HELDERSCHE COURANT
Wedloop tussen anarchie en redding
der geïnterneerden
RAMPOK-PARTIJEN OP JAVA
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Dinsdag verklaring voor de Tweede Kamer
STRAKS WEER
SINAASAPPELEN I
In het voorjaar weer
Holland-België
f 100. - op vrije rekening
Het cassatieverbod ingetrokken
Zondagsoverdenking
NEEN en JA
Hei weerbericht
ZATERDAG IS OCTOBER 1945.
Se iMr(tn| X». SN
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties 11 cent per millimeter
HOOFDREDACTEUR J. BIJLSMA
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgeving i 2.60Postabonnementen t 3.00
In de causerie „Op de brug" sprak Z.Ex. Prof. Ir. W. Schermerhoru gisteren
avond als volgt:
Landgenoten.
Hoe zou ik vanavond, op dit vaste VrQdagavondse kwartier het woord kunnen
voeren over iets anders dan over het onderwerp, dat bijkans het gehele Neder
landse volk in spanning gevangen houdt? Duizenden onzer landgenoten, neen
honderdduizenden hebben dierbare bloedverwanten en vrienden in Indië. De post
brengt iedere dag in het ene huis een tijding, die smart en rouw tot gevolg heeft,
het angstig vragen is er verkeerd in smartelijk weten. Er is een scherpe tegen
stelling tussen de ellende van dezulken en de begrijpelijke vreugde in een ander
gezin, dat het blijde bericht kreeg, dat de kinderen nog in leven waren. Maar
er zijn nog altijd duizenden in onzekerheid, onzekerheid door gebrek aan be
richten.
De regering volgt niet alleen met ang
stige spanning de wedloop tussen ver
wording en anarchie enerzijds, en de
pogingen tot redding der geïnter
neerden anderzijds. Zij deed uit naam
der menselijkheid een beroep op de
Engelse regering, aan welke de ontwa
pening der Japanners door de gealli
eerden is toevertrouwd om alles in het
werk te stellen, ons de beveiliging van
de levens der geïnterneerden te verze
keren.
De regering heeft goede gronden
voor het vertrouwen, dat de hiervoor
noodzakelijke militaire maatregelen ten
spoedigste zullen worden genomen.
Intussen tonen de berichten aan, dat
de gezagscrisis op Java steeds ernstiger
afmeting dreigt aan te nemen. Niet
alleen het gezag der Japanners is ten
einde, zoals door iedereen werd ver
langd, niet alleen is er noch van een
geallieerd, noch van een Nederlands
gezag veel sprake, ook de z.g. Soekarno-
regering blijkt haar greep op de door
haar tot leven gewekte en tot opstan
ding gevoerde massa der jeugdigen
steeds meer te verliezen. Laat ons be
denken. dat dit een natuurlijk ver
schijnsel is bij elke revolutionnaire be
weging. Java maakt daarop geen uit
zondering. Ik moge er uitdrukkelijk
tegen waarschuwen, dergelijke ver
schijnselen niet al te spoedig aan te
zien voor bewijzen van verzwakking
van de politieke gevoelens, die in we
zen de gehele beweging op Java min of
•neer beheersen. In tijden, waarin het
gezag wordt aangevochten, welk ge
zag het dan ook is, kan men niet ver
wachten. dat een zich opwerpend gezag
door allen zal worden aanvaard- In
wendige spanningen en chaos zijn het
natuurlijke uitvloeisel van iedere eerste
revolutionnaire stap. Zij zijn de vloek,
die op de boze daad volgt.
Immers, ware de bevrijding van Ne
derland niet een half jaar later geko-
men, dan algemeen werd verwacht en
de nederlaag van Japan een half jaar
vroeger dan in overeenstemming met
de verwachting, ook van talrijke des
kundigen, dan zou de voorbereiding
van regelmatige toestanden in Indië
en ook de hulp onzer bondgenoten op
allerlei gebied geheel anders zijn ge
weest, dan thans helaas het geval is.
Daarin schuilt het toevallig element,
dat onafhankelijk is van het vrijheids-
verlangen der Indonesische wereld,
maar dat wel de vormen bepaald heeft
waaronder het zich in deze weken
eef' kunnen uiten.
Dinsdag regeringsverklaring.
De regering zal, ondanks alles, de door
aar ai^ noodzakelijk beschouwde weg
'jv»n volgen. Zij laat zich aan de an-
ere zijde niet dwingen tot onderhan-
e 'ngen, docht aanvaardt slechts sa-
^eospreking met die nu nog vrij bre-
e 'aaS der inheemse bevolking, die
e ket streven naar zelfstandighe'd
r °=enwoordigt, maar die op de
basis van zelfstandige behartiging der
inwendige aangelegenheden van de In
dische wereld haar plaats als volledig
deelgenoot in het koninkrijk der Ne
derlanden wil blijven innemen. De
regering is zich ervan bewust, dat zij
geen concessies behoeft te doen bij
zulke samensprekingen, doch dat zij
slechts in eerlijkheid de consequenties
behoeft te trekken uit hetgeen in begin
sel door Hare Majesteit is aangeduid.
Over dit alles is een nauwkeurig over
leg met 4en luitenant-gouverneur-ge
neraal dr. van Mook, gevoerd.
De regering vertrouwt, dat z(j in één
van de dagen van de volgende week,
waarschijnlijk Dinsdag, de gelegenheid
zal krijgen over de toestand in Indië
een verklaring af te leggen in de Twee
de Kamer der Staten-Generaal om
naar aanleiding daarvan dan met de
Kamer in nader overleg te kunnen
treden.
Wat moet onze houding zijn?
Wat kan het Nederlandse volk nu doen
in de weken die komen? In de eerste
plaats zich in het besef van zijn verant
woordelijkheid rekenschap geven van de
pesitie, die Indonesië in het Koninkrijk
toekomt en als het kan de consequenties
uit die gedachten trekken.
In de tweede plaats zou ik dit woord
vanavond willen eindigen met het wijzen
op een stuk practisch werk.
Landgenoten, indien het zal gaan, zoals
wij hopen, zullen binnen afzienbare tijd
duizenden vrouwen, kinderen en ook
mannen naar Nederland terugkeren. De
berichten over de toestand, waarin zij
zich bevinden, zijn uiterst somber ge
stemd. Deze mensen hebben letterlijk
niets meer. Zij zijn uitgeplunderd.
Ons land moge nog zo sterk geschonden
zijn, onze welvaart evrminderd, laat ons
bedenken, dat dit helaas in het niet zinkt
in vergelijking met de sombere toekomst,
die Indië tegemoet gaat in de maanden,
die voor ons liggen. Het Rode Kruis nam
het initiatie tot de stichting van het
comité „Nederland helpt Indië". Het doel
is steunverlening in de ruimste zin des
woords aan Indië. aan allen, die in Indië
wonen o er na 1940 gewoond hebben voor
zover deze voor hulp in atnmerking ko
men en wel overal, waar tengevolge van
oorlog of bezetting nood heerst en de re-
Binnen enkele maanden zal een be
gin worden gemaakt met de uitvoer
van sinaasappelen en pompelmozen
uit Palestina. In totaal zal Palestina
ongeveer 2'/i millioen kisten naar En
geland, een half millioen naar Zwe
den en l'/t millioen naar Neder
land, Frankrijk, België en Noor
wegen, verzenden.
gring die nood niet of onvoldoende leni
gen kan.
Wij leven in barre tijden, achter iedere
nood rijst telkens een andere en als het
kan een nog verschrikkelijker verschijn
sel op. God geve. dat het ieder onzer be
schoren zij, die nood op de voor hem pas
sende wijze tegemoet te treden en op dit
keerpunt der tijden, in het groot en in
het klein de juiste keuze te doen en de
daad te stellen, die van hem mag worden
verwacht.
Het bestuur van dan Nederlandse
voetbalbond heeft aan den Belgischen
voetbalbond verzocht enige data op te
geven, waarop de Belgen interland
wedstrijden tegen Nederland zouden
kunnen spelen.
Naar A. N. P.-Aneta thans verneemt,
heeft de Belgische voetbalbond voor
een wedstrijd in Nederland Zondag S
Mei opgegeven, met de voorkeur voor
Amstrdam en voor een tweeden wed-
i strijd itt België Zondag 14 April.
Laatstgenoemde wedstrijd zou dan in
Brussel of Antwerpen worden gespeeicj.
Het ministerie van financiën deelt
mede, dat het niet noodzakelijk is. de
100. welke op de geldkaart en op
andre wijze vrij kunnen worden ge
maakt, in contanten op te nemen. In
het bijzonder bij spaarbanken en uiter
aard ook bij de leden van de bedrijfs
groepen effecenthandel, handelsban
ken en landbouwcredietbanken kan
men een vrije rekening openen, waarop
de bedoelde 100 na voldoening aan
de voorwaarden, welke voor het opne
men in contanten gelden, kan worden
goedgeschreven. Een en ander kan
uiteraard zeer goed na de grote drukte
kan worden geopend.
Men diene er wel rekening mede te
houden, dat bij de postcheque en giro
dienst, behoudens enkele uitzonderings
gevallen, voorlopig geen vrije rekening
Verschenen is Staatsblad f 207, be
sluit van 1 October 1945, betreffende
de rechtspraak in cassatie.
Artikel 1 luidt: „In burgerlijke zak
ken, in strafzaken en in belastingza
ken kan weder beroep in cassatie
worden ingesteld, ook „in het belang
der wet".
Een Britse en een Brits-Indische officier van de drie en twintigste divisie zijn in
Zuidwest-Batavia doodgeschoten. Hierdoor ontstond een huis-aan-huis-gevecht,
dat van twee uur 's namiddags tot 's avonds duurde. Dit is de eerste vijandige
daad ten opzichte van de Britten. Beide lijken werden verminkt.
Een Ned.-Indisch officier, die in een jeep door Zuid-Batavia reed, is in een
hinderlaag gelokt en daar gedood.
Er worden hoe langer hoe meer Europeanen en Indo's vermist. Gedurende de
afgelopen vier en twintig uur hebben volgelingen van Soekarno er weer tien weg
gesleept.
Volgens de „Merdeka" verloren de Indonesiërs in hevige gevechten die in de
nacht van zes op zeven October tussen de geheime Japanse politie en bewoners
van Jogjakarta plaats vonden achttien man aan doden en werden er 42 gewond.
Volgens genoemd blad zijn nu alle Japanners in Jogjakarta door Indonesiërs ge
vangen genomen.
Gelukkig hij en vrij en vroed,
Die neen durft zeggen, neen.
Dat bondig woord, vol mannenmoed.
Tot iedereen.
Neen tot zijn kind, zijn vriend, zijn
vorst,
En tot de schare neen!
Uit hoge niet, maar vrome borst,
Neen schoon alléén.
Neen, tot zichzelf, zijn slingrend hart,
Vol gloed of tederheên,
Neen, met een traan van spijt, van
smart,
Maar nochtans: neen.
Ielukkig op de gladde paên
rles levens, die 't vermag;
Die man zal recht en veilig gaan.
En eist ontzag.
Verkiest gij rust, voor schande en schaê,
Bij 't wiss'lend levenslot.
Zeg meestal neen, maar zelden ja.
Tenzij tot God!
Dit gedichtje is van De Genestet.
En „De Genestet is een pruldichter",
zo leert de moderne jeugd op school
van sommige leermeesters. Deze laatsten
beschouwen blijkbaar kunst uitsluitend
als te zijn de „allerindividueelste ex
pressie van de allerindividueelste emo
tie" om met de ironie van Van Eeden
te spreken. Zij zouden goed doen nog
eens na te slaan wat Busken Huet, toch
zeker géén prulschrijver, over De
Genestet heeft gezegd.
Wij, gewone mensen, als wij De
Genestet lezen dan zeggen wij: „Jongen,
wat kent die man het leven, en wat
heeft hij het goed gezegd daar kun
je wat van leren" en wq herhalen
zijn woorden, eenmaal gehoord of ge
lezen, graag voor ons zelf.
„Zeg meestal neen, maar zelden ja,
Tenzij tot God".
„Zeg meestal neen".
Ja, wij weten dat dat lastig-vaak ge-
eist wordt in het leven. Want het leven
is vol verzoekingen. Verzoekingen die
je direct ziet, die iedereen „met zijn
klomp kan voelen", en waarvan je je
alleen maar verbaast dat de mensen
en je zelf er zo makkelijk inrollen,
verzoekingen die zo licht te herkennen
zijn dat je, er in gerold, achteraf zegt:
„Wat was ik toen argeloos of ver
blind of karakterloos verzoe
kingen difs die je voeren- tot levensken
nis, zelfkennis of gezonde en opvoe
dende schaamte en berouw. Er zijn ook
rroeilijk herkenbare verzoekingen, ver
fijnde aanvechtingen geestelijke laf
heid die geen mening durft hebben
geestelijke hoogmoed die altijd schone
handen wil houden geestelijke ver
moeidheid. die voorgeeft een zusje van
de deemoed te zijn, altemaal verzoekin
gen echter, die, eenmaal ontmaskerd, al
weer zó makkelijk herkenbaar zijn dat
alleen verblinding of karakterloosheid
maakt dat je er tóch telkens weer het
slachtoffer van wordt.
Er is ook nog het pijndoende inzicht
dat ieder dapper afwijzen van een ver
zoeking en vermijden van schuld andere,
nieuwe schuld op ons doet rusten.
Neen-zeggen moeilijke les, maar
die geleerd moet worden. En die ge
leerd kan worden waar een mens het
leven met al zijn strijd en moeiten aan
vaardt als uit de hand van een God die
wat van hem verwacht een God ech
ter óók, van wien hij zelf iets verwach
ten mag; bijstand en troost en licht,
kracht en vergeving.
KOUDE NACHT.
Heldere, koude nacht, met plaatse
lijk nachtvorst en hier en daar
grondmisten, overdag licht tot half
bewolkt, zwakke wind.