Hongerend Nederland ontvangt voedsel
uit de lucht
Nederland steunt Australisch voorstel
Veiligheidsraad
in
de
Amerika wil kwestie Oostenrijk op de agenda
De „Heemskerk" en „Hertog Hendrik" terug
NIEUWSBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
29 April een jaar geleden
Ontroerende ogenblikken voor
noodlijdende Westen
A.s. Maandag vliegtuig boven Soestdijk
Tabaksteelt in Nederland
Mededeling voor lichting '45
Een uitje voor onze kinderen
Staking bij de „Nederland"
Spaanse kwestie
Molofoy: „Dat komt
onverwacht!"
Uit de pers:
Critiek op Bouwplan '46
Wanneer een minuut stilte?
Bulgary'e breekt met Franco
Herinneringen uit de tijd van hun ontstaan
Weerbericht.
DE MARINEPLANNEN
SATERDAG 27 APRIL 1946.
70e Jaargang No. 972?..
HëlDERSCHE courant
VERSCHIJNT DAGELIJKS
Advertenties 11 cent per millimeter
Telefoon 2345, Den Helder.
Directeur: S. KONING.
Hoofdredacteur: J. BIJLSMA.
Uitgave: N V. Uitg. Mij. Holl. Noorderkwartier.
ABONNEMENT PER KWARTAAL: Stad en
omgeving 2.60. Postabonnementen 3.00.
Gironummer 16066, N.V. Drukkerij v.h. C. de Boer Jr.
Na bUna vUf jaren nazi-onderdrukking, na een half Jaar systematische uit
hongering was de nood van de vier millioen inwoners van het westelijke
deel van ons land tot het hoogste gestegen Er was practisch geen voedsel
meer, het grondwater steeg bij gebrek aan bemaling, er was geen gas en
geen electrische energie, de talrijke doden konden niet dan met de meest
primitieve middelen worden vervoerd, Zij werden in cartonnen doodkisten
of geheel zonder hulsel ter aarde best eld, De stadsgrachten verspreidden een
ondragelijke stank
Zo was de toestand in de drie hongerprovincies, weinige dagen voor
de bevrijding en Duitslands definitieve en algehele ineenstorting.
De boodschap van Eisennower.
Onder deze omstandigheden werd ken
nis genomen van een mededeling van
generaal Eisenhower, omgeroepen in de
vroege ochtend van Woensdag 25 April
in de Nederlandse uitzending van de
B.B.C. Het was de mooiste boodschap, die
de bevolking van het nog bezette Neder
landse gebied kon ontvangen: Zij bete
kende niet alleen het einde van de hon
ger, doch meer nog: zij betekende, dat
Duitsland verslagen was.
Op Zondag 29 April gaven de Duitsers
na vele tegenkantingen in het openbaar
blijk van hun medewerking. Op die dag
was de volgende bekendmaking van den
commissaris-generaal voor de openbare
veiligheid te lezen:
,,Het wordt ter kennis van de bevolking
gebracht, dat de mogelijkheid bestaat,
dat op enkele door den rijkscommissaris
aangewezen plaatsen door de geallieerde
luchtmacht levensmiddelen worden neer
geworpen. Deze levensmiddelen zullen
door ambtenaren van de Nederlandse
voedselvoorziening (rb.v.v.o.) in ontvangst
genomen en verdeeld worden. Het is aan
de bevolking ten strengste verboden, de
plaatsen, waar deze levensmiddelen zul
len worden afgeworpen, te betreden.
Overtreding van dit verbod zal met de
strengste maatregelen worden bestraft'.
Des morgens riep „Herrijzend Neder
land' om dat, zodra de weersomstandig
heden het zouden toelaten, aan het wes
ten van Nederland per vliegtuig voedsel
gebracht zou worden en even later deelde
de B.B.C. mede, dat op dat ogenblik
(tegen 12 uur) de vliegtuigen op weg wa
ren naar Nederland.
Het grote ogenblik.
Het grote ogenblik was aangebroken.
Even later daverden de grote grijze vo
gels laag over de landerijen, over de
daken der steden, over huizen en bomen.
Niemand, die deze boodschappers des
vredes heeft gezien en gehoord, zal ooit
dit ogenblik vergeten. De straten waren
zwart van de mensen, men klom op de
daken, men juichte en weende, men
zwaaide met doeken en vlaggen, met
oranje en rood-wit-blauw, men schreef
zijn dankbaarheid in witte kalk op de
diaken, met stenen op de velden „tank
you boys". En steeds daverden de zware
bommenwerpers met hun reddingbren-
gende last over het gekwelde Westen, die
dag, de volgende dag en de volgende da
gen: een steeds groter toevloed van
voedselpakketten, die als een milde
regen nederdaalden op onze groene vel
den.
Des Woensdagmorgens 2 Mei maakte de
B.B.C. bekend, dat er tussen de geal
lieerden en de Duitsers overeenstemming
was bereikt over de regeling van de
aanvoer van levensmiddelen naar Neder
land: door de lucht, over zee en over
land. Voor de aanvoer door de lucht wa
ren tien plaatsen aangewezen o.a. terrei
nen bij Amsterdam, Hilversum, Alkmaar
en Utrecht.
Zo kwam na enige dagen het definitieve
einde van de macht der Duitsers en daar
mede was de mogelijkheid van hulpver
lening op zo groot mogelijke schaal
geopend. De Nederlandse bevolking
niet alleen in het uitgehongerde westen
zal nimmer het grootse gebaar van haar
geallieerde vrienden vergeten, een ge
baar, dat zowel materiëel als ideëel effect
heeft gehad, een gebaar, dat enig is in
de historie.
Bloemen voor de koningin.
Op 29 April 1945 hebben de Ver. Staten
en Engeland samengewerkt bij het uit
voeren van een grote humanitaire taak.
Maandag aanstaande, op de eerste ver
jaardag van het uitwerpen van voedsel
door gealliëerde vliegtuigen voor de be
volking van westelijk Nederland, willen
zij gezamenlijk een gebeurtenis, die voor
hen waarschijnlijk even treffend en In
drukwekkend was als voor de bevolking
van westelijk Nederland, herdenken, en
tezelfdertijd een eresaluut brengen aan
de opmerkelijke herstelarbeid die door
de gehele bevolking van Nederland sinds
de bevrijding werd verricht.
Op die dag, 29 April, zullen zeven
Lancasters laag over het Koninklijk paleis
Soestdijk vliegen. Vervolgens zal boven
het vliegveld Soesterberg een der vlieg
tuigen afzwenken en, om ongeveer twaalf
uur 's middags, een bus afwerpen, be
vattende een bouquet (van rozen, anjers
en lelies oranje, rood, wit en blauw)
voor Hare Majesteit de Koningin, en een
persoonlijke boodschap van den maar
schalk der Royal Air Force, lord Tedder,
chef van de Britse luchtstaf (vroeger
plaatsvervanger van generaal Eisenho
wer). Hierna zullen de andere zes vlieg
tuigen weer laag over het koninklijk pa
leis vliegen en vervolgens over Utrecht,
Amsterdam, den Haag en Rotterdam.
De opperbevelhebber van bomber-
command, luchtmaarschalk sir Norman
Bottomley, zal persoonlijk ln een der
vliegtuigen de tocht meemaken.
De bus met het bouquet zal op Soester
berg afgeworpen worden door squadron-
Leader Harris, die vorig jaar het eerste
voedselpakket afwierp.
Alle leden der bemanningen namen deel
aan de operaties boven N.W.-Europa
gedurende de oorlog, en het merendeel
van hen nam daadwerkelijk deel aan het
afwerpen der voedselpaketten.
In de rubriek ten behoeve van de
landbouw, verzorgd door de afdeling
voorlichting van het ministerie van
landbouw, visserij en voedselvoorzie
ning, zal op Maandag 29 April 1946
te 20.05 uur over de zender Hilver
sum II een vraaggesprek worden
gehouden over de tabaksteelt in
Nederland.
De opgeroepen dienstplichtigen lich
ting 1945 die op 2, 7 en 8 Mei naar hun
garnizoen zullen vertrekken worden
verzocht op Maandag 29 April te luis
teren naar het radioprogramma van
de Nederlandse strijdkrachten te 19.30
uur over Hilversum 1. In deze uitzen
ding zullen belangrijke mededelingen
worden gedaan over het vervoer.
The World Friendship Association ln
Londen heeft plannen uitgewerkt en
gedeeltelijk reeds uitgevoerd voor de
uitwisseling van 11.000 Engelse kinde
ren met ongeveer 10.000 kinderen uit
landen op het continent voor een 14-
daags verblijf in het buitenland. 5000;
hiervan zullen Nederlandse kinderen
zijn, die in de maanden Juli, Augustus
en September a.s. in groepen van 180
per boot naar Engeland zullen overste
ken, waar ze zullen worden onderge
bracht bij Engelse families in en om
Londen, de Home Couties, East Anglia,
Wales en de Midlands. Alleen de reis
kosten ad f 65 worden in rekening ge
bracht.
Gistermorgen om 8 uur Is bij de Mij.
Nederland een staking uitgebroken,
waarbij 450 havenarbeiders betrokken
Mr. M. Jinnah, president van de Bond van Muzelmannen (links) en Sir
Stafford Cripps tijdens besprekingen, welke te New Delhi plaats vonden in
verband met de onderhandelingen, welke gericht zijn op de invoering van
zelfbestuur in Indië.
AP P.
Tijdens de zitting van de Veilig
heidsraad van Vrijdag, werd het
Australische voorstel inzake het in
stellen van een sub-commissie, wel
ke een nader onderzoek moet instel
len betreffende de in de Raad tegen
Spanje geuite klachten en beschul
digingen, besproken.
De uitslag van het onderzoek zou
de commissie aan de Raad moeten
mededelen, waarna verder gehan
deld dient te worden.
Een voorstel van een Mexicaansen
gedelegeerde a.s Maandag 't Austra
lische voorstel in stemming te bren-
een, werd aanvaard.
Minister v. Kleffens zeide tijdens
de bespreking:
Ik ben bereid de bewering, dat
hier een voldoende duidelijk geval
voorhanden is, te aanvaarden. Een
geval, dat een aanvullend onder-
Conferentie te Parijs voortgezet
zijn. De oorzaak der staking is gelegen zoek, als door den Australischen ge
in het feit, dat, volgens de stakers, '0^-, uelegeerde voorgesteld, rechtvaar
digt. Ik meen, dat onderzoek niet
absoluut noodzakelijk is, doch het
kan van nut zijn en daarom zal ik
stemmen ten gunste van het Austr.
voorstel.
de schepen „Java" en „Singkep" zo
genaamde „onderkruipers" als zeelie
den aan boord waren, waardoor deze
schepen door de havenarbeiders als
„besmet" werden verklaard.
In verband met de kleine opper
vlakte van ons blad hebben wij van
de autoriteiten toestemming ont
vangen, des Zaterdags met een
dubbel nummer te verschijnen.
Harold King, Reuters correspondent,
meldt: Toen de conferentie van de vier
ministers van buitenlandse zaken Vrij
dag-namiddag wederom bijeen kwam,
begon zij aan haar moeilijke taak door
een aanvang te maken met de bespre
king van de voorwaarden van het
vredesverdrag met Italië. Deze kwestie
wordt als de test-case van de conferen
tie geschouwd, en wel gezien het duide
lijk gebleken verschil van inzicht van
de Sowjet-Russen ter ene en de Britten
en Amerikanen ter andere zijde.
Voordat de Italiaanse kwestie werd
aangevat, als nummer een van de agen
da, hernamen de gedelegeerden de be
spreking over de vraag, of de Duitse en
Oostenrijkse kwesties al dan niet op de
agenda geplaatst moesten worden.
Bidault ste'de voor,
de kwestie van
Duitslands westelij
ke grenzen in be
spreking te bren
gen, waartegen, naar
van bevoegde zijde
werd vernomen,
Molotof in het ge
heel geen bezwaar
had. Ook Byrnes
ondersteunde het
MOLOTOV Franse voorstel.
De „Groene Amsterdam
mer" heeft onlangs 'n ar
tikel van W. J. v. d. Woes-
tijne opgenomen, waarin
een woord van ernstige
critiek wordt geleverd °P
het bouwplan 1946, waarbij
alleen maar rekening
werd gehouden met de
vernietiging en afbraak
ln de oorlog, maar niet
met de achterstand, die
ln die vijf Jaren gekomen
is en die volgens den
schrijver, naar lage schat
ting, gerust op IV2 mil-
liard gulden gesteld mag
Worden.
Als uitgangspunt moeten
we daarom niet nemen
een bedrag van een mil-
llard oorlogsschade, zoals
de regering doet, maar
2'/t milliard oorlogsschade
en achterstand, schrijft
v. d. Woestijne. Het ten
onrechte niet in rekening
brengen van den door de
oorlog ontstanen achter
stand Is naar onze me
ning een zeer ernstige te
kortkoming, want deze
achterstand ls kwantita
tief nog belangrijker dan
de eigenlijke oorlogsscha
de. Zij ls evenwel minder
duidelijk zichtbaar. Wie
evenwel denkt aan de
positie op de woning- en
bouwmarkt in ons land na
de oorlog 1914—1918, toen
er in ons land niets ver
nield was, weet van welk
een catastrofale beteke
nis zulk een achterstand
is.
De schrijver van het
artikel zegt dan:
De dramatische situatie,
waarin wij ons bevinden,
blijkt nog eens overdui
delijk door het tegenover
elkaar stellen van de vol
gende cijfers:
Voor den oorlog was de
gemiddelde omvang van
de bouwnijverheid te
stellen op 515 millioen
(geldswaarde 1939). Vol
gens het plan zal in 1946
gebouwd worden voor
313.6 millioen (geldswaar
de 1939). Vóór den oorlog
moest alleen gebouwd
worden voor de normale
uitbreiding en vervanging
na den oorlog bovendien
voor herstel. Ondanks het
feit, dat wij thans dus
meer moeten bouwen,
blijft de productie 40 pet.
ten achter.
Er is dus niet alleen
sprake van, dat wij de be
staande achterstand In
halen, maar deze achter
stand wordt op deze basis
nog van jaar tot jaar
groter. En bij dit alles ls
nog gerekend op een vol
ledig gebruik van alle
arbeidskrachten, zonder
rekening te houden met
de materiaalpositie.
Als het bouwplan 1946
één ding duidelijk ge
maakt heeft, dan ls het
wel, dat wij er langs deze
wegen nooit komen.
Slechts een grondige re
volutie ln de techniek
van het bouwen kan ons
uit de lmphase helpen
Dit zal een revolutie moe
ten zijn, die te vergelijken
ls bij de vervanging van
het handweeftuig door de
weefmachine. Men kan 't
niemand kwalijk nemen,
dat hij niet ln details aan
geeft hoe zulk een revo
lutie zich zal moeten vol
trekken, maar wel is het
diep teleurstellend, dat
bovenstaande conclusie
niet door het College van
Algemene Commissaris
sen voor de Wederopbouw
is getrokken. Er ls geen
enkele aanwijzing, dat zij
ook maar een ogenblik
aan dit probleem gedacht
hebben. Het gehele plan
heeft tot vooronderstel
ling de bestendiging van
het oude handwerk.
Bevin wenste echter, dat het Duitse
probleem op een steviger basis, dan al
leen de kwestie der westelijke grenzen,
besproken zou worden.
Van de zijde der Amerikaanse dele
gatie werd het verzoek, de Oostenrijkse
kwestie, met inbegrip van een spoedige
terugtrekking der troepen uit dat land,
op de agenda te plaatsen, herhaald.
Toen dit verzoek Donderdag voor de
eerste maal naar voren werd gebracht,
riep Molotof uit: „Dat komt onver
wacht. Ik wil tjjd hebben om de conse
quenties van dit verzoek te overwegen".
Het verdrag met Italië.
Op de conferentie van de ministers
van buitenlandse zaken, welke bijeen
kwam onder voorzitterschap van Bevin,
is overeenstemming bereikt over de
inleiding op het Italiaanse vredesver
drag. Hierna begonnen de ministers met
een bespreking over de door Italië te
presteren schadevergoedingen, welke
duurde totdat de bijeenkomst te 19.45
werd besloten.
Men kw»m overeen, dat te Parijs on
middellijk deskundigen van de vier
grote mogendheden zouden worden be
noemd, met tot taak te onderzoeken,
welk voor schadevergoedingen geschikt
materiaal in Italië beschikbaar is.
Deze overeenkomst was het resultaat
van een door Bevin mondeling gedaan
voorstel, dat niet in een formele tekst
was neergelegd. Er werd geen termijn
vastgesteld, waarbinnen de deskundigen
aan de ministers verslag zouden moeten
uitbrengen.
Bij sommigen blijkt nog onzekerheid
te bestaan ten aanzien van het ogenblik,
waarop bij de a.s. herdenking der be
vrijding een minuut stilte in acht zal
worden genomen. Van bevoegde zijde
wordt er de aandacht op gevestigd,
dat dit tijdstip officieel is bepaald op
Zaterdag 4 Mei a.s. te 11.00 uur.
HEROPENING VAN DE HOGERE
KRIJGSSCHOOL.
Op 1 Mei a.s. zal de hogere krijgs
school officieel worden heropend. Alle
lucht va art vakken zullen worden gedo
ceerd door Kap.-vlieger Van der Wolf.
In dit verband wil ik den Russ.
vertegenwoordiger er op wijzen, dat
de afwezigheid van geheel en al
overtuigend bewijs ons een kwestie
niet ter zijde doet schuiven, doch
integendeel, vooropgesteld dat het
reeds aangebrache bewijs niet al te
schamel is, ons er verder op doet
ingaan,
Volgens het Bulgaarse nieuwsbureau
heeft de Bulgaarse ministerraad be
sloten tot de volledige verbreking van
de diplomatieke betrekkingen met het
Spanje van Franco. De kanselier van
de Spaanse legatie zal uitgenodigd
worden Bulgarije te verlaten. Het
nieuwsbureau brengt in herinnering,
dat de Bulgaarse legatie te Madrid se
dert 1 Januari van dit jaar gesloten
was. Te Sofia werd Spanje slechts door
den kanselier van de Spaanse legatie
vertegenwoordigd.
WIJZIGING TELEGRAMTARIEVEN
Met ingang van 1 Mei 1946 zal het
tarief voor binnenlandse telegram
men worden gewijzigd. Bij de post
kantoren zal men nadere inlichtin
gen kunnen krijgen.
Het Libanese Ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft aan de Britse
regering een memorandum doen toeko
men, waarin zij de wensen van Egypte
ondersteunt. (RT).
11.
(Het eerste artikel werd opgenomen in ons no. van Zaterdag 13 April).
Namen we in ons vorige artikel een staatje op van verschillende typen
slagschepen, welke deel uitmaakten van de vloten der grote zeemogend
heden uit de tijd van de „Koningin Regentes", hieronder beginnen we met
een overzicht van de oude pantserseh epen (de kolommen van 1. n. r resp.:
op stapel, te water, ln dienst, waterve rpl., geschut, vaart en vermogen):
Piet Hein
20. 6.93
15. 8.94
11. 1.96
3520
3-212-15; 6-7,5
16
4700
Evertsen
14. 6.93
29. 9.94
1. 2.96
*i
Kortenaer
13. 6.93
27.10.94
17.12.95
f»
Kon. Reg.
3.12.98
24. 4.00
3. 1.02
4950
2-24; 4-15; 8 7,5
16
6000
De Ruyter
12. 5.00
28. 9.01
30.10.02
H. Hendrik
13.10.00
7. 6.02
25 1.04
t»
M. H. Tromp
2. 5.03
15. 6.04
5. 4.06
5295
2-24; 4-15; t' 7,5
16
6000
Heemskerck
15. f.05
22. 81.06
22. 4.08
5000
2-24; 6-15; 6- 7,5
16
6000
De Z. Prov,
7. 2.08
15. 3.09
6.10.10
6630
2-28; 4-15;10-7,5
16
7500
(begr. 1900, niet
gebouwd)
2130
2-21; 6,7,5
10
Alle schepen hadden enige torpedolanceer buizen, behalve de „Zeven Prov."
ZACHT.
Heldere ochtend, ln de namiddag
tijdelijk toenemende bewolking met
plaatselijk enkele buien en kans op
onweer. Zacht voor de tijd van het
jaar. Matige, langs de Waddeneilan
den tijdelijk krachtige Oostelijke tot
Noord-Oostelijke wind.
28 April. Hoog water: 5.1917.81
Laag water: 10,5623.55
De „Tromp" was iets langer dan de
drie eerderen en had de 15 cm kan. in
gesloten torentjes, niet ln schilden. De
„Heemskerck" was speciaal voor het
Moederland bestemd, is menen we
nooit in Indië geweest, maar is wel eens
ln de Ver. Staten op bezoek gegaan. Dit
schip had 4 15 cm kan. ln torens en 2
achter schilden. „De Zeven Provinciën"
is. zoals men weet, m 1933 slachtoffer ge
worden van een muiterij en toen door
een Nederlandse bom beschadigd. Na
deze affaire ls het schip veranderd ln
een opleidingsschip, verloor 1 schoor
steen (tevoren had het er 2, tegen de an
dere pantserschepen 1), en zou als oor-
logstaak krijgen het dienst doen als drij
vende batterij. De machines waren tn
alle schepen staande triple-expansie zui
germachines, de ketels waren van het
waterpijp-type, behalve ln de „Korte-
naer"-klasse, waar gewone cylindrische
ketels in geplaatst waren.
Als pantser hadden alle schepen een
gordel over de hele lengte, 15 cm dik
ln het midden en 10 aan de einden
Er was een pantserdek over de hele
lengte, dik 5 cm. Dan hadden ze een
commandotoren van 24 cm ln de
eerste drie, 25 cm ln de volgende drie,
en 20 cm in de „Tromp", „Heems
kerck" en „De Zeven Provinciën".
De-zware artillerie was met een groot
ste dikte van 24 („Kortenaer"), 25
(K. Regentes"), 20 („Tromp" en
„Heemskerck") en 25 cm („De Zeven
Prov." beschermd.
Schepen zwaaien af....
Ongeveer 1913 verlieten „Evertsen" en
„Piet Hein" de dienst, de „Kortenaer"
volgde een 4 Jaar late-. Na de eerste
wereldoorlog verdwenen de „Koningin
Regentes" en „De Ruyter". Omstreeks
1934 verkocht men de „Tromp". In 1939
werden de „Hertog Hendrik" en de
..Heemskerck" batterijschip, maar begin
1940 kwam de „H. Hendrik" op de Rijks
werf terug en werd daar door de Duit
sers „veroverd", die de „Heemskerck"
beschadigd te IJmulden aantroffen. Later,
nadat eerst de „H. Hendrik" nog door
Engelse bomscherven lek geworden en
gezonken was, zijn beide schepen wegge
voerd en (in België?) verbouwd tot antl-
luchtbatterijschepen. Ze kregen Duitse
namen, en wel „Undine" (de „Heems
kerck"). en „Niobe" (de ,H. Hendrik"). In
Febr. en Maart 1946 kwamep ze terug
naar het Vaderland.
De .Zeven Provinciën", die na de mui
terij van 1933 de naam „Soerabaja" had
gekregen, is ln Febr. 1942 door bommen
ln de haven van Soerabaja tot zinken ge
bracht.
Van de „De Ruyter" kunnen we nog
vertellen, dat die ln 1919 Indië verliet
met 6-15 cm kanonnen en 4-7,5 cm. Maar
het schip heeft na aankomst ln Neder
land niet meer gevaren en werd ln 1922
verkocht.
Over de -ele reizen en avonturen door
deze pantserschepen beleefd zullen we
hier niet uitweiden. Het relaas daarvan
zou een dik boek vullen. Onze vlag ls
door deze vaartuigen overal vertoond,
talloze Marinemensen hebben hun oplei
ding en oefening aan boord ervan ver
kregen.
De publicatie der plannen voor een
nieuwe Nederlandse Marine betekent
voor velen misschien niet anders dan
een verhoging der toekomstige staats
uitgaven. Echter is deze kijk veel te
eng. Want de voornemens der Regering
bevatten niet meer of minder dan een
revolutie in de opvattingen over de ver
dediging van ons Indisch Rijksdeel, en
daarin zit tevens opgesloten, dat de uit
gegeven gelden goed besteed zullen
worden en niet verspild, zoals in de ja
ren 19001940.
Wat toch is het geval. Het tijdperk,
voorafgaande aan de tweede wereldoor
log kenmerkte zich door een verdedl-
gingspolitiek van zuiver defensieve
strekking en van het „uiterste mini
mum". Men heeft jarenlang beweerd,
dat 2 kleine kruisers met bijbehorend
klein materieel voldoende zouden zijn
een gebied, dat de uitgestrektheid van
Europa bezit, van vijanden vrij te hou
den of die daar lang te kunnen bestrij
den. Met moeite heeft men voor dia
kleine macht 50 pet. reserve kunnen
loskrijgen. Dat die dan ook brandend
nodig was, is gebleken: in 1941—1942
was de „Sumatra" in reparatie en nam
niet aan de strijd deel. De verliezen aan
torpedobootjagers en onderzeeboten wa
ren schrikbarend groot. Dat alles had
men kunnen weten, want wereldoorlog
no. 1 had ons deze les al gratis ver
strekt. Toch heeft het tot ongeveer 1938
moeten duren, voor men overging tot
het slagkruisersplan. Men zou drie snel
le slagschepen bouwen. Het zal wel dui
delijk z.n, dat dit plan kennelijk meer
omvatte, dan ons vooreerst verteld
werd. Wat betekent een vloot van 3 ka
pitale schepen als kern, waar slechts
een „schil" van 3 kleine kruisers, 8 ja
gers en 20 onderzeeboten omheen zit?
De thans gepubliceerde plannen moe
ten zeer waarschijnlijk worden opgevat
als het slagkruisersplan in zijn vollen
omvang, maar dan zonder de slagkrui
sers en daarvoor in de plaats vliegdek
schepen. We zien dan, dat de revolutie
in de opvattingen eigenlijk in 1938 ont
vangen, en in 1946 geboren werd. De
vloot in Indië zal dus gaan bestaan uit
Siaggroepen, elk machtig, samen zeer
krachtig. De ouderwetse vloot in één
hand, wordt nu de moderne, die zich
kan splitsen en verenigen naar believen.
De nieuwe Nederlandse vloot zal ook
in staat zijn tot, ja, gebouwd zijn voor
de offensieve verdediging. Men zal niet
meer behoeven te wachten tot de vijand
in Straat Makassar zit, om hem dan te
trachten over onderzeebootlinies te lok
ken (zoals ons oude plan was maar
dat in 1942 door de Japs tegen ons ge
bruikt werd!). In den vervolge zal men
den tegenstander al kunnen opzoeken
bij zijn concentratiepunten en daar be
stoken met de vliegtuigen der „platte
daken", de vliegdekschepen.
Bovendien legt de Regering zich niet
meer vast op een uiterst minimum maar
op een minimaal maximum, en dat is
van zeer grote betekenis.
Immers, momenteel is er nog vrede
en is een vijand met een slagvloot niet
meer aanwezig. We weten nu, dat der
gelijke idyllische toestanden zich in 15
tot 20 jaar grondig kunnen wijzigen.
Dan is er nu voor ons de mogelijkheid
met de tijd mede te gaan. Zo nodig zal
men de siaggroepen met artilleriesche
pen kunnen versterken. Of met schepen,
in staat moderner en geduchter wapens
te voeren dan artillerie, zoals door ra
dio bestuurde vliegende bommen en
dergelijke.
De grote betekenis van de Rege
ringsvoorstellen is dus, dat men niet
meer aangeeft: tot hier toe en nooit
verder, maar: van hier af en niet
lager.
Dat wit tevens zeggen, dat de gelden
aan de verdediging besteed, welbesteed
zullen zijn, effect zullen sorteren. Ter
wijl men vroeger voor zijn millioenen
eigenlijk niets geleverd kreeg.
Het politiek aanzien van ons land in
een wereld, waar macht voor recht
staat, kan daarmee niet anders dan ge
weldig gebaat zijn. En dan volgt daar
uit een sterker economische positie. Zo
zullen de verdedigingsmillioenen hun
rente opbrengen, voor elk onzer
26-4-'46. d. H.
Om te eindigen melden we nog, dat ln
1912 een vergrote Zeven Provinciën met
4 kanonnen van 28 cm op de begroting
werd gebracht, maar 'dat dit schip ver
worpen werd. Omstreeks 1913 vatte men
het plan op s slagschepen van ca. 21000 ton
te bouwen met elk 8 kan. van 35 cm.
Thans was men op de goede weg, want
die schepen zouden wèl gevechtskracht
en kans op succes bezitten. Maar de oor
log van 1914 draaide dit plan de nek om.
Zoals de tweede wereldoorlog belette dat
de voorgenomen slagkruisers gebouwd
werden.
N. N. X.
HR. MS. PANTSERSCPIP „HfRTOG HENDRIK'