m
Krupp's kanonnen krijgen'Dweilen,abriek krees
geen kans meer
BBÉM
Een nieuwe Wieringermeer
in Suriname
Waarom werd van Vliet geen
wereldkampioen
Duitslands vvapensmidse wordt gesloopt
i wereldreputatie
Protesten baten
niet
Ned. verkenners weer
thuis uit Moisson
Gustav Krupp
Do<Miike val
Onze handel met
Rusland
Czaar Peter, grondlegger
Nu het zo warm is
'V
Franse uitnodiging aan
Joodse vluchtelingen
Mexicaans voorstel
Enkhuizer Almanak
had het mis
EMIGREREN ONDER EIGEN VLAG
Nickerie het belootde
land
Betweters bederven
veel
„Meneer Jansen"
vertelt fabelt jes
X,
Ofschoon de Britse politiek op
het gebied der ontmanteling van
oorlogsindustrieën er op gericht is
zoveel mogelijk gebouwen te spa
ren. die voor vreedzame doeleinden
kunnen worden ingericht, is er
onder de Duitse bevolking een
steeds groeiende weerzin tegen de
demontages te consta'. eren. Dat
men van Duitse zijde daarbij wei
nig begrip toont voor de nood
zaak, het restant van het Duitse
oorlogspotentieel uit te schakelen,
bljjkt nit de actie, die in het Roer
gebied gevoerd wordt tegen ver
nietiging van het fabriekscomplex
van Krupp te Essen.
Krupp is het oertype van een
Duitse wapensmidse en staat als zo
danig hoog op de lijst van de fabrie
ken, die zullen moeten verdwijnen.
Sinds vrjj kort geleden het Britse
bestuur heeft bekend gemaakt, dat de
vernietiging der fabrieken zal worden
ter hand genomen, zijn er stormen
van protesten uit Essen opgegaan.
GEEN WRAAK, MAAR
NOODZAAK.
Men heeft het doen voorkomen, als
of Essen zonder Krupp geen be
staansmogelijkheden meer heeft en
dat het halve millioen mensen, dat
thans weer in de stalen stad woont,
brodeloos zal worden. Generaal sir
Brian Robertson, de plaatsvervangen
de Britse militaire gouverneur, heeft
thans medegedeeld, dat door Britse
instanties een onderzoek is ingesteld
naar de gevolgen, die de liquidatie
van Krupp voor de Essener arbeiders
kan hebben.
Tot nu toe is van nadelige gevol
gen niets gebleken. De industrie In
haar geheel is niet vernietigd.
Er is dan ook geen grond voor de
voorstelling van hongerende en werk
loze massa's tengevolge van een roe
keloze verwoesting van hun bestaans
middelen, zo zeide generaal Robert
son.
De politiek, die de Britten op het
gebied der demontage in Duitsland
uitvoeren, heeft een vaste lijn, voegde
hij er aan toe. Haar doel is de ver
mindering van Duitslands oorlogspo
tentieel en de verstrekking van een
beperkt bedrag aan herstelbetalingen
voor de slachtoffers van de Duitse
agressie. Zij bedoelt evenwel geen
permanente lamlegging van de Duit
se economie en zeker geen vernieti
ging om de vernietiging zelf.
DE ONTDUIKING VAN
VERSAILLES.
Vrjjwel alle Duitsers, die thans de
makers zijn van de stemmingen, die
in het volk worden gewekt, zullen
Krupp's historie kennen. Tijdens de
oorlog is nog een goedkope volksuit
gave verschenen van een biographle
der familie Krupp, „Alfred Krupp en
zjjn geslacht". Daarin wordt de rol ge
schetst, die Krupp In de periode na
1918 gespeeld heeft. In deze biogra-
phie heet het: „het eerste wat Krupp
voor de toekomst kon doen op het ge
bied van het oorlogspotentieel was 't
geestelijke en materiële bezit van de
Krupp-fabrieken te redden.
Om deze taak te vervullen werd 't
volgende programma uitgevoerd: fa-
JOURNALISTEN ALS BEDE
LAARS
Gistermorgen zfln de Nederlandse
verkenners en hun leiders, die hebben
deelgenomen aan de jamboree te
Moisson op Nederlandse bodem te
ruggekeerd.
De trein was een half uur te vroeg
in Roosendaal, hetgeen een teleur
stelling was voor de Roosendaalse ver
kenners, die hun broedrs om vier uur
hadden willen verwelkomen met een
luide Yell en het zingen van het Wil
helmus.
Toch hebben zij nog voor een aan
gename verrassing verzorgd, want alle
jongens kregen een warme kop thee
aangeboden.
De verkenners hebben zich sllen
goed gehouden, slechts vijf jongens
waren oververmoeid.
De machtigste indruk was wel ge
weest het gezamenlijk zingen van net
Broederschapslied en het slotdetilê.
Over het eten was cnet te klagen
geweest. De padvinders uit Lyon haa
den zelfs voor het eerst na zes maan
den weer roomboter op hun brood
gehad.
De 50 Nederlandse Journalisten
'hadden het minder goed getroffen
Hun kampje was niet meegerekend
in de kampi ^.nage, zodat ze de laat
ste dagen gedoemd waren te bedelen
of honger te lijden.
Om vijf uur precies vertrok de
trein uit Roosendaal naar Amster
dam.
„WAPENSMID VAN BUTLER"
brieken, die later belangrijk zouden
kunnen zfln voor oorlogsproductle en
die de vijand'daarom wenste vernie
tigd te zien, moesten tot iedere prijs
worden behouden. Het meest waarde
volle bezit der firma op dit terrein,
de ervaring van zestig jaren, mocht
niet verloren gaan." Er wordt verder
In bescheven door welke middelen en
met welke camouflage Krupp er toen
in geslaagd is de grootste Duitse wa
pensmidse te behouden.
EEN EZEL STOOT ZICH
IN "T GEMEEN
De geallieerden hebben na de
Duitse capitulatie besloten, dat de
Krupp Gusstahlfabrik niet een
tweede maal kans mocht hebben
op dergelijke wijze haar bestaan
te redden. In 1946 heeft een bij
zondere gealliëerde commissie
Krupp te Essen bezocht en de
plannen opgesteld voor de liquida
tie van het bedrijf.'
Deze plannen voorzien in de mo
gelijkheid om, zolang niet anders be
schikt wordt, delen der fabrieken in
bedrijf te houden voor de noodzake
lijke productie van spoorwegmateri
aal en uitrusting voor de mijnbedrij
ven. Voor de uitsluitend op oorlogs
productie ingestelde delen van het
complex werd bepaald, dat bruikbare
installaties voor herstelbetaling zou
den worden aangewezen, terwijl de ge
bouwen zouden worden verwoest.
Andere fabrieken, die niet speciaal
voor oorlogsproductie waren ingericht
en een plaats kunnen krijgen in een
nieuwe vredesindustrie zouden onder
een nieuwe leiding kunnen voortbe
staan.
Generaal Robertson heeft thans
nog eens uitdrukkelijk te verstaan
gegeven, dat er geen sprake kan
zijn van een redding der negen
tien grote fabriekshallen, waar
voor de slopers klaar staan. Zo
dra het materiaal, dat op lijsten
voor de herstelbetalingen voor
komt, daaruit ls verwijderd, zullen
de hamers gaan werken en „brok
voor brok afbreken wat het Duit
se oorlogskapitaal In de loop van
zestig jaren heeft opgebouwd".
(Van onze speciale versllageveri.
Op 34 dezer zal het 150 jaar geleden
zijn. dat te Deventer de aldaar be
staande dweilenfabriek werd omgezet
ineen tapijtenfabriek, ,.ala gevolg
van een prijsvraag, door „Burgemees-
teren, Schepenen en Raaden" uitge
schreven. welke beoogde „het beste
plan van een fabriek van wollen stof
fen of anderen aard'
De Zwitser Gautier Zindel won de
prijs - en stichtte een katoenfabriek,
welke in 1797 werd overgedaan aan
de „burgers" Sauret en Birnie, die
zich op vervaardiging van tapijten
gingen toeleggen. Raadpensionnaris
Schimmelpenninck was onbewust!
oorzaak, dat het is gekomen tot de
wereldvermaarde „Deventer tapijten",
want hij liet een „Smyrnaas kleed" re-
pereren dat heeft geïnspireerd tot het
contrueren van een getouw voor het
weven van dergelijke tapijten. Die
men thans vindt in paleizen: Paleis op
de Dam, Huis ten Bosch, Soestdijk,
Vredespaleis, enz. In gebouwen: Eer
ste en Tweede Kamer. Ambassades,
kastelen, theaters, stadhuizen, kerken,
schepen enz. In 1918 kwam een fusie
tot stand tussen de Kon. Deventer
tapiitfabriek, de Haagse Smyrna Ta-
piitfabriek en de Kon. Tapijtfabriek
„Werklust* te Kralingen en ze wer
den de Kon. Verenigde Tapijtfabrie-
ken N.V. geboren.
Op 14 Mei 1940 trof de onderneming
een grote ramp doordat bij het bom
bardement van Rotterdam vrijwel het
gehele bedrijf vernield werd. Doch
spoedig verrees te Moordrecht een
nieuwe fabriek en daar zal meteen de
feestelijke herdenking plaats hebben.
Wij brachten daar een bezoek en kon
den constateren, dat er weer hard ge
werkt wordt aan schone tapijten
(voornamelijk voor de export!), ter-
lopers en -matten vele handen werk
wijl ook de vervaardiging van cocos-
geeft. Zo kan een der vermaardste
industriën van ons land met enthou
siasme haar 150-jarig bestaan gaan
herdenken.
Gisterochtend is een 32-jarige gla
zenwasser te Amsterdam uit een raam
op de 3e verdieping van het perceel
Keizersgracht 305 gevallen en op het
plaveisel van de Wolvenstraat terecht
gekomen. Hij werd naar het Binnen
gasthuis overgebracht, waar hij even
later aan de bekomen verwondingen is
overleden.
Deie week viert men te Zaandam
feest omdat twee en een halve eeuw
geleden Czaar Peter in ons land
kwam en in verband daarmede is het
wel interessant, om na te gaan wat
dat bezoek te tetekenen heeft ge
bed op t gebied van de Nederlands-
Russische handelsbetrekkingen.
In de dagen van Peter was Amster
dam de belangrijkste handelsstad van
Europa, vooral steunende op de graan
handel. Daar Rusland in di~ dagen de
graanschuur van Europa was, springt
het belang duidelijk in het oog. Ook
hout werd in grote mate uit Rusland
betrokken. Deze handel is door de eeu
wen heen in stand gebleven.
In 1913 bedroeg de invoer f 328 mil
lioen. De gebeurtenissen tijdens en na
de eerste wereldoorlog hadden natuur
lijk grote invloed op de verdere ont
wikkeling van de handel.
Het aandeel van Nederland in de ge
monopoliseerde buitenlandse handel
der Sovjet-Unie was niet onbelangrijk,
hetgeen bleek uit het feit, dat Neder
land in 1938 resp. de derde en vierde
plaats innam in de Russische in- en
uitvoer.
Gedurende de laatste oorlog werden
de handelsbetrekkingen uiteraard we
derom verbroken.
Het is duidelijk, dat onder de huidige
omstandigheden tal van factoren een
normaal handelsverkeer in de weg
staan. Als voornaamste mogen worden
genoemd de niet vrije inwisselbaarheid
van de valuta en de beperkte deviezen
voorraad waarover de verschillende
landen beschikken.
Ofschoon tot nu toe nog geen han-
delsaccoorden zijn gesloten hebben wel
incidentele transacties plaats gehad,
waarvan de grootste de levering van
100.000 vaten gezouten haring door Ne
derland aan de Sovjet-Unie was, waar
voor hout, chemische producten en
kalimeststoffen terug kwamen.
■V 'A
r/j* f'
Met deze warmte t« het niet ge
makkelijk om kaas e* vleeswaren
lang vers en fris te honden.
Wanneer men echter een stelt
kaas nismeert met vloeibare pa
raffine en rookworst met vtt,
heeft men geen gevaar voor. uit
drogen of bederf te duchten.
De Franse regering heeft de Joodse
vluchtelingen aan boord van de Britse
schepen voor Port de Bouc tweemaal
uitgenodigd aan land te gaan. Zij zou
den zich als vrije burgers in Frankrijk
mogen vestigen. Tot dusver is niet op
de uitnodigingen gereageerd.
Mexico heeft op de inter-Ameri-
kaanse verdedigingsconferentie te Me
tropolis voorgesteld „in het tweede
kwartaal van 1948" een inter-Ameri-
kaanse economische conferentie te hou
den.
Veertien landen, met inbegrip van
Argentinië, hebben dit voorstel ge
steund. De V.S. gaven hun steun niet.
Niettemin zal het voorstel heden waar
schijnlijk worden aangenomen. Dit zou
een overwinning voor Argentinië bete
kenen, daar dit land reeds eerder de
wenselijkheid van een economische
conferentie naar voren heeft gebracht.
De Enkhuizer Almanak, die het
in de strenge winter reeds aan het
vc-keerde eind had met zijn be
kende weerprofetieën, heeft ook
deze bijzonder mooie zomer met
zijn vele warmte-records niet
voorzien.
Men kan moeilijk een glimlach
onderdrukken bij het lezen van de
weervoorspelling, die de alma
nak voor Augustus deed:
„Het tekort aan warmte in deze
maand zal vermoedelijk ca. 2 gr.
C. per dag bedragen. Er zullen
geen echt warme dagen voorko
men. Een periode van regen m
het begin der maand is waar
schijnlijk. Aan het einde zal het
te koele weer worden afgewisseld
door enkele goede dagen".
De Ned. Chemici, de heren Dr. J. F. Arens en Dr. D. A. van Dorp zjjn er na
jaren werken in geslaagd in de laboratoria van de N.V. Organon te Oss, de
Vitmanie A op kunstmatige wjjze te bereiden. Nergens ter wereld was dit,
ondanks vele pogingen tot nog toe gelukt. Links Dr. Van Dorp en rechts
Dr. Arens.
Nu het emigratiedenkbeeld in landbouwerskringen zo sterk leeft en reeds
belangrijke groepen ons land voorgoed hebben verlaten om in den vreemde
een nieuwe toekomst te gaan zoeken, mag stellig wel heel bijzondere aan
dacht gevraagd worden voor de bestaande mogelijkheid om tet emigreren
en tóch onder eigen vlag nieuw land te veroveren. Hetgeen betekent,
dat men zjjn bezit aan geld en zóveel mogelijk roerende goederen kan mee
nemen (wat met vertrek naar een vreemd land immers niet mogeljjk ie)
en... onder Nederlanders blijft met het Nederlands als algemeen gangbare
taal.
Dit alles klinkt schoon, maar zal men zich dadelijk afvragen waar
ligt dat land en: biedt het goede vooruitzichten?
Dat beloofde land is Nederlands
Guyana, het zovele jaren als min of
meer onbelangrijk geachte West-
Indische gebiedsdeel, een uitermate
vruchtbaar stuk land, zo groot als
half Nederland, dat nimmer bemest
moet worden omdat de kleigrond
anderhalf maal zo vruchtbaar is dan
onze beste klei, vrij van malaria en
evenzeer van gele koorts. Het is de
kuststrook Nickerie, waar wel 25.000
ha zware zeeklei op ontginning wacht,
wacht.
STICHTING LANDBOUW
SURINAME.
Na de terugkeer uit Suriname van
L
ftNZE buurman is een onderhou
dend mens. Handelsreizigers (zelf
zegt hij: „vertegenwoordiger") zijn
over het algemeen onderhoudend
van aard. Bovendien doen zij tus
sen de wielen veel wijsheid op.
Daardoor kunnen zij over veel din
gen meepraten en oordelen. Voor
al oordelen.
's Avonds, in de (verlepte) tuin,
wanneer onze buurman en wij, elk
aan een kant van de heg. de dor
stige plantjes bespuiten, spreken
we elkaar nogal eens. Zo ook Vrij
dag j.1. Hij wist (hoe?) dat wij
's Woensdags naar de wielerbaan
waren geweest. Nu zijn wij er ze
ker van, dat onze buurman (die
wij voor het gemak „meneer Jan
sen" zullen noemen, waarmee vol
strekt niets ten nadele van de ech
te Jansens gezegd wil zijn!), dat
meneer Jansen dus nog nooit een
wielerwedstrijd heeft gezien. Wjj
vragen ons trouwens af, of hij zelf
kan fietsen, iets wat wij sterk be
twijfelen. Toch heeft meneer Jan
sen een oordeel over deze sport.
Hoort u maar:
„IK snap niet hoe iemand naar dat
hardfietsen kan gaan kijken. Alle
maal nep, man! Laat je toch niet zo
bij de neus nemen! Ga liever naar het
circus! Wierennen heeft toch zeker
niets met sport te maken? De uitslag
staai immers al vast vóórdat het start
schot wordt gelost!"
Dit zijn nog maar gemeenplaatsen.
Men haalt er zijn schouders over op.
maar meneer Jansen wil tonen, dat hij
wel degelijk tot oordelen bevoegd is.
Met de autoriteit van een insider be
weert hij:
„Neem nou Arie van Vliet! Je maakt
mij niet wijs, dat die in Parijs geen
wereldkampioen had kunnen worden
als ie gewild had."
Nu zijn wij met Arie beste maatjes.
En wij vleien «ns met de illusie, dat
wij hem vrij aardig kennen. Maar
meneer Jansen (die uit de krant weet
dat Aries wieg in Woerden stond, dat
hij „de Lange" wordt genoemd en een
bril draagt) kent hem toch beter. Want
in vijf minuten tijd krijgen wij een
serie interessante en pikante bijzonder
heden van Arie (de „Lange", met de
bril, uit Woerden) te horen, die wij
de lezers zeker niet mogen onthouden.
Deze: „Kijk 's buurman, dat zit zo: Van
Vliet is te sterk. Veel te sterk. Met
die Scherens en Gérardin, die Senft-
leben en Gosselin speelt 'ie zo'n beetje,
als de kat met de muis. Voor de direc
ties van de wielerbanen is dat niet
aardig. Van te voren weet immers
iedereen al, dat Arie zal winnen. Dus:
geen contracten voor Van Vliet. (O.
nee? Da's zuur voor de ..Lange"!) Geen
contracten betekent: geen centen. Van
Vliet heeft dus gezegd (tegen wie? Te
gen meneer Jansen soms?)als ik altijd
win, verdien ik niets. Dat gaat niet.
Dus moet ik maar eens een keertje
verliezen en geen wereldkampioen
worden. Voilé, daar zit 'm de kneep!
Scherens wereldkampioen. En Van
Vliet weer contracten. Iedereen wil de
revanche zien. Kijk maai; in kranten.
Elke dag lees je het: Van Vliet wint!"
(Hoera, dus toch weer centen voor
Arie!)
Wij hebben zwijgend geknikt. Wat
moeten wij trouwens zeggen op zoveel
onzin? Alleener schuilt een gevaar
in. Een gevaar voor de wielersport in
het algemeen. De sport (en vooral de
beroepssport, en van de beroepssport
vooral weer de wielersport) wordt in
discrediet gebracht. Door betweters.
Door lieden die er geen grein ver
stand van hebben, doch andere bet
weters napraten. Ze hebben wel eens
van „combine" gehoord. En ze zijn er
als de kippen bij om gerenommeerde
sportlieden de kroon van het hoofd te
stoten. Behalve wanneer die Arie's en
Schulte's en zovele anderen wereld
kampioen zijn geworden. Dan slaan
diezelfde betweters zich op de borst.
En ze verschuilen zich achter hun
sportblad, dat ze van A tot Z uit het
hoofd leren. „Dat hebben wij 'm toch
maar weer gelapt", zeggen ze dan.
Doch nu in ernst: het kletspraatje is
niet nieuw. Wie de Woerdenaar echter
kent lacht er om. Die weet, hoezeer
Arie er op gebrand is de regenboog
trui te verwerven. Daar is iedere ren
ner op gebrand. De sport mag dan voor
velen een broodwinning zijn. het bloed
kruipt waar het niet gaan kan. En ik
wil de renner nog zien. die kans op
een regenboogtrui moedwillig bederft
Zo'n renner bestaat niet. De wer
kelijke reden van het falen van Van
Vliet envan Schulte en van zovele
anderen) is dan ook een normaal men
selijke. Een renner is geen machine
Hij is een levend wezen en de ene dag
beter gedisponeerd dan de andere. Zo
vele factoren spe'en bij de kampioen
schappen een rol. Niet in de laatste
plaats de zenuwachtige atmosfeer, de
heksenketel, daar in het broeiwarme
Parijs, met een publiek dat aan massa
hysterie lijdt. .En daarmee is meteen
het betrekkelijke van zo'n wereldtitel
aangetoond. Scherens is wereldkam
pioen 1947. Niemand die het de sympa
thieke Belg misgunt (tenminste niet
in o n s land!) Doch de morele wereld
kampioen is en blijft Arie van Vliet,
dat zal geen Scherens of Gérardin of
één van de andere sprint-grootmees
ters ontkennen. In zes, zeven van de
tien wedstrijden zal de „Bril" als over
winnaar uit de strijd komen. In de an
dere drie wint een ander. Eén van die
drie was de strijd om het wereldkam
pioenschap. Spijtig voor Arie. Spijtig
voor de Nederlandse wielersportlief
hebbers. Maar geen reden om goedko
pe (en laffe) fabeltjes te verspreiden!
Helaas zijn er vele „Jansens" (waar
mee van de échte Jansensmaar dat
heb ik geloof ik al gezegd).
(Slot volgt).
1 de heren ir. W. C. van der Meer en S,
J. Dijkhuis, die een rapport opstelden
over de mogelijkheden tot vestiging, ie
een contact-groep Suriname gevormd,
die in de Stichting Landbouw Suri
name rechtrpersoonlijkheid heeft ge
kregen. Overleg met de regering heeft
ertoe geleid dat het district Nickerie
definitief als vestigingsgebied werd ge
kozen.
RIJST, CACAO EN GROENE
SINAASAPPELS.
Men is van mening, dat Suriname
allereerst door opbloei van de land
bouw tot welvaart moet komen. Om
te beginnen zal van het onlangs aan
genomen Welvaartfonds-Suriname ad
f 40 millioen minstens f 14 millioea
nodig zijn om het bedoelde kustge
bied voor bebouwing rijp te maken;
vooral de irrigatie vergt grote voor
bereidingen. Hier is een project ge
dacht als de Wieringermeer, waar
de eerste lasten door de gemeen
schap werden gedragen. Men wil
voorlopig komen tot ontginning van
10.000 ha en iedere boer zal een 90
ha te bewerken krijgen. Dat „bewer
ken" betekent geen zware handen
arbeid (want dat kan de blanke m
de tropen niet), maar het gebruiken
van „verstand en machines".
De producten zullen allereerst zijnf
rijst, cacao en cocos, verder hoopt men
over te gaan tot het massaal kweken
van de Surinaamse sinaasappel, de
citroen die vochtrijker en zoeter is dan
de hier bekende oranje vrucht, maar
een groene kleur heeft.
20.000 GULDEN BEGINKAPITAAL
NODIG.
Een landbouwdeskundige verzeker
de ons nadrukkelijk, dat onze boeren
met het machinale werk zeer goed het
klimaat zullen kunnen verdragen. „Het
gehele Nederlandse volk moet zijn
schouders onder dit werk zetten!" zei
hij. Wie over f 20.000 beschikt kan be
ginnen: er is wel f 40.000 kapitaal
nodig, doch de rest van het bedrag
wordt als lening verstrekt.
De Stichting Landbouw Suriname
nu werkt er met kracht op om in het
district Nickerie te komen tot oen
proef- en demonstratiebedrijf annex
rijstkweekbedrijf en een doorgangshuis
voor emigranten. Indien dit doorgangs
huis drie maanden gelegenheid zou
geven aan de nieuwgekomene om zich
in het noodzakelijke in te wijden, is
zijn nieuwe bedrijf beter ontvankelijk
voor de overkomst van zijn gezin. Bo
vendien kan dit doorgangshuis metter
tijd bestemd blijven tot het vereni
gingscentrum voor de hele landbouw
organisatie en haar vertakkingen. In
middels is het eerste contact van emi
granten reeds gelegd door de plaatsing
van de heer Lunshof in Suriname,
waardoor een geregeld contact tussen
de Surinaamse autoriteiten en de Ned.
Stichting mogelijk worden gemaakt. Men
hoopt dat in 1949 de eerste groep kolo
nisten daadwerkelijk de hand aan de
ploeg zal kunnen slaan.