Hr. Ms. „O 11"voor de derde maal gelichi
Slad en Omgeving.
„Jutters' onder de pioniers op de
walvisvaart
Studietoelage
gemeentepersoneel
De gezinsverzorging
van Het Witte Kruis
Aankoop van electriciteits-
meters etc. voor
dewoningbouv^,
Jan Hesmerg
Geslaagd
Een nieuwe koelinstallatie
De mooiste duif
Fröbelschool
Van Galenstraat
Van het groene laken
Bridge-nieuws
Bron van welvaart voor Den Helder
en Huisduinen
Hermes-nieuws
Commandeurs, die van geen
ophouden wisten
Tafeltennis-nieuws
Op 27 September 1947 richtte het
bestuur van de onderafdeling Den
Helder van de Nederlandse Bond van
Gemeenteambtenaren tot B. en W.
het verzoek te willen bevorderen, dat
aan de leden van het gemeenteperso
neel, die een cursus volgen teneinde
zich te bekwamen voor een diploma,
dat voor de gemeente van belang ls,
een tegemoetkoming wordt verleend
in de daaraan verbonden kosten. Het
bestuur wees er op, dat o.m. voor het
personeel der gemeente Zaandam en
voor dat van de provincie Noord-Hol
land een dergelijke regeling is vast
gesteld.
Het motief, dat aan het vaststellen
dier regelingen ten grondslag lag, is
dit. dat de belangen van de openbare
dienst ten nauwste zijn betrokken t>tj
do vakbekwaamheid van het perso
neel. Vooral nu het arbeidsterrein van
de overheid zich steeds m'eer uit
breidt en de problemen, welke daar
mede samenhangen, schier dagelijks
toenemen, worden aan het ambtena
renkorps hoge eisen van bekwaam
held gesteld. Voor onze gemeente,
welke zich ln een stadium van her
nieuwde ontwikkeling bevindt, geldt
dit wel in bijzondere mate.
Terecht wordt voorts in het ver-
soekschrift opgemerkt, dat ln het al
gemeen de studerenden dat zijn in
de regel de Jongere, lager gesalarieer
de ambtenaren op grond van hun
financiële omstandigheden feitelijk
niet In staat z|jn zelf de studiekosten
te betalen.
B. en W. achten een regeling, als
in het verzoekschrift bedoeld, van
groot nut voor de gemeente en voor
de betrokken ambtenaren. Als leid
draad voor de vaststelling daarvan
menen zij de provinciale regeling te
moeten aanbevelen. Op grond hier
van wordt aan hen, die studeren voor
een diploma, dat voor de tak van
dienst, waarbij zij werkzaam zijn, van
belang is, een tegemoetkoming ver
leend, ln hoofdzaak neerkomende op
het volgende:
75 van het cursus- en reisgeld
voor gehuwden en ongehuwden-enlge-
kofctwinners;
50 van het cursus- en reisgeld
voor ongehuwden-nlet-enige-kostwtn-
ners;
100 van de studiekosten voor
eenvoudige dlplofta's, indien het
totaal der kosten van cursus- en reis
geld het bedrag van f 40 niet over
schrijdt.
B. en W. achten het gewenst, dat
m de regeling een bepaling wordt op
genomen, dat de ambtenaar, die een
studietoelage aanvaardt, zich schrif
telijk behoort te verbinden het bedrag
daarvan terug te betalen, Indien h(J
binnen een tijdvak van twee Jaren, te
rekenen vanaf het tijdstip, waarop
hij de toelage of de laatste termijn
daarvan zal hebben ontvangen, op
eigen verzoek of ten gevolge van aan
hem zelf te wijten feiten of omstan
digheden wordt ontslagen.
Het dienovereenkomstige voorstel
tal Dinsdag a.a. ln de raad worden
behandeld.
Groot is de behoefte aan gezinsver
zorgsters, die de taak van de zieke
huisvrouw kunnen overnemen. Het
hoofdbestuur van de Noord-Hollandse
vereniging „Het Witte Kruis" heeft
sedert jaren getracht deze tak van
dienst tot bloei te bregen zonder re
sultaat. In de bijeenkomsten van de
Commissie voor „Huisverzorging" zo
als vroeger deze gezinsverzorging
eenzijdig werd betiteld, hoorde men
sieeds hetzelfde geluid:
le. Het is een dure onderneming;
2e. Er is steeds gebrek aan hulp
krachten.
Thans is er een mogelijkheid om de
ze dienst op zakelijker, meer doeltref
fende en gezonder financiële basis te
brengen. De Studie-commissie van de
Districts-Armenraad te Alkmaar heeft
de opleiding van gezinsverzorgsters in
studie genomen en daarover rapport
uitgebracht. In deze commissie waren
„Het Witte Kruis" en „Het Wit-Gele
Kruis" vertegenwoordigd.
Van overheidswege wordt waar
schijnlijk subsidie gegeven aan orga
nisaties die gediplomeerde gezinsver
zorgsters in dienst hebben. Daar de
voorgeschreven opleiding zeer kost
baar en langdurig is, is thans een een
voudiger opleiding ontworpen waar
van de kosten veel lager zijn en waar
van het diploma dezelfde waarde heeft
als dat van de voorgeschreven oplei
ding.
Het bestuur van de afd. Den Helder,
dat gaarne zijn medewerking wil ver
lenen, stelt voor een aantal Helderse
meisjes de gelegenheid open om geheel
kosteloos opgeleid te worden voor 't
diploma gezinsverzorging. Kosten van
de opleiding en de reiskosten neemt
„Het Witte Kruis" geheel voor haar
lekening, waartegenover men zich dan
verbindt, na het behalen van het di
ploma, gedurende twee jaren als ge
zinsverzorgster in Den Helder werk
zaam te blijven. Meisjes die interesse
hebben voor dit prachtige en zo bij
uitstek nuttige werk te worden be
kwaamd kunnen zich schriftelijk op
geven bij de dames mevr. Smit-Win
kelman. Loodsgracht 63 en mevr. M. R
Houtman-Klercq, Julianapark 11.
Na het behalen van het diploma
volgt een vaste aanstelling tegen een
behoorlijk jaarinkomen. Wij hopen dat
velen zich tot dit mooje werk aange
trokken zullen voelen en daardoor te
vens zullen willen medewerken om
de nood, die er zo vaak in de gezin
nen waar de moeder ziek is heerst, te
lenigen.
In verband met de in voorbereiding
zijnde plannen voor woningbouw, enz.,
achten B. en W. het, met het oog op
de materiaalpositie en de zeer lange
levertijden, raadzaam, dat reeds thans
wordt overgegaan tot het aankopen
van de hiervoor benodigde electrici-
teita-, gas- en watermeters en hulp
materialen voor het maken der gas-
aansluitingen. Voorlopig is hierbij ge
rekend op ongeveer 1050 aansluitin
gen. De kosten van aankoop zijn ge
raamd als volgt:
Electriciteftsmeters f 43.200; gasme
ters f 48.562.50; hulpmateriaal voor
gaaaansluitingen f 5.880.—; waterme
ters f 47.250,Totaal f 144.892.50 of
rond f 145.000,---.
B. en W. vragen daarom aan de
Raad een crediet ter grootte van ge
noemd bedrag, teneinde tot de voor
gestelde aankoop te kunnen overgaan.
In de plaats van G|js Beths heeft
het bestuur der H.O.V. Jan Hesmerg,
tct heden tweede concertmeester ln
Haarlem, tot eerste concertmeester
benoemd, zo meldt de Haarlemse
Courant.
Deze benoeming geschiedde na een
vergelijkend examen, waar aan zes
sollicitanten deelnamen. De commis
sie, die hiermede belast was en onder
voorzitterschap van Louis Zlmmer-
mann stond, .heeft unaniem gemeend
jan Hesmerg voor deze benoeming te
mogen aanbevelen.
Jan Hesmerg genoot zijn opleiding
aan de Muziekschool van de Mij. tot
Bevordering der Toonkunst te Haar
lem; bij de heren Jos. de Clerck voor
viool en Mart. Lürsen voor theorie;
oaarna zete hij zijn studie voort bij
de heer Jo Hekster, tweede concert
meester van het Concertgebouw in
Amsterdam.
Als solist trad hij op In Haarlem,
Den Haag en voor de radio, De heer
Hesmerg is thans 33 jaar oud en van
hem kan dus nog veel worden ver
wacht.
De heer Hesmerg was voorheen
woonachtig te Den Helder.
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
P. van Strijen, chef van het bureau
Sociale Zaken te Apeldoorn, slaagde
op 10 Dec. j.1. te Utrecht voor het exa
men beroepskeuze-adviseur bij het
Rijksarbeidsbureau.
De firma Blom in de Koningstraat
i< erin geslaagd de hand te leggen op
een schitterende koel-installatie. die
uitstekende diensten zal bewijzen bij
het bewaren van fruit en speciale
groenten. Het ls een Amerikaanse ma
chine. een General Electric Home
Freezer, die op dit gebied als 'iet
nieuwste snufje kan worden be
schouwd. Reeds het uiterlijk is een
sieraad voor de zaak, maar vooral bet
binnenwerk en daar komt het toch
op aan voldoet aan de hoogste eisen.
De motor bevindt zich in een herme
tisch afgesloten ruimte, en de machine
bezit verder alle eigenschappen die een
rustige, doeltreffende werking bevor
deren. De temperatuur in de kast kan
desgewenst worden verlaagd tot 20
graden Celcius onder 0.
Op de te Aalsmeer op 5, 8 en 7 De
cember 1947 gehouden Nationale
Pluimveetentoonstelling behaalde de
heer T. J. Hoffman met een inzending
Kleurstaartmeeuwen (Sierduiven) de
collectleprijs met het hoogst aantal
punten en de zilveren medaille voor
de mooiste duif. Op de Nationale
Pluimveetentoonstelling welke op 25,
26, 27 en 28 December door <Je Klein-
diersportvereniging „H. en O." In de
B. L. O. school aan de Hector Treub-
straat gehouden wordt zullen ook deze
dieren te bewonderen zijn.
B. en W. vragen aan de raad een cre
diet van f 705 voor het aanbrengen van
een electrische verlichting in het nood
gebouw van de Nutsfröbelschool aan de
Van Galenstraat, en voor het maken
van een zandbak.
DOKTERSDIEN8T.
De week-end diensten zullen wor
den waargenomen door: Dr. M. G.
Vroom, Plantsoenstraat 11, telef. 2485.
Dr. R. Franssen, Javastraat 6, tel. 2712.
Er zijn nu 6 ronden gespeeld voor
de persoonlijke kampioenschappen 3de
klas, zodat gister, Vrijdag, alleen nog
de finale verspeeld moet worden. De
stand is als volgt:
1 C. Krijnen (YOG) 12 p. gem. .3.70,
2 N, Hoogschagen (DOR) 7 p. gem.
3.10, 3 S. Ran (Royal) 6 p. gem. 3.42,
4 J. Engel (VOP) 6 p. gem. 2,81, 5 W.
Faber (HBC) 6 p. gem. 2,68, 6 G. de
Vries (DOR) 4 p. gem. 2.84, 7 W.
Ekkebus (De Poedel) 4 p. gem. 2,76, 8
H. Wijker (VOG) 3 p. gem. 2.68
De laatste partijen beginnen om 8
uur. Na afloop vindt de prijsuitreiking
plaats.
De eerste helft van de bridgecom-
petitie is afgesloten met de volgende
wedstrijden:
HBC 1945 I—Schagen II 8041; HBC
1945 IISchagen I 6738; HBC 1945
inSchagen IV 4825; HBC 1945 IV
Schagen III 6025; HBC 1945 V
Schagen V 43-43; VBC IRKBC Scha
gen II 51—29; VBC n—RKBC Schagen
I 42—46; VBC III—RKBC Schagen III
43—43.
De' stand luidt thans:
le klas A:
VBC II
4
2
2
0
8
40
RKBC Schagen
I
4
2
1
1
5
72
Wieringen I
4
2
1
1
5
34
HBC 1945 I
4
2
0
2
4
17
Schagen II
4
0
0
4
0
—167
le klas B:
VBC I
4
4
0
n
8
88
RKBC Schagen
II
4
2
0
.2
4
1
HBC 1945 II
4
2
0
2
4
5
Wieringen II
4
1
0
3
2
39
Schagen I
4
1
0
3
2
43
2e klas A:
Schagen IV
4
3
0
1
6
«1
VBC III
4
2
1
1
5
45
HBC 1945 III
4
2
0
2
4
16
Wieringen V
4
2
0
2
4
43
RKBC Schagen
III
4
0
1
3
1
80
2e klas B:
Wieringen IV
3
1
2
0
4
58
Schagen III
3
1
1
1
3
26
HBC 1945 IV
3
1
1
1
3
16
VBC V
3
0
2
1
2
66
2e klas C:
VBC IV
3
3
0
0
6
85
Wieringen III
3
2
0'
1
4
47
Schagen V
3
0
1
2
1
47
HBC 1945 V
3
0
1
2
1
82
Het wëdstrijdprogramma voor a.s.
Zondag luidt:
11 uur: Meisjes A—Meisjes B, veld
B. 11.45 uur: Hermes IV (dames)
DEM II; veld B. 1 uur: Eechtrop a—
Hermes a (jongens), veld B (op ver
zoek van Eechtrop wordt deze wed
strijd in Den Helder gespeeld). 1 uur:
Hermes II (heren)HBS III, veld A.
2 uur: Hermes III (dames)—Eechtrop
II, veld B.
Tot slot van deze dag komt Hermes
I(heren) in het veld tegen Eechtrop
I. Uit werd tegen deze nogal stevige
ploeg 22 gespeeld. Daar de Adelbors
ten verleden week met 42 van Ijs
vogels wisten te winnen, staan zij met
een punt voorsprong op Hermes en
Kraaien aan de kop van de derde
klasse. Hermesheren, 'jullie zullen
Zondagmiddag heel hard moeten aan
pakken, willen jullie de Jonkers blij
ven volgen. De wedstrijd begiftt om
ongeveer 2.15 uur en zal geleid wor
den door de Heren Steilberg en Veen,
Mochten Den Helder en Huisdui
nen zich kunnen beroemen op vele
koene Commandeurs onder hun
bevolking, tot een centrum van re
derijen zijn zij nooit geworden.
Slechts gedurende drie Jaren was
in Den Helder een rederij gevestigd
en wel die van Hoogland en De
Leeuw.
In 1761, 1762 en 1763 werd door
deze reders een schip naar Groen
land uitgerust, hetwelk onder com
mando stond van Hendrik Baske,
een Helderse Commandeur, die
zijn sporen reeds op de walvisjacht
had verdiend. De eerste twee jaren
waren de resultaten matig, maar
het derde jaar werden 7'vissen ge
vangen, hetgeen een behoorlijke
vangst kon worden genoemd. Toch
werd hierna de visserij niet verder
voortgezet, hetgeen wel zal moe
ten worden toegeschreven aan het
feit, dat de Helderse bevolking te
weinig kapitaalkrachtig was om
dergelijke grote risico's te nemen.
Neen, voor kapitaal moest men in
Den Helder niet zijn, maar koene zee
lieden waren er in overvloed. Reeds
als kleine jongens waren zij met hun
vader meegegaan naar zee om ln de
geheimen van de zeemanskunst te wor
den ingeleid. Maar het was niet alleen
de praktijk die vereist werd, doch hier
naast waren ook degelijk karakter
eigenschappen nodig, wilde men met
goed resultaat het bevel kunnen voe
ren over 't internationale mengelmoes
van zeelieden, die de walvisvaarders
bevolkten.
Maar bovendien eisten de reders niet
alleen een betrouwbaar commandant
voor hun schip, maar zij wilden ook
resultaten zien in de vorm van zoveel
mogelijk traan en baarden.
Aan al deze eisen voldeden de Hel
derse Commandeurs in het algemeen
blijkbaar ten volle, want van vader op
zoon zien we ze in dienst van dezelfde
reders.
Helderse Commandeurs in de
frontlinie.
Zo maakten Pieter Claasz. Rijkers en
zijn zoon Cornelis Pietersz. Rijkers
meer dan 50 reizen voor de Gebr. Mol
uit Jisp.
Rijkers was trouwens een bekende
Deze onderzeeboot heeft wel een
heel merkwaardige geschiedenis.
In Maart '40 zonk zij in de haven
mond van Den Helder tengevolge
van een aanvaring met de sleep
boot „Amsterdam". Zij werd ge
licht en naar de werf gesleept om
daar te worden gerepareerd. Na
de Duitse inval werd zij door het
werf personeel tot zinken ge
bracht, waarna de Duitsers haar
wederom hebben gelicht. Zij heb
ben haar tegen het eind van de
oorlog ter versperring van de ha
venmond tot zinken gebracht. Op
dezelfde plaats waar zU voor de
eerste maal ongewild naar de bo
dem ging. De bergers hebben haar
thans gelicht en zijn druk bezig
-het wrak drijvende te maken. De
beide foto'z herinneren aan de
eerete berging, in Maart 1940. Op
de bovenste foto is het wrak drij
vende. Op de onderste foto wordt
het door twee machtige bokken
oor de haven getransporteerd.
De sleep passeert Juist Hr. Ms.
kruiser „Sumatra", waarvan het
wrak thans ligt bij de Norman-
dische kust
(Foto's archief).
naam iij de walvisvaart, want er wg,
ren nog verschillende andere Helderse
Commandeurs van die naam.
Een even bekende Helderse Cora-
mandeursfamilie was die van Walig.
Van Simon Jansz. Walig is zelfs be
kend, dat hij reeds als 21-jarige jonge
man het bevel voerde over het schip
„Wijnandina" dat in 1743 naar Groen
land vertrok,
Ook Jacob Schol en diens zoon Pieter
waren succesvolle commandeurs, die
beiden meer dan 80 reizen maakten,
zonder een enkel ongeluk. Dat Jaeob
Schol bovendien voor geen kleintjt
ve-vaard was, bleek ln 1712. Wij waren
toen in oorlog met Frankrijk en Fran
se oorlogsschepen onderschepten een
achttal walvisvaarders. Jaap Schol
wierp zich echter moedig ln de strijd
tegen de overmachtige oorlogsbodem!
en slaagde erin het schip van Jan
Balk. dat ereds was veroverd, te her.
nemen.
Wisselvallige vangsten,
Wat de vangsten betrof, sloegen d!
Helderse Commandeurs in het alge.
meen ook geen slecht figuur. Voor zo
ver bekend, was de meest succesvolle
Commandeur Pieter Willemsz. van da
Helder. In 18 jaar tijd ving hij voor
Zeeger Vettes uit De Rijp 170 vissen,
In 1714 bracht hij zelfs het enorme
aantal van 25 vissen thuis,
Hoe wisselvallig de vangsten overi
gens waren, blijkt wel hieruit, dat
zelfs deze kampioen nog 3 jaren zonder
enige vangst uit het Noorden terug
keerde.
Een andere gelukkige visser was
Cornelis Rijkers, die in 1721 reeds de
14e Juli het Marsdiep binnenliep met
600 vaten spek, verkregen uit de vangst
van 19 vissen.
Bijzondere prestaties werden verder
nog geleverd door vader en zoon Quaek
uit Huisduinen. Nadat Cornelis Qusck
reeds 30 jaren op walvissen jacht hsd
gemaakt, zette hij tezamen met zijn
zoon Pieter koers naar Novs-Zembls
en doodde daar op het Moffeneiland
2200 walrussen, waarvan zij er 930 kon
den overbrengen en die 196 vaten tras»
opleverden.
Maar lang niet alle schippers kondsn
op een dergelijk geluk bogen en maar
al te vaak werden de commandeurs
door de reders beoordeeld naar de vis
sen, die zij vingen. Zo gebeurde het
ook dikwijls, dat een ervaren comman
deur na enkele slechte jaren san de
dijk werd gezet, zoals b.v. Pieter Soe-
telief, die na een behoorlijke staat van
dienst, waarbij hij zelfs in 3 jaar tijd
1 maal schipbreuk leed en 1 maal door
een Frans oorlogsschip werd genomen,
na 2 vergeefse reizen werd afgedankt.
Hendrik de Leeuw, Jan Klaasz. Oom,
Pieter Cornelis Rijkers, Jansz. Walig
en Meijndert Spijker ondergingen een
zelfde lot. Laatstgenoemde Meijndert
Spijker had trouwens nooit veel geluk
gekend. Bij zijn eerste tocht als com
mandeur verging zijn schip na eeft
vangst van 11 vissen en enkele jaren
later moest hij wederom zijn schip in
het ijs achterlaten, terwijl het jaur
daarop zijn nieuwe schip door de
Fransen werd veroverd.
Kerels die van doorzetten
wisten. t
Ongelukken zijn de Helderse walvis
vaarders trouwens ruimschoots ten
deel gevallen. Velen hebben hun
schepen zien ten ondergaan tussen
de zware ijsvelden en hebben de
vlucht moeten nemen over de ijs-
schotsen om redding te zoeken bij
minder ongelukkige collega's. Maar
van ophouden wisten de Comman
deurs niet, want een volgend jaar
treffen wij hun namen weer aan voor
een nieuwe reis. Een typisch voor
beeld van deze doorzetters is Klaas
Keuken, die meer dan 40 reizen maak
te en hierbij 4 maal schipbreuk leed.
Zelfs zag hij kans om 2 jaar nadat
hij een schip had verloren, het wrak
weef op te sporen en de lading eruit
te bergen.
Twee rampen mogen tenslotte niet
onvermeld blijven en wel die van Dirk
Cornelisse Hoogerduin, die na een
zware reis met zijn schip „de Juffrou
wen Anna Cornelia en Anna" in 1778
met de Hollandse kust in zicht, ter
hoogte van Egmond schipbreuk leed
en is gestrand, waarbij 17 leden van
de bemanning jammerlijk om het le
ven, kwamen. De avonturen van deze
zeelieden, die. ons een duidelijk beeld
geven van de gevaren waaraan de wal
visvaarders bloot stonden, zijn in boek
vorm uitgegeven evenals de beschrij
ving van de nog grotere ramp van de
Helderse Commandeur Hendrik Broer
tjes, die in 1777 met zijn schip „de Wil-
helmina" de dood vond.
De lotgevallen van deze zeelieden op
de IJsschotsen en temidden van onbe
kende eskimo-stammen zijn verbijste
rend en dwingen bewondering af voor
de moed en taaiheid van deze onbe
kende zeehelden, die hun deel biidroe-
gen in de roem van Nederland als zee
mogendheid.
Drs. A. W. LUYCKX.
IVA 1—HORNA 2 (dames).
A.s .Zondag speelt het eerste dames
team van de Helderse Tafeltennisclub
„IVA" een thuiswedstrijd tegen een
team uit Hoorn. Dit wordt haar 3e
wedstrijd en tot nu toe zijn ze nog on
geslagen, wij hopen dan ook dat dit
zo mag blijven. Belangstellenden ziin
hartelijk welkom, er wordt gespeeld
in het gymnastieklokaal van Pro Pa"
tria Hoogstraat, Den Helder. AanvanS
half drie. Good luck, dames.
