Dr.Suys over politieke samenwerking
De Centrale Keuken
verschaft de laatste porties
STADSNIEUWS
Van Oranjerats tot.... Oranjerats
Helderse Volksuniversiteit
Burgerlijke Stand.
Wieringerwaar*
w.
Ais je zélf voor de rijke scha
mele verdienste van één bord,
vèl bord, koolsoep per dag ge-
gedurende enige tijd kaartjes
hebt verkocht voor de Centrale
Keuken, dan besef- je, dat er
een etuk zwarte geschiedenis
achter Den Helder ligt, dan
kun je de liquidatie van de
„Keuken" alleen maar toe
juichen.
Toen op 19 Februari 1941 de Cen
trale Keuken in het gebouw Musis
Sacrum werd geopend kon men niet
weten, dat het méér dan 4'/« jaar zou
duren, alvorens dit instituut niet meer
nodig zou zijn. Vele mensen beseften
toen nog niet, gezien het betrekke
lijk lage aantal deelnemers, dat de
Keuken ook voor hen nog een der meest
belangrijke instellingen zou worden,
zij zagen met zekere minachting neer
op het volk, dat zich vernederde in
pan of emmertje zijn eten te gaan ha
len inplaats van het zelf klaar te ma
ken.
Maar de tijden werden slechter, de
oorlog zette zich voort, zonder genade
en zonder rustpauze. De Duitsers deden
zich langzamerhand kennen als een slag
mensen, dat er niet voor terugdeinsde
het mensenleven te laten verkommeren
in honger, koude en narigheid. En toen
kwam er een tijd, dat men gelukkig was,
als het koolsoep was en geen bieten
water. In die dagen stond iedereen in
de rij. en het hinderde niet of het wat
langer duurde, als men maar beslag op
een portie soep kon leggen: rijk en arm,
oud en jong, man en vrouw.
Want de Centrale Keuken heeft ons
toch iets geleerd: wij zijn uiteindelijk
toch allemaal gelijk in die zin, dat wij
allen voedsel nodig hebben en dat
wij als het moet ook allemaal op bie
tenwater kunnen leven gedurende
enige tijd.
Toen kwam het einde van de oorlog
•en daarmede het einde van de verbroe
dering, die in de nood was ontstaan:
de een vliegt de ander weer in de ha
ren, er zijn er alweer genoeg, die hun
neuzen voor het Keuken-eten optrek
ken. Er zijn dingen uit de oorlog, die
wij niet mogen vergeten, tot die
dingen behoort ia de eerste plaats: de
Centrale Keuken. Want de C. K. hielp
or.s uit de ellende, deed ons in leven
blijven, deed ons beseffen, dat geld
toch niet alles is, deed ons in de rij
staan naast de vrouw uit het volk of
naast den intellecueel.
Wij zouden kunnen vertellen, dat de
Centrale Keuken vijf leiders heeft ge
had: de heren G. N. M. Becker, A.
Verbaan, J. van Vuuren, J. Mutsaers
en H. J. Thoolen; wij zouden kunnen
vertellen, dat het grootste aantal deel
nemers 3892 bedroeg en het kleinste
16; wij zouden kunnen vertellen, dat
de kok G. N. Menijn burgemeester
Frinking, die een portie kwam proe
ven, terecht wees met de woorden, dat
de kok proefde en niet de burgemeester,
doch dat alles behoort tot de dode fei
ten. die de C. K. eerder kwaad dan
goed kunnen doen. Neen, de grote ver
dienste van de Keuken is hierin gele
gen, dat hij ons de gelegenheid gaf, ge
dwongen misschien, tot zelfinkeer te
komen.
Een afscheidsdiner.
Om aan de sluiting van de Centrale
Keuken toch nog een „officieel" tintje
te geven, nodigde men personeel en
enkele overheidspersonen uit tot het
bijwonen van de laatste keukenmaal
tijd. die Dinsdag 16 October in het ge
bouw van de C. K. verschaft werd.
Evenals de eerste maaltijd werd nu
eveneens Oranjerats opgediend, doch
daaraantoe voegde men heerlijke blik-
jus uit Amerika, terwijl het dessert be
stond uit pap, diezelfde pap, waar van
de winter zovele gezinnen om juichten
als het geschonken werd, .en druiven,
zelfs het „potteke bier" ontbrak niet.
Het was een vrolijke maaltijd, véél
gelach en gescherts en een zéér gezon
de eetlust maakte het eenvoudige di
ner tot een feest.
Als afgevaardigde van het gemeente
bestuur nam mr. J. Mulder het woord.
In geestige bewoordingen prees hij de
maaltijd zéér en maakte zijn compli
menten aan de bereiders. Spr. memo
reerde de opening van de C. K., waar
als eerste porties de Oranjerats in
hongerige magen verdween. Aan de
hand van getallen schetste mr. Mul
der de ups en downs van da Keuken en
bracht een en ander in verband met
de verslechterde voedselpositie gedu
rende het laatste oorlogsjaar.
Spreker gaf als zijn mening te ken
nen, dat de opening van de C. K. geen
feestelijke opening geweest was, doch
de sluiting is dat zéér zeker wel, want
dat betekent, dat de nood voorbij is.
Mr. Mulder tipte de talloze moeilijkhe
den aan, waarin de gemeente zich dik
wijls bevond om Den Helder „etende"
te kunnen houden en meende een
woord van dank te moeten richten aan
het gemeentebestuur, dat altijd voor de
voorraden zorgde. „De Centrale Keu
ken in Den Helder is geslaagd geweest,
en dat op een wijze, die boven alle lof
verheven is".
Spr. bracht tevens dank aan den heer
H Brinkman, die op serieuze wijze
zijn krachten voor de keuken inzette
els gem; verificateur, en aan de lei
ders en personeel, waarvan dikwijls
het onmogelijke moest worden geëist.
Namens den burgemeester en het ge
hele gemeentebestuur brengt mr. Mul
der zijn welgemeende dank over voor
de arbeid, die hier tot heil van de
ganse burgerij werd verricht. „Hierbij
verklaar ik de C. K. voor gesloten
De heer H. J. Thoolen, leider van de
C. K., dankte mr. Mulder voor de
woorden, die hij sprak en welke ge
tuigden van de waardering van het ge
meentebestuur, doch meent erop te
moeten wijzen, dat de arbeid in de
Keuken toch heus niet zo vrolijk was,
als door mr. Mulder werd voorgesteld.
Doch hij voegde hier aantoe, dat van
het personeel gezegd kon worden, dat
het altijd voor de volle honderd pro
cent arbeidde, daarvoor richtte hij
aan het gehele personeel zijn oprechte
dank. Belangrijk, en door de feiten
bevestigd, is de mededeling, dat het
gelukt is voor het gehele personeel
een andere betrekking te vinden. Spre
ker wenste het personeel véél succes
én good luek. De heren H. Brinkman,
H. A. Boon en G. Reinink werden door
spr. bedankt voor het werk, dat zij
voor de Centrale Keuken deden.
De keuken is niet meer. Het spijt ons
niet, maar toch hopen wij, dat de
saamhorigheid, de eendracht en de eer
bied voor het gewone „Eénpansmaal"
zal blijven bestaan, dat men de don
kere wintermaanden van '44 en '45
niet zal vergeten, doch daar een les
uit zal weten te trekken, de les van
samen te lijden, maar dan ook: SAMEN
WEER OP TE BOUWEN!
Dinsdagavond hield dr. J Suys zijn
laatste beschouwing over Politiek en
behandelde dit keer de politieke samen
werking.
Dr. Suys ziet de taak der politieke
partijen tweeledig: 1. een krachtige
Regering van onderop voor te bereiden,
een regering, die een noodzakelijk uit
vloeisel moet zijn van de ware demo
cratie en 2. de massa op te voeden tot
politieke rijpheid. VooraP het tweede
punt is door de partijen wel zeer ver
waarloosd door het bepropageren van
de massa ter verkrijging van een poli
tieke overmacht om op die wijze de
andere groeperingen hun wil op te leg
gen, waardoor de democratie in haar
feitelijke wezen verloren gaat.
Het is een dringend gebod kracht te
zoeken in onszelf, in een ideaal, dat in
staat is ons de overheersing van de
politiek te doen overwinnen. Politiek is
een terrein, waar rnen elkander niet kan
ontlopen, zodat ons de keuze overblijft:
overheersen en overheerst te worden of
samenwerken.
Vervolgens spreekt dr. Suys over wat
bij „de nieuwe politiek" noemt, een
politiek, welke erop gericht zal moeten
zijn de nationale eenheid te manifes
teren om op die wijze zijn ipvloed bij
de opbouw van een internationale een
heid uit te oefenen. Het streven naar
nationale eenheid zal reeds een oefe
ning zijn en voorbereiding voor het
streven naar internationale eenheid. In
dit verband herinnerde spr. aan zijn
vorige lezing, waarin hij uitdrukkelijk
sprak over partij-eer en nationale eer.
Samenwerking.
Het woord „samenwerking" kan ge
makkelijk worden misbruikt. De par
tijen deden een beroep op samenwerking
om een meerderheidsblok te vormen.
Samenwerking kan men propageren om
te streven naar machtsverovering met
uitsluiting van bepaalde groepen, doch
Famenwerking kan, en daarvoor moet
het woord gebruikt worden, dienen ter
vervanging van de overheersing. Daar
voor moeten wij een hoog ideaal, een
hoog doel bezitten en wel: de doelstel
ling om de politiek in de oude zin te
boven te komen.
In April zullen de verkiezingen wor
den gehouden. Het zal dan blijken of
wij een stap vooruit of een stap achter
uit gemaakt hebben.
Op welke basis moeten wij samen
werken? Zuiver op politiek gebied, op
dat enge, beperkte terrein; de beginse
len moeten wij hier buiten beschouwing
laten en slechts de noodzaak van sa
menwerking doen gelden; reeds de be
reidheid tot samenwerking is voldoende
om de politiek te boven te komen.
Vrijheid, gelijkheid en broeder
schap?
Kunnen wij de leuze van de Franse
Revolutie tot formule nemen? Wij
moeten in de gelijkheid, een gelijkheid
behalve voor de wet, ook gelijkheid op
sociaal terrein zien, en in de broeder
schap het samen-op'ossen-van-proble-
men. Doch laten wij ervoor waken, dat
vrijheid, gelijkheid en broederschap
geen frase wordt, geen slagzin, doch het
in zijn eenvoudige betekenis zien.
Politieke stiefkinderen.
Vervolgens maakte dr. Suys enkele
losse opmerkingen over de partijen, die
men in gedachte meestal uitsluit: de
Anti-Revolutionnairen, de Liberalen en
de Communisten.
Spr. begon met zijn grote waardering
uit te spreken voor de A.R., omdat zij
In de strijd tegen den bezetter zich op
(ie meest principiële wijze heeft ge
weerd. De A R. ontwikkelde toen hoofd
zakelijk een negatieve kracht; het Is
juist daarom geboden de A.R. in de een
heid op te nemen, omdat men zijn posi
tieve kracht uitstekend zou kunnen ge
bruiken. De A.R. moet men in de een
heid betrekken tegen zijn neiging om
apart te willen blijven in; men moet
een dwang op deze partij-groepering uit
oefenen om de positief-willende groepen
in de A.R. los te maken, waarna de
kans bestaat, dat de gehele partij dan
meegaat. Hoewel het woord „conserva
tief" een betrekkelijke betekenis heeft,
kan het conservatief-zijn in de zin van:
oog hebben voer traditie, remmend wer
ken en waarschuwen tegen de omver
werping van het erfgoed der traditie,
waarmede deze groep zijn waarde in de
nieuwe eenheid vervult.
Het Liberale ideaal is verslapt, men is
behoudend geworden ter bewaring van
het belang. Doch een partij behoort niet
te rusten op belangen doch op overtui
ging. De Liberalen kunnen in de een
heid een belangrijke rol spelen, niet als
partij maar als „bemiddelaars".
In het teken der democratie was tij
dens de oorlog een samengaan met de
Communisten mogelijk. In wezen zijn
de Communisten nog de enige princi
piële, Marxistische partij; doch moeten
wij naar het beginsel zien? Dat doen
wij bij de R.K. ook niet. Bovendien,
wanneer wij de Communisten uitstoten,
zullen zij ongetwijfeld een ongeremde
politiek van revolutie gaan volgen, ter
wijl, als wij hen in onze eenheid op
nemen een heilzame crisis mogelijk
b'ijft. Wij mogen niet uit het oog ver
liezen, dat zij, die de Communisten uit
sluiten, meestentijds voorstanders zijn
van een Angelsaksisch front in Europa
Wij moeten niet op het beginsel letten
doch ons afvragen: welke houding nemen
jullie in de practijk aan.
Een zo breed mogelijke Regering is
nodig, waar ook de „stiefkinderen" aan
zullen deelnemen. Het is een feit, dat
elke richting zich wel kan verenigen
met de noodzaak van een geleide eco
nomie, A.R. en Liberalen zullen een
tegengif vormen tegen teveel „ordening"
en bureaucratisering.
De Godsvrede heeft bewezen, dat
samenwerking mogelijk is, een samen
werking op voet van gelijkheid. Het is
typisch, dat een Commissie uit de ille
galiteit tot overeenstemming kwam in
zake Indië, een overeenstemming, waar
aan De Waarheid, de Vrijheid, Trouw
en Je Maintiendrai hun naam hechtten.
Aan deze samenwerking moeten wij
vastknopen.
Een demoratiseh eenheidsfront.
Wat is nodig bij de aanstaande ver
kiezingen?
1. Eenheid, zonder daarbij
2. de zelfstandigheid van de partijen
Ban te tasten, ze eerder
3. onder zedelijke druk te stellen, die
uitgeoefend kan worden door
4. democratische verenigingen, die op
zeer brede basis samen wensen te
werken.
Ppr. lijkt het, dat men bet beste uit
kan gaan van de verzetsbeweging, waar
in de eenheid in grote mate leefde. Tot
de toetreding van zo'n democratische
vereniging moet men echter volkomen
„zuiver" zijn in die zin, dat men hen
slechts opneemt, die blijk hebben ge
geven niet hun belang voorop te heb
ben gesteld. Met deze verenigingen kan
men een dwang in de richting van po
litieke vernieuwing uitoefenen op de
groeperingen, die zichzelf bulten wensen
te sluiten door voor de verkiezingen ge
meenschappelijk candidaten te stellen.
Deze candidaten moeten 't vertrouwen in
brede kring genieten en als partijmensen
in de Kamer zich bewust zijn van een
brede taak. Zouden wij slechts dit kun
nen bereiken, zou het zelfs ten dele ge
lukken, dan meent Dr. Suys, dat toch'
een belangrijke stap vooruit is gedaan.
Dit is een zeer nabije taak, die juist
door zijn realiteit kans heeft succes te
hebben. Bij de aanstaande verkiezingen
moeten wij de oude partijstrijd laten
varen om gezamenlijk te komen tot een
eenheid op democratische grondslag,
die voorbereid kan worden en onder hun
druk tot stand gebracht kan worden
door democratische verenigingen, waar
toe hei initiatief door de verzetsbewe
ging genomen wordt.
Wij menen, dat de Helderse Volks
universiteit met deze actuele en inte
ressante voordrachtenreeks over on
politieke leven een goed begin heeft ge
maakt, en wij drukken de hoop uit,
men op deze weg zal voortgaan ter v
heffing van het zedelijk peil en óe u
bouw van de algemene ontwik*
van de Helderse burgerij.
Dinsdag 1« October.
r C.
Ondertrouwd: Ph. Snip en
Schneider. M. J. van der Werf
Mooij.
C. Tibboel. L. W. Vinken en
Gehuwd: W. Sangers en E. w.
tinga.
GE8LAAGD.
Bij te Amsterdam gehouden «ai»
slaagde voor het examen o ,jnge
nograaf, mej. H. Lugtenburg
van mevr. L. v. d. Woude-Hs*»
PAKJE MET ONDERGOED
GEVONDEN.
öc
De stationschef verzoekt i®. „„et
weg den eigenaar van een P gater
ondergoed, waaronder panto trein,
dag j.1. door een reiziger in Hel-
welke om half zes 's avonds in je 8f
der aankomt, achtergelaten,
te halen aan het station.
NOODGEMKENTERA*
als
De candidatenlijst ziet er„. Boe^'
uit: G. Bakker, F. Zoo"- fl.
K. de Graal, C. van der H J
Koster en P. Visser A*n*
