HELDERSCHE COURANT
Verschrikkelijke toestanden in de
kampen op Java
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, XOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Ook daar onmenselijke methoden
HIJ OFFERDE...
Troepen voor Indië
vertrokken
Weigeren van lonen door
werknemers
De geldsanering
Toekomstmuziek
Weerbericht
Jaargang N9,S4*7
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1945.
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties U cent per millimeter
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgeving 1 2.60Postabonnementen I 3.00
Robert Kiek, de speciale correspondent
van A. N. P.-Aneta, geeft het volgende
relaas van zijn bevindingen op Java:
De walgelijke beleefdheid der Japan
ners is niet beperkt gebleven tot de be
sprekingen aan boord van de Australi
sche kruiser „Cumberland", die in de
Baai van Batavia voor anker is gegaan,
doch werd ook ten toon gespreid, toen
wij per auto van Tandjong Priok naar
Batavia reden in auto's, die ons op de
kade te Priok opwachtten.
De Javaanse chauffeur uitte spontaan
zijn mening over de Japanners: Boesoek
(tot).
Achter het vertoon van beleefdheid
der Japanners gaat schuil een wrede
geschiedenis van Japanse heerschappij
en misdaden jegens geïnterneerden zo
wel als jegens krijgsgevangenen. Er be
vinden zih thans nog slechts 6.000 krijgs
gevangenen op Java, de rest is geëvacu
eerd naar Siam, Japan en Singapore.
De toestanden in sommige interne
ringskampen schreien ten hemel. Welis
waar zijn er tot dusverre geen gevallen
van ontering gemeld, doch de gedraging
der Japanners ten opzichte van de
Europese vrouwen was wreedaardig.
Verreweg het slechtste kamp schijnt het
vrouwen- en kinderen-kamp te Am'oa-
wara (in Kedoe) op Java te zijn. Hier
werden meisjes en vrouwen van 16 jaar
en ouder gedwongen wegen aan ta-leg-
gen, bomen te kappen en andere zware
handenarbeid te verrichten op honger-
rantsoenen.
In zeven andere kampen in en om
Batavia zijn de toestanden uiterst slecht.
In het vrouwenkamp te Tjideng leefden
10.000 Nederlandse vrouwen in 300
huizen. Het beste kamp te Batavia is
Kramat, waar een aantal families te
zamen leeft.
De voedseltoestand in al deze kampen
was, tot de laatste paar weken ontstel
lend. Toen echter stelden de Japanners
beter voedsel beschikbaar en kregen de
geïnterneerden voor het eerst vlees.
De toestanden onder de civiele ge
ïnterneerde mannen schijnen uiterst
slecht te zijn. Een groot aantal is in ge
vaarlijke mate ondervoed en zal, naar
tnen meent, nimmer geheel herstellen.
Een aantal vooraanstaande Nederlan
ders is gestorven door slechte voeding
en gedwongen arbeid, terwijl zelfs thans
"og andere prominente personen zo ziek
zijn, dat de doktoren hen opgegeven
hebben.
Evenals in Nederland gedurende de
bezetting, hebben de vrouwen groter
Physiek weerstandsvermogen getoond
dan de mannen. Ook begon de inter
nering van vrouwen op grote schaal pas
In begin 1943.
Het is onvermijdelijk, dat deze eerste
.Indrukken van de situatie op Java wel-
I'cht ongerustheid zullen veroorzaken
ouder de verwanten in Nederland, doch
Personeel van de R. A. P. W. I. (Relief
ectioQ prisoners of war in India) stelt in
allerijl alphabetische lijsten op van alle
geïnterneerde personen, die zo spoedig
"•ogelijk gepubliceerd en over de radio
omgeroepen zullen worden.
Tot besluit van mijn eerste impres
sies in Batavia, moet ik er de nadruk
op leggen, dat de ontvangs.t door de In
donesiërs van de kleine geallieerde
Sroepen, die zich per auto naar de stad
begaven, over het algemeen vriendelijk
*eas. zij stonden in groepen langs de
vaak slechts toeziende, doch
1 wijis wuivende of juichende. Van
«-billende officiële gebouwen in de
yj woeien de rood-witte Indonesische
'aggen en sommige gebouwen dragen
w geschilderde opschriften als: „De
geboorte van een vrije natie", „Vrijheid
is de glorie ener natie", enz.
De vrouwen-hel in Tjideng.
Hier volgt van de hand van den spe-
cialen correspondent van A. N. P.-
Aneta, Robert Kiek, de volledige ge
schiedenis van wat gebeurde in het
vrouwen-hel-kamp te Tjideng, een naam
die steeds zal blijven voortleven als het
toppunt van Japanse bestialiteit tegen
weerloze vrouwen en kinderen in hun
poging om den blanke te degraderen.
Onderstaande bijzonderheden zijn geen
fantasie van een krantenman.
Heden zag ik met eigen ogen de toe
standen, een maand nadat de Japan
ners besloten te pogen hun schuld te
bemantelen door de toestanden in het
kamp te verbeteren, door de rantsoenen
te verhogen en door een soort van in
gewanden-verzameling te organiseren.
Tjideng is zo vuil, zo onhygiënisch, dat
het iedere beschrijving achter zich laat.
Ik maakte een rondgang door bet kamp
onder leiding van één der jongere
vrouwen, de 24-jarige Rita Collette van
Batavia, kleindochter van generaal Col-
lette uit Den Haag en van dr. J. Kuyl-
man.
In Tdideng stonden huizen van vier
kamers, die in normale omstandigheden
onderdak boden aan een gezin met- twee
of drie kinderen. Dit gebied, waar zich
•minder dan driehonderd huizen, bevon
den, werd door de Japanners omheind
en wordt thans bewoond door niet min
der dan 10.000 vrouwen en kinderen.
Alle mannelijke kinderen boven de elf
jaar, werden van de vrouwen geschei
den en overgebracht naar een speciaal
jongenskamp buiten Batavia, waar de
jongens ten minste werden opgevoed
door Nederlandse onderwijzers. In Tji
deng was ieder onderwijs verboden en
vele vrouwen werden geslagen, omdat
zij heimelijk poogden hun kinderen te
onderwijzen.
De Nederlandse, Britse en enkele
Amerikaanse vrouwen in het kamp
moesten voor iederen Japansen soldaat,
die in het kamp voorbijkwam, alsook
voor'de Javaanse hethos, die ofwel in
de arbeidsdienst waren ofwel In het .Ja
panse leger, een buiging maken. Weige
ring of zelfs onachtzaamheid in deze
had direct tot gevolg dat de vrouw door
den betreffenden soldaat werd geslagen,
waarbij geen onderscheid naar leeftijd
v^n vrouw of kind werd gemaaktJoorts
liet de Japanse commandant, kapitein
Sonai, de hoofden kaalscheren der
vrouwen, dte erop betrapt werden door
de bamboe-omheining van het kamp te
kii ken.
De voedselsituatie was verschrikkelijk.
Toen de vrouwen daar eens gezamenlyk
tegen protesteerden, werden zij geduren
de twee dagen compleet uitgehongerd.
De Japanners lieten bij die fleSenh«"|
zeer opzichtige wagens, geladen met
brood, door het kamp rijden, waarna zij
voor de ogen der geïnterneerden het
brood in het zand begroeven. Zij para
deerden eveneens met enorme hoeveel
heden rijst, die ze ook begroeven na er
petroleum over gegoten te hebben.
Het allerslechtst echter waren de hy
giënische condities. Alle tolietgelegen-
heden waren door de Japanners on
bruikbaar gemaakt. De watervoorzie
ning werd afgesneden. Dan openden zij
ae riolen, een klein gat in iedere straat,
waarnaar de vrouwen in mandjes riool-
vuil moesten dragen. De Japanners
lieten het rioolsysteem verstopt raken,en
dwongen dan de vrouwen tot boven hun
middel door het vuil te waden om de
leidingen met mandjes te ledigen.
Ten minste 33 personen, soms zelfs
Eén dar bewoners van Kaatsheuvel,
Hugo Esch, is op 11 Maart 1945 in
het concentratiekamp te Mauthausen
overleden. Thans heeft zijn familie
van een mede-gevangene de oorzaak
van zijn dood vernomen. Htj stierf
aan een phlegmone aan de beide
benen na bevriezing der beide voe
ten tijdens de tiendaagse voettocht
met mede-slachtoffers van Auswitz
naar Mauthausen. Bij een vorst van
20 graden stond hij zijn schoenen af
aan een ouden man, die op zijn
klompsokken niet verder kon. Esch
is op zijn sokken verder gegaan, het
geen hem zijn leven gekost heeft.
100 personen waren gedwongen te leven
in deze kleine woningen. Verscheidene
straten moesten het met een waterput
stellen, waar alleen 's nachts water te
verkrijgen was.
Opzettelijke, voortdurende onder
voeding veroorzaakte uiteraard zoveel
ziekten, dat het aantal lijders aan dy
senterie, beri-beri en hongeroedeem
dagelijks steeg. Zelfs heden de dag,
moet, nadat de ernstigste gevallen zijn
overgebracht naar de beter uitgeruste
Japanse militaire hospitalen, die nu
door de R. A. W. P. I. zijn overgeno
men, een sterfte-cijfer van 5 tot 7 per
dag als „redelijk" worden beschouwd.
Naar de voorlichtingsofficier der Ko
ninklijke Landmacht ons mededeelt, i3
het eerste lichte infanteriebataljon, dat
bestemd is voor Ned.-Indië, scheep ge-
gSSHTIÏ Ostënde. Het is het 2de bat. 13de
reg. infanterie. Vandaag zullen het 2de
bat. 14de reg. infanterie en het 3de bat.
stoottroepen volgen. De troepen zullen
ongeveer 14 dagen in Engeland blijven
voor het ontvangen van tropenuitrus-
ting e.d. Daarna wordt de reis naar
Indië aanvaard.
De stemming onder de mensen is uit
stekend.
Het ministerie van Financiën maakt
bekend: Nu de geldzuivering nadert,
blijkt dat in vele gevallen werknemers
weigeren hun loon in ontvangst te ne-
m:n, blijkbaar in de hoop dat zij na 2
October hun oude loon in nieuw geld
zullen ontvangen. Het is werkgevers
uitdrukkelijk verboden weeklonen die
vóór of op 22 September en maandsa
larissen die vóór of op 31 Augustus
1945 betaalbaar waren, na 2 October
in nieuw geld uit te keren. Werkge
vers zijn gehouden de bedoelde lonen
en salarissen voor belanghebbenden
gereed te leggen en hen hiervan in
kennis te stellen.
De werknemer die deze gelden niet
vóór 26 September afhaalt, weet dat
hij daarna slechts waardeloze biljetten
ontvangt.
Bij winkeliers en andere neringdoen
den, die op eigen naam handel sa,
schijnt veelal de opvatting te heersen,
dat zü ook na 25 September in de in-
leveringsweek van 26 September tot en
met 2 October gelden tot onbeperkte
bedragen kunnen inleveren. Deze op
vatting is onjuist. Deze mogelijkheid
bestaat alleen voor niet natuurlijke
personen, zoals naamloze vennootschap
pen, commanditaire vennootschappen,
firma's, verenigingen, maatschappijen
eng.
Alle zakenmensen, die op eigen naam
handelen, kunnen in de inleverings-
week uitsluitend op hun geldkaart „in
leveren en tot geen hoger bedrag dan
driehonderd gulden. Het meerdere
moet uiterlijk op 25 September worden
gesto-
Minister Drees heelt, in een rede te
Hilversum, gesproken over de moge
lijkheid van een veertigurige werk
week, of een werkweek van vijf da
gen. Een optimistische journalist zag
deze vijfdaagse werkweek in kort ver
schiet en gaf het bericht zo door aan
het A.N.P. Wij plaatsten het Maandag
j.1. Intussen heeft de minister een en
ander recht gezet en daarbij heeft hij
er op gewezen, dat deze veertigurige
arbeidsweek, binnen afzienbare tijd,
voor verschillende bedrijven wel mo
gelijk is, maar dat het parool van nu
en de nabije toekomst is, werken. Wie
wat bereiken wil, die moet zijn han
den uit de mouwen steken, die moet
niet afwachten, maar zijn tijd benut
ten. En als het niet gaat met 48 uur,
dan zal hij er 54 moeten inzetten. Zó
hebben ze hun plicht verstaan in Wal
cheren, zó zullen ze het doen in de
Wieringermeer. Hierbij gaat het na
tionale belang voor het persoonlijk be
lang. Zo moeten we onze maatschap
pelijke taak opvatten en als ieder zich
zo inzet, dan gloort aan de horizon
de nieuwe dag.
In normale tijd, met de technische
mogelijkheden waarover we te be
schikken hebben, is een veertigurige
arbeidsweek geen abnormaliteit. En
als het mogelijk is om bij een vijfdaag
se werkweek voor de gemeenschap te
produceren, wat die gemeenschap no
dig heeft, dan moeten er geen zes da
gen voor gewerkt worden.
Er liggen buiten het terrein van de
maatschappelijke arbeid nog zoveel
terreinen bloot waarvoor ook in de ar-
beiderswereid wel belangstelling is,
maar waarvoor, bij een zware dagelijk
se taak geen fut meer is. Wanneer er
dus meer tijd vrij komt voor geeste
lijke ontwikkeling, voor lichamelijke
ontspanning en niet te vergeten het
gezinsleven, dan kunnen we dat niet
anders dan toejuichen. En dat de rege
ring daarnaast nog de belofte doet
voor een goede sociale verzekering,
voor een beihoorlijk ouderdomspen
sioen. dat maakt het leven van vele
goedwillende arbeiders heel wat aan
trekkelijker.
Het moet mogelijk zijn, dat ieder, die
zijn leven in dienst van de gemeenschap
gegeven heeft, of dat nu in rijks-, ge
meente- of particuliere dienst is maakt
weinig verschil, op 60- of 65-jarige
leeftijd onbezorgd zijn „oude dag" te
gemoet kan gaan. Tot nog toe was die
oude dag voor velen een schrikbeeld,
omdat ze niet wisten hoe ze zich fi
nancieel zouden kunnen redden. Dat
zal anders worden en dat is verblij
dend.
Tegenover deze voorrechten staan
echter ook plichten. En die mag men
niet uit ht oog verliezen. Dat is, waar
op minister Drees wees, de plicht van
de arbeid. Wie werkt is zijn loon
waard, wie werkt heeft recht, dat de
gemeenschap voor hem zorgt, maar
dat is dan ook de dwingende voor
waarde. Het productie-apparaat kaa
niet op peil komen als velen aan de
kant blijven staan of zich niet voor
honderd procent inzetten.
Als deze plichten verstaan worden,
dan ziet de toekomst er voor onze ar
beiders rooskleurig uit.
B.
ZWAAR BEWOLKT.
Zwaar bewolkt, tijdelijke opkla
ringen. iets koeler, plaatselijk enige
regen, matige in de kuststreek tijde
lijk krachtige wind tussen Z. en Z W.
