dagblad voor
hollands
v
Verduister
Voor het Oostfront
HELDERSCHE COURANT VAN 1873 SCHAGER COURANT VAN 1855
OP 100 KM. VAN SINGAPORE
De dood van
Peter Ton
Succesvolle aanval aan Oostfront
Nieuwe bonnen
Vaticaan tegen deelname van
Zuid-Amerika
86ste JAARGANG No. 11701
ZATERDAG 17 JANUARI 1942
ERELDSCHOUW
Japansche opmarsch
in tropische hitte
De Nederlandsche
saldi in Japan
êW&M MM
Het autoverkeer
Urk Lemmer
V.-
17.58 uur 8Febr
9.43 uur. n.m
B.Uü uur Maan
9.40 uur
SCHAATSEN
Volgende week
Elfstedentocht
11
Redactie ar administratie
SCHAGEN Telef. 444 (2 lijnen)
Redactie en administratie
DEN HELDER Telef. 2845 (Jlgnen)
Uitgave:
N.V. Uitg. Mij. Hollands Noorderkwartier
WAARIN OPGENOMEN
NGETWIJFELD trekken de oor-
v-' logshandelingen in Nederl.-
Oost-Indië thans de meeste belang
stelling in ons land. Schreven wij
een week geleden nog op deze
plaats, dat de oorlog ons overzeesch
gewest op dat oogenblik onmiddel
lijk bedreigde, een dag later reeds
was die oorlog een feit, dat hoe
wel dese ontwikkeling te verwach
ten was het geheele land ont
roerde. Wij hadden niet kunnen
bevroeden dat de verantwoordelij
ke regeeringspersonen in Londen en
Batavia zóó spoedig de rekening
gepresenteerd zouden krijgen van
hun intriges. Het is ook al te zot
geweest. Alsof er geen Polen, geen
Nederland en nu reeds een tiental
andere landen was geweest, waar
men vergeefs gewacht heeft op de
vervulling der Engelsche beloften,
werd ook Ned. Indië in den maal
stroom van het wereldgebeuren ge
stort. En wederom blijkt Engeland,
nu in gezelschap van de Ver. Sta
ten, gebluft te hebben, want in ste
de dat er hulp geboden kan worden
aan bondgenooten, laat het Anglo-
Amerikaansche kamp opnieuw juist
die bondgenooten in den oorlog
vooraan gaan en bergt het zelf het
veege lijf. Maar zelfs dat lukt dit
maal niet door het verrassende en
onverminderd snelle optreden der
Japanners, die nu de belangrijkste
sleutelposities der Engelschen en
Amerikanen in bezit hebben of zoo
ernstig bedreigen, dat de waarde
dier steunpunten reeds tot een mi
nimum gedaald is. Ned. Indië moet
evenals bijna twee jaar geleden 't
Moederland, zijn boontjes zélf dop
pen met een leger van 100.000
man. Een hopelooze situatie èn voor
Ned. Indië èn voor het Moederland,
dat reeds zoo'n dure tol had riloe-
ten betalen aan de onverantwoor
delijke politiek van zijn vroegere
regeering. Inplaats van nog vóór
Engeland den oorlog aan Japan te
verklaren, zou Ned. Indië verstan
diger gedaan hebben op de aanbie
dingen van Japan tot het bewaren
van een strikte neutraliteit in te
gaan, aanbiedingen, die ondanks de
oorlogsverklaring nogmaals her
haald werden, omdat Japan niets
tegen Ned. Indië wenschte te onder-,
nemen. De deelneming aan den
oorlog van Ned. Indië, de vestiging
van het geallieerde opperbevel in
Batavia. maar zonder in dat op
perbevel Nederlandsche hoofdoffi
cieren op te nemen lieten Japan
echter geen keus en nu bloedt ons
schoone gewest uit vele wonden.
DIJ alle droefheid, die het ge-
beuren in Indië bij iederen Ne
derlander wekt, is ook weer een
verheugende noot: de hopelooze si
tuatie van onze rijkste kolonie heeft
opnieuw een groote categorie land-
genooten de oogen geopend; ook zij
zien thans eindelijk wat wij reeds
zoo dikwijls hebben geschreven,
dat de hulpverleening van Aglo-
Amerikaansche zijde nimmer is te
verwachten, omdat ze niet verleend
kan worden omdat de oorlogs-
productie-cijfers van die zijde lou
ter en alleen op bluf berusten. Ook
de beweringen, dat over een of twee
jaar eerst de Anglo-Amerikaansche
oorlogsmachine op volle toeren zal
draaien, berust op humbug. Maar
zelfs al zou dat dan op waarheid
berusten, is het nog van geen be
lang, omdat die krachtsontwikke
ling dan ook precies één of twee
jaar te laat zal komen.
Eindelijk begint het bij ons volk
te dezen opzichte te dagen en be
seft men dat het heil niet van An
glo-Amerikaansche zijde zal komen.
Jammer alleen dat er zoo'n hoog
leergeld betaald moet worden voor
deze eenvoudige wetenschap, die
reeds sedert Mei 1940 van nat.-so-
cialistische zijde werd verkondigd,
maar toen slechts hoongelach kon
ontlokken.
Moge de situatie nog zóó ten goe
de keeren, dat het Nederland gelukt
mét Duitschland een sterke positie
in het nieuwe Europa te verwer
ven, zoo sterk dat het met gerechten
trots wijzende op zdjn strijd voor
die vooraanstaande plaats, aan
spraak kan maken op behoud van
zijn koloniën.
Aan de overige fronten vielen ook
deze week geen bijzondere gebeur
tenissen voor. Slechts verluidt van
Britsche zijde dat generaal Rommel
in Libye versterkingen heeft ont
vangen, die door de lucht aange
voerd zouden zijn en den generaal
gelegenheid bieden het Britsche of
fensief verder het hoofd te bieden.
Mevrouw Seyss Inquart, de
echtgenoote van den Rijkscom
missaris, werkte ijverig mede
temidden der vrouwen, die door
de N.S.V. en de N.S.V.O. in Den
Haag waren opgeroepen voor
een gemeenschappelijk breien
voor de soldaten aan het Oost
front Meer dan duizend Duit
sche en Nederlandsche vrou
wen hadden aan dezen oproep
gehoor gegeven. Stapf-M°
ONVERSTOORBAAR RUKKEN DE
TROEPEN OP MALAKKA
VERDER.
Critiek in Engeland op de
Britsche oorlogvoering in
Oost-Azi6 verscherpt zich.
TOKIO, 16 Jan. (DJf.B.) Vol-
gens een bericht ever den toe
stand op Malakka gaat de zege
vierende opmarsch der Japan
ners ondanks de geweldige tro
pische hitte, welke sinds ver.
scheid ene dagen in Znid-Malak-
ka heerscht, onverstoorbaar
verder. Japansche strijdkrach
ten zijn reeds Donderdagavond
de rivier de Moear overgetrok
ken. Ztj bevinden zich thans
nog slechts op rond honderd ki
lometer afstand van het eiland
Singapore.
De langs de westelijke kust op
rukkende rechtervleugel der Japan
sche strijdkrachten kon den op
marsch dusdanig bespoedigen, dat
hij reeds de flank van den vijand
zeer ernstig bedreigt.
Tokio Nitsji Nitji meldt uit
Bangkok, dat Australische verster
kingen onder bevel van luitenant-
generaal Bennet in Singapore aan
komen. Met deze troepen wil men
trachten den terugtocht der Brit
sche strijdkrachten tot staan te
brengen. Volgens inlichtingen wel
ke uit Singapore in Bangkok zijn
ontvangen, zou men reeds van het
Britsche vestinggetoied uit het ka
nongebulder aan het front kunnen
hooren.
SINGAPORE HET
ZWAKKE PUNT.
Singapore is het zwakke punt in
de Engelsche oorlogvoering gewor
den. zoo séhrijft Ward Price in de
Daily Mail. Churchill zal zich na
zijn terugkeer ernstig moeten bezig
houden met den toestand in den
Stillen Oceaan. De Britsche regee
ring wordt op zijn minst genomen
in tweeërlei opzicht door de mili
taire gebeurtenissen aldaar getrof
fen: ten eerste zullen de rubber en
tinleveranties, alsmede de leveran
tie van andere tropische producten
aanzienlijk verminderen en ten
tweede is Australië over de neder
lagen op Malakka verontrust en is
het van meening, dat men 't, wat
betreft de verdediging van Singa
pore. voor den gek gehouden heeft.
Geen volk van „belachelijke
rijst eters".
De Engelschen hebben niet het
feit onder oogen gezien, dat zij in
O.-Azië tegenover een machtigen
vijand stonden en niet tegenover
een volk dat zij vroeger als een
natie van „belachelijke rijsteters"
beschouwden.
De Daily Express spreekt van
Malakka als van den Augiasstal
van het empire. Een troep whisky
drinkende plantagebezitters en mi
litaire trekvogels heeft bij haar
voorbereidende maatregelen de be
volking van Malakka consequent
en bewust overgegeven en aan de
Japanners uitgeleverd tezamen met
de voorraden van Penang en de
radiostations aldaar. Het eenige
resultaat van de Britsche censuur
was, dat de Engelsche openbare
meening is misleid.
Volgens berichten van het front
op Malakka, hebben de Engel-
Als „vijandelijke saldi" be
schouwd.
TOKIO, 16 Jan. (A.N.P.) Het
Japansche ministerie van finan
ciën heeft medegedeeld, dat beslo
ten is voortaan de saldi van Neder
land en Nederlandsch Indië als
„vijandelijke saldi" te beschouwen,
als gevolg van den tusschen Japan
en Ned.-Indië ontstanen staat van
oorlog.
schen reeds toebereidselen ge
troffen om den dam. die het
eiland Singapore met Malakka
verbindt, op te blazen.
Daarmede zou echter tevens de
vitale waterleiding, die over den
dam leidt en Singapore van drink
water voorziet, vernield worden. De
Britsche autoriteiten te Singapore
staan zoodoende voor de onoverko
melijke moeilijkheid, de watervoor
ziening van bijna een rnillioen
menschen te verzekeren.
DE STRIJD OM DE
PHILIPPIJNEN.
e
Eiland Devito bezet.
Naar Domei meldt, hebben Japan
sche strijdkrachten het versterkte
eiland Devito bezet aan den ingang
der baai van Subic, ten noordwes
ten van Manilla, waarbij 16 stuk
ken zwaar geschut werden buitge
maakt. Dit geschiedde door tien Ja
pansche soldaten onder aanvoering
van een jeugdigen luitenant, die
geen tegenstand ontmoetten. Behal
ve de wapenen werden groote hoe
veelheden benzine en munitie buit
gemaakt.
Tsjoengking vraagt om meer
hulp.
Vólgens te Sjanghai ontvangen
berichten heeft Tsjang-Kai-Sjek
aan Owen Lattimore, die Donder
dag naar de Ver. Staten is vertrok
ken, een aan Roosevelt gerichten
brief overhandigd. Daarin wordt
versterkte hulp gevraagd voor de
Tsjoengkingregeering.
Proc.-Genefaal vordert
ontslag van rechtsvervolging
In de rechtszaak naar aanlei
ding van den dood van Peter
Ton heeft de fungeerend Pro
cureur-Generaal bij het Vrede-
Gerechtshof te 's-Gravenhage,
mr. Hoekstra, geconcludeerd tot
bewezen verklaring van dood
door schuld, doch tevens tot
ontslag van rechtsvervolging
van den betreffenden agent van
politie, S. J. b., op grond van
art. 41, tweede lid, van het
Wetboek van Strafrecht, vol
gens welk lid niet strafbaar is
de overschrijding van de gren
zen van noodzakelijke verdedi-
giicr, indien zij het onmiddel
lijk gè'volg is geweest van eérr
hevige gemoedsbeweging, door
de aanranding veroorzaakt.
De uitspraak volgt Donderdag
29 Januari.
(Vervolg op pag. 2.)
TREFFFERS OP SOVJET-SCHEPEN.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 16 Jan. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In den centralen en Noordelijken sector van het Oostelijke front
duren de gevechten voort. Bij den aanval op sterke vijandelijke cava
lerie in den centralen frontsector heeft een Duitsch bataljon infanterie
op 14 Jan. na feilen strijd een belangrijk plaatsje ingenomen en tien
stukken geschut, talrijke machinegeweren, granaatwerpers, honderden
geweren en 850 paarden buitgemaakt. De vijand liet meer dan 1300
dooden op het slagveld achter.
Door onze luchtaanvallen op scheepsdoelen bij Feodosia en Kertsj
(Krim) werden een transportschip van 1500 brt. tot zinken gebracht
en werden een vrij groot transportschip en een torpedojager ernstig
beschadigd. In het Westelijke vaarwater van de Witte Zee werd een
ijsbreker van de Stalin-klasse door verscheidene voltreffers van bom
men zwaar beschadigd.
In den nacht van 15 op 16 Jan. vielen gevechtsvliegtuigen haven
werken aan de Oostkust van Engeland aan en plaatsten verscheidene
voltreffers op een vrij groote hoogoveninrichting.
In N. Afrika zette de vijand de beschieting van de Duitsch-Italiaan-
sche steunpunten in het gebied van Solloem voort met behulp van
strijdkrachten te land en ter zee. In het Westelijke deel van Cyrenaica
geen gevechtshandelingen van beteekenis. Duitsche gevechtsvliegtuigen
en duikbommenwerpers vielen Britsche colonnes voertuigen en vlieg
velden in Cyrenaica alsmede tentenkampen bij Mersa-Matroe aan.
De luchtaanvallen op Britsche vliegvelden en verdedigingswerken
op het eiland Malta werden overdag en des nachts doeltreffend voort
gezet. Duitsche transportvliegtuigen schoten op 12 Jan. boven de
Middellandsche Zee twee aanvallende Britsche torpedovliegtuigen
omlaag.
Britsche bommenwerpers hebben in den afgeloopen nacht Emden
en andere plaatsen in het Noord'Duitsche kustgebied aangevallen. De
burgerbevolking leed verliezen aan dooden en gewonden. Drie der
aanvallende Britsche bommenwerpers werden omlaag geschoten.
-
r.ti i
Over de drooggevallen gronden
van den Noordoostpolder ontwik
kelt zich thans een autoverkeer
tusschen het voormalige eiland Urk
en Lemmer. Gisteren heeft een
autobus van Urk uit een geslaagde
proeftocht gemaakt. Vandaag ver
trokken er per bus zestig personen
van Urk naar Lemmer. Op deze wij
ze zullen thans ook levensmiddelen
en post worden vervoerd. Aanvan
kelijk was het moeilijk, een goeden
weg door den polder te vinden. Een
enkele maal is dan ook een auto in
de slappe veenlaag weggezakt
DE PRIJSBEHEERSCHING
IN 1941.
Eenige dagen geleden werd in
een overzicht van de resultaten der
prijsbeheersching 1941 vermeld, dat
in totaal voor f 276.743.385 aan goe
deren in beslag zou zijn genomen.
Zooals men wel reeds begrepen zal
hebben, is dit bedrag aanmerkelijk
lager en wel t 276.743.38^.
Ook de Jeugd droeg haar steen
tje bij en deed in ijver niet on
der voor de vele moeders, die
aan den oproep van de N.S.V.
en de N.S.V.O. gehoor hadden
gegeven, om gemeenschappe
lijk te 's Gravenhage te breien
voor de soldaten aan het Oost
front Stapf-Mol.
REDE PROF. GOEDEWAAGEN.
'S-GRAVENHAGE, 16 Jan. De
Ned.-Duitsche Kuituurgemeenschap
deelt mede, dat Prof. Dr. T. Goe-
dewaagen voor haar spreken zal
over het thema „Nederlandsche
Kuituur in de 19e eeuw" en wel op
19 Januari, 's avonds half acht te
Amsterdam, in het Americain-hotel
en op 21 Januari eveneens 's avonds
om half acht, te Den Haag in Pul-
chri Studio.
Maan
vanavond om onder
...o 19.08
tot morgenochtend L.K.
loFebr
Zondagavond om
18.00 uur»™
"M >i J <>nder
IO.22 tot Maandagochtend 22.22
Voor de week van Zondag 18 Jan.
tot Zaterdag 24 Jan. zullen de ge
bruikelijke rantsoenen brood of ge
bak, en vleesch, verkrijgbaar zijn
op de bonnen 04a en 04b van de
daarvoor aangewezen kaarten. Voor
aardappelen is bon 05 aangewezen.
Naar wij vernemen, heeft het
centraal bestuur van de Friesche
Elfstedenvereeniging ln een
vergadering, welke te Leeuwar
den is gehouden, besloten bij
doorgaand vriezend weer de
Elfstedentocht in het midden of
het laatste gedeelte van de vol
gende week te organiseeren.
Na de start in Leeuwarden wordt
het traject gereden via Dokkum,
Franeker en Stavoren naar Leeu
warden terug. Ook ditmaal is de
tocht open gesteld voor westrijd en
tourrijders.
Zuid-Amerika moet plaats
van vrede blijven. Ook in
directe deelname aan den
oorlog veroordeeld.
BUENOS AIRES, 16 Jan. (BNB).
De correspondent van de Prensa
in Vaticaan Stad, Luigi Boschetto
meldt aan zijn blad het volgende:
„Het Vaticaan verzet zich ener
giek tegen een directe of indirecte
deelneming van de Zuid-Amerikaan
sche landen aan het wereldcon
flict." Naar de meening van het
Vaticaan zouden de Zuid-Ameri-
kaansche republieken den Ver. St.
en Engeland toch slechts ideologi
sche ondersteuning verleenen, om
dat Amerika te allen tijde grond
stoffen uit Zuid-Amerika kan be
trekken. Een afwijken van het be
ginsel der strikte neutraliteit be-
teekent zoodoende slechts een on-
noodig slechter maken van de be
trekkingen tusschen Zuid-Amerika
en de Europeesche staten.
Voorts meldt Boschetto verder,
dat Paus Pius XII kort voor Kerst
GELDHAMSTEREN IN 'T
GROOT.
Het was de politie onlangs
ter oore gekomen, dat een win
kelier aan den Overtoom vrij
wel al het zilvergeld, dat hij
ontving, aan de circulatie ont
trok. Daarop werd een onder
zoek in zijn zaak ingesteld.
Aanvankelijk liet hij slechts
een bakje met kleingeld zien
en beweerde, dat dit alles was,
wat hij in huis had. De re
chercheurs lieten zich echter
niet van de wijs brengen en
onderzochten den winkel,
waarbij al spoedig een paar
haringvaatjes voor den dag
kwamen, die geheel met kwart
ies en dubbeltjes waren ge
vuld, tezamen meer dan
f 10.000 uitmakende.
Ook een groot l>edrag aan
dlveren rijksdaalders en gul
dens kwam te voorschijn. De
winkelier trachtte zich nog
schoon te wassehen met het
praatje, dat hij regelmatig
collega's in de buurt aan klein
geld hielp, maar ook dit bleek
niet waar te zijn.
De man werd wegens belem.
mering van het maatschappe
lijke verkeer gearresteerd er
al het zilvergeld in beslag ge
nomen. Dit is later vanzelf
sprekend tegen betaling on
der een aantal instellingen en
winkelzaken gedistribueerd om
zoodoende weer in omloop te
kunnen worden gebracht
mis den Spaanschen ambassadeur
bij het Vaticaan, in tegenwoordig
heid van Ibero-Amerikaansche di
plomaten heeft verklaard, dat Span
je een „sterke moreele reserve"
voor de toekomst vormde. Klaar
blijkelijk heeft de Paus hiermede
gedoeld op het geheele latijn-Ame-
rikaansche blok. Hij heeft dit door
zijn Kerstboodschap bevestigd.
Het Vaticaan heeft derhalve in
weerwil van de strikte neutra,
liteit zijn afkeuring van een
verdere uitbreiding van het
conflict niet kunnen verzwijgen.
Het beroep van den Paus voor
de opening van de conferentie te
Rio, dat Zuid Amerika de stem van
het verstand moet volgen en di
rect noch indirect aan het wereld
conflict mout deelnemen, heeft in
de Argentijnsche pers sterk de aan
dacht getrokken.
Pampero schrijft in een hoofdar
tikel, dat Pius XII op duidelijke en
ondubbelzinnige wijze aan Ibero-
Amerika den weg heeft -gewezen,
dien het moet inslaan om voor on
heil gespaard te blijven. Het heeft
geen zin het oorlogsleed en de oor-
logszorgen nog te vergrooten en
ook de Ibero-Amerikaansche staten
hieronder gebukt te laten gaan.
Vooral echter is het zinloos wan
neer Ibero-Amerika zich met de
wapens in de hand tegen de oude
wereld zou keeren, waarmede het
stamverwant en op geestelijk gebied
verbonden is. Pampero waarschuwt
ervoor, dat het woord van het Va
ticaan niet ongehoord mag weg
sterven, doch de beraadslagingen
in Rio moet beïnvloeden, zoodat
Zuid-Amerika een plaats van vrede
blijft.
BRITSCHE BOMMEN OP ONS
LAND.
S-GRAVENHAGE, 16 Jan. Don
derdagavond en -nacht zijn talrijke
Engelsche vliegtuigen naar Neder
landsch gebied gevlogen. Een vrij
groot aantal brisant- en brandbom
men werd lukraak, meestal van
groote hoogte en in hoofdzaak op
open terrein, neergeworpen, maar
ook op woonwijken. In een plaats
in Noordholland werden eenige
woonhuizen volkomen vernield,
verscheidene andere werden zwaar
beschadigd. Van de bewoners dezer
huizen vonden zes den dood, twee
werden zwaar, zeven licht gewond.
In een stad in het Zuiden des lands
ontstond tengevolge van het neer
werpen van bommen op woonwij
ken deels zware, deels lichte scha
de aan gebouwen. Een persoon
kreeg daarbij «ware verwondingen.