Bij het heengaan van de „Van Speijk"
NET WINKELMEISJE
Nieuw Amsterdam
brengt 2766 repatriërenden
Londen eet vis
Gebr. de Vilder staan terecht
Herinneringen aan oude getrouwen
van onze Marine
Advertentiën.
Bet onlangs in de krant opgenomen
bericht, dat de „Van Speijk" zal ge
sloopt worden, brengt een periode
van een ondere Nederlandse Marine
in herinnering, waarin de techniek
zoo snel vooruit ging, dat een schip
in tien jaar verouderd kon zijn.
Toen men zo tussen 1870 en 1880 een
groot aantal ramtorenschepen, ram-
schepen en monitors gebouwd had,
die vrijwel alle bestemd waren voor
kust- of zeegatverdediging, kwam er
ook behoefte aan „schepen voor al
gemene dienst", die naar verre lan
den konden varen, de vlag vertonen,
de handel beschermen en ïndië ver
dedigen. Daar had men toen nog geen
- grote vloot nodig, want de Stille
Zuidzee was nog niet een politiek
brandpunt en niemand had slagsche
pen Oost van Suez. Voor het doel
werd een serie van zes stoomfre-
gatten in het oog gevat, en die werd
ook gebouwd.
Ze viel uiteen in twee typen, die in
grootte en bewapening vrijwel eender
waren, maar de eerste drie schepen
hadden twee schoorstenen en de rest
één. De tweepijpers waren de „Atjeh",
„Tromp" en „Koningin Emma", en ae
schepen met één schoorsteen de „De
Ruyter", „Van Speijk" en „Johan Wil
lem Friso". Ook werden nog op stapel
gezet de „Doggersbank" en ,Korte-
naer", maar die verbrandden op 20 Juni
1883 op de helling. Wij vermelden nog,
dat de „Koningin Emma" eerst „De
Ruyter" zou heten, doch hernoema
De „Van Speijk" krijgt een
goede beurt.
werd in 1879, wegens de tweede ver
loving van Koning Willem III.
De „Atjeh" werd gebouwd in i875'78,
de „Friso" in 1883'87. Aan dat laat
ste jaartal zien we tevens de tragiek
van deze schepen, want toen waren in
tussen de eerste pantserdekkru'sers
zonder zeiltuig in dienst gekomen, en
tegen hun snelheid, belangrijk verbe
terd geschut en onvergelijkelijk groter
weerstandsvermogen tegen granaattref
fers waren onze stoomfregatten niet in
het minst meer opgewassen. Er gaat
zelfs een verhaal, dat de „Friso" op zijn
eerste reis in een buitenlandse haven
kwam en dat de marinecommandant
aldaar bij een bezoek aan boord op
merkte, dat hij graag nog eens com-
i mandant van zo'n oud zeilschip zou
willen zijn.
Hoe dat zij, de schepen hebben verre
en uitgestrekte reizen gemaakt en in
Indië veel diensten verricht bij expe
dities, de blokkade van Atjeh, enz.
De schepen werden alle op de mari
newerf te Amsterdam gebouwd en wa
ren niet van hout, zoals veelal verteld
wordt, maar van ijzer met onder water
een houten bekleding, die weer met
zinken platen was bedekt. De lengte
over alles bedroeg ongeveer 92 meter,
de breedte 12,13 meter in het eerste
drietal en 13,1 meter in het latere, de
holte was resp. 10 en 9,63 meter en de
waterverplaatsing bedroeg zowat 3400
ton. De machines hadden liggende cylin-
ders en wel twee in de eerste drie en
drie in het tweede trio. Die met drie
cylinders waren technisch de oudere
een stap voor: het waren compound-
machines. De installatie ontwikkelde
zowat 2400 ipk en gaf het schip daarmee
tegen de 14 mijl snelheid, dwz. in de
eerste schepen, want de verbeterde in
richting der andere (w. o. dus de „Van
Speijk") onwikkelde 3000 ipk en daarmee
liepen de schepen een 14,25 mijl per
uur.
De bewapening.
Aan bewapening hadden ze alle 6-17
cm., 8-12 cm. en 6-3, 7 cm. kanonnen
en daarbij kwam nog een inrichting vooi
„sleeptorpedo's", ontplofbare lichamen,
die door lijnen aan dwarsuitstekende
spieren gesleept werden. De bedoeling
was daarmee zo dicht langs een vijand
te varen, dat die door zo'n „torpedo"
getroffen zou worden. De schepen wer
den tussen 1899 en 1904 ontwapend. Twee
er van lieten hun 17 cm. geschut in In
dië achter voor kustbatterijen. De
„Tromp", „De Ruyter" en „Friso" wer
den na ontwapening verkocht, de an
dere drie bleven nog tientallen jaren
drijven als logementschepen. Hiervan
verdween de „Atjeh" in 1934 (gesloopt),
de „Koningin Emma", het bekende
wachtschip van vóór 1940, zonk in 1942
in de Buitenhaven door Duitse nalatig
heid. Het werd in 1943 weer drijvend
gemaakt en door onze beschermers ten
Noorden van de Harssens tot zinken ge-
Nagewuifd door familieleden der opvarenden en talloze andere belang
stellenden vertrekt de „Van Speijk" voor een grote reis uit de haven van Nieu-
wediep.
bracht. En thans is ook de „Van Speijk'
naar het kerkhof. Dit schip kreeg op 21
Juni 1940 nog een lichte bom op het
voorschip en genoot zo de twijfelachtige
eer als enige van het zestal kennis te
maken met de moderne oorlogvoering,
zestig jaren na de kiellegging.
N. N. X.
De Sibajalt ook op weg.
Het s.s. „Nieuw Amsterdam' is 16 Maart
uit Singapore vertrokken met totaal 2766
repatriërenden aan boord, namelijk:
1116 mannen, 1047 vrouwen en 603 kin
deren, onder 14 jaar. De .Nieuw Am
sterdam" wordt 20 Maart a.s. te Colom
bo en op 29 Maart te Suez verwacht.
De algemene gezondheidstoestand aan
boord is uitstekend.
De „Sibajak", die het tweede gedeelte
van de opvarenden van de „Oranje" van
Southampton naar Nederland brengt,
wordt waarschijnlijk morgen om 17 uur
plaatselijke tijd te Amsterdam verwacht.
PASSAGIERS „ORANJE" TE
AMSTERDAM.
De „Oxfordshire", welke een gedeelte
der passagiers van de „Oranje!' naar
Nederland vervoert, is te IJmuiden bin
nen gevaren.
Vandaag zullen de repatriëerenden
worden gebarkeerd.
De Engelse Noordzeevissers hebben de
afgelopen dagen een recordvangst ge
boekt. Er kwam zoveel vis aan de Lon-
dense markt, dat men handen en trans
portmiddelen tekort kwam.
Deze enorme visaanvoer is een uit
komst voor de huisvrouwen, die thans
voor de eerste maal in jaren niet meer
'n de rij behoefden te staan om vis te
bemachtigen. De afgélopen week arri
veerde te Billingsgate gemiddeld 850
ton vis per dag.
„Bent U Alphonsus Franciscns do
Vilder, geboren 29 September 1893,
wonende te Amsterdam en U Cor-
nelis Franciscns de Vilder, geboren
17 November 1896, wonende te
Huizen?
Met deze gebruikelijke vragen,
die de president van het Amster
damse Bijzondere Gerechtshof, mr.
E. h. i. W. van Schaeck Mathon,
gistermorgen richtte tot de Gebroe
ders de Vilder„ begon het strafpro
ces tegen deze wellicht grootste, al
thans meest bekende collaborateurs
van ons land, een proces dat naar
verwacht wordt twee dagen in be
slag zal nemen.
Beide vliegveld- en bunkerbou
wers zullen naar alle waarschijn
lijkheid het gebouw, waar de zittin
gen worden gehouden, Heerengracht
466, toen daar nog de Nederlandse
Handel Maatschappij was gevestigd,
wel eens „uit anderen hoofde" heb
ben betreden en daar zachter heb
ben gezeten dan zij nu doen op de
beklaagdenbank in de strenge, van
alle luxe gespeende rechtszaal.
De belangstelling was deze eerste
morgen zeer groot.
Als verdediger treedt op mr. D.
Giltay Veth.
Gedagvaard werden 12 getuigen
a charge en 16 getuigen a décharge.
Verschillende belangrijke getuigen
legden verklaringen af over het
werk door de Gebr. de Vilder ten
bate der illegaliteit verricht; o.a.
door den heer L. Neher, directeur-
generaal der P.T.T. en den heer J.
Goedkoop, directeur.
Woensdagmorgen zullen de advo
caat-fiscaal zijn requisitoir (een
uur) en de verdediger zijn verdedi
ging (2a 3 uur) houden.
26 Maart a s. hopen onze
geliefde Ouders
nic. zijp
en
m. g. zijp—van kampen
hun 1214-jarige Echtvereni
ging te herdenken.
Dat God hen nog lang moge
sparen is de wens van hun
dankbare kinderen
CORRI, FRANS,
ELLY, RIA,
ida.
Receptie van 2.304 uur.
2de Vroonstraat 18.
J. J. BRUGMAN
en
A. BRUGMAN—
SWAERTS
geven U kennis van de ge
boorte van hun boontje
dirk.
Callantsoog, 15 Maart '46,
Voorweg B 45.
JOOP K. BOLDINGH
en
ANS DE KLERK
geven U hierbij kennis van
hun voorgenomen huwelijk,
dat voltrokken zal worden
op nader te bepalen datum.
Den Helder, 19 Maart '46.
Middenweg 136.
De herbegrafenis van
onzen geliefden Man en
Vader.
DIRK KONINGSTEIN,
heeft plaate gehad op
Zaterdag 16 Maart '46
van begraafplaats Anna
Paulownapolder naar de
Algemene Begraafplaats
te Den Helder.
Uit aller naam
Mevr. de Wed.
C- KONINGSTEIN—BUIS
en kinderen.
Den Helder.
Ooievaarstraat No. 111.
Hiermede vervullen wij
de treurige plicht U ken
nis te geven van het
plotselinge overlijden van
onzen besten Vader, Be
huwd-, Groot- en Over
grootvader, den heer
ELDERT HENDERIKUS
VREYBLOEDT,
in de ouderdom van 84 J.
J. KONINGSTEIN—
VREYBLOEDT.
K. W. KONINGSTEIN.
F. H. C. A. RIEUWERS—
VREYBLOEDT.
H. RIEUWERS.
Kleinkinderen en
Achterkleinkind.
Den Helder, 17 Maar '46.
Stakman Bossestr. 42.
De begrafenis vindt plaats
op Woensdag 20 Maart
a.s., des nam. 2 uur van
uit het sterfhuis, op de
Alg. Begraafplaats te
Huisduinen.
Heden ging van ons heen
na een geduldig gedragen
lijden onze lieve Zoon,
Broeder, Oom en Zwager,
JELLE SANDBRINK,
op de leeftijd van 24 jaar
Uit aller naam,
w. J. SANDBRINK.
R. SANDBRINK—
VISSER
en kinderen
Den Helder. 16 Maart '46.
Wilhelminastr. 65 A.
De teraardebestelling
heeft plaats Dinsdag 19
Maart 1946 op de Algem.
Begraafplaats te Huisdui
nen. njn. 14.15 uur. Ver
trek vanuit het sterfhuis
n.m. 14 juut.
Op 16 Maart ging plot
seling van mij heen mijn
lieve Vader
ANDRIKS JAN JONKER,
weduwnaar van
Hendrika A. Hoogenkamp,
in de ouderdom van 66 j.
M. H. JONKER
en Verloofde.
Texel, 16 Maart 1946.
H 95.
De teraardebestelling zal
plaats hebben Dinsdag 19
Maart, nam. 1 uur vanuit
het sterfhuis, op de Be
graafplaats te Den Hoorn.
Gelieve geen goederen af te
geven op mijn naam.
S. MEERSE, Begoniastr. 79,
Den Helder.
GEVRAAGD!
/I
Tuindorp's Levensmiddelenbedrijf, Brakke- Dedweg 69»
3. D.
