dagblad voor HELDERSCHÉ EDITIE
Gandhi stelt Engeland
ultimatum
TIMOSJENRO's
Snelle opmarsch in
het Oosten
Het openluchtmuseum
verloren spel
Onweer over
Kaïro
Neerlands volksleven
door de eeuwen heen
4 pagina's
De onafliaokelijkheidseisch
Britsch-Indië
van
Het front ten
Noord-Wekten
van Woronesj
Italiaansch
Weermachtbericht
Luchtveldpostzendiogen
naar het Oostfront
21.55 uur 3Aug
5.37 uur N.M.
Prijs van gesmolten
runcivet vastgesteld
Zuinig met uw ruiten
Britsche bommen op
ons land
Eden s vergeefsche
ophitsing
Uit*.: N.V, Uit*. Mij. Hollands
N oorderkwartier.
Redactie- en Administratiebureanx:
SCHAGEN: Laan 201. Tel 444 (2
lijnen). DEN HELDER: Koningstr.
78. Tel. 2345 '2 lijnen). - ALKMAAR:
Laneestraat 97 Tel. 3332
NOORD-HOLLAND
Deze Courant verschijnt dadelijks.
Advertentie-tarief.
Gewone advertenties 11 ct p. m.m.
Bij contract, binnen een jaar te ge
bruiken. belangrijke korting. Prij
zen worden op aanvraag verstrekt
86ste Jaargang. No. 11851
Hoofdredacteur: A. R- JONKER Alkmaar (afw.)
DONDERDAG 16 JULI 1942
BANGKOK, 15 Juli. (D.N.B.)
Het besluit in Wardha is ge-
vellen. Gandhi heeft Engeland
ultimatief uitgenoodigd zich
onvoorwaardelijk uit Indië te
rug te trekken, aldus heeft
de woordvoerder van de Indi
sche onafhankelijkheidsliga in
Ooet-Azië heden in een radio
commentaar gezegd.
Ingeval Engeland dit ultimatum
niet aanneemt, zullen de Indische
massa's een nieuwe campagne van
burgerlijke ongehoorzaamheid be
ginnen. Ook de Indische onafhan
kelijkheidsliga in Oost-Azië, die
twee millioen Indiërs omvat, steunt
ten volle het ultimatum van Gan
dhi. De Indische spreker merkt op,
dat men zonder meer kan aanne
men, dat Engeland zich niet vrij
willig* uit Indië zal terugtrekken
en dat derhalve het Indische volk
voor de vrijheid van Indië onder
leiding van Gandhi met zijn mas
sabeweging zal beginnen.
Uit Wardha wordt aan het agent
schap Reuter gemeld, dat het uit
voerend comité van de pan-Indi-
sche congrespartij Mahatma Gan
dhi heeft "gemachtigd de leiding
van de campagne van burgerlijke
ongehoorzaamheid in Indië op zich
te nemen. Deze campagne zal wpr-
den voortgezet tot de Britsche re
geering de volledige politieke onaf
hankelijkheid aan Indië zal heb
ben verleend.
Russische zenuwcentrum
bedreigd
GEALLIEERDE' PLANNEN STOR
TEN ALS BEN KAARTEN
HUIS INEEN. t
BERLIJN, 15 Juli. De A.N.-
P.-correspondent te Berlijn
meldt:
Aan het Don-front ontwikkelt
zich, naar Moskou zelf toegeeft
de strijd voor de bolsjewisten
zeer ongunstig. De troepen van
Timosjenko zijn door de Duit-
schers, die diep in hun linies
zijn doorgedrongen, overvleu
geld, waardoor hunnen verder
terugtrekken in Oostelijke rich
ting wordt belet en zij naar
het Zuiden worden gedrongen.
Niet alleen wordt de verbinding
tusschen de Bolsjewistische leger
groepen bedreigd, doch ook de
voornaamste Noor^zuidverbindin-
geri van de Bolsjewisten zijn ver-
Britten in Egypte
teruggeslagen
MALTA WEDEROM DOELWIT
VAN ITALIAAN SCHE BOM
BARDEMENTEN.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FüHRER, 15 JulL Het opper
bevel der weermacht maakt
bekend:
In het Oosten dringen de
Duitsche en verbonden troepen
aan het geheele aanvalsfront
snel voorwaarts. De achterhoe
de van den vijand werd' terug
geworpen, gedeeltelijk uiteen
gedreven of vernietigd. Snelle
formaties vernietigden in rus-
telooze achtervolging vijande
lijke colonnes en sneden in den
rug van den vijand zijn ver
bindingen naar het Oosten af.
Het luchtwapen zette zijn aan
vallen op de vijandelijke te
rugtochtsbewegingen voort.
Bij een nachtelijken aanval op
Rostof zijn uitgebreide branden in
de stad ontstaan en op het sta
tionsterrein. Krachtige vijandelijke
aanvallen op het bruggehoofd van
Woronesj werden in harde gevech
ten afgeslagen en daarbij zijn 38
tanks vernietigd. Formaties infan
terie en tanks hebben in het ge
bied ten Noordwesten van Woro
nesj ingesloten vijandelijke strijd
krachten vernietigd en daarbij 125
tanks vernield. In den centrale sec
tor zijp plaatselijke aanvallen van
den vijand mislukt?
Ten Noorden en Noordwesten
.van Orel is het aantal door leger
en luchtwapen in succesvolle af-
weergevechten van 5 tot 13 Juli
vernietigde tanks gestegen tot 446.
Bij luchtaanvallen op een vijande
lijk vliegveld in het gebied van
Moermansk zijn talrijke treffers
geplaatst op hangars en tusschen
stilstaande vliegtuigen.
Aan het Egyptische front zijn in
den Zuidelijken sector sterke Brit
sche verkenningsstrijdkrachten in
aanval teruggeworpen. Formaties
gevechtsvliegtuigen en duiebom-
menwerpers hebben den vijand
zware verliezen toegebracht. Tal
rijke vrachtauto's zijn vernield of
beschadigd. Op Malta werden mili
taire installaties overdag en des
nachts gebombardeerd.
Kaart van Pelt
Duitsche jagers boven het eiland
neergeschoten. Twee Italiaansche
toestellen keerden niet terug van
hun operaties. Engelsche vliegtui
gen zijn vannacht gevlogen naar
eenige plaatsjes op Sicilië en in
Calabrië. Eenige bommen werden
zonder resultaat in de omgeving
van Saponara, in de provincie
Messina, neergeworpen.
Bovenstaand kaartje geeft het
operatie-terrein aan tusschen Orel
en Woronesj waar momenteel de
strijd nog gaande is.
Het gebied tusschen Koersk en
Wevonesj is nu van vijandelijke
troepen tot aan de rivier de Don
gezuiverd, sinds de Duitsche troe
pen Stary-Oskol en Woronesj op
7 Juli veroverd hebben.
In de zóne ten Noord-Westen van
Woronesj en Orel wordt de achter
volging van den vijand voortgezet.
Met dikke zwarte lijn is het strijd
gebied hiervan aangegeven dat een
diepte heeft van 200 Km,.
broken, o.a. de vier-sporige- lijn
van Moskou naar Rostof. Wel be
vinden zich meer naar het Oosten
nog enkele verbindingen, £doch de
ze hebben een veel geringere ver
voerscapaciteit. Ook dreigt thans
ernstig gevaar voor de verbindin
gen te water. In dit verband zij er
op gewezen, dat een belangrijk
deel van het vervoer over den Don
en de Wolga geschiedt
Dat men zich in het geallieerde
kamp van den ernst van den toe
stand ten volle bewast is, blijkt uit
Engelsche persstemmen, waarin er
op gewezen wordt, dat alle wereld-
strategische plannen, die gebaseerd
waren op de stabiliteit van het
Sowjet-Russische front, vo&omen
omver geworpen zijn.
Men had erop gerekend, dat de
Duitsche strijdkrachten nog langen
tijd in de Sowjet-Unie gebonden
zouden blijven, doch dit is een be
rekening, waarop men thans geen
staat meer kan maken.
STOCKHOLM, 15 Juli (D.N.B.) -
United Press meldt uit Moskou,
dat het den volken der Sovjet-Unie
steeds duidelijker wordt, dat de
geheele Sovjet-Unie steeds meer in
gevaar komt door den onophoude-
üjken druk der Duitsche legermas
sa's. Het roode leger wordt steeds
meer teruggedrongen naar het
Oosten.
Derhalve spoort de Prawda, al
dus U.P., de soldaten aan hun
kracflten tot het uiterste in te
spannen. De Krasnaja Zwjesda
verklaart, dat de strijd de groote
beslising nadert. Voor de Sovjet-
Unie zijn er slechts twee wegen,
overwinnen of sterven.
De Bolsjewistisch-Joodsche jour
nalist Ehrenburg schrijft, dat de
Duitschers reeds het Russische ze
nuwcentrum bedreigen. Het zou
misdadig zijn deze gevaren niet te
onderkennen.
U.P. meldt voorts, dat de hulp
kreten der Sowjet-Unie aan de ge
allieerden steeds dringender wor
den. De Prawda stelt den eisch dat
eindelijk een tweede front moet
worden gevormd en wel onverwijld.
Tot slot verklaart het bureau, dat
van alle Sówjet-fronten buitenge
woon ernstige berichten over de si
tuatie binnenkomen.
Toen ongeveer 40 Egypjenaren
die een uitnoodiging hadden
ontvangen om te verschijnen
op het bureau van den com
mandant onder escorte van
Britsche soldaten naar de En
gelsche militaire gevangenis
zouden worden gebracht, kwam
op het Ismaliaplein een vrij
groote menigte bijeen, die de
Britsche soldaten ontving met
joelen en gefluit, en trachtte
het escorte den weg te ver
sperren, toen het de Mariette-
Pasjastraat wilde inslaan. On
der een hagel van steenen en
stokken moest het escorte zich
den weg banen en keerde téh-
slotte, toen de woedende men-
schen aanstalten maakten de
gevangenen te bevrijden, naar
het commandantsgebouw terug.
Daarbij vielen eenige schoten;
7 Egyptenaren en 2 Britsche solda
ten werden gedood. Het aantal
zwaar gewonden kan niet wor
den vastgesteld, aangezien zij door
de demonstranten in veiligheid
werden gebracht voordat uit de na
bijgelegen militaire barakken ver
sterking was aangekomen. Het
plein werd ontruimd en talrijke
arrestaties zijn verricht. In het al-
gemeene tumult gelukte het een
deel van de geëscorteerden te ont
komen. De vice-directeur der Brit
sche politie Sir Fitz Patrick, heeft
een aantal iftgrijpende bepalingen
uitgevaardigd. Zoo is het in be
paalde wijken verboden, groepen te
vormen die uit meer dan 3 perso
nen bestaan._De gebouwen der En
gelsche autoriteiten worden be
waakt door patrouilles met stalen
helmen en de bajonet op het ge
weer. Naar verluidt heeft de Wafd-
partij besloten in het parlement
een interpellatie over deze gebeur
tenissen in te dienen.
EGYPTISCHE BEVOLKING BE
WERKT BRITSCHE SOLDATEN
MET STEENEN EN STOKKEN.
TUNIS, 15 Juli (A.N.P.): Over in
cidenten die zich op 13 Juli des
middags hebben voorgedaan yoor
het bureau van den Engelschen
plaatselijken commandant in Kaïro
zijn thans de volgende bijzonder
heden bekend gemaakt:
NIET ZWAARDER DAN
10 GRAM.
's-GRAVENHAGE, 15 JulL
Veldpostzendingen bestemd voor
het Oostfront, welke voor een ge
deelte van den afstand per lucht
post worden verzonden, moeten
aan de volgende eischen voldoen:
a. Maximumfewicht 10 gram.
b. Frankeering door een van
Duitsche zijde beschikbaar gestel
de luchtpostzegel, met de afbeel
ding van een vliegtuig en het op
schrift» „Luftfeldpost Deutsches
Reich".
c. Op de adreszijde de met ge
kleurd potlood onderstreepte aan
wijzing: „Mit Luftfeldpost".
d. Over het geheele adres een
liggend rood kruis aanbrengen.
In het bijzonder blijkt tegen het
gewicht te worden gezondigd. Zen
dingen zwaarder dan 10 gram zijn
niet toegelaten en worden aan de
afzenders teruggegeven.
Waarheen
met vacantie?
ii
ROME, 15 Juli. Het Italiaan-
ache weermachtbericht van "heden
luidt als volgt:
In den Zuidelijken sector van het
Egyptische front zijn krachtige
vijandelijke afdeelingen, die op
verkenning waren, aangevallen en
naar het Oosten teruggeslagen. Ita
liaansche formaties gevechtsvlieg
tuigen, die opereerden ten Oosten
van EI Alamein, tegen troepencon
centraties, hebben eenige tientallen
gemotoriseerde strijdmiddelen in
brand geworpen en vernield. Her
haalde gevechten tusschen forma
ties eindigden ten gunste van de
luchtmacht der spil: negen Brit
sche toestellen werden door Ita
liaansche en 4 door Duitsche jagers
neergeschoten.
De militaire inrichtingen op Mal
ta werden wederom overdag en
des nachts gebombardeerd: vier
vijandelijke toestellen werden door
ALS men aan den Noordrand
van Arnhem op den Schelm-
scheweg loopt, die al eeuwen
lang de verbinding vormt tusschen
Velp en Oosterbeek, gaat men langs
den Oostelijken rand van de hooge
Veluwe. Men komt dan voorbij het
vermaarde Burgers Dierenpark en
blijft op het viaduct over den Cat-
tepoelscheweg onwillekeurig staan,
geboeid door het plotselinge uit
zicht vele kilometers ver over dg
Veluwe tot waar de radiomasten
van Kootwijk schimmig opsteken in
het wazig verschiet. Voortgaande,
komt men onder de schaduw van
zware beuken, die in dubbele rij
langs den weg staan. Rechts ziet
men de eerste huizenrijen der Gel
dersche hoofdstad, links een voor
het oog ondoordringbaar bosch.
Wie zou in dit bosch een museum
zoeken
Iemand die goed kijkt zal echter
tusschen de hoornen, half verscho
len in het kreupelhout, de romp
van een schip zien liggen, verderop
iets zien schemeren dat veel heeft
van molenwieken. Komt men dich
terbij, dan ziet men hoe de boden*
langzaam afdaalt naar een beekje,
dat nauw zichtbaar tusschen het
mos voortkabbelt. Zoo heeft men
van den weg af reeds een eerste
gezicht gehad op het openluchtmu
seum een aanblik die wel he
melsbreed verschilt van elk ander
museum, dat ons land rijk is.
De éenige dingen die in het.
fraaie landgoed De Waterberg
wijzen op iets museum-achtigs,
zijn de wegwijzers door het
bosch en de eenvoudige, kleine
gele bordjes, die iets veiHellen
over het huis of den molen,
waar men voor komt te staan
Als die er niet waren, zou men
denken door een statig oud bui
ten te loopen, waar de kasteel
heer het natuurschoon zocr on
gerept mogelijk heeft bewaard.
Heuvel op heuvel af gaat men
langs geweldig zware eiken en
machtige beuken; soms is men
rondom door boomen en gebla
derte ingesloten en schrikt men
op als een snelle wezel plotse
ling wegglipt onder het mós of
een schichtige vogel luid krij-
schend voorbij wiekt. Dan zou
men slechts willen genieten van
het natuurschoon, maar... daar
voor alleen is men niet op den
Waterberg.
Volendam en Marken, Twen
te en Gelderland.
EEN klein armetierig huisje aan
den kant van het bosdhpad
herinnert ons wel aan het doel
van onze komst. Het is een hut,
waarin vroeger de Volendammer
visschei-s woonden, ongeveer twee
bij drie meter groot! Als wij er
binnen treden, moeten wij erken
nen, dat het niet allemaal even
mooi is wat in den ouden tijd werd
achtergelatenEr stonden vroe
ger dertig van deze huisjes benoor
den het Y te Amsterdarq en dit
hutje is het eenige wat er van
overgebleven is.
De Volendammer vissohers en
vischiboeren kwamen in deo regel
alleen des Zondags bij hun gezin
in Volendam en brachten de werk
dagen in hun eenpersoonswoninkje
door, dat gunstig gelegen was bij
de aanlegplaats der visschersischui
ten en bij de stad waar zij bun
waar uitventten. Achter in het
hutje vindt men de bedstee en
midden op de houten vtner de
ouderwetsche potkachel. Een oude
olielamp %en enkele gebruiksvoor
werpen zijn evenzoovele herinne
ringen aan een tijd, dien wij al zoo
heel ver achter ons denken. En
toch... werd dit huisje nog tot
1918 door den Volendammer vïs-
sc-her G. Vlak bewoond.
Even verder eenzelfde herinne
ring aan slechte woningtoestanden:
de plaggenhut, zooals mén ze nog
wel aantreft in de veenstreken van
Groningen en Drente.
Wat meer Jevenseeluk waait
ons tegen uit het oude Twentsdhe
„losse hoes" van het Satosisdhe ty
pe. Mensohen, vee en werktuigen
zijn alle in één ruimte onderge
bracht.Men ziet het in deze boerde
rij, een der* sieraden van het mu
seum, waar alles in oorspronkelij-
ken vorm aanwezig is.
Wij komen langs een steenen
grafkist uite en koepelgraf, welke
ons verplaatst in de tijden van
plm. 1800 jaar voor het begin der
jaartelling maar wij springen
al weer naar later jaren: een
Twentsch bakhuis uit de 18e eeuw,
dat tot in onzen tijd gebruikt werd.
Er staan nog tientallen huizen
en boerderijen, die ons het verschil
leeren zien tussdhen het Twentsdhe
en het Geldersche losse hoes". Wij
komen ook in het gewone Gelder
sche boerenhuis naar het Saksi
sche overgangstype, in Zuidlim-
burgsche boerenhoeven en Noord-
hol landische huisjes, zooaLs heit
vissehershuis van het eiland Mar
ken, dat uit een smal straatje in
de Kerkbuurt aldaar afkomstig is:
het laatst overgeblevene van het
oude type, waarin nopf geen schoor
steen aanwezig is en ook geen zol
dering en waar de haard vrij op
"den vloer staat (Rookhuds).
BIJ DE FOTO: Het Geldersche boerenhuis,
Saksisch type uit de 17e eeuw, z.g. „los huis".
(Foto Bouvet)
Maan
op
8.44
21 Juli
EK
27 Juli
V.M.
Maan
vanavond om onder
e\t ff ff 23.1o
tot morgenochtend L.K.
- 0L 12Aug
's-GRAVENHAGE, 15 ffili. Blij
kens een officieele mededeeling
van Gemachtigde voor de Prijzen
in de bladen is de prijs van ge
smolten rundvet, dat op den distri
butiebon aan de verbruikers wordt
verkocht, vastgesteld op 33 cent per
200 gram.
Hoe breuken ontstaan en
hoe men ze kan voorkomen
Men vestigt onze aandacht er op,
dat niet alleen het op geforceerde
wijze ontdooien van ruiten tijdens
vorst, b.v. door middel van straal-
kachels tot onnoadige en onge-
wenschte glasbreuken kan leiden,
doch dat ook het donker of zwart
beschilderen van ruiten of het be
plakken met zwart papier dergelij
ke gevolgen kan hebben. Dit aan
brengen van donkere randen ge
schiedt soms voor het verkleinen
van de etalages of voor het verge
makkelijken van verduistering. Op
dagen, waarop de buitentempera
tuur nog laag is en de zon reeds in
kracht toeneemt en dat is gedu
rende een groot deel van het jaar
het geval ondergaan de aldus be
werkte ruiten een ongelijkmatige
verwarming, welke ongewone span
ningen in liet glas teweeg brengt,
die licht tot een breuk aanleiding
geven.
Met-het oog op de bestaande glas-
schaarschte is het gewenscht der
gelijke financieele en economische
risico's te voorkomen. Het zwart
maken van puiruiten kan daarom
beter worden nagelaten. Een doel
treffende verduistering blijft niet
temin mogelijk. In een lossen, zwart
papieren of kartonnen rand, die
echter minstens 2 cm. van de ruit
verwijderd behoort te zijn, kan men
bv. het verduisteringsgordijn laten
zakken. Ook zullen er nog wel'an-
dere oplossingen zijn.
's-GRAVENHAGE, 15 Juli. Een
der laatste nachten heeft de Brit
bij zijn aanvalsvluchten ook weer
enkele bommen op Nederlandsch
gebied laten vallen. Zooals gewoon
lijk is bij dit lukrake uitwerpen
slechts civiele schade ontstaan. He
laas zijn zes burgers gedood en
twee gewond.
DE FRANSCHEN» OFFEREN ZICH
NIET LANGER VOOR ENGE
LAND OP.
BERLIJN, 15 Juli (A.N.P.): Ter
gelegenheid van den Franschen
nationalen feestdag heeft de Brit
sche minister van buitenlandsche
zaken een „boodschap tot het Fran-
sche volk" gericht, die, aldus merkt
men in Berlijnsche politieke krin
gen op, in zekeren zin zijn bijdrage
vormt tot de ophitsingscampagne
tegen de spilmogendheden en de
regeering te Vichy. Als Eden heeft
gehoopt, daardoor mede te werken
aan de verstoring van orde en
rust, zal het kalme verloop van
den veertienden Juli hem anders
geleerd en hem er van overtuigd
hebben, dat uitlatingen 'als in zijn
boodschap, geen indruk kunnen
maken op verstandige en nationaal
denkende Franschen.
Naar het oordeel van toonaange
vende Duitsche kringen is de bood
schap van Eden een ploihpe poging
om opvolgers te werven voor „de
helden van Bir Hacheim", dat wil
zeggen Franschen, die zonder te
denken aan de lessen van het ver
leden en aan het voortdurend door
Engeland jegens Frankrijk gepleeg
de verraad, bereid zfln zich voor
Engeland op te offeren.
ZWEEDSCHE GEZANT PRO
TESTEERT BIJ CHURCHILL.
GENÈVE, 15 Juli. (D.N.B.): Uit
Londen wordt gemeld, dat de
Zweedsche regeering haar gezant
-in Londen opdracht heeft gegeven
te protesteeren tegen h^t vliegen
der Britsche vliegtuigen over
Zweedsch gebied.