Nieuwediep eert, met zijn Koningin, de
helden van de Java-Zee
Vier overlevenden wonen de plechtigheid bij
De „Hertog Hendrik" terug
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Ook namens de Nederlandse jeugd
een krans gelegd
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties 11 cent per millimeter
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgéving f 2.60, Postabonnementen f 3.00
H.M. de Koningin spreekt
met de overlevenden
Egypte eist terugtrekking
Engelse troepen
Weerbericht.
Snelverkeersweg
ArnhemNijmegen
Het kardinaalsschild
te Utrecht aangebracht
Jhr. Tjarda overhandigt
Zaterdag zijn geloofsbrieven
Ned. militairen
paraderen in Glasgow
Nederl. schepen via de radio
bereikbaar
Een oudgediende welke de sirijd
overleefde
DONDERDAG 28 FEBRUARI 1946.
70e Jaargang NO. 9675.
HELDERSCHE COURANT
Den Helder heeft zijn Marine-helden geëerd, 't Is een grootse, zij het droeve
plechtigheid geweest, die gisterenmiddag op het Havenplein, bij het geschonden
Monument „Voor hen die vielen", heeft plaats gehad.
Den Helder, marine basis, woonplaats van honderden van de gevallenen,
voor velen van hen de laatste herinnering aan het vaderland, was de enige stad,
waar diep gevoeld kan zijn de grootheid van de heldendood, die onze mensen
daar in de Javazee gestorven zijn en waar het meeleven met hen, die achter
bleven, zo oprecht kan zijn.
Hare Majesteit de Koningin had dan ook als Haar wens te kennen gegeven,
de plechtigheid in Nieuwediep bij te wonen en aan de voet van het Monument
op het Havenplein, een krans te leggen, vlak tegenover de plaats waar de
schout-bij-nacht Doorman zijn laatste jaren in Holland woonde.
Het zal velen wellicht niet bekend zijn, dat de eskader-commandant, voor hij
naar Indië ging, fungeerde als chef staf van de Marine en in het groene huis
tegenover het Monument woonde. De plaats waar dus gisterenmiddag de plech
tigheid plaats had, is door den schout-bij -nacht Doorman honderden malen be
treden als hij zich naar zijn bureau begaf en tal van raaien zal hij opgezien
hebben naar dat monument, dat getuigde van andere helden, die eens hun leven
verloren voor hun vaderland.
korporaal-kok Loup, beiden van Hr. Ms.
.Witte de With".
Jeugdverenigingen marcheren op.
Het is even over half drie. Van de
Hoofdgracht komt een onafzienbare
stoet jongeren. Deputaties van tal van
jeugdverenigingen van Den Helder, met
vlaggen en vaandels, duizend jongeren
van 12 jaar en ouder. Keurig marche
ren zij het Havenplein op, waar de
omroeper van het A. N. P. aan tien
duizenden luisteraars in Nederland ver
telt wat hij ziet.
De jeugd eert de gevallenen. Zij stel
len zich op achter de groep niet inge
deelde officieren van de Marine.
De Koningin komt.
Dan valt er een stilte. Tromgerof
fel, een commando klinkt. Het staf-
muziekkorps zet het „Wilhelmus" in,
militairen salueren, staan stram in de
houding, hoeden gaan af. Het is een
ontroerend ogenblik. Dan schrijdt
Hare Majesteit de Koningin het plein
op. De Koningin wordt door den
burgemeester ontvangen en naar
de plaats van de plechtigheid ge
bracht. De minister van Marine,
Z. Exc. J. M. de Booy en de vice-
admiraal G. W. Stoeve en andere
autoriteiten volgen.
De Koningin draagt een lange
grijze bontjas en zwarte bontmuts.
Hulde namens de regering.
Minister de Booy treedt daarna naar
'oren en neemt plaats voor het Monu
ment, waarna hij namens de regering
hulde brengt aan de gevallenen in de
javazee. Hij noemt de namen der schepen
op, die voor het vaderland ten onder
zijn gegaan in de slag op de Javazee, en
roemt de plichtsbetrachting van de Ne
derlandse en Indische zeelieden, die aan
deze slag hebben deelgenomen.
„Zij hebben de roemvolle traditie der
Koninklijke Marine op schitterende
wijze hooggehouden", zo zeide de mi
nister en hij besloot zjjn rede met de
woorden: „Hun nabestaanden kunnen
troost vinden bij de gedachte, dat het
gehele Nederlandse volk hen met trots
en eerbied gedenkt".
Den Helder vlagt.
AJt was een zonnige Februaridag, de
Öag van gisteren en toen de zon in de
vroege morgen haar stralen over onze
stad wierp, waren reeds tal van vlag
gen uitgestoken en naarmate de dag vor
derde, kwam het dundoek steeds meer
ide straten opvrolijken. Was het dan een
feestdag? Geenszins! Maar in die vlag-
gentooi lag toch wel de dankbaarheid
uitgedrukt, dat deze herdenking voor
het eerst in vrijheid kon plaats hebben.
Vroeg in de middag reeds trokken de
mensen in de richting van de haven.
Honderden, duizenden verzamelden zich
daar. Alle hulpkrachten waren gemobi
liseerd om een ordelijk en vlot verloop
aan de plechtigheid te geven. Langs de
weg, waar de Koninklijke auto verwacht
werd, stonden overal agenten; militaire
politie was aanwezig. De geneeskun
dige dienst was gerequireerd.
Op het Havenplein had om half drie
ide opstelling plaats van genodigden, na
gelaten betrekkingen, overlevenden van
de slag, oud-redders, zeevaartscholieren.
Toen waren daar reeds burgemeester
Ritmeester, die de gehele organisatie
nog eens overzag, de commandant van
de Marine, overste J. C. d' Engelbronner,
de chef staf, luit ter zee der le kl.
Maas, de directeur van de Marinewerf,
kol. Bolk, de commandant van de Ge-
zagstroepen in N.-Holland, overste
Klaassen, met zijn adjudant, burgemees
ter in 't Veldt van Zaandam, de com
mandant van de Engelse boeienlegger
„Barbecue", luit ter zee der le kl. Mac-
kay en tal van andere marine- en
burgerautoriteiten.
Aan de ingang van het Havenplein
was de erewacht van de Marine opge
steld, onder commando van den luit. ter
zee der 2e kl. K. M. R., H. J. Haakman.
Daarnaast stonden de familieleden van
de overlevenden van de slag in de Java
zee en daarnaast was de Marine-deputa
tie opgeste^ïl en vonden de nabestaan
den van oorlogsslachtoffers een plaats.
Tegenover het Monument stonden de
nabestaanden van de gevallenen in rde
Javazee en daar waren vier overleven
den van de slag, de onderofficier Nien-
huis van de „de Ruyter", de majoor-
mach'nist v. d. Laan van de „Evertsen",
de korporaal-hofmeester Booyen en de
het hem een groot voorrecht is, op de
ze dag, namens de Nederlandse jeugd
te getuigen van onze diepe bewonde
ring en grote eerbied voor deze grootse
daad van moed van onze marine
mensen.
„Wij danken God, dat Hij ons de ge
legenheid geeft om de helden van de
Javazee, en daarmede allen die ter
zee, te land of in de lucht hun leven
gaven voor het Vaderland, in vrijheid
te gedenken. Wij jongeren van Neder
land beseffen op een dag als deze meer
dan anders, welk een verantwoorde
lijkheid mede op ons rust, immers, wij
jongeren, hebben mede de taak om te
zorgen, dat de offers van de Javazee
en overal waar onze mannen gevallen
zijn, niet tevergeefs zijn gebracht.
„Zij gaven hun leven, opdat wij ln
vrijheid zouden leven in een wereld,
waarin vrede, gerechtigheid en naas
tenliefde zouden heersen.
„En wanneer wij dan zoeven met
ontblote hoofden en in eerbiedige stil
te- de gevallenen gëeerd hebben, dan
kan het niet anders of de gehele Ne
derlandse jeugd gordt zich aan om in
hechte eendracht, ondanks alle bonte
verscheidenheid van kleur of geloofs
overtuiging, voort te bouwen aan een
vaderland, aan een wereld, van be
grip en goede wil een wereld waar
in niet 't brute geweld of de gruwelijke
Na afloop van de plechtige krans-
legging heeft Hare Majesteit de Ko-
nipgin, zich kort onderhouden met
drie van de overlevenden van de
slag in de Javazee. De vierde, ma
joor-machinist v. d. Laan, die alweer
vol in actieve dienst is, was inge
deeld bij de afzetting van het terrein.
Aan O. Officier Nienhuis vraagt
de Koningin, hoe hij zijn leven heeft
gered en of hij zijn schip voor eigen
ogen zag ondergaan.
De heer Nienhuis zegt, dat dit
laatste inderdaad het geval was.
Tot de korporaals Booyen en Loup,
aan wie Hare Majesteit door haar
adjudant, de luit. ter zee der le kl.
Goossens, wordt voorgesteld en die
zij, evenals den heer Nienhuis, har
telijk de hand drukt, zegt de Lands
vrouwe, dat het Haar een genoegen
is hen beiden te begroeten. Zij vraagt
hun ook belangstellend naar hun
wedervaren en of er nog kameraden
van hen in leven zijn. De beide kor
poraals wijzen op elkaar: „Wij zijn
kameraads, Majesteit".
„Hebt U ook persoonlijk de onder
gang van uw schepen gezien?"
De marinemannen antwoorden be
vestigend.
Dan wendt de Koningin zich tot
de groep van nabestaanden van ge-
fusilleerden en slachtoffers van de
oorlog en spreekt tot enkelen een
woord van deelneming.
Schout-bij-nacht K. W. F. M. Doorman,
die tijdens de slag in de* Java-Zee op
roemvolle wijze met zijn vlaggeschip
,De Ruyter" ten onder ging. Anefo P.
CAIRO. - DE EGYPTISCHE RE
GERING HEEFT BIJ HET ENGEL
SE MINISTERIE VAN BUITEN
LANDSE ZAKEN EEN NOTA IN
GEDIEND, WAARIN ONMIDDEL
LIJKE ONTRUIMING VAN CAïRO
EN ALEXANDRIë DOOR DE EN
GELSE TROEPEN WORDT VER
ZOCHT.
Bij de herdenking van de slag in de Java-Zee. Een opname aan boord van
Hr. Ms. kruiser „De Ruyter", het vlaggeschip van Schout-bij-nacht Doorman,
tijdens een geschutsoefening, kort vóór het uitbreken van de oorlog met
Japan. Anefo P.
RUSTIG WEER.
Op sommige plaatsen tijdelijk mist
of nevel. Overdag stijgende tempe
raturen, op de meeste plaatsen tot
boven het vriespunt. Wind zwak en
veranderlijk. Vooral in het Noorden
des lands kans op enige neerslag.
1 Maart'
Zon op: 7.28 uur. Onder: 18.18 uur.
Maan op: 6.55 uur. Onder: 15.17 uur.
De Marine eert zijn gevallen
helden.
Daarna sprak vice-admiraal G. W.
Stoeve, commandant Zeemacht Holland.
Hij huldigde de onverschrokkenheid
der Mariniers en wees erop, dat, hoe
wel Doorman en de zijnen de invasie op
Java niet hebben kunnen verhinderen,
zij er toch aan hebben medegewerkt,
at Australië behouden is gebleven.
„Laten wjj nimmer vergeten", zeide
iU, „dat Deorman met een sterke Ne-
ierlandse vloot, ln plaats 'van roemvol
en onder te gaan, roemvol had kunnen
overwinnen". Met de opwekking om
rnsgezind te werken aan de opbouw
een sterke vloot, besloot de vice-
admiraal zijn rede.
Dan verzoekt hij een minuut stilte. De
duizenden zwijgen en gedenken.
De jongeren spreken
De heer J. K. Schendelaar, voorzit
ter van de Helderse jeugdraad, spreekt
namens de jongeren. Hij wijst erop
dat de nacht van 27 op 28 Februari
1942 met koolzwarte letter geboek
staafd staat in de annalen van ons Ko
ninkrijk. Hij schetst ons medeleven
met dat .schokkend gebeuren. „Want
al waren wij bezet, vooral in deze
gehavende marinestad bleven wij zo fel
medelevfn met onze Marine".
„Zo voltrok zich vier jaren gele
den", aldus de spreker, in de Java-jjee
een drama.
„Maar de tijd, die de „Striking For-
ce" Weeft weten te winnen, heeft de
geallieërden in staat gesteld de Japan
se opmars tot staan te brengen".
l zitter van de Helderse jeugd-
1 zegt de heer Schendelgar, „dat
machtswellust het laatste woord heeft,
maar waar, naar Christus bevel, de
naastenliefde, de barmhartigheid en de
gerechtigheid heersen zullen.
„Dat geve God",
De kranslegging.
Vervolgens worden kransen gelegd
aan de voet van het Monument. Hare
Majesteit de Koningin is de eerste
die zich naar het Monument begeeft
en persoonlijk de krans neerlegt en
enige ogenblikken in stilte blijft
staan. De vaandels neigen, 't Is ont
roerend stil. Achter ons snikt een
jonge vrouw. Haar man bleef in de
slag. Haar hoop werd vernietigd. Zij
bracht, met al die anderen, het
zwaarste offer, dat een mens kan
brengen.
Dan legt minister de Booy namens
de regering een krans, gevolgd door
vice-admiraal Stoeve, namens de
marine en overste Klaassen, namens
de Gezagstroepen.
Burgemeester Ritmeester brengt
daarna een eerbiedige hulde namens
de gemeent Den Helder en tenslotte
legt de heer J. K. Schendelaar een
krans namens de Nederlandse jeugd.
Telkens neigen de vaandels.
De Stafmuziek speelt een koraal uit
de Matthaus Passion. Velen snikken.
De erewacht presenteert het geweer.
Dan klinkt het Wilhelmus, dat spon
taan door duizenden wordt meege
zongen. De stafmuziek speelt daarna
het Engelse volkslied, waarmee de of-
ficieële plechtigheid is geëindigd.
Nadat de Koningin zich korte tijd on
derhoudt met den commandant van het
Engelse betonningsvaartuig Barbecue en
met de overlevenden van de slag in
de Javazee, waarover wij elders schrij
ven. gaat zij nog langs de nagelater
betrekkingen van de oorlogslachtoffer^
waarvan zij er enkelen toespreek
Daarna begeeft Hare Majesteit zie,
naar haar auto. De jeugd doorbreek t
he{ cordon en juicht de Koningin hai
telijk toe. Langzaam zet zich de aut
in beweging en rijdt via Hoofdgrach
Kanaalweg, Koningsplein, Koningstra,
Spoorstraat, Weststraat, Zuidstra
Binnenhaven, naar buiten.
Overal langs de weg is het zwa
van de mensen, die hartelijk wuivel
al» de Koninklijke auto passeert,
Sinds eenige tijd wordt weer vol
op gewerkt aan de autosnelweg Arn
hemNijmegen, welke linea recta
loopt van de Rijnbrug naar de Waal
brug. In de oorlog lag het werk stil.
Thans hoopt men deze voor de ver
binding NoordZuid zeer belang
rijke snelverkeersweg in het midden
van de zomer gereed te hebben.
Woensdag is het smeedijzeren wa
penschild van den nieuwen kardi
naal, vervaardigd bij den edelsmid
Brom te Utrecht, boven de ingang
van het paleis aan de Maliebaan,
aangebracht. Het bisschopswapen,
waarin het wapen van Ameland, de
geboorteplaats van kardinaal de
Jong, reeds was verwerkt, is nu
boven de staf en het kruis gedekt
door de kardinaalshoed met palmen
en vijf rijen kwasten.
PARIJS. Jhr. Tjarda van Starken-
borgh Stachouwer, de nieuwe Nederland
se ambassadeur te Parijs, zal a.s. Zater
dag 2 Maart zijn geloofsbrieven aan den
Fransen regeringsleider Felix Gouin
overhandigen.
De Daily Mail en de Daily Mirror
berichten, dat tweehonderd Nederland
se militairen, die de kern van het
nieuwe Nederlandse leger zullen vor
men, Maandag onder begeleiding van
Schotse pijpers een parade door Glas
gow hebben gehouden. De groep van
adspirant-officieren, die een opleiding
van zeven maanden in Schotland heb
ben genoten, werd door generaal van
Voorts Evekink, commandant van het
Koninklijk Nederlands leger in Enge
land, geïnspecteerd.
Algorab, Amstelkerk, Bloemfontein,
Boschfontein, Cottica, Delftdijk, Edam,
Van Heutsz, Kota Gedeh, Kota Inten,
Maaskerk, Nieuw Amsterdam, Nieuw
Holland, Nigerstroom, Nijkerk, Oranje,
Pericles, Randfontéin, Ruys Sibajak,
Socrates, Sommelsdijk, Sumatra, Tara-
kan, Tabinta, Tasman, Tegelberg. Ter-
borch, Tjibesar, Tjimanoek, Volendam.
Nauwelijks een uur nadat de plech
tigheid bij het geschonden monument
op het havenplein is beëindigd, zijn we
wederom in het ka»..-.kwartier. De rus',
is er weergekeerd. De meeste mensen
hebben de binnenstad weer opgezocht,
en slechts enkelen verwijlen een ogen
blik voor de kransen, die daar rusten
aan de voet van het monument voor
hen die vielen, in de eerste en in de
tweede wereldoorlog. De Nederlandse,
Amerikaanse en Engelse vlaggen wap
peren en een marinier staat stram in
de houding en houdt de wacht.
Dan gaan we naar de puinhopen van
het fort Wierhoofd,' dat daar ligt als
de resten van een 20-ste eeuws Pom-
peji. We klauteren langs de beschadig
de treden van een betonnen trap naar
boven, fbt we op de plaats komen waar
in- de Meidagen van 1940 de Nederlandse
luchtafweermitrailleurs hebben staan te
blaffen. Voor ons ligt de ree, als een
immens btad van gehamerd zilver,
waarin de weerkaatsing van majes
tueuze wolken in een klaarblauwe
hemel wondermooie kleurschakeringen
tovert.
De „Hertog".
Daar op die rede liggen twee schepen:
de sleepboot Amsterdam" van Wijs
muller, en daarnaast een grote vuil-
groene kolos, die we ternauwernood
herkennen als de „Hertog Hendrik De
veertig meter hoge masten zijn verdwe
nen, en de dikke PÜP heeft plaats ge
smaakt voor een dun schoorsteentje, dat
nog net boven de opbouw uitsteekt.
Juist verlaat de sleepboot ,',Tyne"
van Smit en Co. de haven, die blijkbaar
tezamen met de „Amsterdam" het casco
van het oude pantserschip uit Hamburg
heef gehaald, en even in Nieuwediep is
komen aanlopen om personeel aan
boord te nemen.
Op het havenkantoor.
Het zal nog wel een poosje duren
aleer de sleep de haven binnen is, en
daarom riemen we even een kijkje in
het havenkantoor, waar Sterteveld en
Coen Bot Jr- de wacht houden. Het
blijkt, dat nog meer bezoek in de haven
wordt verwacht: vijf Engelse motor-
launches zijn in aantocht, maar het is
nog niet bekend, of ze over het Mars
diep zullen binnenkomen, dan wel langs
de andere kant.
Daar valt plotseling ons oog op een
vijftal kleine grijze en zwarte stippen,
die snel naderen op de Texelstroom,
richting fort Harssens. Ze blijken hun
uiterste best te doen, nog voor de sleep
Ir» de haven te komen. Het buiswater
spat over de ranke boegen heen. Ze
hebben succes. Amper twee miuuiei.
voor de sleep zijn ze de Harssens ge
passeerd en ze liggen weldra gemeerd
tussen het Havenkantoor en de lange
brug. Het zijn de ML 113, ML 114, ML
207, Q 180 en Q 184.
Inmiddels Is langzaam maar zeker de
sombere romp van het oude zware
schip voorbij het havenhoofd gescho
ven, gesleept door de „Amsterdam",
terwijl de „Tyne" de zaak achter in de
gaten houdt.
En om even zes uur ligt de „Hertog
Hendrik" stil, pal tegenover het haven
kantoor, waar het schip voorlopig lig
plaats zal krijgen langs de strekdam.
Wie het oude pantserschip niet herkent
aan de scherpe steven, met de opening
der lanceerbuis, aan de typische vorm
van de romp en aan het stompe ach
terschip, zou nog van de wijs gebracht
kunnen worden door de letters
UNDINE, die de Duitsers op de boeg
hebben geschilderd, nadat ze he^ schip
hadden omgebouwd tot z.g. „Flak-
schiff". Het 24-cm kanon op het voor
dek is verdwenen, evenals het geschut
aan stuur- en bakboord. Op het voor
schip staan nu vier vrij zware stukken
luchtafweergeschut, en op het voor
schip nog twee van dergelijke vuur
monden.
Dat is hem dus....-
Dat is dus de oude „Hendrik". De
meeste der veel later gebouwde een
heden van onze marine rusten thans
reeds op de bodem der zee, maar deze
oudgediende heeft de strijd weten te
overleven, zelfs nadat het in het natte
dok op de marinewerf eenmaal een
bomtreffer had gekregen, waardoor het
schip lelijk slagzij maakte.
Nu ligt deze veertigjarige dan weer
in de Nieuwediepse haven. Wat ermee
gebeuren gaat, weten we nog niet, maar
we heten deze doodse groene romp toch
welkom in onze marinehaven, omdat hij
een tastbare herinnering vormt aan de
dagen, waarin die haven nog vol was
van maritiem vertier, en waarin vlak
bij de „Hendrik" schepen lagen als de
„De Ruyter", de „Java", de „Evertsen"
en zovele andere....
i
De „Hertog Hendrik" in zijn glorie
dagen: op convooidienst in de straat
van Gibraltar tijdens de Spaanse
burgeroorlog.....
De „Hertog Hendrik"
in zijn gloriedagen: op
convooidienst in de
Straat van Gibraltar
[j tijdens de Spaanse
burgeroorlog.,,*
