Een maj. vliegtuigmaker der Kon. Ned. Marine
NIEUWE BONNEN
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL. WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
HOOFDREDACTEUR: J. BIJLSMA ADVERTENTIES 11 CT. PER MM.
ABONNEMENT PER KWARTAAL
De Zuivering.
De Helderse Courant interviewt;
DINSDAG 29 MEI 1945
HELDERSCHE COURANT
Een onderwerp voor critiek-
We zouden met een variant op een
bekend spreekwoord kunnen zeggen:
De critiek is gemakkelijk, de zuive-
ring moeilijk. Iedereen is overtuigd
van de noodzakelijkheid van de zui
vering en ieder heeft er zijn mening
over. Het is dus geen wonder, dat
de mening van het publiek over de
„gestaakte of geschorste" personen,
nogal uiteenloopt. Ieder heeft de
overtuiging, dat hij het juister zou
doen dan de met de zuivering belaste
ambtenaren.
Toen, direct na de capitulatie, de
binnenlandse strijdkrachten de zui
vering ter hand namen en nogal ra
dicaal waren m hun optreden, was
de grote massa het daar mee eens.
N.S.B.ers en „weermachtsliefjes"
moesten stevig worden aangepakt.
Daar mocht geen consideratie mee
zijn. Het werd min of meer een
volksrecht, dat zich aan deze twee
groepen voltrok. En gelukkig was het
ook, dat het volk spoedig een halt toe
riep aan de methoden, die werden
toegepast en die veel deden denken
aan de werkwijze van Gestapo en
S. D.
Het is een bemoedigend teken dat
het volk zelf zich verzette tegen de
wijze van arrestatie, want dat was
het beste bewijs, dat vijf jaar van
rechtsverkrachting het gevoel van
recht niet hadden afgestompt, dat
vijf jaren van onbehoorlijk en onfat
soenlijk optreden het fatsoen niet
hadden gedood. En dat geeft hoop
voor de toekomst.
De taak van de zuivering is niet
gemakkelijk. Zij moet ons volk weer
het vertrouwen in overheidsinstanties
teruggeven en moet het onrecht her
stellen, dat vele particulieren vijf
jaar lang tegenover de gemeenschap
hebben bedreven, door aan den
vijand goederen te verkopen tegen
abnormale prijzen, terwijl de bevol
king gebrek leed.
Het is goed en noodzakelijk dat
tegen alle weermachtsdienaars, tegen
alle collaborateurs, zonder aanzien
des persoons, wordt opgetreden. Dat
eist het volk en dat is nodig voor
het herstel van gezonde verhoudin
gen, die verloren waren geraakt.
De taak van de zuivering is in
handen van het Mil. Gezag, dat zeer
"tijdelijk het burgerlijk gezag waar
neemt. Het Mil. Gezag wordt bijge
staan door commissies uit de bur-
Serij, mensen, die door hun illegaal
werk tijdens de bezetting recht heb
ben een oordeel te vormen over
de houding van hun mede-stad-
Senoten. De leden van deze commis
sies bestaan in hoofdzaak uit jonge
Wensen, lagere ambtenaren, mensen
die door hun houding en hun werk
woed hebben getoond, die vaak
groot risico hebben gedragen en velen
hebben geholpen, hetzij aan per
soonsbewijzen of „Ausweisen", aan
°nnen of andere bescheiden, die
nodig waren om door de bezettings-
"Jd heen te komen, zonder gegrepen
te Worden door den vijand. Wij heb
ben daar respect en waardering
voor.
Deze mensen hebben nu te oor
delen over de houding van leiders
van bedrijven, over vooraanstaande
'guren in onze samenleving. En
Qaarin zit een gevaar. Voor het
Werendeel hebben zij, door hun min
meer ondergeschikte positie, nooit
birect te maken gehad met den be
letter, hebben zij niet de moeilijk
st! gevoeld, waarvoor leiders van
bedrijven kwamen te staan bij hun
Gewerkt in Frankrijk, Engeland,
België en Duitsland
eshssingen en toch moeten zij die
ouding nu beoordelen. Dat eist
kpP.tfwhtigheid. Men kan zo gemak-
ehjk de kroon van iemands hoofd
Wat de Nederlandse Marine
Luchtvaartdienst presteerde
Onverwacht staat hij voor ons en als
hij binnenkomt is hij omgeven met een
sfeer van Nieuwediep, Marine en pit
tige jovialiteit: een majoor-vliegtuig
maker, tot Mei '40 wonend in Den
Helder, daarna gepromoveerd tot geal
lieerd marineman.
Bruine kop, een bordes van hagel
witte tanden, het donkerblauwe uni
form keurig verzorgd en de knopen
en strepen glanzend en glimmend in
de Mei-zon, die er de vonken van
afslaat-
We praten, 't Gesprek neemt een
wilde ren! Wij willen zóveel weten,
van diten datEn de majoor
wil ook wel iets weten; hij is pas twee
dagen in patria....
Waar was U in Mei '40 majoor?
We zaten aan 't Brasemer-meer,
waar ik als chef gronddienst was in
gedeeld bij de watervliegtuigen. Toen
de Duitsers binnenvielen werden er
nog verscheidene tochten gemaakt,
o.a. naar de Afsluitdijk.
En na de vijf dagen, majoor?
We vertrokken naar Boulogne en
vervolgens ging het door naar Cher-
bourg. Daar maakten we oi^s klaar
voor de patrouilletochten die gehouden
werden bij de ingang van het Kanaal.
Neen. Een dag of veertien maar.
Neen. Een dag of veertien maar.
Toen kregen we orders om naar
Caishot in Engeland te vliegen- Daar
bleven we eveneens een paar weken,
waarna onze bestemming werd Pem-
broke Doek in Zuid-Wales. Hier was
't dat we geheel oorlogsklaar gemaakt
werden. We kregen de camouflage-
kleuren, met de Engelse oorlogste
kens erop. Aan weerskanten van de
neus van onze kisten bleef echter een
klein zwart-omrand driehoekje zicht
baar en het was een oranje drie
hoek!
Daarna werd er hard gewerkt. Na
een periode van oefening werden wij
ingezet voor bescherming van convooi-
en. voor patrouille-tochten naar onder-
zeërs. We vlogen toen dus nog steeds
met onze watervliegtuigen. Ik zelf na
tuurlijk niet, want ik behoor tot het
grondpersoneel. Dit Hollandse squa
dron, bestaande uit 10 kisten, kreeg
als nummer het 320ste. Uitsluitend
Hollanders vlogen deze Fokkers T8-W's.
Spoedig kwam er veel nieuw perso
neel bij. Hollanders voornamelijk, die
o-a. bij de KLM en de landmacht
gevlogen hadden. Toen volgde al spoe
dig de vorming van het 321ste squa
dron. Dit squadron bestaande uit land-
vliegtuigen, werd ook volledig met
Hollanders bezet. De toestellen waren
Avro Ansons. Onze instuucteurs waren
natuurlijk Engelsen-
In October '40 werden we uitgerust
met Lockheed Hudsons. Dat waren
landvliegtuigen, een nieuw tvpe. dat
belangrijk meer snelheid maakte. Met
deze groep is intens gewerkt, voorna
melijk nachtelijke raids en dat in het
halen, hem blameren voor de ge
meenschap, maar het is moeilijker
om iemand daarna weer te rehabi
literen.
Het gaat bij de zuivering, zoals we
schreven, om het herstel van het ge
schokte vertrouwen in overheidsin
stanties en particuliere bedrijven,
maar het tegendeel zou bereikt wor
den als men te lichtvaardig personen
zou aanpakken, waarin het volk ver
trouwen had. Er zijn bij de zuive
ring en schorsing fouten gemaakt,
dat kan bijna niet anders, omdat het
alles met snel recht gaat en die fou
ten eisen een even snel herstel van
recht.
Wij herhalen: krachtig moet deze
materie worden aangepakt, maar
voorzichtig, opdat geen onrecht ge
daan worde. B.
bijzonder bij aanvallen op Duitse con-
vooien, die langs de Noorse kust voe
ren en het Skagerrak. Ook deden de
Hollandse vliegers veel werk bij het
opsporen van vliegeniers, die in zee
gestort waren en daar ronddreven.
Kregen we ze in de peiling, dan gaven
we dit met de radio door en terstond
race-den de Speed-boten dan naar de
opgegeven plaats. Met dit werk heb
ben we, naar ik meen. nogal een goede
naam gekregen.
Later raakten de Hudsons uit de
tijd en werden die weer vervangen
door de Mittchels. Die waren inder
daad beter- Amerikaans fabrikaat. Na
enige tijd trainen met het nieuwe
type werden we, beide squadrons wa
ren inmiddels samengevoegd in één.
het 320ste squadron, ingedeeld bijde
Taf (Tactical Airforce) en dit bete
kende dat we rechtstreeks ter onder
steuning van 't leger werkten. En zo is
dat gebleven.
Hoe ging dat met de Invasie? Wa
ren 't spannende dagen?
Nogal, ja! Ervoor werd reeds ont
zettend veel gevlogen. Nacht en dag
vond het operatie-vliegen op de -
Franse kust plaats en je voelde als het
ware dat er iets in de lucht hing. Wat
zegt U.v..? Of er in die dagen veel
vliegtuigen in Engeland gestationneerd
waren? Daar zijn geen woorden voor
te vinden. Ontzaglijk groot moet dat
aantal geweest zijn. Letterlijk zwart
zag de lucht soms van de vliegtuigen!
Niemand heeft ooit kunnen dromen,
dat zoiets mogelijk zou zijn.
Op de dag vóór de Invasie ge
beurden er allerlei dingen. Ik begreep
dat het ogenblik gekomen was. De
kampen gingen hermetisch op slot.
Niemand mocht er in of er uit. Plot
seling moesten alle vliegtuigen beschil
derd worden met grote zwart-witte
banden- Later bleek dat dit een maat
regel was om de geallieerde van de
Duitse vliegtuigen te onderscheiden.
Er zou namelijk een mierenhoop van
vliegtuigen in de lucht zijn
Zo wachtten we het moment af. En
het eerste wat we merkten waren de
eindeloze slierten zweefvliegtuigen.
Toen kwam. als een verlossing, de
dagorder van generaal Eisenhower:
,,'t Is gebeurd!"
En' na de Invasie?
Wel, de Luftwaffe zagen we niet
meer. Was volkomen uitgeschakeld.
Het was nu ónze beurt geworden.
En zwaar waren de slagen die we aan
de Duitsers uitdeelden.
In begin October '44 werden we naar
België overgeplaatst. Dat was op een
vliegveld onder de rook van Brussel.
De groep Hollandse vliegers was ook
toen nog steeds bij elkaar gebleven,
doch aangevuld met enige Engelsen.
Tot 30 April bleven we daar en ook
hier werd belangrijk werk door ons
verricht. Op 1 Mei zaten we in Duits
land, om aldaar in het eigen land te
opereren- En dat gebeurde op een ma
nier, dat de stukken er af vlogen. Vijf
dagen later gaven ze het op. Het was
„bekeken".
Zijn et veel verliezen geleden in
het squadron, waartoe U behoorde?
Ja, de gelederen werden aardig ge
dund. Maar daar is het oorlog voor.
Aan weerskanten zijn zware verliezen
te betreuren geweest.
Hoe stonden de Nederlandse vlie
geniers en het grondpersoneel aange
schreven bij de Britten?
Uitstekend, meneer. En ik mag
hier wel verklaren, dat we altijd en
onder alle omstandigheden buitenge
woon veel medewerking kregen van
de RAF (Royal Air Force). De verhou
ding was bijzonder prettig en de geest
uitgesproken vriendschappelijk.
En hoe was de verhouding met
de Engelse burgerbevolking?
Al niet anders, antwoordt de ma
joor. En hij voegt er aan toe, terwijl
er een ondeugende twinkeling in z'n
AOgen schittert: we hadden zelfs als
Dutchmen vaak een streepje vóór! In
de café's was de whiskey nogal eens
moeilijk verkrijgbaar. Vaak gebeurde
De Directeur-Generaal van de
Voedselvoorziening maakt bekend,
dat voor de periode van 29 Mei t.m.
2 Juni 1945 voor de districten Alk
maar en Den Helder de volgende
bonnen van de noodkaart geldig zijn
verklaard:
431 125 gram vlees (vers vlees)
432 500 gram biscuits
433 500 gram biscuits
434 50 gram chocolade
435 100 gram vet
440 ongeveer 50 gram zeep
443 2 kg. aardappelen
Yoor de periode van 30 Mei t/m.
2 Juni:
444 2 kg. aardappelen.
Deze artikelen zijn verkrijgbaar:
Bonnummers: 431 en 435 in de
slagerswinkels, zodra deze zijn be
voorraad.
het dat de kasteleines of de baas ons
een knipoog gaf en onder de toon
bank iets voor ons klaarzette, waarvan
de aanwezige Engelgen ons reeds ge
zegd hadden dat het er niet was
Hoorde U vaak nieuws uit Hol
land?
Aan de radio hadden we natuur
lijk niets. Maar het weekblad „Vrij
Nederland" zag steeds kans veel nieuw
tjes te brengen. Later lazen we de be
richten. uit de Nederlandse ondergrond
se pers en ook die waren van grote
waarde voor ons. In de Rode Kruis-
berichten, die we nu en dan van onze
familieleden ontvingen, kon natuurlijk
niets over de toestand in Nederland
geschreven worden.
Heeft de Nederlandse Marine
volgens U een goede indruk gemaakt?
Ja, daar ben ik zelfs zeker van.
Het is ons altija voorgehouden en ik
vermoed dat we ons in dit opzicht JÜetS—
te verwijten hebben. We hebben de
kantjes er niet afgelopen. Integendeel,
er is hard gewerkt. Niet alleen door
de mannen, maar ook, ja vooral, door
de vrouwen. Wat de Engelse vrouw
gepresteerd heeft in deze jaren is
niet in woorden uit te drukken. Je zag
ze in letterlijk alle beroepen. Op de
stations, op de locomotieven, als chauf-
feuses op de trolleybussen, in de oor
logsindustrie enz.
Nog iets bijzonders in Duitsland
gezien?
Ik heb alleen maar platte steden
gezien. Als men zegt dat het Ruhrgebied
„plat" is dan moet men dat letterlijk
opvatten. Men kan er dan eindelijk
van overtuigd zijn, dat de Duitser weet
wat oorlog is. Hij heeft die nu in
eigen land gehad. Misschien dat hij er
iets uit geleerd heeft.
Zag U in Engeland wel eens iets
vah de leden van het Huis van Oranje?
O ja en heel vaak zelfs. De Ko
ningin kwam verscheidene malen vlie
gerskruizen uitdelen en de Prinses zagen
we ook soms. Over gebrek aan be
langstelling hadden we trouwens niet
te klagen. Minister Gerbrandy kwam
nu en dan en ook minister Van Heu-
ven Goedhardt. Maar het meest kwam
Prins Bernhard en die was onder ons
heel populair. Hij bleek goede kijk op
het vliegwezen te hebben en.... hij
vloog zelf uitstekend. Daarbij vloog hij
vrijwel alle typen machines en dat
zegt nogal wat. Prins Bernhard heeft
trouwens zijn vliegbrevet in Engeland
verkregen- En het was altijd weer
leuk als hij kwam.
Zeker geen gebrek aan eten ge
had. in Engeland?
De majoor lacht. Je moest wel
aan de Britse kost wennen. Ze eten
anders dan bij ons en zoute haring,
kaantjes en vet lusten ze er niet.
Maarer was van alles plenty
hoor!
Er wordt nog meer verteld, maar
niet alles is voor openbaarmaking ge
schikt: tenslotte is de oorlog nog niet
voorbij. Japan moet nog gekraakt,
worden. Eerst dan, en niet eerder,
zal over dit alles, over het machtigste
oorlogsapparaat dat ooit gesmeed is,
meer verteld kunnen worden.
Als de majoor vertrekt verdringen
zich de jongens op straat om hem toch
maar goed te kunnen nazien. Geen
wonder! Hij was ook bij de Marine.,
bij de Nederlandse Marine, wier naam
groot geworder is in deze vijf jiren!
Men zal er nog van horen!
-«"•raas.
