Sc
AVEN
DIJK?
en de
HATGRAVERS
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
HOOFDREDACTEUR: J. BIJLSMA ADVERTENTIES 11 CT. PER MM.
ABONNEMENT PER KWARTAAL
De herevacuatie.
Duizenden mensen
wachten op de
„bevrijding"
De aftocht van de Duitsers.
OP DE RIJKSWERF.
oe staat het met de
DONDERDAG 31 MEI 1945
HELDERSCHE COURANT
In de gehele provincie Noord-Hol
land, in Z.-Holland, maar ook in
Friesland en Groningen wachten
duizenden mensen op het uur der
bevrijding. „Bevrijd maar niet vrij",
schreven we in een vorig artikel en
we bedoelden daarmee dat de vijand
ons nog dagelijks irriteerde, niet al
leen door zijn aanwezigheid, maar in
vele opzichten ook door zijn hou
ding. Maar ook als de Duitsers straks
over onze grenzen zijn weggevoerd en
in hun concentratiekampen over de
dwaasheid en misdaad van deze oor
logvoering kunnen nadenken, dan
zal er nog een groep van duizenden
Nederlanders zijn, die zich wel be
vrijd, maar niet vrij gevoelen. Dat
zijn de opgejaagden uit hun huizen
en woonplaatsen, de evacué's, die
over het gehele land verspreid zijn,
die huizen in kippenboeten en kool-
schuren, op zolderkamertjes en „bij
mensen in", en al die duizenden zul
len zich niet eerder vrij gevoelen, al
vorens zij het sein krijgen, dat ze
hun spulletjes kunnen oppakken en
naar eigen home terugkeren.
Er is veel geleden in die vijf jaar.
Veel ergenis werd verwerkt, veel ver
driet verkropt. Het duurde alles te lang
een maand, desnoods een kwartaal of
een halfjaar vol, maar dan wordt het
een dagelijkse last. Het inwonen bij
een ander gaat veertien dagen goed,
maar dan komen de botsingen de
kleine onaangenaamheden, die een
kwelling worden en het leven ver
zuren. Laat staan dus, als er vijf
lange jaren overheen gaan, voordat
deze last van de schouders genomen
kan worden. Maar dat moet dan nu
ook met spoed gebeuren. Nu geen ge
teut meer met ambtelijke instanties,
geen getraineer met Bureaucratius-
Hier is een noodtoestand, die even
dringend moet worden opgelost als
het voedselvraagstuk.
Of dit vraagstuk zo eenvoudig en
gemakkelijk is op te lossen? O neen,
wij weten, dat er grote moeilijk
heden mee gepaard gaan. Het ver
voersvraagstuk, het woninggebrek, de
wenselijkheid om eerst die mensen
g te voeren, die voor opbouw en
voor de vitale bedrijven nodig zijn.
alles zijn vraagstukken, die niet
et een handomdraai zijn op te los
sen
?^aar al deze problemen wist men
hot 6en ^aar geleden, toen we toch
ren einde van de oorlog zagen nade-
dn, 6n We wisten, dat we straks voor
En6 vragen gesteld zouden worden.
£piJiU de oori°g bijna een maand
Heen n Selikwideerd is, nu is er nog
m„f, enkele regeling bekend ge
nie 6n we hijgen de indruk, dat
wil* Zel^ nog niet weet wat men
Het
evacuatiebureau N.-Holland had
ni -"".uaueuureau rv.-noiiana naa
voer 611 Uitgewer^t voor de terug
van de bevolking. Als er één
to fn^e is die weet welk een nood-
estand er in vele gezinnen heerst,
n is het zeker het evacuatiebureau
de belangen van de duizenden
acué's zijn daar dus in goede han-
n- Maar de plannen van Alkmaar
Weer getorpedeerd door andere
Jr? ijke instanties, die besloten de
a van de herevacuatie landelijk te
regelen.
vragen ons niet zonder zorg af
no reaucratius van vóór 1940 toch
tnKK t en of we nu weer gaan
ben met instantie a. en instantie
niet het ene bureau, dat het werk
Niet alle» via Den Helder.
Zoals aanvankelijk werd meege
deeld, zouden alle Duitse troepen,
via Den Helder, naar Duitsland
worden ingescheept. Het is geble
ken, dat dit onpractisch was en
een snelle afvoer belemmerde. Nu
hebben de inschepingen ook via
H. v. Holland plaats zodat we den
vijand wat sneller kwijt raken.
Ook over de Afsluitdijk vertrek
ken grote contingenten Duitsers
naar de kampen tussen Wilhelms-
hafen en Emden.
STRAKS WEER VLAGGEN!
Men wordt verzocht de vlaggen tij
delijk in te halen. Op de Helderse
feestdag of bij een eerdere gelegenheid
kan' men weer de vlag uitsteken. Het
sein hiervoor is: wanneer de Water
toren vlagt!
KANTONGERECHT.
Voor extra-justitiële aangelegen
heden is het Kantongerecht weder
geopend des Woensdags ten 10 ure
v.m., op welk uur ook de zitting voor
Burgerlijke Zaken weder gehouden
wordt.
NAMEN VAN OORLOGS
SLACHTOFFERS.
Er is zo veel belangstelling voor de
slachtofferslijst van de plaatsen, welke
wij in de Helderse Courant van Za
terdag 26 Mei j.1. bekend maakten,
dat inzage alleen mogelijk is op de
volgende uren: 's middags van 23 uur
en 's avonds van 79 uur bij den heer
F. N. Winter, Molengracht No. 10.
Ook een lijst van de slachtoffers in
's-Hertogenbosch en van Texel ligt
daar ter inzage.
„Ondergedoken" koper ter waarde
van tienduizenden komt boven de
grond.
Inderdaad, het had er veel van weg,
dat er schatgravers in de sloepen-
loods van de Rijkswerf bezig waren,
toen we Dinsdagmiddag onder leiding
van den waarn. directeur, den heer de
Klerk, en den heer van Ballegooyen
een rondgang door de loodsen maak
ten.
Overal zag men verheugde gezichten
en men was druk bezig met het los
maken van planken en het opruimen
van oude onderdelen, want daaronder
lag het vooral in deze tijd zo kostbare
materiaal.
Het was in 1941, dat het koper gevor
derd werd door de Duitsers en het was
vanzelfsprekend, dat de Rijkswerf
hiervan nog een rijke voorraad had.
Maar het was even natuurlijk, dat er
verschillende goede vaderlanders op de
Rijkswerf waren, die het moment,
waarop het koper van de sloepenlood-
sen zou overgaan in handen van de
Duitsers, met angst en vreze zagen na
deren.
Het was op dit moment, dat een
van de mensen van de sloepenloods,
de heer J- W. Bruul, het initiatief nam
om dit koper aan de grage vingers van
de Duitsers te ontrukken. Hij nam
enkele medearbeiders in vertrouwen
en met de nodige voorzichtigheid,
maar eveneens met grote spoed ver
dwenen de kostbare voorraden in de
grond. Hier en daar werd een plant
losgebroken, of een ruimte naast een
kast werd gecamoufleerd en het metaal
verdween tot er tenslotte geen koperen
bout meer te vinden was.
Tal van keren hebben de Duitsers
gevraagd, waar toch de voorraad ko
per was van deze afdeling, maar dank
zij het feit, dat hun voorraadadmi
nistratie niet veel te betekenen had,
kwamen zij hier niet achter en dat,
terwijl practisch ieder van de 50 60
man in de sloepenloods op de hoogte
was van de verblijfplaats van het
materiaal.
Tientallen keren liepen zij over de
plaatsen, waaronder de schat verbor
gen lag, sloegen met hem met spijkers
beslagen schoenen een roffel op de
planken van de loods en keken ang
stige Hollandse ogen of men het geheim
niet zou ontdekken. En veertien dagen
vóór de capitulatie werd een ge
deelte van dit geheim opgeheven. De
Duitsers zochten naar wapens en ook
de sloepenloods kreeg een beurt. Wa
pens werden niet gevonden, maar wel
ontdekte men een klein gedeelte van
het koper. Gelukkig voor de betrokke
nen, dat de oorlog in een stadium ver
keerde, waarop zelfs de Duitsers het
hopeloze van hun toestand inzagen en
er werd dan ook geen werk meer van
gemaakt. Dit had zeker geen half jaar
vóór de capitulatie moeten gebeuren!
De directeur, de heer de Klerk, die
natuurlijk van deze gehele geschiedenis
reeds in 1941 op de hoogte was ge
bracht, vertelde ons, dat het gewicht
van het nieuwe koper zo ongeveer 10
a 12 ton bedroeg, terwijl aan oud ko
per een ton of 8 aanwezig was. In
totaal genoeg voor het bouwen van 50
sloepen, hetgeen een voorraad bete
kent voor 2 jaren. De prijs van vóór
de oorlog zou ongeveer 25000 gulden
bedragen- Het materiaal bestaat uit
koperen spijkers, bouten. kranen,
stuurinrichtingen, schroeven, bolders,
gietstukken, luchtkokers, vuldoppen,
patrijspoorten, enz. Er was zelfs nog
een prachtig koperen kompas gered.
Dit is nog slechts een gedeelte van
wat op de Rijkswerf is ondergedoken.
Ook op andere plaatsen schijnen nog
waardevolle materialen te liggen. Wij
komen hier t.z.t. nog nader op terug.
H
Het verlangen van iederen recht-
geaarden Jutter gaat uit naar de
haven en de dijk. Hoe zien zij eruit,
hebben zij veel geleden van de Duit
se bezetting? Wij waren in de ge
legenheid een w'andeling langs haven
en dijk te maken en zullen daarvan
hieronder iets vertellen.
Bij het Kuitje, waar wij onze
tocht begonnen, is alles nog bij het
oude. Wel is het fort Oostoever
door talrijke camouflages onher
kenbaar geworden, maar het verwij
deren hiervan zal weinig tijd in be
slag nemen.
Daar waar vroeger het mastenbos
van de vissersvaartuigen oprees, lig
gen nu nog Duitse „Vorpostenboo-
ten", welke echter spoedig naar
Duitsland zullen vertrekken. Het
beeld van de havenglooiïng is sterk
veranderd: overal zijn schuilkel-
dertjes gebouwd, terwijl de steigers
door het vijf jaar lang niet-onder-
houden er verwaarloosd uitzien met
hun gaten en verzakkingen. De ge-
van het andere ongedaan maakt, met
den enen ambtenaar die zijn plannen
ziet afgewezen door een hogeren be
ambte.
Wij wensen deze figuren niet meer!-
Men moet nu aanpakken, snel en
doortastend. Er zijn duizenden men
sen die wachten en die niet kunnen
blijven wachten tot de heren het met
elkaar eens zijn. Er zijn steden, die
weer bevolkt moeten worden, huizen
die moeten hersteld worden. En dat
alles heeft haast, haast en nogeens
haast.
B.
bouwen aan de haven zijn buitenge
woon vervallen, burgerlijk gezegd
noemt men dat uitgewoond". Alleen
de Gemeentelijke Visafslag is geheel
ontruimd en gereed om weer be
trokken te worden. In de groote
exercitieloods staat, tegen bominslag
beschermd door muren, een der
„nieuwe" Duitse wapens: de één
mans-torpedo, een sigaarvormige
scheepje waaronder twee torpedo's
bevestigd zijn. In het Zoölogisch
Station, vroeger de trots van Den
Helder, is nog de Staf van een Duits
mijnenvegersflottielje gevestigd; ook
dit gebouw ziet er droevig uit. Voor
al het huizenblok, waar vóór de oor
log het Internaat van de Zeevaart-
school zich bevond, js schandelijk
verwaarloosd: vieze pakken stro lig
gen in de vervallen kamers en ver
trekken opgestapeld. Het gebouw
werd waarschijnlijk voor kazerne ge
bruikt.
Wij namen natuurlijk even een
kijkje in de Zeevaartschool op het
Ankerpark. Daar werd veel door de
bombardementen vernield: het
kleine postkantoortje is verdwenen,
terwijl de woonhuizen onbewoonbaar
zijn geworden. In de Zeevaartschool
zien wij pas, hoe zinloos de Duitse
bezetter met onze bouwwerken om
sprong: beneden staat het water
enige centimeters hoog, de muren
zijn ontzet en de wanden in de ver
schillende leslokalen zijn beschilderd
met stuitende voorstellingen. Veel
zal nog gedaan moeten worden,
voordat het schoolgebouw weer in
gebruik genomen kan worden.
Het havenkantoor ziet er nog uit
als vroeger; het werd nimmer be
trokken door Duitsers. De oude ko-
lenloodsen zijn tijdens één van de
zwaarste bombardementen vernie
tigd; nu is de plaats, waar zij ston
den, door een muur omgeven. Van
de provoost staat alleen nog maar
een ruïne. De Marinekazerne is on
bewoonbaar: de ruiten zijn eruit,
terwijl het geheel^ er verwaarloosd
uitziet. De cantine'schijnt nog intact
te zijn, maar het Marinehospitaal is
met de grond gelijk gemaakt, alleen
de barakken staan nog, evenals het
doktershuis. Het Instituut en het
Paleis, waarin de Duitse havencom
mandant zetelde, zijn onbeschadigd
gebleven.
Het Havenplein biedt een trooste
loze aanblik: twee ontzaglijke bom-
kraters gapen temidden van puin en
brokstukken. Het Monument-voor-
hen-die-vielen is door het laatste
bombardement, dat Den Helder te
verduren had, zwaar beschadigd;
hotel Den Burg is een puinhoop ge
worden evenals een zevental huizen
er naast.
Het Wierhoofd is onherkenbaar
verminkt: een of andere bunker is
er dwars overheen gebouwd, de pier
zelf is één prikkeldraadmassa.
De kruin van de dijk wordt geheel
in beslag genomen door een muur,
die weer rijkelijk voorzien is van
prikkeldraad; aan de voet van d
dijk zijn betonnen ruiters opgesteld
tegen een eventuele landing.
Wij zijn aan de haven geweest, wij
zijn op de dijk geweest, en het is
ons tegengevallen. Zoals het vroeger
was, is het niet meer en het staat
te betwijfelen of het ooit weer zo
zal worden. Laten wij slechts hopen,
dat spoedig metterdaad aan de
wederopbouw ervan begonnen zal
worden.
de B.
