Nederlandsch-OosMndië
N1PPER EN PELLE
HoofdpV
•yWKElIjjgg
RADIO
HET RAADSEL
AAN BOORD
Kan
behouden blijven
Indië vergete het
moederland niet
Prijsopdrijving van
chemische producten
PROGRAMMA
Interessante grepen
Alleen Indien hel gouvernement
te Buitenzorg een verstandige on-
afhankelijkheidspolitiek volgt en
zich niet laat meesleuren door
Londen en Washington.
's-Gravenhage, 6 Augustus:
Bij de spanning die in het Verre Oosten
heerscht, gaan ongetwijfeld de gedachten
van schier alle Nederlanders met diepe zorg
uit naar het rijke overzeesche gebied, dat
eenmaal door dep ondernemingsgeest onzer
vaderen gewonnen werd en dat zich onder
Nederlandsch bewind zoo gelukkig en voor
spoedig ontwikkelde.
Welk een kostelijk gebied ligt daar. Legt
men de kaart van Nederlandsch-Indië op
gelijke schaal over Europa, dan bedekt het
in zijn wijde uitgestrektheid geheel Europa.
Het telt 70 millioen zielen, die een 50-tal
verschillende talen spreken. En in zijn ont
wikkeling, cultuur, saamhoorigheid, rijkdom
getuigen eeuwen van verstandig koloniaal
beleid en noesten arbeid van vele geslachten
der beste vaderlanders, die ons land voort
bracht, van Nederlandsch kunnen en Neder
landsch willen.
Wij gevoelen diepe zorg inzake Neder
landsch-Indië. Want Buitenzorg volgde sinds
Mei 1940 geen verstandige politiek.
Niemand zal kunnen tegenspreken, dat het
gouvernement te Buitenzorg één richtsnoer
vast in het oog moet houden, n.1. dit: hoe
blijven wij het best met bezet Nederland één,
zonder in botsing te komen met Londen en
Washington?
Immers, zullen Nederland en Nederlandsch-
Indië na den oorlog elkander kunnen her
vinden, dan moeten zoowel om buitenlandsch
als binnenlandsche politieke redenen, alle
krachten worden ingespannen, om de kloof
niet dieper te doen worden, dan door de ver
schillende omstandigheden absoluut onver
mijdelijk is. Indien niet, dan dreigt in de
zelfde mate het gevaar, dat de loop der din
gen Nederland en Nederlandsch-Indië voor
goed uiteen zal drijven..
Dat wil zeggen, het gouvernement te Bui
tenzorg moet een besliste zelfstandigheids-
politiek voeren. Het moet dat doen om der
wille van het eigen Nederlandsche belang,
dat uitsluitend en alleen op deze wijze ge
diend kan worden.
En juist dit inzicht blijkt te Buitenzorg
te ontbreken. Men voert er geen zelfstandig-
heidspolitiek en loopt willoos aan den lei
band der Angelsaksische mogendheden.
Dat bleek o.a. uit de interneeringspolitiek.
Dat Indië tegelijk met Nederland in de Mei
dagen van 1940 aan het „interneeren" sloeg,
fiat. Men deed het hier ook en Nederlandsch-
Indië bleef daarmee dus in de Nederland
sche lijn. Doch na de capitulatie veranderde
de toestand en had ook Indië zijn houding
moeten wijzigen. Dat Indië niet mede capi
tuleerde met het moederland en aan de ge
duchte regeering te Londen trouw bleef, wij
weten het. Maar dat wil nog niet zeggen, dat
Indië nu den band met het moederland ver-
waarloozen moet en willoos in het kielzog
van de Ang^lsaksen moet gaan varen.
De bezettingsautoriteiten hebben hier als
repressaille een aantal aanzienlijke Neder
landers geinterdeerd. Wat voor belang heeft
Indië er bij, ginds met alle geweld de men-
schen in de interneeringskampen te hou
den met als eenig gevolg, dat er dan hier ook
tallooze van hun vrienden geinterneerd wor
den? Laten zij die los, zij hebben er geen
enkel nadeel van en kunnen eventueel ge
vreesde nadeelen zeer gemakkelijk op ande
re, minder onaangename manieren voorko
men. En anderzijds winnen zij het voordeel,
dat zij aan hun vrienden in Nederland de
vrijheid bezorgen. Waarom doet Indië het
niet? Omdat het te weinig'Nederlandsche po
litiek voert en aan de slippen van de Angel
saksen hangt, die zich om vrijheid en on
vrijheid van een aantal Nederlanders in het
bezette gebied weinig bekommeren.
En gelijk met de interneeringsquaestie is
het over de gansche linie.
Van Nederland uit is bijvoorbeeld menige
poging gedaan om per radio contact met
Indië te 'houden; al ware het slechts over
een volkomen onschuldige materie als bijv.
293.
Nipper verliest de moed niet
gauw!
1. ,,'t Is hopeloos. De steen
ligt als vastgenageltü"
2. „Laat maar rustig liggen!
Als we eerst het leven er
maar afbrengen!"
3. „Wat zeg je, Nipper, zou
den we na al onze strijd en
inspanning alles weer laten
varen Dat nooit!!"
„Nonsens, Pelle! Je weet
toch wel, dat er gezonken
onderzeeboten en zo worden
gelicht, denk je dan heus,
dat we dan nu onze schat
al kwijt zijn?
294.
Komt tjjd, komt raad.
1. Inmiddels lag de meteoor
steen op de bodem van de
rivier met 4 meter water
boven zich...
2. „Het zal straks ook wat
zijn tegen de andere jon
gens te moeten zeggen, dat
we achter het net gevist
hebben!!"
3. „Om te beginnen moeten we
de plaats, waar de steen
ligt, meteen boei bebake-
nen,_dan kunnen we hem
altijd terugvinden!"
4. „Ik zie overigens best kans
om tien leugens te verzin
nen, op welko manier we de
meteoors.een zijn kwijtge
raakt, maar ik zie nog geen
enkele reden waarom ik
zou liegen. We zullen de
zaak eerst eens kalm af
wachten!"
familie-nieuws. De Duitsche autoriteiten hier
te lande hadden daar geen bezwaar tegen.
Waarom moet Indië wel bezwaar maken
en elk contact afsnijden? Groot-Nederland-
sche politiek is dat niet. Het is uitsluitend
Angelsaksisch gedacht.
Met Japan heeft men te Buitenzorg ter
nauwernood willen praten. Zuiver Neder
landsch belang is, dat waar het moederland
door den bondgenoot van Japan bezet is,
Nederlandsch-Indië er zorg voor draagt, zoo
veel mogelijk alle botsingen met Japan te
vermijden. Buitenzorg doet echter het omge
keerde. Het vergeet het moederland en
denkt alleen aan Roosevelt en Churchill. Wel
zijn er ook in Indië stammen, die een meer
zelfstandige politiek voeren we laz^n iets
dergelijks in het Bataviasche NieuwsÖlad
doch het gouvernement luistert daar niet
naar. Jhr. Tjarda van Starkenborgh Stach-
houwer is zelfs door zijn huwelijk bijzonder
Amerikaansch georiënteerd en verbergt dat
in zijn beleid niet. En dat werkt allengs fa
taal.
Natuurlijk ligt Nederlandsch-Indië in de
gevarenzone in het Verre Oosten. Doch het
behoeft niet zijn uiterste best te doen om
de gevaren zooveel mogelijk tot zich te trek
ken en acuut te maken. Het schakelt zich
thans volkomen in in het EngelschAmeri-
kaansche verdedigingssysteem en doet al
zijn best om Japan niet onder den indruk te
brengen. Als zou Indië aan het moederland
denken en desweege een zekere kleine re
serve noodwendig zijn, integendeel, het pro
voceert Japan en vraagt zijn wachtwoord
aan Washington en Londen. Op den duur zou
Indië hierdoor volledig aan de Angelsaksen
en met "name aan het dollar-imperialisme
uitgeleverd kunnen worden. Wij vreezen
hiervan het ergste.
Hoe de zaken in het Verre Oosten ook loo-
pen mogen, de politiek van Buitenzorg is uit
Nederlandsch oogpunt gezien fataal, omdat
ze te weinig Nederlandsch is, te weinig zelf
standig is. Daarmee brengt Nederlandsch-
is een ellendige pijn en kan
Uw heelen dag vergallen
Een "AKKERTJE" verdrijft ze
binnen een kwartier geheel.
Indië zijn positie in gevaar en schept voor
de naaste toekomst een situatie, die zich
nooit ten voordeele van den band met het
moederland ontwikkelen kan. Wij houden
rekening met het feit, dat Nederland bezet
gebied is en Nederlandsch-Indië daardoor in
een gansch andere positie is, dan wij. Maar
juist daarom moeten beide deelen van het
rijk, hier en overzee, niet ophouden aan el
kander te denken en alles doen wat moge
lijk is, om in de gegeven omstandigheden den
band met elkander aan te houden, en daar-
bij komt het er juist voor Indië zeer op aan,
dat zijn gouvernement Nederlandsch denken
zal en Nederlandsch handelen zal, dat het
een wijze en voorzichtige zelfstandigheids-
politiek zal voeren, die er op bedacht is het
conflict in het Verre Oosten zoo lang moge
lijk buiten zijn gebied te houden en die nim
mer vergeet, dat het moederland binnen de
machtsfeer van den tegenstander der Angel
saksen valt. Verwaarloozen van dit stand
punt kan op het definitieve verlies van In
dië uitloopen. En dat moet ook in de Oost
een schrikbeeld zijn, dat tegen een al te
slaafs volgen van den Angelsaksischen koers
waarschuwen moet.
(Nadruk verboden.)
1
Een boete van f 65.000.
i
's-Gravenhage, 7 Aug. Een chemi
sche fabriek te Delden heeft zich, naar bij
een door het Rijksbureau voor Chemische
Producten ingesteld onderzoek bleek, schul
dig gemaakt aan ongeoorloofde prijsver-
hoogingen. Van Mei 1940 tot eind April
1941 werden vele chemsche artikelen voor
hoogere prijzen verkocht, dan volgens de
prijzenbeschikiking 1940 no. 1 toelaatbaar
was. Hoogere grondstoffenprij'zen werden
zonder meer doorberekend en ook had men
de prijzen verhoogd, omdat de brandstoffen
duurder waren geworden. Dit alles zonder
de vereischte officieele toestemming tot
prijsverhooging te hebben verkregen.
Deze overtreding van de prijzen'beschilk-
king 1940 no. 1 werd door den inspecteur
voor de prijsbeheersching te Arnhem be
recht, die de N.V. tot een boete van
f 65.000 veroordeelde. Bij het vaststellen van
deze boete werd rekening gehouden met
den onrechtmatig verkregen winst, welke
aanzienlijk was. Ook het feit. dat een over
treding der prijsvoorschriften was begaan,
werd uiteraard in het bedrag der boete ver
werkt.
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1941.
Hilversum I. 415.5 m.
6.45 Gramofoonmuziek.
6.50 Ochtendgymnastiek.
7.00 Gramofoonmuziek.
7.45 Ochtendgymnastiek.
8.00 BNO: Nieuwsberichten.
8.15 Gramofoonmuziek.
9.15 Voor de huisvrouw.
9.25 Gramofoonmuziek.
10.00 Ernstige muziekprogramma's (opn.).
12.00 Zang met pianobegeleiding en gramo
foonmuziek.
12.40 Almanak.
12.45 BNO: Nieuws- en economische ber.
1.00 Roemeensch orkest.
I.30 Gramofoonmuziek.
2.00 Voor het gezin.
2.20 Na gedanen arbeid... Muziek en vroolijk-
heid.
4.00 Bijbellezing (Voorbereid door de Christ.
Radio Stichting
4.20 Klarinet eh piano.
5.15 BNO: Nieuws-, economische- en beursb.
5.30 Orgelconcert.
6.00 Gramofoonmuziek.
6.15 Voor de binnenschippers.
6.30 Ernst van 't Hoff met zijn 15 solisten.
7.00 BNO: Vragen van den dag.
7.15 De Ramblers.
7.45 Voor den boer.
8.00 BNO: Nieuwsberichten.
8.15 Gevarieerd Zaterdagavondprogramma.
9.30 Berichten (Engelsch).
9.45 BNO: Nieuwsberichten.
10.00 BNO: Uitzending iri de Engelsche taal:
„Dutch News Reel". Hierna: Sluiting.
Hilversum n. 301.5 m.
6.45 Gramofoonmuziek.
6.50 Ochtendgymnastiek.
7.00 Gramofoonmuziek.
7.45 Ochtendgymnastiek.
8.00 BNO: Nieuwsberichten.
8.15 Gramofoonmuziek.
10.00 Morgenwijding (Voorbereid door het
Vrijzinnig Protestantsch Kerkcomité).
10.20 Omroeporkest en solisten (opn.).
II.15 Gramofoonmuziek.
11.30 Cabaretprogramma.
12.00 Gramofoonmuziek.
12.15 Klaas van Beeck en zijn orkest.
12.45 BNO: Nieuws- en economische ber.
1.00 Gramofoonmuziek.
1.40 Voor de jeugd.
2.00 Stedelijk orkest van Maastricht en solist.
(2.453.00 Causerie „Stad en land").
4.00 Omroeporkest.
5.00 Cursus „Over Godsdienst bfl kinderen"
(Voorbereid door het Vrijzinnig Prot.
Kerkcomité).
5.15 BNO: Nieuws-, economische- en beursb.
5.30 Gramofoonmuziek.
6.00 Reportage.
6.15 Pro Musica en gramofoonmuziek.
6.45 Reportage.
7.00 BNO: Groningsch praatje.
7.15 Nieuws van de platenmarkt.
(7.30—7.45 Lezing).
8.00 BNO: Nieuwsberichten.
8.15 Spiegel van den dag.
8.30 Kamerorkest „Ars Nova et Antiqua",
solist en gramofoonmuziek.
9.30 Gramofoonmuziek.
99.45 BNO: Nieuwsberichten.
10.00 Dagsluiting (Voorbereid door de Christ.
Radio Stichting).
10.0510.20 „Brandende kwestie's", causerie.
Ernstigé muziek.
Te 12.01 Hilv. I een programma van du
etten voor tenor en bariton. Een zelden be
oefend genre. In de matinée tusschen 14.00
16.00 Hilv. II door het Stedelijk orkest
van Maastricht o.l.v. Henry Hermans is
Marcel Thijssen solist met het vioolconcert
in f. kl. t. van Edouard Lalo. O.m. wordt
uitgevoerd de ballet-suite van Reger opus
130.
Lichte muze.
In een gevarieerd Zaterdagavond program
ma van 20.1521.30 uur. Hilv. I treden o.a.
op, het vermaarde Duitsche dansorkest van
Kurt Hohenberger, Tilly Perin Bouw
meester, Bandi Balogh en het Limburgsche
ensemble de Venlo-zangers,
Voor den Boer.
Dirk van den Hul bespreekt in zijn weke-
lijksch praatje van 19.45—20.00 Hilv. I het
I onderwerp, „Breuken in de boerensamen-1
leving".
Voor de Jeugd.
Hilversum II. 13.40—14.00 uur. Drs. J. C.
van Wijk, directeur van het bureau voor
beroepskeuze, vraagt den jongen die van
school komt: „Wat wil jij later worden".
Voel je iets voor scheepsbouw? In de studio
zijn een vakman op scheepsbouw-gebied en
een jongen aanwezig, de eerste om zakelijke
inlichtingen te verschaffen, die hem door den
tweede gevraagd worden.
Feuilletor
door
E. Philips Oppenheim
40.
Zij schudde haar hoofd. Ik ben als u,
antwoordde zij. Ik drink, wanneer het tot
m(jn doel dienstig is anders niet. Houd nu
uw hoofd een beetje schuin, alstublieft.
Zij bette zijn wond met handige vingers,
bekeek die critisch, legde er een vierkant
compres open bracht twee reepen hecht
pleister aan.
Zoo is het goed, zei zjj. Het desinfec-
teermiddel zal in 't begin misschien een wei
nig steken. Vrrg'.et, dat ik u tot mijn doel
heb willen overhalen tot een prijs, dien an
dere vrouwen ook aanbieden. Ik ben niet
deugdzaam dien schijn wil ik niet aan
nemen maar ik wensch het kwade niet.
Indien ik tot opofferingen bereid ben, breng
ik die, omdat er groote dingen in myn hart
omgaan."
TI is een buitengewoon persoontje,
merkte hg op, maar indien u op dit jacht
vrij spel wilt hebben, zooals u mjj vroeg
Stil! vermaande zjj. Laat mij uitspre
ken. Ik ben niet geb.oren tot wat ik nu ben,
maar ik ben met hart en ziel de slavin ge
worden van één vurig verlangen om te wer
ken voor de zaak der vrijheid van volken,
die nooit de vrijheid hebben gekend, maar
voornamelijk voor hen, die na ons zullen ko
men, opdat zij een andere lucht kunnen in
ademen dan de bedorven hedendaagsche at
mosfeer. Wij, die het ernstig meenen, hebben
geen naam noodig. Communisme is even goed
als iedere andere. Maar hetgeen wij, de wer
kelijk érnstigen, en de duizend, die het mis
schien om meer baatzuchtige redenen niet
zijn, willen, is om deze burgerlijke, alleen op
geld beluste regeering, weg te jagen, en het
hoogste ambt te verleenen aan een man gelijk
Christus indien wij er zoo een konden vin
den of aan een groep mannen, die bereid
zijn te arbeiden, niet om zichzelven te ver
rijken,-maar om de fundamenten van het ko
mende geslacht op een andere manier op te
bouwen.
Hij keek haar belangstellend aan. Uw
naam klinkt Russisch, zei hij.
Ik ben een Russin, antwoordde zij.
Misschien zal ik u later mijn waren naam
noemen. Ik ben Russische en heb sedert de
Sovjets in Rusland gewoond. Ik heb de primi
tieve kiemen gezien van hetgeen over vijftig
jaren een feit zal zijn een roemrijke cli
max. Ik heb al de misslagen gezien, die wij
zoo betreuren. Ik heb de jammerlijke klein
zieligheid, de wreedheid, de goddeloosheid, de
bloeddorstigheid gezien van de geboorte van
een nieuw geloof, en, moet ik ook zeggen,
van een nieuwen godsdienst. Omdat ik cri-
tiek uitoefende, was ik verplicht te vluchten.
Ik sloot mjj bij anderen aan, maar zij beza
ten even weinig als ik. Zoodoende werd ik
lid van hetgeen hier de Kring genoemd
wordt. De communisten. Rusland werd in
vroeger dagen slecht behandeld, Mr. Wild-
burn. Het bezat een wreede en onkundige
aristocratie, die de ondergang van het land
werd, maar die de komst van de Sovjets ver
oorzaakt hebben. Frankrijk heeft een heb
zuchtige en onkundige bourgeoisie, die de
komst van de Fransche sovjet zal veroor
zaken.
Probeert u mjj tot een nieuwe politieke
overtuiging over te halen? vroeg hij op ge
heel anderen toon dan hij tot dusver tegen
haar gebezigd had.
Neen, antwoordde zij. Dat zou ik
niet kunnen. U is Angelsaks. U is te even
wichtig, u is te eerljjk om een schijn aan te
nemen, u is behept met die vreeselijke ge
moedelijkheid om da dingen te nemen zooals
zij zijn. Ik zou niets met je kunnen beginnen,
Hamer Wildburn. Je bent te sterk voor mij.
Het eenige wat ik hopen kan, is dat je mij
voor ernstig houdt Hetgeen ik van je ver
lang, zal ik je zeggen in duideljjker woorden
dan iemand nog ooit gedaan heeft, en dan
zul je nadenken en misschien tot de slot
som komen, dat je niet veel kwaad zoudt
stichten indien je mij hielp.
Hij bewoog zich onrustig. Ik begin
te gelooven, mjjn waarde Mademoiselle
Tanya, antwoordde hij, dat de geheele
wereld en ik een verkeerden indruk van u
hebben. Als dat zoo is, hebt u dat aan uzelve
te wjjten. Wat echter dat ééne bepaalde ver
langen van u betreft het bezit van dit
jacht is een onmogelijkheid.
Zij deed alsof hij niet gesproken had en
ging voort:
Dit jacht werd gebouwd door Tositi.
Ondanks al zijn fouten, was hij een man van
verbeeldingskracht. Hij hield van de zee en
van de vrouw, voor wie hij dit jacht liet
bouwen. Zjj hield misschien weinig van hem,
maar zjj zag in hem een middel om tot haar
doel te geraken.
De golfjes kabbelden zacht tegen de kiel
van het jacht. Overigens was nergens een ge
luid te hooren. De wereld lag in ruste.
Ga voort, verzocht hij.
Tositi was weliswaar het werktuig van
velen, die grooter waren dan hy, maar hy
was een gewillig werktuig. Hij 'was willens
en wetens hun medeplichtige. Hij had geen
idealen. Hy had iets van een droomer. Hij
was een stumperig exemplaar van een man,
maar bezat de onverzadigbare eerzucht van
den reclamemaker voor ziehzelven. Hij ver
langde de toejuichingen van de menigte, zon
der in staat te zijn om iets te doen of voort
te brengen om die te verdienen.
Dat is een betreurenswaardig graf
schrift voor een man, mompelde hij.
Het werd mij gegeven om hem te door
zien, vervolgde zij. Met dat al, had hij
gaven, die dat soort menschen eigen zijn:
Hij was geslepen. Hij was hen, die grooter
#waren dan hij, behulpzaam met stelen, en liet
toe, dat zij met het grootste deel van den buit
gingen strijken. Hij wist volkomen zeker,
hoewel hy fr nooit tegen in verzet kwam,
dat in twee gevallen van de drie, alle schuld
op zijn schouders geschoven zou worden.
Maar "tositi was altyd wakker. Van elk der
kolossale knoeierijen waarbij hjj betrokken
was, bewaarde hij een klein bewijsstuk dat h(j
niet de eenige schuldige was. Deze bewijzen
werden zorgvuldig door hem bewaard. Hij stal
millioenen voor anderen en liet zich door hen
achteruit zetten, maar al dien tijd had hij hen
in zijn macht. Toen het zoo ver kwam, en zjj
geen hand uitstaken om hem te redden, deed
hij hen een waarschuwing toekomen. Met het
gevolg, dat binnen twaalf uren de inhoud van
een twaalftal revolvers in zijn lichaam ge
ledigd werd. Zoo was het einde van Tositi.
Maar eerst na zjjn dood vernamen zij hoe
slim hij geweest was. Zij kwamen te weten,
dat zijn bewijsstukken verborgen waren aan
boord van dit jacht. Zij wisten, dat indien
hy den tjjd gehad had om zich van deze
meester te maken, hij het land uitgewandeld
zou zijn met millioenen in zijn zakken. Dat
echter, heeft nooit mogen zijn. Tositi is dood,
maar de bewijzen bestaan nog. Twee per
sonen weten waar die zyn. De man, die het
jacht ontwierp, - en de bouwer. En zy zijn naar
Amerika gevlucht.
Hamer stond zwijgend op, ging naar bene
den, en kwam met een doosje sigaretten
terug. Zij rookten eenigen tijd zwijgend.
Dat is dus het geheim van de „Paradys-
vogel, zei hy eindelijk.
Het geheim, maar niet de sleutel, ant
woordde zy.
Dien kan ik u niet geven, omdat ik
hem niet bezit. Maar stel eens, dat ik u toe
stond om te zoeken, en die bewijzen werden
door u gevonden.
Ik zou met bescheidenheid te werk gaan,
z"\ maar hetgeen gebeuren zou is dit.
Het ministerie zou vallen, en zoodra getracht
zou worden om een ander te vormen, zou een
wenk aan een van de toekomstige leden vol
doende zijn om hem voor de portefeuille te
laten bedanken. Dan is daar de Pers. Wjj
zouden den reeds gereed liggenden brand
stapel in brand steken. Dan zouden de slui
zen geopend worden. De mannen, die wij
reeds .daartoe bestemd hebben, zouden hun
plaats bezetten, met de millioenen des volks
achter zich. Er zou natuurlijk bloed vloeien.
Onschuldigen zouden getroffen worden. Maar
met één sprong, zou Frankrijk bevrijd zijn.
Zy, die hierbij achter de schermen zitten, heb
ben leering getrokken uit de Fransche Revo
lutie. Zij hebben leering getrokken uit de Rus
sische Sovjet. Zy weten welke misslagen ver
meden moeten worden. De menschheid zou
een groote schuld een schuld, die zij nooit
kan betalen verschuldigd zijn aan den man
die den sleutel levert.
Wordt vervolgd.