjet
tank toen mitrailleurvuur. Naar de meer dan
300 gedoode slachtoffers wierpen de bolsje
wieken toen handgranaten. Tenslotte poog
den de Sowjet-soldaten den reusaehtigen sta
pel lijken in de lucht te laten vliegen, hier
bij werden twee bolsjowiki gedood, doordat
de lading te vroeg ontplofte.
ITALIAANSCHE TROEPEN AAN HET
OOSTELIJK FRONT.
Het Italiaansche expeditiecorps is thans in
het Zuiden van het Oostelijk front aange
komen. Italiaansche kerntroepen uit de
Noordelijke provinciën zijn, voortreffelijk
uitgerust, in dagenlange treinreizen aange
voerd. Deze keurregimenten, ^velker vaan
dels het devies „Nel Nome di' Roma" (in
den naam van Rome) dragen, zuilen reeds
dezer dagen ten strijde trekken.
Tokio, 2 Aug. (Domei) De correspon
dent van het Japansche blad de Nitsji
Nitsji Sjimboen heeft aan zijn blad mede
gedeeld, dat Japansche oorlogsschepen in
den middag van 31 Juli in de baai van Cam-
ranh zijn binnengeloopen. Generaal-majoor
Raishjiro Soemita, het hoofd van de Japan
sche missie in Indo-China kwam voor 'den
intocht der vloot aan om half acht 's och
tends, teneinde met den Franschen bevel
hebber van de marinebasis te onderhande
len omtrent de nadere details van het bin
nenvaren der schepen. Nadat de voorberei
dende maatregelen voltooid waren, en vol-
Burgemeester mr. F. van Lanschot heeft den
nieuwen doorgang bij het gerestaureerde réfugié-
huis te Den Bosch officieel geopend. De
burgemeester tijdens zijn toespraak
(Het Zuiden-Spierlngs)
REDE VAN DEN RIJKSCOMMISSARIS.
Onder zeer groote belangstelling is Zater
dag in het Rijksmuseum te Amsterdam de
tentoonstelling van WestfaalschNederrrijn-
sche Kunst door den Rijkscommissaris,
Rijksminister Dr. Seys Inquart geopend.
In zijn begroetingswoord zeide Prof. Dr.
T. Goedewaagen, dat deze tentoonstelling is
als een verbroederingsfeest van de Duitsche
en Nederlandsche kunst.
Wanneer er ooit twee volken, geroepen wa
ren elkaar in alle opzichten een goed hart
toe te dragen, aldus spreker, zijn het wel
Duitschland en Nederland. Zij hebben een
nauwe verwantschap naar geest, ziel en lijf,
in één woord: zij zijn zonen van rinen bloe
de, zij zijn Germanen.
Hierna hield de Rijkscommissaris de ope
ningsrede.
Wij staan thans aan bet einde van het
tweede jaar van een oorlog, welke in zijn
verbittering en in zijn opeenhooping van
strijdkrachten zelfs datgene overtreft, wat de
jaren 1914 tot 1918 hebben gebracht, aldus
spreker. Wij bevinden ons in het heetst van
den strijd tusschen menschelijke en mate-
rieele krachten.
Wij openen nu een kunsttentoonstelling
in Amsterdam, in d. stad, welke zoo bij uit
stek toonaangevend is voor het cultureele
leven in Nederland.
Wanneer er nog velen zijn, die de
teekenen des tijds niet begrijpen, dan
willen wij er aan denken, dat wij
een beslissing over het lot van eeu
wen meemaken.
Ik kan me begrijpen, dat de vraag gesteld
wordt, of de kunst niet uitsluitend in volko
men vrijheid kan gedijen. Wanneer de kunst
slechts het resultar.-1 van de kunstzinnige
weergave zou zijn, zou ik den aanhangers
van deze opvatting .elijk geven. Doch de
vraag is op deze wijze niet juist gesteld, en
ook niet juist beantwoord, want het gaat
er niet alleen om, dat de kunstenaar vrij
vorm kan geven, c'och ook om de eischen,
die aan de kunstenaars worden gesteld De
vormgeving zelf ligt steeds bij den kunste
naar. Aan den anderen kant is het echter
niet onverschillig of de opdrachtgever van
den kunstenaar een toevallig rijk geworden
particulier is, dan wel de kunst door een
autoritair regiem wordt bevorderd.
Ik geloof te kunnen zeggen, dat juist in
autoritaire tijden het scheppen van kunst
bijzondere inspiratie kreeg. Verdiept u zich
eens in de geschiedenis, denkt aan de ar
chitectuur, de kunst, welker voortbrengse
len den tijd het langst overleven, denkt u
eens terug aan de bouwwerken der Grieken
uit den tijd van Pericles, aan de monumen
ten van Augustus. Ik moge nog een voor
beeld uit mijn vaderland in engeren zin
aanvoeren. Ilier zien wij den Weenschen ba
rokstijl onder de absolute regeering van Ka-
rel VI lot. den hoogsten bloei geraken. In
dezelfden zin Gracht de muziek onder Frans
1 liet tot de hoogste prestaties, zonder dat
men. dezen heerschcr als domineerende per
soonlijkheid zou kunnen beschouwen.
Indien wij dezen historischen samenhang
waarnemen, voelen wij ons gelukkig, dat wij
geleid worden door een man, van wien wij
weten, dat hij met zijn gehcele ziel de
schoono kunsten bevordert. Wij kunnen ons
verzekerd houden, 'dat voor de kunst een
tijd van de»vruchtbaarste ontplooiing zal
aanbreken.
Ik zou uitdrukking willen geven aan de
hoop, dat de autoritaire bescherming van
do kunst ook in uw land, vooral in uw res
sort, secretaris-generaal, prol. dr. Goedewaa
gen, in actie komt en zoo een belangrijke
bijdrage voor de verdere ontwikkeling moge
leveren. Het gaat er dus niet om het kunst
zinnige scheppen van den enkeling onder
zekeren invloed te brengen, want dit schep
pen is min of meer afhankelijk van het in-
genium van den kunstenaar. Het gaat er
veeleer om de ontbindende krachten uit te
schakelen, die slechts leiden tot overlevering
van het ware kunstenaarsschap aan het
nihilisme in den vorm van alle mogelijke
„ismen".
Tot slot gaf de Rijkscommissaris uiting
aan zijn overtuiging, dat het werk van den
kunstenaar het beste zelf kan spreken en
verklaarde de tentoonstelling voor geopend.
Inleiding door den heer G. Köhne
op den 16den Westlriezendag.
Alvorens door de bezoekers van den 16den
Westfriezendag een rondgang door de Rijp
werd gemaakt, hield de heer G. Köhne een
causerie ten einde deze voor te bereiden. Een
goed deel van zijn kennis dankt hij aan den
heer Schuurman, zijn echte Grafter leer
meester, een eenvoudige werker, maar een
hartstochtelijk verzamelaar van alles wat op
de geschiedenis van het Rijper eiland be
trekking heeft.
Gelukkig heeft de Rijp thans zijn museum,
waardoor een eind is gekomen aan het ver
kwanselen van tegeltableaux en raambe-
schilderingen tegen een appel en een ei. Ook
aan het Wcstfriesch Genootschap komt de
eer toe ten deze een remmende invloed, te
hebben uitgeoefend.
Eenmaal lag do Rijp op een eiland, be-
spoeld door de golven van de Schermer en
de Becmster. Aanvankelijk onbewoond, ont
stond er een dijkje op en ten slotte enkele
plaatsjqg. Het oudste er van was Schermer
De móeder van de Rijp echter is Graft.
In deze streek van de Rijp en Graft raak
ten handel en nijverheid tot hoogen bloei.
Een voorname bron van inkomsten wan de
visscherij, niet die op de meeren, doch de ha
ringvangst ter zee. Zoo was het geen groote
schade, toen deze meeren werden droogge
legd. De weg naar zee wist men ook daarna
goed te vinden.
In 1625 ontstond de eerste haven voor de
steeds toenemende scheepvaart, terwijl de
Rijp, Graft allengs boven het hoofd groeide.
Beide plaatsen kregen in 1605, het jaar van
de scheiding, een pronk van een raadhuis.
Dit zegt veel, want zulke raadhuizen zijn
veelal een weerspiegeling van de bloei, wel
ke ter plaatse heerscht.
En dan de kerken! Waar ter wereld vindt
men zooveel schoonheid in baksteen, ramen
en hout? Aldus vraagt spreker.
In de zeventiende eeuw werd het dorp
herhaaldelijk uitgebreid. De namen er van
wijzen veelal op de bedrijven, die er wel
eer werden uitgeoefend. Het begin van deze
^periode was die van den befaamden molen
bouwer Jan Adriaansz Leegwater, die ook
het raadhuis heeft gebouwd.
Naast handel en nijverheid bloeide de
kunst. Er was een gezelschap van dichters,
dat op geregelde tijden bijeen kwam en
waarvan verschillende namen nog bekend
zijn.
Helaas is van deze bloeiperiode betrekke
lijk weinig bekend, aangezien de plaats om
streeks het midden van de 17de eeuw door
niet minder dan 3 groote branden werd ge
teisterd. Bij de eerste gingen niet minder
dan ruim 400 huizen en pakhuizen in vlam
men op. Wonder boven wonder bleef het
uit 1630 dateerende raadhuis ongedeerd, hoe
wel alles rondom in asch werd gelegd. Be
houden bleven ook twee havens, geheel
gevuld met haringbuizen, wel 70 of 80 in ge
tal.
De beide volgende branden waren minder
groot, toch gingen beide malen omstreeks
70 huizen in vlammen op.
De noeste bewoners lieten zich echter dor
al deze tegenslagen niet ontmoediggen en
zoo begon de walVischvangst op te komen,
een tak van bedrijf, die geleidelijk het ge-
heele leven van de Rijp begon te beheer-
schen en overal drukke bedrijvigheid schiep.
Hoe hier ook de cultuur niet achterbleef,
blijkt uit het boekje, de Rijper zeepostiel,
geschreven door enkele destijds te de Rijp
staande predikanten en dat tal van medi
taties bevat te gebruiken door de walvisch-
vaarders op reis.
In het midden van de 18e eeuw trad het
verval in. In de eerste plaats stond deze in
verband met de overal aan den dag treden
de achteruitgang. Het proces werd ver
sneld door de verplaatsing van bedrijven
van de Rijp naar andere meer centraal ge
legen plaatsen als Zaandam en Amsterdam.
De rijke kooplieden en reeders verdwenen,
de gezondheidstoestand ging achteruit. Hij
herinnert er aan hoe- b.v. Betje Wolf en
Aagtje Deken, de bekende schrijfsters, die te
de Rijp hebben gewoond, ook herhaaldelijk
aan koorts hebben geleden.
De toestand bleef achteruit gaan.
In 1895 werd de laatste haringbuis verkocht,
enkele bedrijven als de hekelarij bleven tot
in de 20e eeuw in stand.
In de plaats kwam de tuinbouw, de boom
kwekerij.
Intusschen zijn de Rijp en Graft geworden
tot oude monumenten, omdat er nog zooveel
traditie bewaard is gebleven.
TIMES BIEDT DEN SOWJETS GEHEEL
OOST-EUROPA AAN.
Madrid, 2 Aug. (D.N.B.) Do Londen-
sche correspondent van het Spaansche och
tendblad Ya Assia genaamd, meldt aan zijn
blad, dat de Times-den Sowjets geheel Oost
Europa aanbiedt. In verband met de ver
klaringen van Eden heeft de Times ge
schreven, aldus de corresjiondent., dat op het
continent iemand moet zijn, die bereid is
te allen tijde toe te slaan, wanneer een der
Europeesche volkpron i»n ov.a„„ 1
bereid is
een der
ropeesche volkeren een ander wil aanval
len .Daartoe moet geheel Oost Europa onder
een onkelen opperbevelhebber staan. Deze
taak, aldus de Times, moet aan de Sowjets
worden overgelaten.