jSTOCKHOLM, de Koningin van het Malarmeer
Van droomende provinciestadjes
en moderne fabriekscentra
JU de schilderachtigste stad van het Noorden S
Merkwaardige tegenstellingen tusschen
Noord en Zuid
mmm
Zweden is voor de meesten onzer terra incognita, dat wil zeggen: onbekend
land en het zal dat helaas ook wel blijven, al zou men, met vacantie gaande,
even goed koers kunnen zetten naar het Noorden om de onbekende schatten
van Zweden te gaan ontdekken, alswel.de in vredestijd haast traditioneele reis
naar Zwitserland te maken. Zweden doet door z'n bewogen geschiedenis, door
de groote tegenstellingen tusschen de bevolking van het Noorden en het Zuiden,
door het zachte klimaat en de prachtige, natuur, zeker niet onder voor Zwitser
land, bekend als het reisdoel bij uitnemendheid. Maar velen vreezen dat de taal
een onoverkomelijke hinderpaal zou zijn; men ziet op tegen de omslachtige reis.
Maar noch het een, noch het ander mag een steekhoudend bezwaar zijn. Zweden
is een land, om er heen te gaan en er nadien nog dikwijls terug te keeren, want
op de geschiedenis, maar evenmin op de volksaard, raakt men niet uitgestudeerd
Zweden is een land, waar de toerist altijd nog iets over houdt, dat hij op zijn
volgende reis zou willen onderzoeken.
Het slot Kalmar in Zweden dat meer dan vijl eeuwen oud Is.
Stockholm, het Venetië van het Noorden, de Zweedsche hoofdstad gezien uit 't vlieg
tuig. In het midden van de Riddar kolmen,de vele eilandjes waarop de stad gebouwd
is, verheft zich het trotsche Koninklijke Slot.
WEINIG VERTIER EN PIJNLIJKE
ZORG VOOR DE ETIQUETTE.
HET VENETIë VAN HET NOORDEN.
haar bewoners en bezoekers precies voor
schrijft wat zij hebben na te laten,
want doen mag men er inderdaad weinig.
De naam Venetië doet denken aan ka
nalen en is in zooverre juist, maar niette
min zijn er te veel punten van verschil met
de Italiaa-sche waterstad, dan dat deze
kenschetsing afdoende zou mogen heeten.
Aan de eene zijde ligt er het groote Malar
meer, een van de grootste baaien van Euro
pa, aan de andere zijde de Zoutzee, gelijk
de bewoners van Stockholm de baai van
de Oostzee gemeenlijk noemen.
vormen de in het seizoen gegeven nacht
concerten voor vreemdelingen door het
Syrriphonieorkest van Stockholm, maar
de vreemdeling verlangt ten slotte meer
en iets anders. Al met al is het standpunt
zeer verheven, zeer schoon, en..., zeer
Zweedsch.
Evenals de Zweedsche hoofdstad ls men
overal in Zweden gesteld op goede om
gangsvormen. De nauwlettende zorg voor
de vormen heeft geleid tot een zeer con-
ventioneele wijze van zich te kleeden, het-
oude waardige burcht ls vergrijsd en ver
vuild onder de rook der moderne zwavel-
fabrieken, maar dat heeft aan zijn waar
digheid geen afbreuk gedaan.
De bewoners van het stadje zijn tot op ze
kere hoogte allen van hetzelfde karakter.
Zij vormen evenwel een merkwaardige
tegenstelling met de bewoners van Noor
delijker streken. Het zijn goed gekleede
gezonde en over het algemeen levenslus
tige mensohen, die zich geen onnoodige
zorgen maken en trachten zooveel mogelijk
het leven van den zonftigen kant te zien.
Ondanks een zeker provinciaal patriottis
me is men niet chauvinistisch. Zij zijn
over het algemeen zeer ontwikkeld en heb
ben voorzoover hun financiën dat toestaan
een stuk van de wereld gezien. Zij lezen
zeer veel; het liefst boeken van de eigen
schrijvers, terwijl er den laatsten tijd vele
Hollandsche, in het Zweedsch vertaalde
boeken worden verkocht.
Wil men den overgang naar het groote
stadsleven in Stockholm geleidelijk doen
plaats hebben, dan zou men na Kalmar bij
voorbeeld een bezoek kunnen brengen aan
Ystad. Het is een plaats aan de Oostzee,
die als de dag van den nacht verschilt van
het droomende Kalmar. De huizen, de
openbare gebouwen, de kleeding der men-
schen kortom alles wijst er op dat deze
plaats zich het voorbeeld van Stockholm
voor oogen heeft gehouden. Het is een
zeer modern en comfortabel stadje, dat bij
de vreemdelingen zeer in trek is.
Vele Zweedsche steden, die in de Mid
deleeuwen middelpunten waren van Scandi
navië, zijn in den loop der jaren achteruit
gegaan en afgezonken tot tweede en der
derangs provinciestadjes. Hieraan is voor
al de verlegging van verschillende takken
van nijverheid en indusrtie schuld. Het
echte Zweden, dat wil zeggen het land
naar geest en ziel, dat ziet men juist in die
plaatsjes het beste, omdat de beschaving
in de groote steden, hoeveel goeds zij ook
bracht, dikwijls vervlakkend heeft ge
werkt. Dit neemt intusschen niet weg, dat
een stad als Stockholm op tallooze toe
risten een onontkoombare bekoring heeft
uitgeoefend en ook niet zonder reden.
Stockholm is in bepaalde opzichten een
uitverkoren en begenadigde plaats, zoo
wel wat ligging als wat uiterlijk etreft. On
getwijfeld is het van Europa's hoofdsteden
een der schilderachtigste, en wel omdat de
stad als Venetië gebouwd werd op
een zeer waterrijk gebied en zich later uit
breidde over de eilanden aan de monding
van het machtige Malarmeer. De binnen
stad is gedeeltelijk nog in haar Middel-
eeuwschen staat in tact gebleven.
Stockholm met een bevolking van ruim
een half millioen zielen is in menig opzicht
de metropole van het Noorden. De geest
van de groote stad van moderne allure,
blijkt den bezoeker niet alleen uit de be
drijvigheid in de havens, maar ook uit de
grootschheid van nieuwe gebouwen, zooals
het beroemde gemeentehuis en uit de voor
treffelijke musea en bibliotheken.
Dat Stockholm tot de steden behoort, die
in trek zijn, moge blijken uit de schier
eindelooze reeks van bijnamen die men
haar heeft gegeven. Ze zijn nauwelijks te
tellen; de meest voorkomende zijn echter;
„de schoone zondares", de „koningin van
het Malarmeer" en .Venetië van het Noor
den." Deze namen mogen in den kern iets
juists bevatten, zij doen de stad alle te
kort. Want Stockholm is mooi, maar niet
zondig, hoogstens in de oogen van puri
teinen. Integendeel, de Zweedsche hoofd
stad is een zedige dame, in het bezonder De Mariakerk van Sigtuna, een van de sch ilderachtige bouwwerken
gesteld op goede mameren, een stad, die' oude Zweden zoo rijk is. waa-aan
In Zweden's hoofdstad fa men er tegen het
einde van het afgeloopen jaar toe overge
gaan hulpagenten op te leiden.
De uitrusting bestaat uit de civiele klee
ding, pistool en gummi knuppel.
IEDER land heeft zijn merkwaardige te
genstellingen, die den vreemdeling
terstond opvallen. Met Zweden is het
niet anders gesteld. Het land is zoo
uitgestrekt, dat dit trouwens ook geen
verwondering behoeft te baren, wan
neer men slechts bedenkt, dat de afstand
van Noord naar Zuid, ongeveer die is van
Amsterdam tot Gibraltar. Niet alleen het
klimaat vertoont, wanneer het om honder
den kilometers verschil gaat, belangrijke
verschillen, maar ook zijn de Noord Zwe
den heel andere menschën dan hun Zuide
lijker wonende landgenooten. Zoo is er
ook het verschil tusschen de Zweden van
het platteland en uit de groote stad.
Het ideaal van iedere provinciestad ii»
Zweden is, dat de vreemdeling de stad
vooral niet aan zal zien voor .provinci
aal". Van die opvatting getuigt reeds de
opbouw van hun steden. Ook in de klei
nere stad blijft alles ruim, breede straten.
Men is er ook ruim naar den geest; de
toerist, die ongestoord van het onbekende
land wil genieten, wordt niet aangegaapt
als een wereldwonder. De Zweden gaan
rustig hun gang en zijn hulpvaardig, wan
neer men hen noodig heeft.
Het is geen gemakkelijke taak een scherp
omlijnd beeld te geven van het Zweedsche
karakter. Wel valt den vreemdeling on
middellijk het hemelsbreed verschil op,
dat er bestaat tusschen stad en land, tus
schen jong en oud, tusschen uiterlijke en
innerlijke vorming. Het hangt bovendien
van de plaats af, waar men zioh in Zweden
bevindt, hoe deze eigenschappen nog weer
gaandeweg veranderen. Het maakt ver
schil of men in de onmiddellijke omgeving
van Stockholm vertoeft, ofwel dat men zich
dichter bij den Poolcirkel bevindt, waar de
nederzettingen steeds spaarzamer worden;
hier zijn de karaktereigenschappen van de
bewoners anders geaard dan in het Zui
den, waar deè zomers de wind door het
rijpe koren waait en de sirenes der fa
brieken de arbeiders roepen.
Voor den vreemdeling mag het dan
moeilijk zijn vasten voet aan den grond te
krijgen op het platteland, vele moeilijker
is het nog in de groote steden. Men moet
langen tijd in Zweden hebben gewoond,
om door te dringen tot de volksziel, om te
kunnen onderscheiden wat nu de goede en
wat de slechte eigenschappen zijn van dit
volk. Het is evenwel merkwaafdig, dat
bijna alle groote landsbesturen, partijlei
ders en vele hooge regeeringsfunctionaris-
sen uit de kleine Zweedsche stadjes ge
boortig zijn. In het bijzonder is Smaland
het gebied, waar de hoog ontwikkelde men
sdien vandaan komen; het land, dat zoove
le kopstukken op het gebied van politiek
en litteratuur voortbracht. De taaiheid,
het doorzettingsvermogen en de koppigheid
van den Smalander zijn voor den Zweed
spreekwoordelijk. „De Smalander boer
weet nog koren te halen uit steenen en on-
Het is begrijpelijk dat deze zeer schil
derachtige stad in den loop der tijden vele
schilders en dichters heeft aangetrokken.
De verrassende effecten, die Stockholm op
verschillende uren van den dag biedt, zijn
zoo subtiel en sterk, dat slechts groote gees
ten als een Strindberg van haar een blij
vende en waardige impressie hebben kun
nen geven.
Men zegt wel eens: eerst Napels zien en
dan sterven, maar wij zouden het gezegde
met betrekking tot Zwedens hoofdstad als
holm gaan zien en er dan altijd terugkee-
ren. Alleen, er is één bezwaar, vele toeris
ten slaken de verzuchting: was de stad
maar wat onderhoudender. Wie verlangt
naar bonte afwisseling, naar variété, ca
baret of iets van dien and, zal in Stockholm
vergeefs zoeken. Natuurlijk zijn er de ele
gante restauranten, waar men goed en duur
kan eten, maar de politie doet reeds om
twaalf uur des avonds de ronde en dat be_-
teekent onherroepelijk sluiten. Ook op de
feestavonden kan nauwelijks gesproken
worden van een echte uitgelaten feeststem
ming. Men blijft te allen tijde in het ga
reel loopen. De Zweedsche pers heeft
reeds lang geleden opgemerkt, dat de
overheid door de strenge voorschriften de
toeristen het land uit jaagt en doet in
haar kolommen dan ook geregeld voorstel
len om de menschen aangenaam „bezig te
houden". Het blijft evenwel bij die voor
stellen. Een enkele uitzondering daarop
kruid," is een bekende zegswijze, die de
Noord Zweed gaarne in den mond neemt,
wanneer hij een karakteristiek wil geven
van de plattelandsbevolking. Of het waar
is of niet, dat kunnen wij niet beoordee-
len, docth dit typische gezegde bewijst in
ieder geval welk een doorzettingsvermo
gen de Smalander over het algemeen aan
den dag weet te leggen.
Wil men het oude en het nieuwe Zweden
tegelijk zien, dan moet men naar het
Zuid-Zweedsch stadje Kalmar gaan zien.
Het marktplein is driehoekig van vorm,
zoo groot dat er met gemak een vliegtuig
zou kunnen landen, indien niet de oude
pomp en de oeroude boomen in den weg
stonden. Aan de eene zijde van het Raad
huis staat een kerk, waarvan de prachtige
vensters het bezoek alleen reeds overwaard
maken. Deze marktplaats doet merkwaar
dig, weldadig rustig aan. Er is geen lawaai,
geen nerveuze drukte; in normale tijden
een echt vredig Zweedsch stadje. Wanneer
de avondzon tusschen de gevels wegzinkt,
doet dit stadsbeeld ons denken aan een
ouderwetsoh Hollandsch plaatje. Slechts
van tijd tot tijd gaat er een auto voorbij,
een teeken van den modernen tijd, maar
overigens heeft de bezoeker hier het idee,
dat de tijd aan het plein met de oude hui
zen is voorbijgegaan.
Misschien zou men het mij in Kalmar
kwalijk nemen, wanneer ik de hoofdstad
van Smaland tot de kleine plaatsen van
Zweden zou rekenen. Twintig duizend men
schen beteekenen in Zweden meer dan bij
ons. Kleine steden van dit formaat spelen
in Zweden een rol van belang. Maar zelfs
in hef dun bevolkte deel van Noord-Zwe
den kan men Kalmar niet als een hoofd
stad beschouwen, ofschoon haar geschiede
nis menige bladzijde in het geschiedboek
van het land zou kunnen beslaan. Rondom
de gedeeltelijk behouden gebleven muren
liggen de groote fabrieken. Daar staat ook
het machtige slot Kalmar, eens de machtig
ste vesting van geheel Scandinavië. De
-
:-s>.
geen natuurlijk bij de dames het meeste ln
het oog loopt. Toen enkele jaren keuken-
geel de modekleur was, zagen de straten
van de city geel van de aldus getinte ster
velingen. En er was niet veel fantasie
voor noodig om zich de modemagazijnen
als groote broedmachines voor te stellen,
waar men de eieren binnenbracht en even
later de kuikens kant en klaar, geel en le
venslustig naar buiten kwamen wandelen
Maar uitzonderingen zijn er om den re
gel te bevestigen en de verveling is in
Stockholm slechts uiterlijk. Wanneer de
vreemdelingen het er door op hun zenuwen
krijgen, dan komt het alleen maar, omdat
zij niet voldoende den tijd gehad hebben
om achter de schermen te kijkken. Hadden
zij daartoe wel de gelegenheid gehad, dan
zouden zij geconstateerd hebben dat het
in Stockholm zeer aangenaam wonen is.
Kortom de Zweedsche hoofdstad is een
dame, die volgens den ouden stelregel niets
doen mag, maar alles doen kan.
HET ZWEEDSCHE WAPEN.
