De Wieringermeer herrijst
„Kunstmatige prikkeling der
sentimenten"
De regering oordeelt:
De toestand blijft hoogst ernstig
Indonesiërs beschikken ook
over zware wapens, - Rege
ring bezorgd over Engelse
traagheid
De Kroon aanvaardt ontslag G.G.
Verdronken land enopbouw
Waarlijk, de regering staat bij niemand achter in bewondering voor de
kranige houding van de gehele Britse natie in deze oorlog en zij zal, evenmin als
wie ook hier te lande, ooit uit het oog verliezen, dat het die honding is geweest,
tezamen met de moed der Britse strijdkrachten, waaraan wij in aanzienlijke
mate onze bevrijding danken. Wanneer dan ook in deze verklaring verschil van
inzicht tot uiting komt met onze Britse vrienden, dan moet die uiteenlopende
visie worden gezien tegen deze achtergrond van grote waardering.
Maar dan mogen wij toch opmerken, hoe bedenkelijk het was, dat het
voornemen van de bezettende macht om zich te bepalen tot bezetting der kust
steden Batavia en Soerabaja (dit laatste is nog steeds niet geschied) gepubliceerd
is, waarmede aan het Soekarno-regime practisch onaantastbaarheid in heel de
rest van Java voor afzienbare tijd gegarandeerd scheen. Het acute gevaar voor
Nederlandse levens heeft de Britten gedwongen deze beperking los te iaten, maar
haar kwaad heeft zij gedaan.
Bondgenoten stelden teleur.
Aldus de minister van Overzese Ge
biedsdelen, prof. Logemann in het ex
posé, dat hij over de toestand in In
donesië gistermiddag voor de Tweede
Kamer gegeven heeft.
De minister gaf, nadat hij uiteengezet
had, om welke redenen wij nog niet
gereed konden zijn om onze taak in
Indië te hervatten, aan, In welke op
zichten de houding van onze Engelse
bondgenoten teleurstellend is geweest.
Aarzeling bij ontwapenen der
Jappen.
Het ontwapenen en wegvoeren van de
Japanse strijdkrachten was allereerst
een taak voor de bondgenootschappelijke
oorlogvoering. De minister acht het oen
zeer ernstige zaak, dat wij de bondge
noten voor die gemeenschappelijke plicht
niet gereed hebben gevonden en zelfs
niet dan aarzelend bereid.
Periode van onzekerheid.
Een periode van onzekerheid trad in,
toen, nadat het geallieerde front vol
doende Noordwaarts was opgeschoven,
in de Combined Chiefs of Staff, zonder
ons te raadplegen, werd uitgemaakt, wie
in dit afgesneden deel van het oorlogs
terrein met de opruimingstaak zou wor
den belast. Deze periode heeft onze be
langen ernstig geschaad. Op de dag van
de Japanse capitulatie, 15 Aug., werd
beslist, dat de Britten hier het opper
bevel zouden voeren. Of troepen óf
scheepsruimte, vermoedelijk beide, zijn
niet aanstonds in voldoende mate be
schikbaar gesteld om de opdracht, het
gebied van Japanners te zuiveren, uit
te voeren, terwijl het politieke verraad
van de Japanners toch dringend een on
verwijld optreden vorderde.
Niet alleen interne aangelegenheid.
Wij kunnen niet aanvaarden, aldus de
minister, dat het conflict met de repu
bliek Indonesia een interne aangelegen
heid is, welke buiten de taak van het
geallieerd militair gezag ligt.
Langs de koninklijke weg van overleg
in wederkerig begrip en waardering zijn
wij nóg bereid om het probleem van het
Indonesisch nationalisme op te lossen.
Wij zouden ten volle in staat geweest
*ijn dit probleem in vrede op te lossen,
aldus de minister, indien het Japanse
Politieke veraad de Javaanse nationalis
tische leiders niet verlokt had een
blinde weg in te slaan.
Te lang gewacht.
Tussen 15 Aug. en de aankomst van
admiraal Patterson op de rede van
Batavia ligt echter een volle maand;
vandaar tot de eerste landing van
slechts 2000 man troepen nog twee kost
bare weken. De opstandelingen-regering
Soekarno had dus tijd zich te verster
ken, ongeacht Terautsjt's bewering, dat
bet Japans militair bestuur gehandhaafd
bleef.
Van der Plas, die op 16 Sept. aan land
gaat, vindt echter gaan Japanse bezet-
Bng en de overheidsgebouwen fai ban-
den van de Soekarnisten. Batavia is dan
vpl Politieke opwinding en onveiligheid.
Molestaties enz. waren aan de orde van
de dag.
Zij, die van oordeel zijn, dat Neder-
andse troepenzendingen achterwege be
ooorden te blijven, mogen wel beden-
en- dat dus reeds toen, aldus de minis-
bet gezag over de jeugdige vrij-
•onaren uit de hand liep.
Soekarno werd getolereerd.
Ons wettig gezag gelooft in zijn recht
en zijn plicht en het zou die laatste ern
stig verzuimen, indien het zich niet van
de middelen voorzag tot vestiging van
orde en veiligheid.
Later heeft de voortgezette agitatie
ook in het gebied buiten Batavia een
toestand van terreur en onveiligheid ge
schapen.
Van de aanvang af Is deze delicate
situatie niet behandeld zoals wij het
zouden hebben gewenst. Er is in berust,
dat het Soekarno-bewind bleef voort
bestaan.
De Ineenstorting van de Japanse dis
cipline, en hun gezag heeft op tamelijk
grote schaal wapens en zwaar oorlogs
tuig (pantserwagens, tanks en vlieg
tuigen) in handen der nationalisten doen
komen. Op het gehele eiland bulten
Batavia zijn de Japanners practisch uit
het bestuur en het beheer der verkeers
middelen gedrongen.
Onze regering heeft de Engelse re
gering herhaalde malen op de verant
woordelijkheid gewezen, welke zt) zich
op hare schouders laadt. Ik mag niet
zeggen, aldus de minister, dat de En
gelse regering ongevoelig is gebleven
voor onze vertogen, maar met bezorgd
heid volgen wij niettemin de zeer lang
zame voortgang van zaken.
Regering wenst contact, maar niet met
Soekarno.
Van Engelse zijde is er van de aan
vang af op aangedrongen, dat wij con
tact zouden zoeken met de Indone
sische leiders. Wij hebben naar zulke
contacten van het allereerste begin af
ook uitgezien. Maar praten met Soe
karno is even onwaardig als onvrucht
baar. Onwaardig, omdat Soekarno
zich geïdentificeerd heeft met het Ja
panse regime en onvruchtbaar, omdat
hij niets minder eist dan volledige on
afhankelijkheid. De Nederlandse re
gering heeft dan ook tegen de op
onzen vertegenwoordiger uitgeoefende
aandrang duidelijk haar veto doen
klinken.
De regering begeert oprecht gewapen
de botsingen te voorkomen. Doch het
Soekarno-bewind heeft zich letterlijk
met geweld tegen vrije samensprekin-
gen gekeerd, hoewel de lt. G.-G. Dr. van
Mook, die sinds 4 Oct. te Batavia ver
toeft, gemachtigd is met de éne genoem
de restrictie naar samensprekingen te
streven en bij die samensprekingen
enige concrete punten van hervorming,
die rechtstreeks voortvloeien uit de
geest van de radiorede van Dec. '42, te
ontwikkelen.
Hierna kwam de minister over het
verschil van inzicht met den Gouver
neur-Generaal te spreken en de rede
nen, die dezen er toe bewogen ontslag
aan te vragen.
Grondslag voor samenwerking
in gevaar.
De toestand is hoogst ernstig en het
beklemmende is, dat hij elk ogenblik
door excessen zo zeer verergerd kan
worden, dat de grondslag voor ver
draagzaamheid en samenwerking tussen
Indië's bevolkingsgroepen voor afzien
bare tijd kan worden verstoord, gelijk
hij thans reeds aanzienlijk is geschokt.
Toch gelooft de regering, dat de grond
slagen voor Indië's verdere maatschap
pelijke en staatkundige ontplooiing
dieper liggen dan de laag, die thans
door een volstrekt kunstmatige over
prikkeling der sentimenten beroerd
wordt. Zij laat zich daarom, gelijk de
minister-president elders reeds tot uit
drukking bracht, niet uit haar koers
slaan.
DE BERECHTING DER
N. S. B.-ERS.
(Vervolg van pag. 1.)
meer heeft gevonden. Maar bovenal, ten.
slotte, waarde lezer en lezeres, bedenkt
dit: het lot geeft U een kans en wat
een kans! om die ene grote, de aller
grootste les te leren van ons gehele
leven: echt, heus, werkelijk in te zien
dat de haat niet overwonnen kan wor
den door de haat. maar door de liefde.
Grijp die kans! Zij is de grootste over
winning die ooit in de wereld bevochten
kan worden: de overwinning op ons
zelf, uiteindelijk de enige ware „Sieg-
Heil!"
Het was onze bedoeling geweest een
slotartikel op de beschouwingen van
onze abonné's te schrijven. Wij zien
daar van af. omdat wij volkomen het
artikel van den heer Potjewijd onder
schrijven.
Wij besluiten hiermee dus de artike
lenreeks over de berechting- van de
N.S.B.-ers. B.
Nadat minister Logemann het regerings
standpunt t.a.v. samensprekingen met
Indonesische nationalistische leiders be
handeld had, zeide hU over het heengaan
van den Gouv.-Gen., jhr. Tjarda van
Starkenborgh Stachouwer:
Niet over aard en maat van de uit
eindelijk tot stand te brengen hervormin
gen, die nog slechts in algemene zin met
den G.-G. in bespreking zyn geweest,
loopt het geschil tussen hem en de rege
ring, maar over de te bewandelen weg en,
ik zou willen zeggen, over de toon van
het te voeren staatkundig beleid.
De Landvoogd is van mening, dat de
hervatting van de normale functies van
het wettig gezag niet door samensprekin
gen behoort te worden begeleid en dat in
geen enkel opzicht vooruit mag worden
gelopen op d© vroeger uitgestippelde
procedure van de RUksconferentie. De
regering is van mening, dat zodanig be
leid de diepten niet zou bereiken, waarin
geestelijk het huidig conflict zich af
speelt en dat zy geen gezag prijs geeft
door te handelen als zy zich voorstelt.
ZU schroomt ook niet in haar uitspra
ken en woordenkeus het Indonesische
nationalisme erkenning te geven, waar
d© aftredende Landvoogd er eer indach
tig op zyn zou, vooralsnog te vermyden
een sentiment aan te moedigen, met het
oog op de gevaren hiervan: een mogeiyk
onevenwichtig uitgroeien in deze bont-
geschakeerde maatschappy.
De G.-G. heeft in dit principieel ver
schil van Inzicht aanleiding gevonden zijn
ontslag ahn Hare Majesteit d© Koningin
aan te bieden. De regering heeft dit met
diep leedwezen vernomen, zy is gemach
tigd om mede te delen, dat de Kroon dit
ontslag aanvaardt, zy is zich bewust, dat
aan Indië hiermede een man ontvalt,
wiens persoonlUkheid de grootste eerbied
heeft afgedwongen van de gehele wereld
en wiens toewyding, bekwaamheid en
karakter het land zwaar zal missen.
Druk. Dagblad v. Noord-Holland N.V.
Vele problemen doen zich voor.
Morgen zal het een half jaar geleden zjjn, dat de Duitsers de Wieringer-
meerdjjk vernielden en deze polder aan de golven werd prijs gegeven. Van
de drie dorpen staan slechts nog de resten overeind. Van de 148 woningen
ln Wieringerwerf staat er nog één, de rest is door de golven weggeslagen.
Met de andere dorpen is het evenzo gesteld. Van de boerderijen, 512 in totaal,
is 85 i 90'/< geheel of grotendeels vernield.
9 Angustns werd met de bemaling begonnen en thans is het water in de
polder gedaald tot 1.64 M A.P., zodat door deze bemaling reeds een da
ling Is verkregen van 1.26 M. Wanneer geen bijzondere tegenslagen optreden
kan de polder vóór Kerstmis droog zijn.
Een commissie wederopbouw
Wieringermeer.
Een gevolg van de daling van de wa
terstand is, dat langs de randen, vooral
in het Noorden tegen Wieringen, reeds
een oppervlakte van 1500 a 2000 H.A.
oroog gevallen ls. Daarmede is auto
matisch het probleem van de wederop
bouw aan de orde gekomen, met talrijke
vragen.
Ingevolge een besluit van het college
van algemene commissarissen voor de
wederopbouw van 25 September ls voor
de Wieringermeer in het leven geroe
pen de z.g. „Commissie Wederopbouw
Wieringermeer" (bestaande uit drie per
sonen), die haar zetel zal hebben te Me-
öemblik. Naast deze comm. zal worden
ingesteld een Raad van Advies, bestaan
de uit oud-Wieringermeerbewoners, die
tot taak zal hebben te adviseren over
wederopbouwaangelegenheden van de
Wieringermeer.
Buiten deze commissie zullen staan
de cultuur-technische werken, verbon
den aan het weder in cultuur brengen
van de gronden. Deze zullen worden uit
gevoerd onder leiding van het domein-
beheer in de Wieringermeer, dat tn zijn
landbouwkundige afdeling over voldoen
de outillage, krachten en ervaring be
schikt om deze taak utt te voeren.
Eén centraal dorp.
Bij de wederopbouw van de gebouwen
komt allereerst de vraag naar voren
of weer de drie dorpen zullen moeten
worden opgebouwd. In de laatste tijd
gingen nogal stemmen op om over te
gaan tot het stichten van één centraal
gelegen dorp. Het ligt in de bedoeling
deze vraag op korte termijn te doen be
studeren door een bekwaam stedebouw-
kundige. Uiteraard komt daarbij tevens
de algemene indeling van de polder in
de vorm van wegen, bruggen, kanalen
enz. In het geding, welke indeling, naar
verwacht wordt, vrijwel Intact zal zijn
Ruim 200 landarbeidersgezinnen waren
in de polder gehuisvest, terwijl in de
oogst pl.m. 2500 landarbeiders hier hun
werk vonden.
Met het herstel van de behouden ge
bleven boerderijen is reeds begonnen.
De verwachting is, dat een 50-tal vóór
de winter weer zal kunnen worden be
trokken.
Wegen en beplantingen.
De wegen, welke tot dusver boven wa
ter zijn gekomen, zijn vrijwel geheel in
orde. Kleine stukken zijn weggespoeld,
zoals de opritten bij de bruggen. Met
deze herstelwerkzaamheden ls ook be
gonnen.
De beplantingen, die zich zo voorspoe
dig ontwikkelden, hebben veel geleden.
Bij het herstel der beplantingen is een
grote handicap: het ontbreken van vol
doende plantmateriaal. Begonnen zal
moeten worden met de aanleg van kwe
kerijen. Het Robbenoordsebos is geheel
dood.
Materialen en arbeidskrachten.
De vooruitzichten van de wederop
bouw draaien voornamelijk om twee
punten, n.1. materialen en arbeidskrach
ten. Wat de materialen betreft kost het
zeer veel moeite en tijd om op gang te
komen Voor de arbeidskrachten is
allereerst de onderbrenging nog een
grote moeilijkheid.
Met het bouwen van gelegenheden tot
behoorlijke onderbrenging van mens en
dier staat of valt de mogelijkheid om in
1946 de gehele polder in cultuur te bren
gen. Den boeren wordt de raad gegeven
om het zaaiplan 1946 zo in te richten,
aat met een minimaal aantal arbeids
krachten kan worden volstaan.
In tegenstelling met de mening van
velen zal er geen sprake zijn van
een volkomen nieuwe uitgifte van
de polder. De vroegere pachters heb
ben een wettelijk en moreel recht
terng te mogen komen op de plaats
vanwaar zij verdreven werden.
