VRIJHEID
Impasse rond Linggadjati
Eden becritiseert Molotot
U.N.O. in gereedheid
Hors d'Oeuvre
Geen troepen naar
Indonesië
'lüeecêecUM
DE NOORDHOLLANDSCHE COURANT
DAGBLAD VOOR DEN HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
SJAHR1R SUST
Kabinetszitting.
Vijftien doden bij
vliegongeluk
Post voor militairen
BANDEN
voor iedere fiets!
Bon voor Zuidvruchten
Waardering voor
Benelux"
J
Witboek over Koning Leopold
Alle medewerking aan Plan-Marshall.
Wederin voering
broederdienst
Amerikaanse zeeliedenstaking
geëindigd
yAN I^ABU
EN ]/ERRE
VRIJDAG 29 JUNI 1947.
BUREAU:
Koningstraat 78-10
Den Helder
Telefoon 2345
Giro 449041
Dlr.: J. BÖlsma
Voortsetting ttan de
70e JAARGANG No. 9538.
HELDERSCHE COURANT
TARIEVEN
Advertenties 14 cent per
millimeter. Familieberichten
17 cent per m.m. Kleine ad
vertenties („Juttertjea") tot
15 woorden 75 cent. elk woord
meer 5 cent
Abonnementen: per kwartaa
f 3.—. per post t J.65
H'ofdredaetear: M. H. E. CyMert, Rayon redacteuren C. A. Dekken en W. Kok.
Sjahrir heeft bezoek ontvangen van
de Amerikaanse consul-generaal, dr.
Walter A. Foote. Eerder heeft hij
reeds besprekingen gevoerd met de
Britse consul-generaal, Mitcheson.
en met de minister-president van
Oo«tfIndonesië. Nadjamoeddin Da-
eng. Tevens besprak hij de situatie
met de te Batavia aanwezige repu
blikeinse ministers en delegatie
leden.
De sultan van Pontianak had een
onderhoud met de secretaris van het
republikeinse ministerie van Voor
lichting.
DE MENING TE BATAVIA
Goed ingelichte Nederlandse kringen
in Batavia zeggen dat de commissie
generaal in haar rapport over de In
donesische tegennota ais haar stellige
mening te kennen zal geven dat de
impasse ter zake van de overeenkomst
van Linggadjati een punt heeft be
reikt waarop het voortzetten der on
derhandelingen als doelloos gezien
moet worden.
SJAHRIR AAN HET WOORD.
Sjahrir heeft in een radiorede o.m.
gezegd:
„Het is mogelijk, dat de keuze van
de woorden in de republikeinse no
ta zou kunnen worden verbeterd en
dat daarmede het ongemotiveerde
wantrouwen had kunnen worden
voorkomen, doch met nadruk dient
te worden verklaard, dat achter ons
antwoord geen bedekte bedoeling
verborgen ligt, die een kwade op
zet of een catastrophe inhoudt.
Sedert echter de antwoordnota aan
de commissie-generaal is overhandigd,
is er tot nu toe geen gedachtenwisse-
ling geweest nopens de voorgedragen
punten, en heeft een vergelijking of
confrontatie van de standpunten niet
plaats gehad, ofschoon het onderling
wantrouwen steeds groter werd en
de sfeer steeds slechter werd. zodat
men nog niet weet, welke laatste
mogelijkheden beide partijen aanvaar
dden kunnen.
De Raad van Ministers heeft gis
terochtend vergaderd in verband
met de Indische kwestie. De be
raadslagingen zouden hedenochtend
worden voortgezet.
MUNT
Onlangs las ik dat het gouden
tientje verdwijnen zal. Dat ver
wondert mij niets. Voor de jon
gere generaties heeft he eigenlijK
nooit bestaan, behalve als broche
of zo. maar dat was dan een gou
den tientje met hangend haar;
een kostbare zeldzaamheid.
Verdwijnen deed het trouwens
altijd gemakkelijk Bij menigeen
placht het spoorloos te verdwij
nen binnen een half uur nadat
hij het ontvangen had. Want het
was rond en het rolde graag Ik
vind het wel jammer, dat het
niet terugkeren zal; het was zo'n
frisse munt, en het gaf de bezit
ter een illusie van rijkdom, ook
al had hij er maar één. Ook al
weer een der goede dingen dezer
aarde die legendarisch geworden
zijn. Misschien dat mijn achter
kleinzoon er weer eens mee rin
kelen kan. Er is in de kluizen
van de banken goud genoeg en
wat heeft men aan goud als men
het niet gebruikt? Voorlopig is
het tientje gedoemd tot een klui
zenaars-bestaan. Het is er niet
voor ter wereld gebracht. Het
kon zo vrolijk rinkelen. Vaarwel,
gezellige, blinkende munt, die mij
altijd welkom is geweest, waar
van ik nooit genoeg heb gehad.
Rust in vrede, maar liefst niet
voor altijd!
Erger is dat ook de zilveren
munt nog buiten de circulatie
blijft. En dat wij ons dus nog
lang zullen moeten behelpen met
dat smoezige papier. Natuurlijk
heb ik niets tegen papier. Als
schrijver, en als trouw medewer
ker aan een krant, bemin ik het
papier, vereer ik het en veracht
ik het niet. Maar waarom moet
het geld van papier zo afgesleten
zijn? Wil men duidelijk doen uit
komen, dat geld het slijk der
aarde is? Ik vind het vies. Waar
om volgt men het Engelse voor
beeld niet? Wij hebben toch de
roep der zindelijkheid? Men zou
het niet zeggen als men onze gui-
dens en rijksdaalders zag. En het
is zo'n kleine moeite en niet
kostbaar ook om te decreteren
en Lieftinck decreteert toch
zo graag dat de banken en de
postkantoren altijd alleen in nieuw
papiergeld moeten uitbetalen en
dat alle daar ontvangen papier
tjes naar de papiermolen moeten
verdwijnen. Zo heel veel papier
zal met deze maatregel niet zijn
gemoeid. Bovendien, het sparen
en Lieftinck wil immers dat
wij sparen zou er door worden
bevorderd, want een nieuw munt
biljet bewaart men graag, een
vuil geeft men liefst zo spoedig
mogelijk uit.
Heeft de minister daar wel eens
aan gedacht? KREEFT
GERUSTSTELLENDE WOORDEN.
Ik acht het mijn plicht, om alge
meen bekend te maken, dat de we
zenlijke bedoeling van de republi
keinse regering is, om elke mogelijk
heid te voorkomen, dat men gedreven
wordt door psychose, door een sfeer,
die ons dwingt, tussen oorlog, moord
tegen moord met voorbedachte rade,
dan wel geen oorlog en onvoorwaar
delijke overgave. Het is daarom niet
onze bedoeling geweest een aanvaar
ding van onze verlangens in hun ge
heel en ineens te forceren. Wij hebben
voorgesteld, dat aanstonds de samen
werking, zoals in Linggadjati bedoeid
i gewenst is, wordt gerealiseerd.
Aangenomen mag worden, dat de
bezoeken van de Britse en Ameri
kaanse consuls van invloed zijn ge
weest op de inhoud van deze rede.
Massa-demonstratie
te Amsterdam
Onder presidium van de voorzitter
van de vereniging Nederland-Indone-
sië, is Woensdagavond in het RAI-
gebouw te Amsterdam een massale
betoging gehouden, waarbij vele spre
kers van verschillende politieke
richting het woord voerden om te
pleiten voor overleg met Indonesië en
stopzetting van de troepentransporten.
Achtereenvolgens werd het woord
gevoerd door mr. dr. H. Roland Holst,
B. Blokzijl, ds. J. J. Buskes, B. Polak
en mevrouw AlmaHeynen.
Aan het slot van de vergadering
werd onder algemene instemming be
sloten een resolutie van de volgende
inhoud aan de bevoegde instanties te
doen toekomen:
Meer dan 15.000 Nederlanders, bij
een in een massabijeenkomst van de
vereniging Nederland-Indonesië, ge
hoord hebbende sprekers met uiteen
lopende politieke opvattingen, zijn
van oordeel dat het toepassen van
wapengeweld nimmer tot een oplos
sing van de Indonesische kwestie kan
leiden, dat op basis van Linggadjati
verder kan worden onderhandeld in
dien van Nederlandse zijde de troe
pensterkte zodanig wordt verminderd,
dat zij door de Indonesiërs niet meer
als een bedreiging kan worden ge
voeld en dat er op de sleutel-posities
in Indonesië progressieve figuren die
nen te worden benoemd. De vergade
ring doet een beroep op de delegaties
de besprekingen voort te zetten op
basis van samenwerking.
W//&Ï
De Palestina-commissie is op de
Dr. Sandström uit Zweden, president
plaats van haar onderzoek aangekomen. De heer met de stroohoed (links) is
van de commissie. Het gezelschap na zijn aankomst aan de Lydda-
luchthaven.
Het Constellation-lijnvliegtuig „Eclip-
se", onderweg van Karachi naar
Istamboel is bij een noodlanding in
de buurt van Ruigadin in Syrië neer
gestort.
8 passagiers en 7 leden van de be
manning zijn omgekomen, doch 22
inzittenden werden gered.
Militairen aan boord van het m. s.
„Sloterdijk" kunnen in Port Saidpost
krijgen, mits deze op 24 Juni ter post
bezorgd wordt. Wil men de post bij
de aankomst in Batavia bezorgd heb
ben dan moet zij op 2 Juli a.s. gepost
zijn.
Naar wij vernemen zullen over
enkele weken bij de distributie
kantoren inschrijvingsbiljetten kun
nen worden afgehaald om een ieder
die een rijwiel bezit banden te
verstrekken. De bedoeling is, de
invulformulieren te nummeren van
1 tot 25 en dan via een loterij
systeem telkens een nummer be
kend te maken.
Op 26 Juni a.s. een bon voor ge
droogde zuidvruchten worden aange
wezen. Deze bon, die alleen voor
personen van 2 tot en met 20 jaar be
schikbaar wordt gesteld, geeft recht
op het kopen van 100 gram Zuid
vruchten.
Anthony Eden, sprekende voor de conservatieve oppositie, opende Donder
dag in het Britse Lagerhuis de discussie over de door Groot-Brittannië ge
voerde buitenlandse politiek. Hü was van mening, dat het Europees herstel
totaal werd opgehouden, doordat de geallieerde overwinnaars het niet eens
konden worden.
Eden zei verder, dat na het geval met Hongarije er enige vrees bestond,
dat Finland of Italië de volgende zaak zou vormen. Eden achtte het huichel
achtig te beweren, dat de Anglo-Amerikaanse betrekkingen me'- de Sovjet-
Unie onaangetast zijn gebleven. In Engeland, zei Eden, bestaat nog een groot
vertrouwen ten aanzien van de Sovjet-Unie, maar dat kan alleen gebruikt
worden op een grondslag van oprecht samengaan en wederzijds respect.
schijnlijk de derde handelsmogend-
heid der were'd zal zijn".
Eden is van oordeel, dat de economi
sche crisis in de komende 12 en mis
schien wel in de komende 6 maanden
haar hoogtepunt zal bereiken. Eden
besloot met de woorden: „Wij zijn thans
ir de gelegenheid de grondslag te leg
gen voor een nieuw tijdperk voor ons
gekwelde continent".
Critiek op Molotof.
In de loop van zijn rede oefende
Eden critiek uit op de jongste ge
beurtenissen IR Bulgarije, Roemenië,
Oostenrijk en Hongarije. Eden noem
de de beschuldiging van Molotof, dat
het de Engelsen en niet de Sowjet-
Russen zijn, die zich inmengen in de
interne aangelegenheden van Hon
garije, uiterst fantastisch.
Volgens Eden heeft Molotof deze be
schuldiging geuit om een rechtvaardi
ging te vinden voor zijn weigering tot
het verstrekken van inlichtingen aan
de Britse en Amerikaanse leden van
de bestuurscommissie, hetgeen in strijd
is met de statuten.
Eden liet zich waarderend uit over
het plan van Marshall, dat hij een eer
ste stap acht tot het Verenigd Europa,
dat Churchill zo na aan het hart ligt.
Naar aanleiding van de Economiscne
Unie tussen België, Nederland en Lu
xemburg zei Eden het volgende:
„Ondanks alle moeilijkheden die
overwonnen moeten worden, zullen
deze landen aan het eind van dit jaar
onderling een volledige tolunie heb
ben gevormd en ik denk. dat een van
de gevolgen hiervan zal zijn, dat
deze groep vim kleine landen waar-
Te Brussel is een uittreksel gepu
bliceerd uit het 27 pagina's omvat
tende „witboek" van de commissie
van acht, die door koning Leopold
was opgericht om een onderzoek in
te stellen inzake dj bezwaren, die
tegen zijn gedragingen en gevoerde
politiek zjjn aangevoerd.
VALSE BEWERINGEN.
Het rapport verklaart, dat de be
weringen, als zou koning Leopold
zich, zonder de Britse en Franse
bondgenoten gewaarschuwd te heb
ben. overgegeven hebben, „volkomen
vals" zijn. Koning Leopold weigerde,
aldus het rapport, zich te verenigen
met het standpunt van de Belgische
regering, toen deze zich in Frankrijk
bevond en met de Duitsers poogde te
onderhandelen over een wapenstil
stand.
De secr.-gen. der V. N„ Trygve Lie,
heeft verklaard, dat het apparaat der
V. N. in gereedheid is gebracht om
alle werkzaamheden, die verbonden
zijn aan het plan van Marshall voor
de wederopbouw van Europa, te ver
richten. Lie zeide, dat de economi
sche commissie voor Europa en aan
verwante bureaux der V. N. beschik
ten over alle gegevens en deskundi
gen, om het jplan desnoods onmiddel
lijk in practijk te brengen.
Lie deelde mede, dat prof. Gunnar
Myrdal, secretaris van de economische
commissie voor Europa, te Londen en
Parijs besprekingen had gevoerd. Hij
bevond zich nu in Moskou en was vol
ledig geïnstrueerd om aan de Europese
regeringen bijzonderheden te verstrek
ken in zake de faciliteiten, die de or
ganisatie der V. N. zou kunnen verle
nen bij de tenuitvoerlegging van
Marshalls plan.
Amerika is verheugd.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft officiëel uiting
gegeven aan de ingenomenheid van de
Amerikaanse regering met de door
Engeland en Frankrijk aan Molotof
gerichte uitnodiging om deel te nemen
aan de besprekingen over de taa£ van
Europa met betrekking tot het plan
van Marhall.
De Britse minister van buitenlandse
zaken, Ernest Bevin, legde een verkla
ring af inzake zijn besprekingen te
Parijs. Hij kon, zo zeide hij, geen posi
tieve mededelingen doen. alvorens het
antwoord der Sowjet-regering is ont
vangen op de uitnodiging tot een sa
menkomst der Britse, Franse en Sow-
jetrussische ministers van buitenlandse
zaken. „Wij beschouwen Marshali's
aanbod als een grote kans voor Euro
pa", voegde Bevin er aan toe.
Adheasie-betuiging.
De Onafhankelijke Liga voor Euro
pese samenwerking heeft een verkla-
Gistermiddag werd in de Tweede
Kamer het wetsontwerp behandeld,
betreffende dienstplichtvoorzieningen.
Een algemene maatregel van be
stuur heeft tot strekking een zekere
vrijstelling voor broederdienst. j
De bedoeling van den minister is bij
de vierde zoon te beginnen. De heer
Hooy (KVP) zou als norm willen
vastleggen, dat uitstel wordt verleend
als dit gevraagd wordt aan de
dienstplichtige derde zoon als twee
broers in werkelijke dienst zijn.
Voor de landbouw bepleitte hij gro
te tegemoetkoming ten aanzien van
verlof tijdens de oogst.
Hij brak verder een lans voor die
gezinnen, waarvan een der zoons in
dienst van het vaderland is gevallen,
ook in de verzetsstrijd.
Minister Fievez deelde nog mede,
dat de lichtingen 1947 en 1948 die aan
vankelijk 5000 man hoger zouden zijn
dan die van 1945 en 1946, thans toch
op 40.000 zullen blijven.
Van de lichting 1944 zouden 10.000
man worden opgeroepen. Er is een
redelijke kans. dat dit er ten hoogste
enkele honderden zullen worden.
Betreffende het wetsontwerp werd
zonder hoofdelijke stemming aange
nomen met aantekening, dat de com
munistische fractie geacht wil wor
den te hebben tegengestemd.
ring gepubliceerd, o.a. getekend door
P. A. Kerstens, oud-minister van eco
nomische zaken in Nederland en dr. P.
van Zeeland, oud-minister-president
van België. In de verklaring wordt ge
zegd „mensen van goede wil, zonder
onderscheid van partij of gezindte,
verspreid over geheel Europa en de
wereld daarbuiten, beijveren zich nu
reeds meer dan een jaar om de weg te
bereiden voor een toenadering tussen
de volkeren van Europa op econo
misch gebied.
De rede die de eminente minister
van buitenlandse zaken van de Ver.
Staten, generaal Marshall, op 5 Juni
j.1. gehouden heeft, vormt voor de
promotors der Liga een machtige aan
moediging en geeft er nieuwe beteke
nis aan".
De staking van zeelieden aan de
Amerikaanse Oostkust, waardoor de
uitvoer van goederen naar Europa
dreigde te worden opgehouden, is gis
teren geëindigd. De onderminister van
Arbeid, Gibson, die van de regeling
der kwestie mededeling deed, deed
weten, dat deze regeling gebaseerd is
op loonsverhoging van vijf procent
/voor de 110.000 leden van de drie vak
verenigingen van zeelieden. Alle an
dere bepalingen van het huidige con
tract zullen nog een jaar lang van
kracht blijven.
Ongeveer 200 Nederlandse boeren en
hun gezinnen zijn met de schepen der
HollandAmerika-Lijn, de Edam en
de Veendam, te New York gearriveerd.
Zij zullen zich in Amerika vestigen.
Drie van de grootste Parijse wa
renhuizen zijn Vrijdag gesloten wegens
staking van het personeel. Men ver
wacht, dat andere warenhuizen zich bij
deze staking zullen aansluiten. De eisen
zijn: 1500 franc per maand vooruit,
hangende de algemene loonherziening
en 2 pet aandeel in de omzet bij wijze
van „verhoogde omzef'-premie.
Farijse bankbedienden staakten Vrij
dag eveneens. Personeel van
filmverhuurkantoren voor Franse en
buitenlandse films is sinds Dinsdag in
staking. De filmster Paulette God-
dard zal een bezoek aan ons land bren
gen. Zij wordt Maandag 23 Juni in
Rotterdam en Den Haag verwacht.
Gisteren is het duizendste schip
de Amsterdamse haven binnengelopen:
het vorig jaar kwam nummer duizend
eerst op 4 September binnen.
Drie jeugdige Zoutelanders vonden op
het strand een jonge zeehond, die naar
Artis is overgebracht, waar men het
dier „Zoutje" heeft gedoopt. De
brug over de Oude Rijn in Alphen aan
de Rijn is bezweken, nadat er, wat
verboden is, een 18 tons vrachtauto
over was gereden. Dertien der
voornaamste Hongaarse banken zullen
onder het beheer van commissarissen
worden gesteld. In Augustus worden
alle banken genationaliseerd.
Eisenhower heeft verklaard men zie
het desbetreffend bericht elders in ons
blad dat hij althans dit jaar nog niet
zal aftreden. Karatsji is thans
definitief gekozen als hoofdstad van
het dominion Pakistan.
Het was Oscar Wilde, die eens ge
zegd heeft, dat een mens alleen in de
gevangenis vrij is. Wij hebben op dit
punt geen ervaring, maar zijn geneigd
te geloven, dat deze Engelse para
doxen-smid hier een kleine korrel
waarheid aan de man bracht. De men
selijke vrijheid wordt immers aan al
le kanten ingeperkt door het samen
leven in maatschappijverband en
in de gevangenis zitten betekent bui
ten de maatschappij gebracht zijn,
dus
Hieruit blijkt wel, dat het probleem
van de vrijheid omstreeks 1900 ac
tueel was, zoals het nu een vraagstuk-
van-de-dag is en zoals het in 1789 bij
de Franse revolutie in het middelpunt
stond. Wij Nederlanders weten, dat 't
nog ouder is. Wij denken aan de tach
tigjarige oorlog en als we lust heb
ben kunnen we nog verder terug gaan
en altijd vinden wij mensen, die hun
vrijheid wilden heroveren of onder
drukkers en overwinnaars. Maar toch
ook altijd weer zien we, dat de vrij
heid nooit volledig kan zijn. In ge-
zins-, familie-, stam- en staatsverband
gelden ongeschreven en later geschre
ven wetten, die niet overtreden mo
gen worden. Veelal schikt men zich
vrijwillig in de onvrijheid en dan is er
geen probleem. Men ziet in dat het
belang van het geheel, waarvan men
deel uitmaakt, en tevens dat het eigen
belang gediend is met het prijsgeven
van een stuk eigen vrijheid.
Deze beperkingen betreffen ons ma
teriële bestaan. Men zet zijn modderi
ge fiets niet in het salon, eet zoveel
mogelijk gezamenlijk, ontziet eikaars
eigendom en doet in het algemeen zijn
best om samen te leven. Waar deze
goede wil afwezig is moet een hoge
re macht regelend optreden en als zo
een hogere macht ontbreekt komt er
ruzie. Ieder kan uit eigen ervaring 'n
groot aantal voorbeelden opnoemen
hoe de spanning: vrijheidvrijheids
beperking wordt opgelost in het ge
zin (ons tijdperk van geëvacueerden
geeft ruim studiemateriaal), in het
verenigingsleven, het dorp of de stad,
de staat en de wereld.
Wij zullen geen bestrijding ontmoe
ten, als wij zeggen, dat de vrijheid
voortdurend aan terrein verliest en
dat de onderlinge afhankelijkheid
steeds groter wordt, waarbij zich dan
het merkwaardige feit voordoet, dat
deze nieuwe toestand als hoogst bege-
renswaard wordt beschouwd. Hoe men
de Volkenbond ook beschouwde en
hoe sceptisch velen tegenover de nieu
we organisatie der Verenigde Volke
ren staan, men wenste en hoopt dat
de wereld op deze of soortgelijke wij
ze tot een duurzame vrede zal gera
ken.
In het bedrijfsleven is het niet an
ders. Het is eenvoudig ondenkbaar dat
de talloze wetten, die zich bezig hou
den met lonen, prijzen, arbeidsduur,
sociale zorg, hygiëne en nog veel
meer, nog zullen verdwijnen, zodat we
weer in de maatschappij van 1840 zou
den aanlanden.
Er is echter één gebied, waar de
vrijheid onbeperkt heerst: het gebied
van de geest. Niemand kan een ander
voorschrijven wat hij moet denken,
wat hij moet mooi vinden, van wie hij
moet houden. Zeker, de uiting van on
ze gedachten en gevoelens kan nog
gecensureerd worden, maar diep in
ons binnenste zijn we koning en keizer.
Nu zou ook daarover nog veel ge
zegd kunnen worden, maar een kran
tenartikel is geen filosofisch handboek
en wij laten het hier dus bij.
Naar onze mening dient aan de
geestelijke vrijheid, een zo groot moge
lijke ruimte te worden gegeven, dat*
wil zeggen dat wij ons mogen uiten,
ook als onze uiting aan de gestelde
machten niet welgevallig is.
Voltaire moet eens tegen Rousseau
gezegd hebben: „Meneer ik ben het
in vrijwel alle opzichten met u on
eens, maar ik zal tot mijn laatste snik
vechten voor uw recht te zeggen, wat
u meent"
Zo moet het zijn.
H. VAN HULST.
Weersverwachting, geldig tot he
denavond:
TIJDELIJK BREKENDE
BEWOLKING.
Zwakke, later matige wind, over
wegend tussen West en Zuid.
Weinig verandering van tempe-
-atuur. In de provincies Friesland,
Groningen en Drente vrij veel be
wolking met aanvankelijk nog nu
en dan enige regen. In het ove
rige gedeelte van het land: tijde
lijk opklarend met op enkele
plaatsen ochtendmist. Later weer
toenemende bewolking met enige
regen in het Westen van het land.