IK PROEF
KLAROEN
K
Als u een boet
koopt
KAHREL
De Nederlandsche Omroep als
volksvriend en volksopvoeder.
KITSQH en KUNST.
VIRGINIA
Een VIVO-kruidenier zet
steeds alle zeilen bij, om
(J In dezen tijd een goede
gezinsvoeding mogelijk
te maken!
ALKMAAR
Niemeijer's
Een ^Ueile P°k'''
Ben Royaards fooneelleider
in Amsterdam.
DE PLOEGER.
Dr Frederik van Eeden
in hét dagelijksch leven
VIRGINIA van.
H-O of
QUAKER
T
LEVENSMIDDELEN-WINKELS
KOFFIESURROGAAT VAN
n d« Waag, dia iqi
onrerbrekclijk mat el
kaar verbonden ea
ronder elkaar ondenk
baar. Evenmin alt do
Nederlander zonder ign
dagelykaeh kopje
troott, waarvan hij
ook nn nog genieten
kan, dank zij
koffiesurrogaat
met het Oorlogsgevaar
Daar komt het op neer, indien
men nalaat in dezen oorlogstijd
een molestverzekering te flui
ten. Het is een „gok" en de
„inzet" daarbij is dikwijls
het geheele aardsche bezit
van den speler. Gij sijt geen
speler 1 Verzeker daarom
zonder uitstel Uw bezit
tegen oorlogsschade.
Qndirl.
Ntdtrlandseht
Molestverzekirlng Ml].
Kant. A'dam, Keizarsgr. 399, Tel. 303J8
GOEDE RISICOVERDEELING
R Heelt het zin, thans over de ver
houding Omroep en Vollt,> over een
oogenschijnlijk thana zoo op den achter
grond staand begrip als „Cultuur" te
spreken? Heeft het zin, thans te verwij
len bU wat de groote geesten op muzi
kaal en letterkundig gebied ons te zeg
gen hebben; stil te staan bij den ster
kenden. gtimuleerenden invloed, welke
van hun grootsche en sprankelende wer
ken kan uitgaan? Werken, wier klank
en woordrijkdom de Nederlandsche Om
roep ook nu nog, voor grooter audito
rium dan wie en waar ook mogelijk is,
lederen dag uitzendt?
Heeft hét zin, nu, nu slechts voor ruim
een derde van het oorspronkelijke aaijtal
luisteraars een direct contact met den
Omroep vle den luidspreker mogelijk is
en bij de anderen het verdriet om het
verlies van hun trouwe huisgenoot bet
radio-toestel" nog niet geheel gestild is,
ons bezig te houden met den Omroep als
volksvriend? Een vriend, die Juist nü
ons Volk op de hoogte zou kunnen hou
den van wat de ontladingen van mili
taire krachten tot resultaat hebben? Een
volksvriend, die de spanning van het
oogenbllk, welke ieder menschenkind on
dergaat, zou weten te ontspannen door
een gepast luchtigen toon in lied en
muziek een tot verstilden glimlach en
innerlijk evenwicht leidend warm, men-
schelijk woord?
Ja, heeft £et zin. nu de gedachten te
wijden aan en feiten te stellen over de
taak, welke de Nederlandsche Omroep
niet alleen als volks vriend, maar
ook als volks opvoeder heeft?
Zeer natuurlijk is de reactie van dui
zenden, die de vraag naar den zin van
vele dingen, die buiten de eigen directe
waarneembaarheid en belangensfeer
plaatsvinden, ontkennend.
Zeer begrijpelijk Is het, wanneer hon
derden de hierboven gestelde vragen met
betrekking tot „de radio" met een schou
derophalen voorbij zouden gaan. omdat
zij „toch niet kunnen luisteren".
Wat het luisteren betreft; goede buren
en burendienst is het, dat bewoners van
huizen waar radio-aansluiting bestaat,
buurtgenooten inlichten over de belang
rijke dingen, die op korteren termijn
dan via het Dagblad mogelijk is via
den Omroep aan de burgerij moeten
worden medegedeeld.
En in ontwikkeling is het gebruik, dat
kennissen en vrienden "it één buurt, bij
een centrale-bezitter samenkomen om de
belangrijke programma's te beluisteren.
Ruimer kan de praktijk van het luiste
ren naar de nieuws-, ontsoannings- en
cultuurbron, welke de Omroep is, op het
oogenblik niet liggen. Waar cijfers een
taai kuntfen spreken, daar zwijgen ze
niet. Het aantal centrale-aansluitingen
dat langzaam maar zeker stijgt kan
met de nog aanwezige toestellen thans
op ongeveer 600000 worden geschat.
Het gemiddelde Nederlandsche gezin
overeenkomstig statistische gegevens op
vier personen stellend en er daarbij van
uitgaand, dat per 2 gezinnen gemiddeld
5 personen den leeftijd hebben om te
kunnen luisteren, beteekent dit, dat nog
steeds 1.500.000 Nederlanders direct naar
den Nederlandschen Omroep kunnen
luisteren. Maar de werkelijke „actie-ra
dius" van den Omroep grooter; door
het meeluisteren en het doorgeven van
nieuwsberichten en meeningen over uit
zendingen blijft voor een belangrijk deel
van ons Volk de inhoud en de strekking
vap de Omroep-uitzendingen niet ver
bórgen. Wie gemeend zou hebben, dat
door het wegvallen van een groot deel
van de lulstermogelijkheid ons volk zou
vervreemden van zijn Nederlandschen
Omroep, heeft zich vergist.
De Invloed van de radio.
En des te sterker spreekt dit, naar
mate men duidelijker leert zien. dat de
feitelijke doorwerking van de stem van
den Omroep zeer diep is, dat de directe
en indirecte invloed van „de radio" in
het algemeen en van den Nederland
schen Omroep in het bijzonder, op ons
volk zóó groot is, dat zij den invloed
van elk ander verspreidingsorgaan verre
te boven gaat.
Een invloed, dien alle Nederlanders,
ook zU. die niet in het bezit van een
In de plaats van Cor van der Ijugt-
Melsert, die, naar wij reeds gameid
hebben, met Ingang van 1 Aug. a.s. als
intendant van den hoofdstedelijken
stadsschouwburg zal aftreden, Is tot
artistiek leider benoemd de heer Ben
Royaards.
De nieuwe functionaris is door vele
en hechte banden aan het Nederlandsch
tooneelleven verbonden. Zijn vader
dr Willem Royaards, die een goede
tien jaar geleden in het buitenland
overleed, was geruimen tijd d e Ne
derlandsche regisseur van grooten stijl'
Zijn Shakespeare-voorstellingen o.a.
worden nog heden ten dage met eere
en bewondering genoemd. Hoewel de
groote kracht van dr Royaards op het
gebied van de regie lag, heeft hij
toch ook als acteur en vooral in ka
rakter- en. costuumrollen opmerke
lijke creatie^ ten tooneele gebracht. De
moeder van Ben Royaards, meVrouw
Jacqueline RoyaardsSandberg, maak
te vooral naam als de vertolkster van
de Badeloch-figuür uit Vondel's Gijs-
brecht van Aemstel, waarinzij vooral
op het declamatorisch element den
nadruk legde. Ben Royaards trad in he'
huwelijk met de Nederlandsche actrice
Georgette Hagedoorn, die reeds op de
Amsterdamsche Tooneelschool een ta
lentvolle en - veelbelovende leerlinge
was. Zij heeft echter weinig de gele
genheid gehad in Nederland op te
treden. Dit was dan ook mede één der
rédenen, dat Royaards en zijn jonge
vrouw bèsloten naar België te trekken
waar, onder Joris Diels, de Koninklijke
Schouwburg te Antwerpen hun betere
kansen bood. He' noodgedwongen ver
trek van het echtpaar Royaards—
Hagedoorn naar den vreemde was ken
schetsend voor den toestand van ver
val, waarin het Nederlandsch tooneel
destijds verkeerde.
Wat zal thans de taak vafj Ben Roy
aards worden? Hij heeft niet den titel
van intendant van den stadsschouw
burg. dien zijn voorganger had; hij Is
rtistiek leider. In feite
blijken echter beide benamingen het
zelfde begrip te dekken, Financieele
verantwoordelijkheid zal Ben Royaards
en dit Is uiteraard zeer gelukkig -
niet behoeven te dragen. Hij kan zich
onbelast met problemen van geldellj
ken aard, rustig aan zijn kunstzinnige
bedoelingen wijden. Zijn voornaamste
arbeid zal bestaan in het uitkiezen van
de te spelen stukken en het aanwijzen
van de regisseurs.
Ben Royaards staat op het van
vele zijden reeds jaren verdedigde
standpunt, dat de regisseur van een
stuk zoo min mogelijk zelf moet optre
den. Natuurlijk zal niet altijd aan dien
gulden regel vastgehouden kunnen
worden. En Ben Royaards kondig» zelf
reeds de uitzondering aan, wanneer
hij vertelt, dat hij voornemens is een
geheel nieuwe opvoering van Gijsbrecht
van Aemstel te brengen waarin hijzelf
de hoofdrol zal spel;n. Voorts is hij
voornemens Shakespeare, Goethe en
Vondel te gaan spelen en ronduit ver
klaart hij. dat het zijn streven is ook
de jeugd een hehoorlijke kans op de
planken te geven.
H. P. VAN DEN AARDWEG.
aansluiting zijn, b.v. kunnen vaststel
len, ais zU zich realiseeren, dat vrijwel
iedereen b.v. precies weet wat voor be
langrijke dingen de radio gezegd heeft
over den stand der oorlogvoering, ter
wijl van diezelfde „iedereen" slechts
een deel naar den Omroep kan luiste
ren. Ook de algemeens bekendheid van
melodieën, zangers en persoonlijkhe
den, die alleen via de radio be
kendheid verworven kunnen hebben,
spreken boekdeeien over den werkelij-
I ken invloed van den In zUn mogelijk
heden thans zoo beperkten omroep op
het volk.
Om nog niet te spreken over de be
langrijke bijdrage, die de radio levert
tot het vormen van het volksoordeel
over de groote vraagstukken van den
dag. Aan het einde van dezen oorlog zal
de volledige bijdrage van de radio tot
het eindresultaat van den oorlog eerst
in vollen omvang bekend engewaar
deerd worden.
Maar slechts in de laatste plaats zijn
het deze feiten, die een duidelijk
„Ja!" rechtvaardigen op de vraag, of het
zin heeft ons Juist nü bezig te houden
met den Nederlandschen Omroep als
volksvriend en volksopvoeder.
Temidden van de gigantische worste
ling der militaire grootmachten der we
reld vindt nog een andere, niet minder
geweldige worsteling plaats. Het is de
worsteling in hart en geest van lederen
Nederlander, Ja van iedereen, die uit
eindelijk Europa zijn moederland kan
noemen. Ongekende millioenen behooren
hiertoe. Iedere blanke, hier in Europa
en in ^mertka, in Australië en in het
Oosten, aan Noord- en Zuidpool waar
ook blanken leven en strijden zij heb
ben. vaak door verre voorouders, het
avondland Europa als moederland als
gebied waaruit hun bloed stamt.
Onweerstaanbaar zal zich in de harten
van al die millioenen de niet loslatende
vraag nestelen naar het „waarom" van
dezen in wezen waarzinntgen oorlog,
waarin het meest waanzinnige is, dat het
nu juist de hoofdzakelijk uit menschen
van uiteindelijk Eurppeesche afkomst
gevormde Engelsche 'en Amerikaansehe'
legers zijn, die dit oorspronkelijke moe
derland trachten te vernietigen, terwijl
in het Oosten een aan ons vreemde
Aziatische macht, met haar uit diepe oer-
gebieden samengetrokken millioenen-)e-
gerscharen, dit Europa aan den anderen
kant onder den voet dreigt te loopen.
„Is dit .nu een probleem, dat past in
de beschouwing over den Omroep?", zal
menig lezer vragen.
■Ta! Dit ls een probleem, dat wezen
lijk in een Omroepbeschouwing past.
Want waar het besef van het onwe
zenlijke van den oorlog ln het Westen
doordringt en het gevaar van het Oos
ten herkend wordt, daar groeit na
tuurlijkerwijze het besef van en de
waardeering voor het eigene. Het na
tuurlijke instinct tot zelfbehoud dringt
door en doet de lang met het stof der
onachtzaamheid bedekte waarden van
ons eigen wezen zien in den glans van
het dierbare, het onvervangbare, het
levensnoodzakelijke. De hunkering naar
de zelfherkenning, naar het zichzelf
worden, Is de basis waarop de taak
van den Nederlandschen Omroep als
vriend en opvoeder van het Neder
landsche volk rust.
Omroep-taak.
Ons volk vóór te gaan ln de herken
ning 'van het eigene, het inzicht te ge
ven tn de waarden, die ons heilig zijn,
omdat zij onzen levenszin en levensmo
gelijkheid bepalen, is de opgave welke
de Nederlandsche Omroep te vervullen
heeft.
Talloos zijn de wijzen, waarop de Om
roep in dezen geest zijn taak volbrengt.
Bekend is bijvoorbeeld ln ons volk het
gebrek aan muzische opvoeding, welke
tot resultaat heeft, dat té veel menschen
een zekeren „angst" bezitten voor de
klassieke, In den volksmond „zwaar" ge
noemde muziek. Het is zeker niet in de
laatste plaats de verdienste van den Ne
derlandschen Omroep, dat thans een
merkbare kentering intreedt. Anderzijds
is het streven, de ln ontaarde vormen
geraakte vermaaks- en ontspanningsmu-
ziek weer in natuurlijker, bij onzen
aard en aanleg passende, banen terug te
leiden, een algemeen bekende activiteit
van den Omroep. Een ook buiten de di
recte luisteraarskringen bekend gewor
den serie uitzendingen (waar binnenkort
de 100ste van gegeven wordt! zijn de
uitzendingen „Nederlandsche Volksklan
ken".
In deze uitzendingen die overal
slechts Instemming verwerven en waar
bij de luisterdichtheid recordhoogten be
reikt ls het streven naar het terug
leiden van den volkssmaak tot het
eigene zeer consequent waar te nemen.
Ook met de uitzendingen onder den
titel „Het jonge Hart" is bewust den
weg ingeslagen, welke leidt tot verhef
fing van het smaakgevoel van onze
jeugd boven het niveau, waarop het zich
vóór dezen oorlog bevond.
Talloos zijn de tastbare bewijzen van
de resultaten van het opbouwende
cultuurwerk, dat de Omroep doet. Nog
een enkel voorbeeld: ieder kent het
beruchte lied ..Ouwe Taaie"
Een dergelijk onzinnig, inhoudloos
deuntje zou In de jaren vóór den oor
log zonder slag of stoot, zonder eeni-
gen weerstand van het volk uit, zijn
„zegetocht" door steden en dorpen ge
maakt hebben. Maar het ls mede een
gevolg van de muzische opvoeding van
den Omroep, dat deze „zegetocht"
overal hindernissen vond en nu reeds
is „doodgeloópen" De grootste en
belangrijkste hindernis lag in 'het
hart van het volk zélf dat instinctief
voelt, dat een dergelijk „lied" ons
volk niet waardig is. omdat het in zijn
wezen nog steeds het sterke en hoop
gevende bewustzijn van innerlijke
grootheid voelt.
Éénmaal zal deze oorlog voorbij zijn
Dan zal geheel Europa en dus ook ons
Und óf ondergaan ln een totalen
chaos, öf het zal zich. na zich od den
rand van den afgrond bezonnen te heb
ben, ln een trotsche zelfherkenning op
heffen en zijn waarde als cultuurcen
trum der wereld op Indrukwekkende
wijze bevestigen.
Overal ln Europa staan radiozenders.
Ieder van hen vertolkt de stem van het
eigen volk. Éénmaal zal het, naar wij
vertrouwen, zoover zijn, dat hun samen
klank een machtige, sterke symphonie
van levenswil en levensdurf aan de we
reld zal doen hooren. Een symphonie,
opklinkend uit de dan tezamen ge
brachte volken, die elkaar ln den bitter-
sten nood van den strijd om het zijn of
niet-zijn gevonden hebben en met el
kaar een grootere eenheid zullen schep
pen.
Eén van die radiozenders die van
den Nederlandschen Omroep ver
spreidt de uit ons volk gegaarde klan
ken.
Radtomenschen nijvere. Immer be
zige werkers scheppers op allerlei ge
bied, bewegen zich ln een zeer ruim
geestelijk gebied. Hun gezichtseinder is
ruim, reikt ver ln de toekomst En ln
die toekomst zien zij hun volk voort
gaan op den weg van zijn geschiedenis.
Zij zien het als hoogwaardig volk ver
der groeien, verlost van alle leegheid en
franje, welke het zoolang ontsierd heeft
De taak van deze menschen, die als
arbeidsgemeenschap den Nederlandschen
Omroep vormen, ls zwaar. Maar juist nü
zijn zij zich meer dan ooit bewust van
hun grootsche opgave. En daarom kan
gezegd worden, dat het zin heeft om
thans stil te staan bij het werk van den
Nederlandschen Omroep. Een werk dat
hem onzen Nederlandsehen Omroep
eenmaal door het gansche volk zal doen
erkend worden als volksvriend en volks
opvoeder.
door A. Roland Holst.
Ik vraag geen oogst; ik heb geen
schuren,
ik sta in uwen dienst zonder bezit.
Maar ik ben rijk in dit:
dat ik den ploeg van uw woord mag
besturen,
en dat gij mij hebt toegewezen
dit afgelegen land en deze
hooge landouwen, waar als in het
uur
der schafte bij de paarden van mijn wil
ik leun vermoeid en stil
de zee mij zichtbaar is zoover ik tuur.
Ik vraag maar een ding: kracht
te duiden dit besef, dat ik geboren ben
in 't najaar van een wereld
en daarin sterven moet.
Gij weet hoe, als de ritselende klacht
van die voorbije schoonheid mij
omdwerelt,
weemoed mij talmen doet
tot ik welhaast voor u verloren ben.
Ik zal de halmen niet meer zien
noch binden ooit de volle schoven,
maar doe mij in den oogst geloven
waarvoor ik dien
Opdat, nog in de laatste voor,
ik weten mag dat mij uw doel verkoor
te zijn een ernstig ploeger op de
landen
van een te worden schoonheid;
eenzaam tegen
der eigen liefde dalend avondrood
die ziet beneden aan den sprong der
wegen
de hoeve van zijn deemoed, en het
branden
der zachte lamp van een gelaten dood.
Uit „Voorbij de wegen".
film, de radio en de persen (voor het
drukken van een nummer van een Ame-
rikaansch Zondagsblad, dat na een week
waardeloos wordt weggeworpen, moet
een bosch van 30 H.A. gekapt worden
om voor het drukken voor zoo'n blad het
benoodigde papier te verschaffen) brach
ten een sensatie, die de spankracht van
den geest te boven gaat. Het behoeft dus
geen verwondering te wekken, dat de
groote massa niet in staat is kitsch van
kunst te onderscheiden. De tijd om in
stilte eigen ziel te beluisteren en de na
tuur te leeren verstaan, ontbreekt door
de sensatiebevrediging te eenen male
en wanneer er nog eens een enkele maal
een boek ter hand genomen wordt, dan
wordt er naar een of ander prul gegré
pen, dat slechts uit winstbejag werd ge
drukt ln plaats van naar een werk.
waardoor men het rhythme van de taal
kan leeren verstaan.
Massa en Kunst.
Het is vaak beschamend met hoeveel
gemak de massa w.o. ook de weten
schappelijk gevormden over kunst oor
deelt, eenvoudig, omdat ze niet wenscht
te erkennen, geen gevoel voor een werk
van kunst te bezitten. Voor een groot
deel is dat het gevolg van het feit, dat
wij te veel naar het koele verstand zijn
opgevoed en daardoor niet begrijpen dat
fn tien kunstenaar kwaliteiten van hóoger
orde aanwezig zijn, die zijn werk be-
heerschen.
Een lichtpunt is, dat vele eenvoudigen
uit ons volk toegankelijk blijven voor
het werk van de scheppende kunstenaars
en tot de erkenning komen «van het
groote verschil tusschen kunst, het pro
duct der gevoelsfeer en het product dei-
techniek, het voortbrengsel der denk
sfeer, om over kitsch maar te zwijgen.
Want het product der techniek, dat zijn
glorie ontleent aan het moment, waarop
het aan de tijdelijkheid wordt geschon
ken om die reeds weer bij de verschijning
van het* volgende verbeterde product te
verliéken, ls nog geen kitsch, maar kan
voor een korte stonde zijn schoonheid
uitstralen. Men denke maar eens aan een
nieuwe auto die reeds na een paar Jaar
door de verschijning van volmaakter wa
gens haar schoonheid heeft ingeboet
Kitsch nu is niets, omdat het bedrie
gelijk op kunst poogt te gelijken en de
ziel van den schepper mist. Wij wezen
ln een vorig artikel reeds op het gevaar,
dat thans door de gemakkelijke verkoop
baarheid dreigt, waardoor zelfs kunste
naars. in staat om goed werk te maken
zich laten vjrleiden tot het vervaardigen
van ziellooze „verkoopertjes."
Wanneer wij bedenken hoe groot de
strijd in het leven voor den kunstenaar
is. dan hebben wil zelfs niet het Techt
hem daarover hard te vallen, maar die
nen wij tot het besef te komen, dat de
samenleving aan den kunstenaar meer
verschuldigd is dan ze hem tot nog toe
bood. Een volk toch leeft door zijn kun
stenaars voort en reeds daardoor dienen
zij de gemeenschap. Het is dan ook ver
blljdend. dat steeds weer uit ons volk de
ionge kunstenaars naar voren komen
bezield met een machtige drift uit hun
zieleleven en een energieke overtuigings-
I kracht om de in hen sluimerende gave
in een daad om te zetten en het gansche
leven ln hun werk te weerspiegelen.
Ons volk heeft aan zijn kunstenaars
veel goed te maken en daarqm moetei
wil hen om hun talenten eerën en hei
zeker niet, omdat zij vaak voor hun
kunst hongeren, geringschatten.
door
DIRK KLOMP.
Wat ls kitsch? Deze vraag wordt thans,
nu ons volk weer in breede lagen belang
stelling voor kunst toont, zeker wel door
velen gesteld.
In het algemeen zal men op deze vraag
wn antwoord krijgen, dat kitsch gelijk is
aan ersatz en dus geen kunst, want
kunst komt van kunnen: levend zijn. Een
geestig man, die men eens een definitie
vroeg van kunst, antwoordde: ..Kunst is
wat je niet kunt, want als je iets kunt
is het geen kunst meer."
Hoewel er in beide antwoorden een
kern van waarheid ligt, komt men er
toch niet verder mee en dit is wel even
zeer het geval met de definitie: „Kunst
ist was die groszen Künstler machen." al
valt tegen de juistheid daarvan, niets in
te brengen.
Kitsch nu heeft in ieder geval niet met
de kunst gemeen, dat het uit den inner-
lijken drang om te scheppen vervaardigd
is. Maar aangezien het zich aan de massa
voordoet als kunst is het voor velen
moeilijk kitsch van kunst te onderschei
den.
Door alle tijden heen is gebleken, dat
slechts een deel der menschheid ontvan
kelijk is voor kunst. Slechts zij die de
verschijning van de kunst als iets eigens,
iets ongemeens in het leven aanvaarden,
zijn toegankelijk voor kunst. Het begrij
pen van kunst gaat minder langs den in-
tellectueelen weg van het denken dan
wel langs den emotioneelen weg van het
gevoel.
De kunst is meer dan de bewerkte ma
terie. De bewerkte materie is nas kunst
als de bewerker van het levenlooze ding
iets van zijn eigen leven heeft kunnen
geveft. Kunst is ook afhankelijk van den
algemeenen maatschappelijken bloei.
Radio en Film.
Ons leven is voor een groot gedeelte
met kitsch gevuld. De radio neemt een
belangrijke plaats in, voldoet in hooge
mate als uitzender van mededeelingen,
doch wie bekend is met de muze der
muziek weet, dat op dit terrein de radio
slechts ersatz is, al was het alleen maar
omdat men bij het uitzenden van een
concert door de radio de bindende kracht
mist, die uitgaat van bet tezamen komen
in de concertzaal.
In de middeleeuwen bestond een syn
these tusschen de groote bindingen in de
samenleving; Godsdienst. Economie en
Staatkunde. Daardoor hadden de men
schen toen begrip van stijl en was het
handwerk, dat toen gemaakt werd, goed
In onzen tijd is dit verloren gegaan De
Lodewijk van Deijssel schrijft
in „De Gids" zijn herinnerin
gen aan den dichter-prozaïst
In het Juni-nummer van „De Gids
geeft de nestor der Nederlandsche let
terkundigen, Lodewijk van Deijssel, zijn
herinneringen aan wijlen dr. Frederik
van Eeden. Herinneringen is misschien
wat weids gezegd. Want Van Deijssel,
die eenmaal met Kloos, Verwey en Van
Eeden in innige wapenbroederschap
stormgeloopen heeft tegen de „predi
kantenpoëzie" van vóór 1880, zal stel
lig meer. en wellicht ook gewichtigere,
herinneringen hebben aan Van Eeden
dan die, welke hij thans in het genoem
de Gids-nummeï gepubliceerd heeft.
Tóch- werpt Van Deijssel in enkele
regels een merkwaardig, en voor velen
nog onbekend, licht" op den idealist van
Walden. Men kent Van Eeden en ik
spreek op het oogenblik zeer huiselijk
uit zijn werk en ook wel van de van
hem bestaande portretten als een ern
stig, een „gerimpeld" man. Van Deijs
sel verhaalt ons hoe de schepper van
den „kleinen Johannes" en het trieste,
maar melodieuze „Ellen" met zijn licht
grijze zomerpak en de bloem in het
knoopsgat „lichtelijk neigend was naar
het dandylike" Hij vertelt, dat Fre
derik van Eeden een man was. niet
alleen in staat fot het schrijven van
gevoelige verzen en wijsgeerig en we
tenschappelijk proza, maar evenzeer
tot het verrichten van behoorlijke sport
prestaties, hockéy, tennis. Voor Van
Eeden begon /de dag dikwijls met
zwemmen in de open lucht vtat hij
een tijdlang deed in gezelschap van dr.
Herman Gorter en daarna begaf hij
zich naar Amsterdam, waar hij. teza
men met dr. Van Renterghem, in de
Van Breestaat een kliniek voor ziels
zieken leidde, 's Avonds zat hij te Bus-
sum aan clen maaltijd met logé's en
één-dags-gasten en bracht verder den
avond tot half tien met hen door; om
streeks dien tijd trok Van Eeden zich
terug in zijn studeerkamer, nam de pen
op en vervolgde zijn roman of drama
met dezelfde dadelijke gemakkelijk
heid, waarmee men volgens Van
Deijssel even een klein briefje zou
hebben geschreven.
Zooals ik reeds aanduidde, gaat Van
Deijssel niet diep in op de persoonlijk
heid van den waarschijnlijk veelzijdig-
sten auteur, dien wij ooit gehad heb
ben. maar hij onthult hem ons wel in
enkele zeer menschelijke trekken.
v. d. A.
PROVINCIALE PUBLICATIE VAN HET
DEPARTEMENT VAN LANDBOUW EN
VISSCHERIJ.
Inschaling rundvee.
De Provinciale Voedselcommissaris voor
Noord-Holland maakt bekend, dat circa
15 Juni a.s de controle op het inge-
schaarde rundvee volledig zal plaats vin
den. zoodat een ieder, die geen vergun
ning tot inscharen heeft aangevraagd, in
moeilijkheden zal geraken. Daarom wordt
geadviseerd, dat zij. die eenig rundvee
dus zoowel -jongvee, melkvee als ander
rundvee, al of niet uit het inundatie-ge
bied afkomstig, zonder vergunning, bil
derden hebben ondergebracht, zich on
middellijk tot den Plaatselijken Bureau-
houder wenden, waaronder zil ressor.tee-
»*en. om alsnog een zoodanige aanvrage
in te vullen en te onderteekenen. Doo^
den Plaatselüken "RTreauhouder zal een
ontvangstbewijs worden afgegeven, waar
uit blijkt dat de goedkeuring op de in-
«•oharine ie aangevraagd.
INLEVERING FNOTTr-rFFORMULIEREN
SUIKER.
Detaillisten, die geregeld consumenten
bonnen voor suiker inlAveren dienen bn
de inlevering in het tiidvak van 12 tot
en met 1fi Juni 1944 een enoueteformuliev
MD 283-02 van de distributiediensten
ontvangst te nemen Aan de hand va
de aan de achterziide van bovengenoemd^
formulieren geplaatste toelichting, moeten
de detaillisten deze formulieren invullen
en gelijktiidig met.de inlevering van bon
nen van 19 tot ennnet 23 Juni 1944 bij de
distributiediensten inleveren. Onder con
sumentenbonnen worden ook begrepen
"antsoenbonnen en Duitsche bonnen. D^
distributiediensten zullen aan detaillisten
die verzuimen bedoelde enaueteformulie
ren in bovengenoemd tiidvak in te leve
ren, geen toewüzineen suiker meer uit
reiken
OFFÏCIEELE PUBLICATIE.
Wijzigingen systeem inneming granen,
zaden, peulvruchten.
In het sedert 1939 geldende stelsel van
Inlevering voor de akkerbouwgewassen
zullen voor den oogst 1944 eenige wijzi
gingen worden gebracht. De hoofdWiizi-
gingen zijn. dat het zwaartepunt der
contróle. dat tot nu toe lag bij het dor-
schen. zal worden verlegd naar een taxa
tie van den oogst en dat aan den teler
meer belang wordt gegeven om a?n de
uitvoering der maatregelen zijn algehee-
le medewerking te geven De groepen,
waarover deze mededeeüng handelt, zijn*
Groep 1: oliehoudende zaden: groen
2: tarwe, rogge, erwten: groen 3: gerst
haver, veldboonen: eroep 4: stamboonen
Later zal een mededeeling verschijnen
over de regeling voor aardappelen.
Plaatseliike deskundigen uH de distric
ten zullen de bedrilven. óf in hun ge
heel. soms ook voor elk gewas afzonder
lijk. in klassen indeelen Hierbli wordt
rekeping gehouden met de bodemkwali
teit. verhouding tusschen kadastrale en
gemeten maat. stand var» opwassen
e.d. Zoodra. ongeveer ten tiide van bet
oogsten, is vastgesteld hoe boog in een
beoaald gebied de normale opbrengsten
zullen liggen, zal voor do klasse, waarin
de gemiddelde bedrijven worden ee-
nlaatst (klasse KM in kilogrammen per
ha. een hoeveelheid worden beoaald die
de teler tenminste zal moeten leveren
Voor de hoogere en lagere klassen zul-
'en deze hoeveelheden ner kiese*» ino kg
hooger of lager worden gesteld Nada»
de klaesifioatie aan d®n teior Is bekend
gemaakt, zal deze na verffcluking met fl®
bedrilven uit zon district hiertegen in
beroep kunnen komen, waarvoor formu
lieren bü den p B.H zullen zün te ver
krijgen. De herklassificatie kan worden
gevraagd van de gewassen van groep 1
en^of-'van die vMÏ groenen 2. 3 en 4 sa
men. De kosten hieraan dlr
f 10 Der ha. of gedeelten van een ha. be-
teeld met gewassen uit de groen of gro*>
Den. waarvoor bet beroen is aangevraed
'Dit bedrag wordt gerestitueerd »nd*A?-
de teler in het gelük wordt tTo<ft>irl Tn-
dien het bedriif méér opbrengt dan dn
vastgestelde minimümhoeveelhrdnn. zat
de teler van dit meerdere de helft mogen
behouden en voor zijn hulsgenooten, zijn
arbeiders en zijn bedrijf mogen gebrui
ken. Voor de gewassen van groep 1 geldt
dé bepaling, dat de geheele gedorscht*
hoeveelheid moet worden ingeleverd
Voor de helft van het boven het mini
mum geleverde ontvangt de teler bonnen
voor geraffineerde soüsolie terug. Als 'n
teler bij een benaald product niet aan
zijn verplichting kan voldoen, zal bij van
een ander product uit dezelfde groen bet
ontbrekende kwantum mogen bijleve
ren Deze verwisseling is toegestaart voor
ten hoogste 1/5 deel. De gewassen van
groep 2. 3 en 4 mogen met toestemming
van den Plaatselijken Bureauhouder ook
onderling worden geruild, eveneens voor
ten hoogste 200/0. Bij deze laatste verwis
seling staat mo kg. nroduct van groep 2
gelijk met 125 kg van groep 3 en 80 kg
van groep 4.
Bij de klassificatie is 't natubrliik niet
mogelijk, alles tot de laatste kilogram
nauwkeurig te ramen. Het is zeer wel
mogeliik. dat het eene nroduc.t iets fp
hoog. bet andere iets te laag is gewaar
deerd Doordat men echter in beperkte
mate het eene product door een ander
mag vervangen, is deze moeilükheid
nractiscb voorkomen De in te leveren
nroducten moeten marktschnon en droop
ziin. Eventueel* onreinheden. evenals
vocht boven 18*/« worden in mindering
«Tfbracbt Zooals gebruikelijk worden de
kosten van schoonen en drogen den te
ler In rekening gebracht Wannéér een
teler uiteindelijk niet ten volle aan ziin
verplichtingen voldoet, worden hem auto
matisch en zonder vorm van proces ver
schillende gunsten onthouden. De voor
naamste ziin wel:
1 »de vergunning tot huisslachttne
wnrdt niet uitgereikt (in het algemeen
zal men deze vergunning pas kunnen
krijgen, nadat de teler ziin minimumte
leveren hoeveelheden heeft ingeleverd):
2. hét houden van kinpen wordt ver
boden. 3. Alle nmducfen moeten geheel
worden ingeleverd, ook de nog aanwe-
zoiêe hoeveelheden voor zelfverzorging
wat betreft granen, zaden en peulvruch
ten, alsmede de restanten van de telers-
Maak er een
Zelf tabak geplant? Behandel
Uw tabak met de orrgineele
Ten Have's Virginia-saus I
Per pakje, met gebruiksaan
wijzing, 20 ct (Voldoende
voor 250 Gr. tabak). Ook
geschikt voor Beka shag.
TABAKS AU5
AIU«n wkrljgbur bij dtn wlnbtlltr.j
Fa. K. TEN HAVE i
TABAKSKERVERIJ SINDS 1828
kunt U vooraf den inhoud keuren.
Bij verpakte levensmiddelen kunt
U vooraf nielt keuren. Let dan
op den naam w. a. scholten.
Een kwaliteitsgarantie. Voorko
mend o.a. op w. A. scholten's
Albumona. Butaroma, Transpa-
ranta. Sago en verpakt Aardap
pelmeel.
A ARÓM"1611
Geef uw groeiende
kinderen voor extra
energie het voed
zame, smakelijke
VRAAG UW WINKELIER
Dremies. 4. Alle andere premies worden
ngehouden. Dit laatste houdt in, dat bij
voorbeeld de teler, die niet voldoende
oliezaad inlevert, geen oliepremie ont
vangt en ook voor zijn arbeiders geen
olie zal krijgen toegewezen Eveneens
ontvangt men dan bijv. noch voor zich
zelf, noch voor zijn arbeiders suiker
premies, linnenpremie e.d.
Onverminderd de inhouding dezer gun
sten zal tegen den teler, die zelfg £e
minimum te leveren hoeveelheid niet
heeft kunnen verantwoorden een proces
verbaal wolrden opgemaakt. Heeft echter
de teler in het desbetreffende oogstjaar
een overtreding begaan, die direct of in
direct in verband staat met de inlevering
van oogstproducten (valsche opgave bij
inventarisatie, frauduleus vervoer, frau
duleus dorschen e.d.) waarvoor hij op
normale wijze door den tuchtrechter is
veroordeeld en levert hij minder in dan
de minimum vastgestelde hoeveelheid,
dan wordt hij voor dit laatst^ niet dooi
den tuchtrechter berecht, doch krijgt hij
een zeer hooge automatische boete op
gelegd. waartegen geen beroep meer mo
gelijk is.
Door dezen maatregel wordt beoogd te
bereiken, dat eenerztjds de telers, cfte
zeer goed inleveren, méér dan tot nu toe
op hun bedrijf kunnen behouden, ter
wijl anderzijds degenen, die óf een abnor
maal slechte productie hebben óf op il
legale wijze een gedeelte van het geprodu
ceerde aan de inlevering trachten te ont
trekken, door het inhouden van vrijwel
alle gunsten met daarnaast óf een tucht
rechtelijke verklaring óf een automati
sche boete, onaangename maatregelen te
gen zich genomen zullen zien.