hollands
Handel en wandel
in distributietijd
Verduister -n
DAGBLAD VOOR
Droeve nasleep van den Elfstedentocht
Arbeidsdienst een gebiedende eisch
WAARIN OPGENOMEN
HEIDERSCHE COURANT VAN 1873
86ste JAARGANG No. 11729
SCHAGER COURANT VAN 1855
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1942
NEDERLAND BESTEELT ZICHZELF fl
kDe goedkoope
sherry is op, meneer"
ederland besteelt zich
zelf.Het zijn de huis
moeders die aan den groenten-
wagen een paar dubbeltjes te
veel betalen, het zijn.de lieden
die buiten de deur eten en in
de restaurants te weinig krij
gen voor hun dure bonnen; het
zijn de haastige reizigers, die
bij den banketbakker vlug een
paar gebakjes koopen en niet
zien, dat het gewicht van de
vier-taartjes-op-'ndjonmetje veel
te laag is; het zijn de huisva
ders die moeizaam een zakje
brandstof naar huis sleepen,
en voor het zwarte goud een
gulden minder hadden kunnen
J uittellen.
f) E controleur heeft ons inder-
daad den anderen kant laten
zien, de keeren dat wij in het werk
van den dienst der prijslberheer-
sching werden ingewijd en in
een volgend artikel zullen wij daar
van vertellen.
De situatie in Oost-Azië
Japanners vorderen
op Sumatra
Duitschlaod strijdt voor Europa
Vijandelijke formatie afgesneden
en vernietigd
v.m. o.4o uur n.m.
Ook boterbon 07 verlengd
Nienwe burgemeesters
Voorloopige intcrncering
van Engelschen op Singapore
Tochtrijder uit Balk den rit
met den dood bekocht
„lek dien" zij het devies
Rede van Mussert voor den
Nederiandschen Arbeidsdienst
f
Redactie en administratie
p SCHAGEN Telef. 444 (2 lijnen)
Redactie en administratie
DEN HELDER Telef. 2345 (2 lijnen)
Uitgave:
N V. Uitg. Mij. Hollands Noorderkwartier
EEN REPORTAGE UIT DE PRAK
TIJK VAN DEN DIENST VAN DE
PRIJSHEHEERSCHING.
V
(Van onzen eigen verslaggever.)
HET moet eens gebeurd zijn,
dat meneer Pas Getrouwd on
gemerkt een halve schoenzool
naar binnen werkte, in de meening
dat het een biefstuk was, omdat
een biefstuk, door zijn teer bemin
nende en beminde echtgenoote ge
kookt, toch ook gewoonlijk, leer
was.. En daarom is het goed dat
er van die kook- en hiuehoudsoho-
len zijn gekomen tot nut van het
vrouw- en vermaak van het man-
dom, koninkrijken waar de braad
pan de rijksappel, het strijkijzer de
scepter is en de dagelijksche troon
rede slechts uit negen woorden*be
staat: „het hart van den man gaat
door den maag".'
Eén ding is jammer. De toekom
stige huisvrouwen leeren er wel uit
hoeveel koolhydraten en hoeveel
vet en hoeveel eiwit het mènu van
den dag dient te bestaan, ze leeren
óók, hoe een spruitje en een roode
kool er uit moeten zien, willen ze
lekker gaar gestoofd op tafel kun
nen komen, maarze leeren niet
het allervoornaamste: om het edele
vak der kokologie goed goed en
vooral zuinig te beoefenen: de krant
lezen.
Wat heeft de krant nu met de
roode kool en de spuitjes te ma
ken? En waarom mag moeder de
vrouw zich niet houden aan de bur
gerlijke stand, de feuilleton en al
wat verder in het dagblad speciaal
{domein der vrouw is?
Omdat tegenwoordig de groente
boer nog al eens bezig is de spul
len in zijn winkel van den eenen
hoek naar den anderen te brengen,
juist als de vrouw om de roode
kool of de spruitjes komt, het prijs
je dan natuurlijk óók toevallig
onder een kist terecht is geko
men, de groenteboer op het gebied
van prijzen erg vergeetachtig is, en
als alle menschen een paar centen
naar zich toe rekent. Dat kan. hij
doen, omdat de vuouw ook nifet pre
cies weet wat het allemaal kost.
Omdat...... ze de krant niet leest,
véaar het precies in staat. En als
ze het wél gelezen heeft, het toch
niet durft te zeggen omdat, alzoo
spreekt de groenteboer met hart
voor zijn ouwe klanten, de groenten
zoo schaarsch is door nou ja je
weet \yel, en hij alleen voor zijn
ouwe klanten, alléén voojr de juf
frouw nou toevallig buiten de vei
ling om een partijtje op den kop
heeft getikt. Dat natuurlijk een
p^ar centep meer moet kosten
EEN paar centen", vertelt de
controleur van de inspectie
voor de prijsbeheersching, een paar
centen, zegt U dat wel... Kijk es
meneer een en twintig centen mag
een roode kool van ander half kilo
kosten, ze vroegen er in Amster
dam tachtig voor, vier en twintig
centen is de prijs van de prei, een
gulden, zei een grapjes van een
groenteboer; vier en dertig centen
de spruitjes volgens het lijstje?
Ziet U ze maar te krijgen, negentig
centen meneer->
„Wat zijn die groenteboeren dan
toch schooiers, mijnheer de contro
leur."
„Bekijk het ook eens van n an-
OO* l* rtasTAuRA#*» mocnH Zu*** 16 Z»)«!
Menschen die zichzelf beste
len dat zijn allen die de
waarschuwingen van den
dienst van de prtjsheheersching
in den wind slaan, die daar-
Idoor den zwarten handel be
vorderen en vergeten dat tus-
schen Nederland en den hon
ger slechts de voedselvoorzie
ning staat.
Een onzer reporters vertelt
in eenige artikelen over den
dienét van de Prijsbeheer
sching en haar werking.
W,.5 «i.t o~rev».D«N «rr ER- >*'f
M Utu ttt DIKTE TAFtu.EN CIKH °">K ÖCC
(Tolrioo!,
deren kant, meneer de verslaggever,
of liever, laat ik U den anderen
kant maar laten zien
„Ober twee sherry..."
„Kom bij U meneer..."
„Meteen afrekenen..."
„Blieft meneer... eendertig alstu
blieft meneer..."
„En op je dagkaart staat vijf en
dertig cent per glas?"
„JA&M dat was van die goed-
kóópe sherry .dat hebben we
al lang niet meer meneer
„O, nou hier heb je zeventig cen
ten, een dubbeltje voor jou, zoo is
't pas hoor
„Meneer maak nou geen gek
heid wie koopt ar vandaag de
dag voor zeven stuivers een glas
éhecry
„Staat op je kaart man, zet het
er dan niet op
„Nou ja, da's voor de contróle
maar daar kan je je toch niet aan
houwe
„Zoo, nou ik ben toevallig van de
contróle man, roep je baas maar,
je bent zuur
Na de sherryepisode, waarvan het
slot zich gemakkelijk laat raden,
moesfen we nog altijd het verhaal
hoorem van wie de ergste schooier
nu eigenlijk is.
Die groentenboer de grossier,
de "teler, ofhet publiek zelf
En dan begint de controleur af te
tellen:
De teler maakt een redelijken, nee
een besten prijs voor zijn produc
ten. Hij raakt alles kwijt, óók
bloemkooltjes van een kindervuistje
groot, de grossier maakt gemiddeld
12 percent en de groentenboer 30
percent winst. Renteverlies en be
derf speelt tegenwoordig een héél
kleine rol.
Als er niet veel aanvoer is op de
veiling en dat komt nogal eens
omdat de teler het vertikt, koopt
de grossier van hem buiten de vei
ling om, ;tegen zooveel meer, de
groentenboer, tegen zooveel meer
van den grossier en de huisvrouw
tegen zooveel meer van den groen
tenboer.
Als de teler begint wel aan te
voeren en de grossier jaagt de prij
zen niet op, koopt de groenteboer
niet duurder en de huisvrouw ook
niet.
Draai het om: Als de huisvrouw
tegen den groenteboer zegt: Man ik
moet dat dure. spul niet, is de aar
digheid er voor den grossier en den
teler ook af.
Wie is de grootste schooier?
Het is moeilijk te zeggen, maar
dat de huisvrouw moest beginnen
met bet te vertikken meer te beta
len dan ze moet, staat vast. Dan
was er veel gewonnen, dan zou de
dipnst van de prijsbeheersching
ook eens wat meer op ander terrein
kunnen gaan snuffelen.
De Zeenwsche kantkloster aan haar
knnstzinnlgen arbeid op de tentoon
stelling „Ambacht en Sierkunst in
Beeld en Bedrijf' te Amsterdam.
(Pax-Holland-De Haan-m).
VAN KLEFFENS VRAAGT ON
MIDDELLIJK HULP VOOR
JAVA.
STOCKHOLM, 18 Febr. (D.N.B.) -
Volgens een United Press-bericiht
uit Batavia in „Nya Dagligt Alle-
handa" rukt de Japdnsche voorhoe
de van het op Sumatra gelande le
ger van Palembang uit op lan$s
de spoorlijn naar Telok Betong 'ge
legen op de Zuidpunt van het ei
land. Red.)
Volgens hetzelfde bericht hebben
Japansche bombardementsvliegtui
gen een aantal aanvallen gectaan
op verschillende plaatsen op de
Kleine Soenda-eilanden.
Naar het A.N.P. uit Batavia meldt
zijn vele vluchtelingen uit Palem
bang aldaar aangekomen.
Zij deden aangrijpende verhalen
over de branden, welke in de olie
installaties woedden.
Volgens de mededeeling van Eu-
ropeesche vluchtelingen bleven de
inheemschen nagenoeg onverstoor
baar onder de bezetting van Palem
bang.
De ambtenaren van het binnen-
landsch bestuur in Palembang en
omliggende streken zijn op hun
post gebleven.
Volgens Radio Mu-ndial wijdt het
„Nieuws van den Dag van Neder-
landsch-Indië" een hoofdartikel
aan de Amerikaansche hulp in den
Pacific. Daarin wordt o.a. gescihre-
ven: „Het geheele Amerikaansche
leger staat klaar om naar een Tro
pisch front te worden gezonden.
Het lijkt echter onwaarschijnlijk
dat dit Java zal zijn.
De verovering van Sumatra door
de Japanners wordt reeds als een
feit beschouwd, waarop met in ie
der geval moet rekenen.
Dinsdagavond heeft de minister
van buitenlandsche zaken der uit
geweken Nederlandsche regeering.
Van Kleffen, per radio het Ameri
kaansche volk om onmiddellijke
hulp voor Java verzocht.
Volgens een beriöht uit Canberra,
heeft de Australische regeering me
degedeeld. dat met ingang vin Za
terdag het radio-telefonische ver
keer met de Vereenigde Staten en
Nederlandsoh-lndië gestaakt wórdt
Want de groen ten handel is niet
de eenige zondaar tegen de prij
zen, onder de slagers, de brandstof
fenhandelaren, de banketbakkers,
kortom in bijna alle branches van
distributiegoederen wordt ge
knoeid.
En steeds: omdat het publiek zelf
niet meewerkt, omdat het doodsbe
nauwd is, als het zijn mond open
doet, niets meer te krijgen, omdat
de eene leverancier de andere waar
schuwt, omdat het zich als kooper
aan handen en voeten aan den ver-
kooper gebonden voelt..
Omdat het gék is, zegt de contro
leur.
„En nu gaan we op stap, onder
weg vertel ik U zoo en en ander
van den dienst zelf, dan zult U ook
wel zien, wat er nog noodig is om
het kwaad van de zichzelf beste
lende menschen uit ,te roeien.
(Wordt vervolgd).
GROOTE HOEVEELHEDEN OORLOGSMATERIAAL
BUITGEMAAKT.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜWRER, 18 Febr. In den
centralen sector van het Oostelijk front werd wederom een vijan
delijke formatie van haar verbindingen afgesneden en vernie
tigd. Talrijke gevangenen, 11 kanonnen, vele machinegeweren
en groote hoeveelheden ander oorlogsmateriaal vielen ons in
handen. Meer dan 1000 dooden vèn den vijand werden op het
slagveld geteld.
D>e luchtmacht bracht ter ondersteuning van het leger vooral
in den centralen en den Noordelijken sector van het Oostelijk
front sterke formaties gevechtsvliegtuigen, duikbommenwerpers
en jachtvliegtuigen in den strijd. Zij dreef verscheidene vijan
delijke colonnes uiteen en vernietigde' groote hoeveelheden rol
lend materiaal. Bij de gevechten van gisteren werden 28 vijan
delijke pantserwagens vernield en 51 vliegtuigen van den vijand
neergeschoten.
Voor de E-ngelsche Oostkust beschadigden gevechtsvliegtuigen
óverdag een* klein koopvaardijschip. Andere luchtaanvallen wa
ren gericht tegen ravitailleringsinstallaties in de haven Great
Yarmouth.
In Noord-Afrika verkenningsactie in het gebied ten Z.O. van
El Mekili. Tien Britsche «p'antserverkenningswagens werden bui
ten gevecht, gesteld. Formaties van de Duitsche en de Italiaan-
sche luchtmacht bombardeerden Tobroek, alsmede een Britsch
vliegveld en vielen vijandelijke colonnes met bommen en boord-
wapens aan.
In de wateren rond Kreta werd een Britsche duikboot waar
schijnlijk tot zinken gebracht.
Enkele Britsche bommenwerpers ondernamen in den afgeloo-,
pen nacht vrucbtelooze storingsaanvallen op N.W. Duitsch ge
bied.
Maan Maan
op vanavond om onder
10.36 l O ff o 23.54
2? Feb 'Ö.3V UUr joMrt.
E K. tot morgenochtend L.K.
3 Mrt. q a q 17 Mrt»
In aansluiting op ons bericht,
waarin wij gisteren den nieuwen
boterbon bekend maakten, doelen
wij nog mede, dat naast bon „08"
ook bon „07" van de boter- en de
vetkaart tot 27 Febr. a.s. verlengd
's-GRAVEfrHAGE, 18 Febr. Het
Rijkscommissariaat maakt bekend:
De Comm.-Gen. voor Bestuur en
Justitie heeft op grond van par. 3
der verordening 108/40 in Neder
land benoemd: den bedrijfsleider a.
J. M. Tendyck in Roermond tot
burgemeester'van Haerlen en Bug-
genum en den landeigenaar P. J.
Bekker in Berg en Dal tot bur-
•gémeester' van Oude Tonge.
TOKIO, 18 Febr. (D.N.B.) Na
ontwapening van de Britsche strijd
krachten op Singapore, worden de
ze thans, naar vandaar gemeld
wordt naar de vesting Chiangi in
het Noordoosten van 't eiland ver
voerd, waar zij voorloopig geïnter
neerd worden. Voor de gevangen
officieren is voorloopig de ambts-
'woning van den vrqegeren Brit-
schen gouverneur-generaal in de
stad Singapore bestemd, terwijl al
le-burgers, met inbegrip van vrou
wen en kinderen, in een groot ho
tel zijn ondergebracht. Naar de Do
mei-correspondent uit Singapore
meldt, is de verhouding tusschen
de Britsche, Australische en Indi
sche treopen zeer slecht. Nog voor
de intemeering hebben zij zich van
elkaar afgezonderd. Zelfs ontston
den er soms hevige conflicten, daar
de Engelschen hun vroegeren Au-
stralischen wapenbroeders verwe
ten, verantwoordelijk te zijn voor
de ineenstorting, aangezien de voor
naamste reden voor de nederlaag
der geallieerden volgens hen gele
gen was in den te vroegen aftocht
der Australiërs, toen de Japanners
hun eerste landingen verricht had
den. Dé Australiërs daarentegen
verwijten den Engelschen, dat de
Britsche strijdkrachten nooit recht
streeks aan het front zijn opgesteld,
en dat zij zelf steeds in de voorste
linies hebben moeten strijden.
VELE ANDEREN ZITTEN
NOG MET BEVROREN LE
DEMATEN.
Enkele weken na het verrijden
van den Elfstedentocht loopen in
Friesland wonderlijke geruchten
over ziekenhuizen, welke vol lig
gen met mannen, die van den
tocht ernstige gevolgen ondervin
den.
In een plaats in het Noorden van
Friesland heeft, zooals in een pro
vinciale courant is bekend gemaakt
één der tochtrijders zijn deelname
met den dood moeten bekoopen.
terwijl uit datzelfde dorp andere
deelnemers ledematen of gedeelten
daarvan zullen moeten verliezen.
Wfj hebben de moeite genomen,
eens hier en daar ons licht op te
steken en dan valt het niet moeilijk
te constateeren, dat er velen nu nog
met de gevolgen van den tocht zit
ten. Bevroren voeten, beenen; vin
gers, ooren komen veel voor en er
zijn wel eens gevallen bij, welke
zich niet best laten aanzien. Een ge
val, dat de dood ten gevolge had,
kwam ons ook nog ter oore. Twee
broers uit Balk, welke aan den
tocht deelnamen, hebben namelijk
bevroren beenen opgeloopen. De
eene scheen al spoedig we.er te her
stellen en kwatn zelfs al weer op
straat. Maar plotseling kwam er
een inzinking en na nog in een zie
kenhuis te zijn opgenomen is de
jongeman overleden. Ook zijn broer
lïgt nog in het ziekenhuis.
Dit zijn zeer tragischë gevallen,
welke niet zullen nalaten, dat ve-
lén den Elfstedentocht zullen gaan
beschouwen als iets „moordends",
rteeds nu laten verschillenden zich
na dezen zin uit.
Daarom willen wij hier uitdruk
kelijk verklaren, dat ons bij
informatie is gebleken, dat ge
vallen van bevroren ledematen
te wijten waren aan een beslist
iDnvoldoende kleeding. Er is
tgeen sprake van, dat de laatste
Rifstedentocht is gehouden bi]
oen temperatuur, welke voor
deelnemers indirect levensge
vaar opleverde. Het tragische
geval te Balk bijvoorbeeld is te
-wijten aan onvoldoende klee-
iling, zooals ook de andere ge-
vpallen.
I3et is te hopen, dat de Elfste
dentocht, welke overigens weer zoo
uitstekend slaagde, niet besmet
woi'dt met de kwaadsprekerij, doch
dat men inziet, dat de droevige ge-
voljjren slechts aan onvoorzichtig
heid zijn te wijten. Het is reeds
jamimer genoeg, dat de tocht dit
jaar zoo een onprettigen faasleep
hee ft.
'S-GRAVENHAGE, 18 Febr. In
de rijk versierde zaal van Pulchri
Studio, sprak hedenmiddag Mus
sert, de leider der N.S.B., voor het
kader van den Nederiandschen Ar
beidsdienst. Aanwezig waren, be
halve het hooger en midden kader
van den Arbeidsdienst, zoowel voor
mannen als meisjes, o.m. een aan
tal functionarissen van het hoofd
kwartier der N.S.B.
Mussert begon zijn rede met in
het geheugen terug te roepen den
tijd van meer dan tien jaar gele
den, den tijd bekend als het begin
van de ineenstorting der welvaart,
maar tevens als het hoogtepunt
van de geestelijke verwildering, den
tijd, die den oprp&rsch van het com
munisme voorbereidde.
Hoe ver het daarmede reeds
stond blijkt uit het door de christe
lijke regeerders toegelaten anti
godsdienstige geschrijf van de Tri
bune, uit het gebeurde met de „Ze
ven Provinciën", uit de wijze waar
op een man van formaat als gene
raal Snijders, ondanks zijn onver
moeiden strijd tegen den geest des
tijds en de afbraak van alle geeste
lijke en moreele waarden over
boord werd gezet. In dezen tijd
waarin de leuzen opgeld deden:
„Liever bloojan dan doojan", „Lie
ver lui dan moe", „Gods<Menst is
opium voor het volk", „Proletariërs
hebben geen vaderland", werd voor
het eerst het woord „Arbeids
dienst" temidden van het Neder
landsche volk geworpen als een ge
biedende eisch voor de hernieu
wing van dat volk, n.1. op 14 Decem
ber 1931 in het program der N.S.B.
Zelf voortdurend naast zijn school
opleiding, geoefend in handenar
beid, Weeft spreker grondige min
achting voor labzwansen, ligt de
Arbeidsdienst, wiens eerste en
meest ijverige propagandist hij is,
hem zeer na aan het hart.
Arbeidsdienst kweekt
de voor den arbeid.
lief-
Spreker behandelt de moeilijke
eerste schreden van den Arbeids
dienst, als Opbouwdienst aange
vangen met de resten van het vroe
gere Nederlandsche leger met dui
zenden die geen liefde hadden fot
den arbeid en wier gevoel voor de
volksgemeenschap totaal onvol
doende was, maar toch doorgezet
ondanks alle moeiten en teleurstel
lingen.
De leider der N.S.B. zette vervol
gens de beteekenis uiteen van
de revolutie, welke -zich in
Europa voltrekt, niet alleen
als reactie op de zgn. Fransche re
volutie maar als een nieuw tijdvak
in het leven der volkeren. Een tijd
vak waarin klassenstrijd en klas-
senwaan worden uitgeroeid om te
komen tot de noodzakelijke volks
eenheid een tijdvak, waarin elk
volk weer wordt erkend als werk
gemeenschap, gebaseerd op den ar
beid en op het besef dat arbeid de
grondslag is van 's menschen be
staan. Hoe reeds in het grijs verle
den bepaalde arbeid, n.1. eentonige
en- zeer zware arbeid, dien men
door slaven en later door hoorigen
kon laten verrichten, werd be
sohouwd als koopwaar, en hoe na
de officieele afschaffing van de sla
temij een nieuwe vorm van sla
vernij ontstond doordat zij, die geen
kapitaal hadden, verplicht waren
hun' arbeidskracht aan den meest
biedende te verkoopen, op straffe
van aan den honger te worden prijs-
gegoven. Maar de revolutie van he
den heeft mede ten doel de af-
sch.'u/fing van deze slavernij, door
de etér van dei) arbeid te herstellen,
en véen van de middelen daartoe is
de Arbeidsdienst, waar het trotsche
devies: „lek dien" komt, in plaats
van het: Ik moet verdienen.
Voorts behandelde Mussert de
bedeekenis van den Arbeids-
di enst als schakel in dtf opvoe
ding van den modernen Jongen
mensch, niet alleen voor den
werklooze of voor de zonen van
Jinn Boezeroen, met vrijstelling
ynn. de vaderszoontjes, maar
voor het gansche volk.
Tam eerste door het bijbrengen
van orde tucht en discipline, door
de 'opvoeding tot netheid en frisch-
hei'iï, ten tweede door de ontwikke
ling van den eerbied voor den ar
beid, het uitdrijven van de luiheid,
de w fes voor het vuil maken van
de ti ancien, tenslotte door de ont
wikkeling tot gemeenschaps-
mennch, tot-sociaal voelend wezen,
tot z Don of dochter van ons volk,
waai door men leert, zijn aangebo
ren egoïstische instincten in toom
te b ouden.
IT c;l vinden van geschikte werk-
ob i -eten voor den Arbeidsdienst
zal moeilijkheden geven. Men mag
da» rbij" den gewonen arbeid niet
bec oncurreeren noch het natuur
schoon aantasten, te veel keeds is
dit laatste door een niets ontziende
kapitalistische wereld gebeurd.
1 Zeker zal de Arbeidsdienst nog
obj «eten kunnen vinden in land-
onr fginning, en droogmaking, maar
m« >er nog in verhooging van na-
tir ur- en stedenschoon, in behoud
va n monumenten, waardoor tevens
d« liefde tot den bodem en voor de
sc hoonheid van ons vaderland
wrordt aangewakkerd.
(Zie vervolg Pag. 2).