HELDERSCHE COURANT
HET HANDVEST
VAN SAN FRANCISCO
Tweede bijeenkomst
te Batavia teleurstellend
Wordt Thores hoofd
van de regering?
Joseph Kramer c.s. veroordeeld
tot de galg
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Men zie de nieuwe organisatie
met gematigd optimisme tegemoet
Uitzendinq van de Troonrede
Gerechtelijk apparaat in
België draait sneTer
Binnen 5 dagen nieuwe besprekingen?
Bijzonderheden over de
besorekinq
MAANDAG 1» NOVEMBER 1M5.
U Jaargang Na. ML
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties 11 cent per millimeter
HOOFDREDACTEUR J. BIJLSMA
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgeving 2.60Postabonnementen 1 3.00
In zijn Vrijdagavond gehouden radio
causerie over „Het Handvest van San
FTancisco" sprak minister mr. m N.
KI effens ais volgt:
In de afgelopen weken hebben de
Kamers zich bezig gehouden met de
nieuwe Volkenbond en zij hebben het
grondverdrag van die nieuwe Volken
bond, dat in het begin van deze zomer
in San Francisco is getekend, goedge
keurd. Over die nieuwe organisatie zou
ik u het een en ander willen vertellen.
Laten wij eerst zien waarom de oude
Volkenbond de oorlog niet heeft voor
komen. In de grond: omdat men hem niet
heeft willen gebruiken. Want bedenk
wel, zo'n bond is niet meer dan een
machine. En zoals elke machine is de
bond een dood ding als men hem niet
gebruikt.
Nu wil ik volstrekt niet zeggen, dat
alles in orde is, of komt, als mer. de
Volkenbond maar aan het werk zet. Abes-
synië heeft dat tien jaar geleden onder
vond Als er ln een gezelschap één is
die oepaald ruzie wil, en alle anderer.
met elkaar houden hem niet tegen, dan
komt er ruzie. Dat geldt in het inter
nationale even goed ais in ons gewone
leve.
En zo komen wg aan de tweede con
clusie: de Volkenbond moet niet alleen
gebruikt worden, maar hij moet goed
gebruikt worden. De Staten, ook de grote,
moeten zich voegen naai onpartijdige
uitspraken en door de meerderheid juist
geachte oplossingen. Misschien is de uit
vinding van de atoombom geschikt om
hun dat besef btf te brengen.
Ta elk geval, luisteraars: bij de nieuwe
bond, net zo goed ais bij de oude, komt
het vooral aan op de gezind cie<d van de
leden, en eerst daarna op de inrichting
Van de bond zelf.
Zoals u weet, was er voor de nieuwe
bond een voorontwerp gemaakt door de
grote mogendheden, behalve Frankrijk,
en wel op een landgoed bij Washington,
Dumbarton Oaks genaamd. Pat ontwerp
bevatte, zoals te verwachten vlei, veel
goeds. Maar er zat ook heel wat In wat
ons, Nederlanders, minder aanstond.
Waar het om ging.
Het eerste was, dat de grote mogend
heden zeiden: elke oplossing is goed als
er maar geen oorlog komt. Dat stond er
natuurlijk niet in die woorden, maar hei
kwam er op neer. En dat vonden wij
wel een beetje al te eenzijdig. U her
innert zich München wel, toen Tsjecho-
Slowakije op vreedzame wijze aan de
Duitsers als het ware op een blaadje werd
aangeboden. Zoiets behoort niet geoor
loofd te zijn. Daar is onze regering met
klem voor opgekomen. En daarmede heeft
zij. met de hulp van anderen, succes
gehad. Er staat nu tenminste in het
Grondverdrag (of „Handvest", zoals het
genoemd pleegt te worden) dat beslissin
gen genomen moeten worden op de
grondslag van recht en rechtvaardigheid,
En daarop kan een ieder zich dus voort
aan beroepen.
De tweede grote hinderpaal in het
voorontwerp was, dat de grote mogend
heden elk voor zich het recht wilden
voorbehouden om te beletten dat een
bepaalde beslissing zou worden genomen
Dat was (en is. want op dat punt hebben
wij en anderen die er evenzo over den
ken ais wij geen gelijk gekregen) een
bedenkelijke zaak. Want, terwijl de mid
delmatige landen, zoals bijv. Nederland,
België of Canada en de kleine landen
beloven zich te zullen voegen naar de
inzichten van een meerderheid, doen de
grote landen dat niet. Die behouden zich
volle vrijheid voor, om zich al of niet
te voegen. Dat is nu het recht van veto.
waar zoveel over te doen is geweest,
zowel op de conferentie van San Fran
cisco als daarvóór en er na.
Tweeslachtig.
Dat heeft tengevolge dat de nieuwe
bond een tweeslachtig karakter heeft ge
kregen. Voor de middelmatige- en de
kleine landen betekent hij: overleg en
desnoods dwang. Maar voor de groten:
alleen overleg, geen kans om gedwongen
te worden.
Toen bleek dat de grote mogendheden
op dit punt, ondanks de allersterkste
aandrang, absoluut niet wilden toegeven,
zaten de kleinere in een moeilijke posi
tie. De groten zeiden: wij vertegenwoor
digen met elkaar meer dan de helft van
de bevolking der gehele wereld. En: wan
neer de bond tegen een groot land ten
strijde zou moeten trekken, dan bete
kent dat per sé een wereldoorlog, en dan
heeft de bond dus al gefaald. Nu behoeft
men die argumenten, waarop heel wat
afgedongen kan worden en ook en met
name namens de Nederlandse regering
afgedongen is, niet voor de volle 100 pet
te aanvaarden, maar het was duidelijk
dat de positie deze was: óf deze rege
ling, óf in het geheel geen Volkenbond.
En toen heeft men algemeen deze on
volmaakte Volkenbond gekozen.
Allereerst zil er zijn een algemene le
denvergadering, waarin de Staten, die tot
de organisatie toetreden, allen op de
zelfde voet vertegenwoordigd zullen zijn.
De veiligheidsraad.
Daarnaast zal er bestaan de Veiligheids
raad. Op cfit lichaam zal vooral de taak
rusten, de vrede effectief te handhaven.
Dit lichaam zal bestaan uit vertegen
woordigers van de vijf grote mogendhe
den en uit die van zes andere staten. De
grote mogendheden zullen altijd in de
Raad vertegenwoordigd zijn, terwijl de
zes overige plaatsen door de vertegen
woordigers van tèlkens wisselende staten
van middelmatige grootte of kleine sta
ten zullen worden bezet.
Het mandaat van elk van die kleinere
en middelmatige staten duurt twee jaar.
Deze raad nu zal namens de gehele
organisatie handelend optreden ln het
belang van de beslechting van interna
tionale geschillen. Indien twee twisten
de landen uit zfchzelf niet overgaan tot
minnelijke schikking of tot het inroepen
van een rechterlijke uitspraak, zal de
Raad hen daartoe in de eerste plaats
aansporen. De Raad mag bovendien een
onderzoek instellen naar elke kwestie of
elke situatie die de vrede ln gevaar
brengt. Hij mag in elk stadium van een
geschil dat de partijen langs vredelie
vende weg proberen op te lossen, een op
lossing aan de hand doen. En de twisten
de partijen zijn verplicht het ge
schil aan de Veiligheidsraad voor te leg
gen indien zij het op een andere wijze
niet eens kunnen worden.
(Zie vervolg pagina 3).
Radio-„Herrijzend Nederland" zal
morgen (Dinsdag) de troonrede van
H. M. de Koningin uitzenden. Daaraan
zal een korte reportage vooratgaan van
het vertrek van de Vorstin uit het pa
leis en de aankomst op het Binnenhof.
Deze reportage begint om ongeveer 1
uur des middags. Des avonds om kwart
over zeven zullen zowel de troonrede
als de reportage herhaald worden.
De Franse regeringscrisis
De Franse socialistische en de com
munistische partij zijn Zondagavond
overeengekomen een regering te
vormen onder een president, be
noemd door de communistische par
tij. De Mouvement Republicain Po
pulaire behield zich haar beslissing
voor.
DE BEDOELING VAN
DE GAULLE..
De correspondent van Reuter te
Parijs merkt naar aanleiding van
het schrijven van de Gaulle aan
Felix Gouin op, dat het duidelijk is,
dat de Gaulle weliswaar zijn man
daat ter beschikking heeft gesteld,
maar dat dit niet inhoudt, dat hij
zich terugtrekt.
De Gaulle heeft door zijn brief
aan Gouin de Assemblée Consti
tuante openlijk gevraagd zich vóór
of tegen hem te verklaren. Dat
schept een geheel andere situatie
dan ontstaan zou zijn, indien het er
slechts om ging een nieuwen candi-
daat aan te wijzen, die de Gaulle
zou moeten vervapgen.
Iedere afgevaardigde zal thans
openlijk moeten verklaren of hij de
zijde van de Gaulle kiest of niet.
Het zal vooral voor de socialisten
moeilijk zijn openlijk de Gaulle te
desavoueren. De vorige week heb
ben zij met algemene stemmen zich
voor hem verklaard en sindsdien
hebben zij in tegenstelling tot de
communisten in het geheel geen
moeilijkheden met hem gehad.
ZAL THOREZ ZICH TOCH
CANDIDAAT STELLEN?
Volgens de laatste berichten zou
Maurice Thorez zich candidaat stel
len, indien de drie grote partijen
niet uiterlijk Maandag tot overeen
stemming zouden zijn gekomen over
een anderen candidaat.
Op l November 1945 bedroeg het aantal
door de krijgsraden uitgesproken dood
vonnissen 2.105 bij verstel en 727 con
tradictoir.
Het aantal ten uitvoer gelegde dood
vonnissen bedroeg 68. Op dezelfde datum
was het aantal levenslange straffen, die
reeds uitgesproken werden, als volgt
verdeeld: 232 veróoKlelingen bij verstek
en 680 contradictoir.
De bijeenkomst van Nederlandse,
Britse en Indonesische afgevaardigden
heeft Zaterdagmorgen te acht uur pre
cies (Batavia-tijd), plaats gehad.
Er werd aan deelgenomen door de
volgende personen: Dr. H. van Mook,
dr. C. H. van der Plas, prof. F. M.
baron van Asbeck (Nederland). Sjarir,
Sjarifoedin, Poetoehena, Abdoel r
lm (namens de „republiek Indonesië").
Behalve deze waren nog tegenwoordig
van Britse zijde: generaal Christison,
Maberley Deining, Nery Walsh, nu de
adviseur van het departement van bui
tenlandse zaken zij generaal Christi-
son's hoofdkwartier, brigadier N. D.
Wingrove. en brigadier Maclean.
De heer J. Morsink was tegenwoor
dig als tolk, terwijl ook de secreta
resse van Van Mook, mevr. R. Stok-
dijk, alsmede een aantal Indonesische
tolken en secretarissen aanwezig waren.
Bij K. B. is met ingang van 1 Decem
ber 1945 benoemd tot commissaris der
koningin in de provincie Friesland mr.
H P. Linthorst Homan.
Weerbericht
WEINIG VERANDERING.
Vrijwel geea verandering in de
heersende weerstoestand.
Zaterdag zijn de vonnissen geveld in het proces Belgen. Veroordeeld tot de
dood door ophanging zgn: Kramer, Dr, Klein, Peter Weingartner, Fr. Höszler,
Irma Grese, Elizabeth Volkenrath. Juana Bormann, Wilhelm Dor, Ansgar Pichen,
Karl Frankisch en Franz Stertel.
Voor Dor, Pichen en Frankisch luidde de uitspraak doodvonnis, zonder de
toevoeging door ophanging). Veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf:: Erich
Zodel, veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf: Otto Kulessa, Heinrich Schreirer,
Wladisiaw Ostrowski, Herta Ehlert en Helena Kopper. Tot tien jaren gevange
nisstraf zijn veroordeeld: Anton Aurdziej, Herta Bothe. Ilse Forster, Gertrude
Sauer, Stanislawa Staroska, Juana Roth, Irene Haschke. Hannah Hampei en
Hilde Lobauer. Tot vijf jaren gevangenisstraf veroordeeld: Medislaw Burguf en
Gertrude Feist, tot drie jaren gevangenisstrafFrieda Wal ter en utS een jaar
gevangenistraf: Hilde Lisiewitz.
Als voorzitter fungeerde generaal
Christison.
Over 5 dagen weer besprekingen.
De besprekingen te Batavia hebben
drie uur en drie kwartier geduurd.
Zij werden door zeer betrouwbare
Britse zegslieden beschreven als „zeer
teleurstellend". De Indonesiërs verme
den het, directe antwoorden op de vra
gen te geven. Nadat de discussie drie
uur geduurd had. trokken de Indone
sische „ministers" zich terug om in een
naastgelegen kamer te confereren.
Toen zij teruggekeerd waren werd het
volgende communiqué uitgegeven: „Na
voortgezette discussie werden geen re
sultaten bereikt door het feit dat de
Indonesische leiders op het ogenblik
niet in de gelegenheid zijn verant
woordelijkheid te aanvaarden voor het
geven van definitieve antwoorden op
de besproken vraagstukken. Verdere
bijeenkomsten kunnen binnen vijf da
gen tegemoet gezien worden".
Het teleurstellende communiqué dat
na de bijeenkomst is uitgegeven wijt
men algemeen aan de moeilijkheden
die het Indonesische „kabinet" in eigen
kring ondervindt. Er is veel oppositie
en kritiek gerezen tegen het „kabinet"
en niet alleen uit extremistische
kringen. Hadji Salim is een van de
genen die zich het duidelijkste tegen
de gang van zaken hebben uitgespro
ken. Hij heeft verklaard dat Soekarno
een psychologische blunder heeft ge
maakt door Sjarir dit kabinet te laten
vormen waarbij hij (Soekarno) zelf op
de achtergrond is geraakt.
Er is nog steeds hoop op een rege
ling van de kwestie door samenwer
king tussen Nederlanders en Indone
siërs. maar het schijnt, dat de ju'st®
basis voor die samenwerking niet bin
nen korten tijd gevonden zal kunnen
worden. Misschien duurt dit langer
dan de mamUphe toestand op Java
wel /al kunnen verdragen.