Vrijheid op 1 Januari
Koortsachtige bedrijvigheid
te Moskou
Joden bezetten Rode Kruis-
centrum te Jeruzalem
Vóór Vrijdag taaiste bespreking?
INHULDIGINGS-
MEDAILLE 1948
Verenigde Naties leggen
de kaarten op tafel
Conferentie der
interparlementaire Unie
Het onderzoek naar
on-Amerikaanse activiteit
Woensdag 18 Aug. 1948 VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN 70ste Jaargang No. 1891
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Berlijn een oorlog waard?"
Ontploffing
in zuivelfabriek
De Donau-conferentie
Spelen met munitie
blijft gevaarlijk
SOEKARNO:
Derde verjaardag der. Republiek herdacht
Zeehond met een
hoed op
Brand in
zwavelzuurfabriek
Gouden medaille voor
Van Rijssel
Sigaretten naar Berlijn
Toestand der vluchte
lingen wanhopig
WEERBERICHT 9
MONTGOMERY vraagt
vrijwilligers
Operaties in Malakka
BUREAU
Koningstraat 7880
Den Helder
Telefoon 2345
postgironummer 449041
Waarn. Hoofdredacteur:
W. middelbeek
Rayonred. C. A. Dekkers
Directie:
j buusma en C' KRAK
mmm courant
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct per mm
Familieberichten 20 ct per
mm. - Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 1.—, elk woord meer
5 cent
Abonnementen:
per kwartaal f 3.75.
Men gelooft in sommige welinge
lichte Westelijke kringen te Moskou,
Molotof een uiterst belangrijke
mededeling betreffende Duitsland
heeft overhandigd aan de drie afge
zien van de Westelijke Mogend
heden tijdens het onderhoud op het
Kremlin van Maandagavond. De
wrd van de mededeling werd niet
hekend gemaakt en de overhandi
ging ervan kan nog niet bevestigd
worden door de naaste omgeving van
de afgezanten. Het feit, dat de afge
goten zelfs nog minder mededeel-
laam waren dan ooit na afloop van
de besprekingen van Maandagavond,
wordt door sommige waarnemers
uitgelegd als een aanwijzing voorde
juistheid van het bericht.
Gisteren heerste er een koortsach
tige bedrijvigheid op de ambassades
der drie Westelijke Mogendheden, met
neme de Britse ambassade, waar ty
pisten, deskundigen in Russische aan
gelegenheden, codebedienden en ra
dio-personeel bezig waren aan het uit
voerige rapport over de bijeenkomst,
die drie en een half uur duurde. Frank
Roberts, de Engelse afgezant, en
Geoffrey Harrison, de Britse gezant in
Moskou, hadden het vanavond te druk
cm gestoord te worden.
Vele waarnemers te Moskou gelo
ven, dat de besprekingen ten einde
lopen en een beslissing binnenkort
verwacht zou kunnen worden.
De meesten verwachten echter nog
minstens één bijeenkomst op het
Kremlin.
GISSINGEN IN VERBAND MET
LAATSTE BESPREKING OP
KREMLIN.
Men verklaart in kringen, die in
nauwe betrekking staan tot het Rus
sische militaire bestuur te Berlijn,
dat op Karlshorst, het hoofdkwartier
van de Russen in Berlijn, zeer velen
van mening zijn, dat vóór Vrijdag nog
een bijeenkomst tussen Molotof en de
Westelijke afgezanten zal worden ge
houden. Deze zou de reeks sluiten.
De bespreking van Maandagavond
wordt als een laatste poging geken
schetst om de vraagstukken op te los
sen, die moeten worden geregeld al
eer eventuele verdere onderhandelin
gen met de Sovjet-Unie geëntameerd
kunnen worden.
UITLATINGEN.
Volgens de onder Amerikaanse con-
tróle staande „Tagesspiegel" te Berlijn
zou Hermann Matern, de leider van de
Berlijnse communisten, op een gehei
me conferentie van functionarissen van
Bedoeld als herinnering
Naar het ANP verneemt is dezer da
gen een Koninklijk besluit te ver
wachten waarbij als herinnering aan
de inhuldiging van koningin Juliana
een draagmedaille wordt ingesteld.
Deze zal ongeveer de vorm hebben
van de medaille, die is uitgegeven bij
de inhuldiging van koningin Wilhel-
mina.
Dat de toekenning dezer medaille
geen onderscheiding betekent, maar
louter als herinnering bedoeld is, zal
"it het Kon. besluit duidelijk blijken.
Zij wordt bij de Rijksmunt geslagen
•n een zeer beperkte oplage.
De medaille is van zilver. Zij vertoont
j>an de voorzijde de naar links gewende
hoofden van Juliana en Bernhard en
aan de keerzijde een gekroonde J, waar
onder de woorden: „Juliana, koningin
der Nederlanden".
De medaille is bevestigd aan een in
herland vervaardigd 27 millimeter
reed lint van oranje zijde, met twee
'malle verticale blauwe strepen in 't
hhdden en smalle strepen in de natio-
e kleuren aan de boorden, met dien
'erstande, dat de blauwe strepen naar
«"üdden gericht zijn.
het ontwerp van de medaille is van
e Amsterdamse beeldhouwster mej. N.
"Uaassen.
Maandagmiddag is in de Coöp.
zuivelfabriek „Bergh" te Zeddam een
mmoniaketel ontploft. De stukken
®8on door het dak van de machine-
er' De opruimingswerkzaamhe-
WWerden bemoeilijkt doordat de
«ding van de stoomketel doorgesla-
h was en doordat ammoniadampen
enw^6 '^fick hingen. Er waren slechts
ele lichtgewonden, die door de
tselijke arts werden verbonden.
v„7* toal van de ontploffing was tot
vJL'n de omtrek te horen. Naar wij
bui» men' zal de fabriek geruime tjjd
huiten werking zijn.
de socialistische eenheidspartij ver
klaard hebben, dat de Sovjet-Unie een
aandeel had geëist in het toezicht op
het Ruhrgebied als voorwaarde voor
hervatting van een Viermogendheden-
bestuur in Berlijn.
De onder Britse controle verschij
nende „Social Demokrat" zegt in 'n
hoofdartikel: „In de Westerse hoofd
steden wint het gevoelen veld, dat
Berlijn wel een oorlog waard is. De
Belgische minister-president, Spaak,
zou een week geleden aan Bevin
gezegd hebben, dat dit zijn mening
was".
Volgens een nieuw, Maandag gepubli
ceerd economisch overzicht, ramen
deskundigen van de Ver. Naties, dat
de wereldproductie in fabrieken, boer
derijen en mijnen het afgelopen jaar
10 k 15 '/t boven het niveau van 1938
lag.
In dit overzicht, dat is gepubliceerd in
de vorm van een boekje, genaamd „Se-
lected world economie indices", wordt
gezegd, dat in het eerste kwartaal van
1948 de wereldproductie van brandstof
en energie (met uitzondering van de
Sovjet-Unie) 1/3 groter was dan in 1938.
De wereldproductie van staal (exclusief
de Sovjet-Unie) was in 1947 ongeveer
gelijk aan die van 1937. De productie
van automobielen was in het eerste
kwartaal van 1948 gelijk aan die in '37.
Uit het rapport blijkt, dat sinds het
einde van de oorlog tot eind Mei 1948
leningen en schenkingen van alle soor
ten werden verstrekt ten bedrage van
minstens 26 milliard dollar. Bijna 4/5
van dit totaal bestond uit rechtstreekse
leningen en schenkingen door regerin
gen. Ongeveer 70 van het totaal werd
verstrekt door de Ver. Staten en het
grootste gedeelte van de overige 30
door Groot-Brittannië en Canada.
Het Russische plan voor het toekom
stige statuut voor de Scheepvaart op de
Donau heeft Dinsdag zijn beslag gekre
gen. Een commissievergadering van de
Donau-conferentie keurde de resteren
de twee artikelen en het protocol van
het Russische ontwerp goed. De confe
rentie wordt Dinsdag beëindigd met
de ondertekening van 't nieuwe ont
werp, waardoor volgens een Russi
sche afgevaardigde „tevens het dood
vonnis van de Conventie van 1921 is
getekend.
Verwacht wordt, dat de Westelijke
Mogendheden hun handtekening niet
zullen plaatsen, daar zij bezwaar ma
ken tegen de bepalingen van het Rus
sische ontwerp en betogen, dat de
Conventie van 1921 nog steeds van
kracht is.
Dinsdag was het hoogtepunt van de Sneeker zeilweek. Mede in verband
met het regeringsjubileum werd een vlootrevue en het z.g. admiraal-zeilen
gehouden. De prinselijke familie woonde deze grootse zeilgebeurtenis bij
aan boord van het jacht „Piet Hein". Wij zien hier het prinselijk jacht te
midden van de honderden zeilvaartuigen. (Luchtfoto K.L.M.)
De interparlementaire Unie houdt
van 6 tot en met 11 September te Ro
me een conferentie.
De delegatie der Nederlandse groep
zal bestaan uit de heer Serrarens, voor
zitter der groep, mej. Tendeloo, mej.
Klompe, allen leden der Tweede Ka
mer en de heer Brongersma, lid der
Eerste Kamer.
Mét het oog op de inhuldigingsplech
tigheid op 6 September zal de Neder
landse delegatie eerst op 7 September
per vliegtuig naar Rome vertrekken.
Nog steeds beseft" men niet, hoe ge
vaarlijk het is met munitie te spelen
en wapens en granaten als oorlogssou
venirs te bewaren.
De duinen zijn nog lang overal niet
vrij van mijnen en op vele plaatsen
worden wapens en munitie aangetrof
fen. In het tijdvak van 31 Januari 1948
tot 31 Juli 1948 werden geruimd 89.000
granaten, 6.500 bommen, 5.500 landmij
nen, 514 pantservuisten, 23.500 ontste
kers, 274 bussen strijdgas, 813 kg kruit,
7.000 kg springstof, 96.000 kg geweer
munitie, 488 geweren, 37 revolvers en
129 mitrailleurs. Eerst als er ongeluk
ken gebeurd zijn, wordt de politie ge
waarschuwd, maar zelfs dan komen
nog niet alle oorlogssq^venirs te voor
schijn.
Versnaperingen voor
militairen
Naar wij vernemen, zal aan alle mili
tairen ter gelegenheid van het Rege
ringsjubileum van H.M. de Koningin
een extra rantsoen van 100 gram ver
snaperingen worden toegekend.
Ter gelegenheid van de derde verjaardag van de Republiek heeft Soe-
karno amnestie verleend aan majoor Soedarsono en aan de anderen, die
hun gevangenisstraf uitzitten voor het plegen van de staatsgreep in Juli 1946.
In een herdenkingsrede zeide Soekarno voor de microfoon, dat, indien
de Nederlanders willen bewijzen, dat zij werkelijk oprecht zijn als zij zeg
gen (zoals de Koningin deed), dat het kolonialisme dood is, zjj niet moeten
pingelen aan de datum van 1 Januari van het volgend jaar, waarop Indo
nesië onafhankelijkheid zal krijgen.
Hij zeide, dat uitstel het gevoel
van wantrouwen van het Indonesi
sche volk jegens de Nederlanders
zou aanwakkeren en dat dit uitein
delijk het nadeligste voor Nederland
zelf zou zijn. Soekarno haalde Ling-
gadjati aan en zeide, dat de Neder
landse regering in het geheel niet
lette op de commissie-generaal, die
de overeenkomst tekende, doch zelf
de bedoeling en interpretatie van de
overeenkomst vaststelde. Ten aanzien
van de politionele actie zei hij, dat
zeer duidelijk bewezen was, dat de
Nederlanders fie Republiek willen
vernietigen.
Indien onze vrijheid wordt aangeval
len, zullen wij met ons leven en met
alle middelen onze vrijheid met gue-
rilla-oorlog, politiek van de verschroei
de aarde, sabotage, boycotts en sta
kingen verdedigen, aldus vervolgde
Soekarno. Hij noemde als voorwaar
den voor deelneming der Republiek
aan de interimregering: 1. de interim-
regering moet een nationaal karakter
hebben met een gespecificeerd gezag.
2. Capabele en voor het Indonesische
volk bekende personen moeten hierin
zitting hebben. 3. De interimregering
moet gebaseerd zijn op de principes
van democratie. 4. Zjj moet verant
woordelijk zijn aan een wetgevend li
chaam, dat door het gehele Indonesi
sche volk volgens democratische prin
cipes gekozen is. 5. Dit lichaam moet
de grondwet ontwerpen. 6. De souve-
reiniteit gedurende de interimperiode
rust in principe in Nederlandse han
den, doch is in feite gebaseerd op ar
tikel 1 van de beginselen der Renville
en moet worden uitgevoerd door de
interimregering.
Soekarno vergeleek Indonesië met
India in de tijd van Mountbatten.
Over de NederlandsIndonesische
Unie zeide Soekarno, dat de Neder
landers enerzijds toegeven, dat de Ne
derlands-Indonesische Unie een ver
binding is tussen twee staten. Ander
zijds willen zij een superstaat, aldus
Soekarno.
Tot slot deed Soekarno een beroep
op alle Indonesiërs om de eenheid te
bewaren. Wij zitten in het fort en u
(buiten de Republiek) bevindt u
daar buiten, doch indien wij binnen
het fort omsingeld zijn, moet u bui
ten het fort uw deel van de strijd
intensiveren. Voor het gehele Indo
nesische volk bestaat er slechts een
doel: vrijheid en onafhankelijkheid
op I Januari 1949, aldus Soskarao.
Een oud heertje, de 80 reeds ge
passeerd, bracht een bezoek aan
Vlissingen. Zoals het een vacan-
tieganger betaamt, bezocht hij na
tuurlijk ook de geallieerde lan
dingsplaats. Hij ging zelfs verder,
dan de gemiddelde vacantieganger.
Hij bezocht ook het paalhoofd. Dat
was echter te glibberig en daar
door rolde hij in het v/ater. Hoe
wel geheel gekleed (met hoed)
wist de ruim 80-jarige drenkeling
zich toch drijvende te .houden. Hij
werd echter door de stroom steeds
meer naar zee gedreven. De beman
ning van een passerende loodsboot
■zag de drenkeling voor een zee
hond aan. Een zeehond met een
hoed op is echter e^n vreemd ver
schijnsel en daarom werd een
beetje bijgedraaid. Toen bleek de
zeehond een oude heer te zijn. De
drenkeling werd aan boord gehe
sen en naar de wal gebracht, waar
hij aan de zorgen van de politie
werd toevertrouwd. Later kon hij
weer naar zijn woonplaats, Mid
delburg, terugkeren.
Gisteren is de Amsterdamse brand
weer uitgerukt voor een brand bij de
Kon. Zwavelzuurfabrieken Ketjen
N.V. in Amsterdam-Noord. De brand
liet zich ernstig aanzien.
De brand is om kwart over drie uit
gebroken en was reeds om kwart
vóór vier bedwongen, dank zij het
kordaat optreden van de fabrieks-
brandweer, daarbij geassisteerd door
de beroepsbrandweer, die eveneens
spoedig ter plaatse was.
Het bleek, dat als gevolg van een onge
luk met een lasapparaat, dat op zichzelf
gelukkig geen ernstige gevolgen had,
een partij zakken naphtaline in brand
was gevlogen. De zakken brandden fel,
maar lagen in de open lucht, zodat het
vuur niet direct kwaad kon en de
brandweer de gelegenheid had in te
grijpen. De felle rookontwikkeling, gaf
het vuur echter een angstaanjagend
aanzien. Nadere bijzonderheden zijn
niet bekend, daar de directie der N.V.
weigerde inlichtingen te verstrekken.
De Nederlander van Rijssel was een
van de dertien deelnemers, die de in
ternationale motor-marathon in Tsje-
cho-Slowakije zonder een enkel straf-
punt op te lopen volbrachten. Dit le
verde hem een gouden medaille op.
De andere Nederlander Thomassen
bracht de zware tocht eveneens tot een
goed einde, doch hij ontving 9 straf-
punten.
Van de 200 deelnemers, die startten,
hebben slechts 71 de tocht uitgereden.
Meer dan elf millioen sigaretten, af
komstig van Amerikaanse surplus-
voorraden, zijn dit weekeinde door
vliegboten naar Berlijn gevlogen, al
dus een Britse woordvoerder. Ook 17
duizend paar schoenen zijn dit week
einde naar de stad overgebracht.
STAKENDE DOKTERS
De dokters in Chaurmont in Oost-
Frankrijk, hebben aangekondigd in
staking te gaan. tot hun belasting
aanslagen verminderd zouden zijn. .Al
le spreekuren in de stad van 18 dui
zend zielen waren afgelast. Ernstige
gevallen hadden echter de aandacht.
Te Amman is officieel medegedeeld, dat Israëlische strijdkrachten Dins
dagmorgen het Rode-Kruis-centrum te Jeruzalem bezet hebben na een
aanval, welke werd voorbereid door een hevige 1 eschieting van de oude
stad en van stellingen van het Arabische legioen. Volgens de verklaring
van Arabische zijde zouden Joden, die V.N.-armbanden droegen „om de
wachtposten te misleiden", het gebouw zijn binnengedrongen.
De hoofdwaarnemer van de V. N.
te Jeruzalem zou de Joden bevolen
hebben het gebouw te verlaten, doch
aan dit bevel zou geen gevolg zijn
gegeven. Volgens de Arabische zegs
lieden zouden de Joden door de be
zetting van de betrokken wijk van
Jeruzalem de controle verkrijgen
over de wegen naar Bethiehem en
zowel de stad Jeruzalem als geheel
Zuid-Palestina van Transjordanië
kunnen afsnijden.
ISRAëLISCH COMMUNIQUé.
In een Israëlisch communiqué van
Dinsdagavond wordt verklaard, dat de
vroegere woning van de Britse hoge
commissaris in Palestina, die onder de
hoede van het Rode Kruis is geweest,
door de Arabieren met mortieren is
beschoten. Dinsdag werd te Amman
officiéél bekend gemaakt, dat de Joden
zich van het gebouw hadden meester
gemaakt. Het is niet bekend, welke
maatregelen door de autoriteiten van
het Rode Kruis werden genomen.
De Transjordaanse regering heeft
bij de waarnemers der V. N. een
klacht ingediend, dat de Joden ver
sterkingen en oorlogsmateriaal per
vliegtuig naar de Ghor Safi potasfa-
brieken aanvoeren. Deze bevinden zich
ten Zuiden van de Dode Zee, waarheen
de Israëlische troepen zich op 15 Mei
terugtrokken.
WAT DE ARABIEREN ZEGGEN
In een officiëel communiqué over
de Dinsdag gevoerde strijd in Jeru
zalem wordt medegedeeld, dat Joodse
troepen na een geconcentreerde aan
val van 10 uur in de sector Deir
Abutor, ten Oosten van het spoor
wegstation, werden teruggeworpen,
waarbij enkele honderden Joden
sneuvelden of gewond raakten. De
Joden werden, aldus het communi
qué, door het Arabische Legioen tot
hun uitgangspunt teruggedrongen.
Er werd, zo wordt besloten, veel oor
logsmateriaal, waaronder enkele
pantserwagens, buitgemaakt.
De president van Syrië, Sjoekri El
Koeatly Bey, heeft bij de eed-aflegging
voor zijn tweede ambtsperiode in het
parlement gezegd, dat Syrië zijn taak
om Palestina te bevrijden nooit zal op
geven. Een vredesbegroting zal niet
tot de overwinning leiden, zo zeide hij,
wat wij nodig hebben is een „totale
verandering". De president vroeg het
parlement niet ontmoedigd te geraken
„over de ondersteuning van het zionis
me door de grote landen".
In de Nieuwe Kerk te Amsterdam,
waar Koningin Juliana officieel
ingehuldigd zal worden, is men be
zig de laatste hand te leggen aan
de voorbereidingen. De panelen
van het beroemde orgel zijn na
zorgvuldige restauratie weer op
hun plaatsen aangebracht, de prach
tige preekstoel is geheel schoon
gemaakt en gerestaureerd. Een
kijkje door de kerk, waar men
juist bezig is de lampen aan te
brengen, die voor de speciale be
lichting voor de fimoperateurs en
fotografen moeten dienen.
Weersverwachting, medegedeeld
door het KNMI te De Bilt, gel
dig tot Woensdagavond.
PLAATSELIJK ENKELE
BUIEN.
Wisselende bewolking met op en
kele plaatsen ochtendmist. Plaat
selijk enkele regenbuien, hier en
daar met onweer. Zwakke wind
uit uiteenlopende richtingen.
Weinig verandering in tempera
tuur.
„De Arabieren hebben geen agres
sieve bedoelingen", zo vervolgde hij.
DE VLUCHTELINGEN.
De bemiddelaar der V. N. voor Pa
lestina, Bernadotte, heeft een beroep
gedaan op de Verenigde Staten voor
onmiddellijke hulp in verband met de
vluchtelingen in Palestina. Het succes
van zijn werk hangt hiervan af, zo
zegt hij. Er heersen epidemieën en de
winter nadert.
Uit Genève wordt gemeld, dat het
bestuur van het Internationale Kinder
noodfonds der V. N. met algemene
stemmen heeft besloten een nood-pro
gramma, lopende over twee maanden,
af te werken ten behoeve van vrou
wen en kinderen, die moesten vluch
ten in verband met de gevechtshande
lingen. Vlees, volle-melkpoeder, mar
garine, fruit, kaas en vis zullen over
enige weken naar Palestina verscheept
worden, tezamen voor een bedrag van
411.000 dollar.
Bernadotte verzekerde, dat de toe
stand der vluchtelingen wanhopig is.
Dertig procent hunner bestond uit
kinderen onder de vijf jaar en tien
procent hunner uit vrouwen in ver
wachting of jonge moeders. „Afge
zien van kleine voorraden bloem", zij
hij, ,,zjjn zij bijna geheel zonder
voedsel".
De commissie van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden, die een on
derzoek instelt haar on-Amerikaanse
activiteit in de V. S., zal volgens een
bericht van de New York Star ook de
toestanden op scholen voor middelbaar
en hoger onderwijs aan een onderzoek
onderwerpen, teneinde vast te stellen
„hoever de communisten op deze scho
len nu hebben weten door te dringen".
Verder zou de commissie de redactie
leden van Amerikaanse tijdschriften,
die bekend staan om hun linkse sym
pathieën, aan de tand voelen. De mo
gelijkheid bestond dat sommige Ame
rikaanse bladen in het Oosten bij het
onderzoek betrokken zouden worden.
Veldmaarschalk lord Montgomery,
chef van de Britse imperiale generale
staf, heeft gevraagd om 150 duizend
mannelijke en vrouwelijke vrijwilli
gers voor aanmelding als reservist
voor het landleger, nu „een enigszins
broeiërige vrede over de wereld
hangt".
Het is meer een wapenstilstand dan 'n
vrede. Het is een periode van uitput
ting, welke slechts weergegeven wordt
met het woord vrede", aldus lord Mont
gomery. De vrijwilligers zouden tegen
het volgend voorjaar nodig zijn.
Beaufighters en Spitfires wan de
Royal Air Force zijn gisteren een ge
combineerde operatie begonnen tegen
de communistische guerillastrijders in
de provincie Bentong van de staat Pa
hang. De planters in deze streek had
den de autoriteiten gewaarschuwd,
dat zij zouden moeten overwegen te
vertrekken wanneer geen effectievere
bescherming verleend zou worden.
De vliegtuigen vielen de commu
nistische stellingen in de oerwouden
aan met raket- en machinegeweer
vuur en daarna begon de opmars der
grondstrijdkrachten.
Nederland verscheen niet
De Republikeinse vertegenwoordiger
in Australië, dr. Roesman, heeft giste
ren ter gelegenheid van de derde ver
jaardag van de vestiging der Repu
bliek een receptie gegeven, die door
de ambassadeur van de Sovjet-Unie,
Nikola M. Lifanof, vooraanstaande le
den van de Russische ambassade, de
Chinese ambassadeur en vertegenwoor
digers van de regeringen van India,
Nieuw Zeeland en Australië werd bij
gewoond. Er waren geen Engelse, Fran
se, Nederlandse en Amerikaanse ver
tegenwoordigers aanwezig.
HOEVEEL RADIO-LUISTERAARS
TELT NEDERLAND?
Het aantal ingeschreven radiotoe
stellen in Nederland bedroeg op 1
Augustus j.1. 1.054.726 tegen 1.043.927
op 1 Juli. 1 Juli waren er 496.240
aangeslotenen op het Rijksradiodis-
tributienet tegen 495.431 op 1 Juni.
