Ditte, een Mensenkind de m°°i5te fiim *ndsveie'aren
DE PLANTERS VAN JAVA WONEN
PRIMITIEF
EN ONVEILIG
ABONNE'S AAN DE SLAG!
WIE BESTUURT DE WERELD?
HIER IS UW KANS!
De goede pariij
Begrijpen en Kennen
eindigen
Schendingen van bestand moeten
LIED VAN DE WEEK
Dertien November
De winteravonden zijn uitermate geschikt voor
FaMa tandpasta
tegen tandbederf
HOREN IN HUIS!
ONS KORT VERHAAL
EXAMENOPLEIDING
RESA - HILVERSUM
f*
«et witte
wis blokt zo
verklaarde woning zal
gcrestaureero worden
HEEFT "et niet getroffen,
Dltte. Ze ls op de wereld een ongenode net In
haar dorpje wordt ze met de nek aangekeke^want
ze i. een buitensteek kind. Ala^X» J
zit Dltte Ln het hoekje waar ze neerESS;^
een verschoppelingetje, dat van het leven elecfata
armoe meekreeg en slechts armoe te verwachten heeft
En Uefde vindt ze maar bö enkelen: eenTudTg^,.
moeder en een pleegvader, paria's als z« zelf Als
ze nog maar nauwelijks op eigen benen kan staan
moet ze op een boerderij gaan werken om teren het
leven op te kunnen tornen. Daar komt ze ln de
zelfde omstandigheden als eens haar moeder. De
roddel ls gretig en de dorpelingen schudden het
hoofd over de schande van Dltte, die zoals haar
moeder vroeger van de boerderij verjaagd werd
omdat ze een kind verwacht.
Belangrijk is het verhaal van Dltte niet. Er zijn
heef wat Interessanter onderwerpen voor een film
te bedenken, actueler, aangenamer of van meer In
grijpend belang. Allemaal toegegeven. Maar het
neemt niet weg, dat „Dltte" ln alle eenvoud ver-uit
de beste en nobelste film is, die we ln Nederland
sinds de oorlog en ook sinds een bele tijd daar
voor, te zien kregen.
ln haar leven kent Ditte een enkel moment van ge luk,
maar meestal verkeert het nog ln zijn tegendeel.
rvITTE»
'fL/ VHttc
MENNESKEBARN"
'..Ditte, een mensenkind" Ij een
bijzonder belangrijke film, niet om
haar verhaal, maar om haar Inhoud.
Het wat al te opzettelijke gegeven van
de ongehuwde moeder en haar kind
blijft hier volkomen in de schaduw
bij de figuur, welke eruit oprijst van
de Ditte, die tot symbool ls geworden
van levensaanvaarding. De film „Ditte"
brengt ons ln contact met het leven
zelf, spreekt van de eerbied voor het
leven, het recht op leven en van de
oprechte levensdrang, die vecht voor
zijn rechten, omdat hij zijn plichten
aanvaardt. De film doet dit alles onge
kunsteld, zonder een hol betoog.
De Deense en heel sober gehou
den dialoog en de Nederlandse ver
talingen zou men genist kunnen mis
sen om deze film te verstaan. De beel
den spreken voor zichzelf. Heel een
voudig zijn ze, eerlijk en vol werke
lijkheidszien. De werkelijkheid, die ze
laten zien, is hard en werd geen ogen
blik verzacht of romantisch ge-ideali-
seerd, maar de twee regisseurs behan
delden hun onderwerp met zoveel eer
bied en geïnspireerde toewijding, dat
er een film ontstond, die ondanks haar
hardheid vol ontroerende schoonheid
is. Zo zuiver als het onderwerp zelf,
zo zuiver is de film. heel sober en met
grote bijna dichterlijke gevoe
ligheid gemaakt De fotografie en de
montage de rangschikking ven de
filmbeelden zijn van een buiten
gewone gaafheid, die niet enkel aan de
oppervlakte blijft maar werkelijk het
leven doet voelen. Het spel van een
deel der acteurs mag misschien hier en
daar wat te nadrukkelijk zijn, de film
wordt er nauwelijks minder om en de
vertolking van Tove Maës, een 25-
jarig meisje van het Deense platte
land, die in 1946 haar debuut maakte
als Ditte, heeft een argeloze zuiver
heid, die de figuur bijzonder groots
maakt.
0E NEDERLANDSE filmkeuring heeft
uit „Ditte" een aantal scènes gecou
peerd. Men zou wensen, dat ze bij
films, die moorden aan de lopende
band en shows vol op critieke punten
nog juist bedekt naakt laten zien. even
nel met de schaar gereed stond. Ze
zijn meer zedenbedervend tenslotte
dan de uit „Ditte" geweerde scène's
van een driejarig f!) jongetje, dat een
plasje doet en enkele buitengewone
ingetogen opnamen van een badend
meisje. Dat men uit „Dltte" bovendien
nog de beelden wegsneed, waarin een
zinnelijk-wrede vrouw een paar dui
ven slacht, zou te waarderen zijn, als
men tenminste ook voor ernstiger
zedenbederf de ogen niet sloot. De cou
pures doen „Ditte" geen schade, maar
ze blijven te betreuren, omdat de «feer
van ongereptheid, waarvan „Dltte"
doortrokken ia. hier niet begrepen
werd door verstarde zedenmeesterij.
Wet er over bleef, heeft overigens nog
ten volle de subtiele zuiverneld en
schoonheid, de aachte humor, de ge
louterde wrangheid, de blijmoedigheid
en het Ingetogen grootse, dat in de
film „Dltte", zoals het filmers-echt
paar HennlngJensen die schiep, een
vorm vond. „Ditte, een mensenkind"
verdient om haer oprechtheid en
haar levenswarmte overal waar ze
vertoond wordt, uitverkocht zalen. Met
uiterst sobere middelen werd hier een
vorm bereikt, die een hechte eenheid
vond met de inhoud en die zo om zijn
hoge peil tot bijzonder gave filmkunst
werd.
(Van onze correspondent in Batavia).
HE GROEP, DIE op het ogenblik in Indonesië de meest belangrijke maar
tegelijkertijd de minst benijdenswaardige positie Inneemt, ls die der
planters. Belangrijk zijn zij, omdat de planter ten slotte door zijn productie
van palmolie, thee, tabak, rubber enz. de zo noodzakelijke deviezen ln het
laatje brengt. Belangrijk en onmisbaar. Maar de omstandigheden, waar
onder deze strijders aan het „burgerfront" voor de opbouw dezer landen
moeten leven, laten alles te wensen over.
DE BEHUIZING is uitermate primi
tief, althans in de meeste gevallen. De
extremisten hebben, toen de cultuur
gebieden werden bevrijd, zeer veel
vernield en dikwijls ook van de plan
terswoningen weinig over gelaten. Het
meubilair moet tot het minimum be
perkt worden, want het is hier zeer
lastig te krijgen en bovendien peper
duur. De transportmiddelen zijn
schaars en doorgaans onvoldoende. De
bewoonde centra zijn lastig te berei
ken. Het doen van noodzakelijke in
kopen vormt dus een probleem op
zichzelf, om van medische hulp nog
maar te zwijgen! Gelegenheid tot een
voudige ontspanning is niet te vinden.
De meeste planters beschikken zelfs
niet over een radio, omdat ook dit
artikel op het ogenblik in Indonesië
haast niet te krijgen is. Waar men op
de meeste ondernemingen geen elec-
trische stroom heeft, zou men boven
dien en accu-apparaat moeten hebben,
en daar is vrijwel in het geheel niet
aan te komen.
Van gezinsleven is in vele gevallen
geen sprake. Er zijn geen scholen in de
buurt, en door gebrek aan voldoende
medische hulp wil men vrouw en kin
deren ook niet gaarne aan het risico
van dit isolement bloot stellen. Boven
dien hebben verschillende maatschap
pijen de aanwezigheid van vrouwen en
kinderen op de onderneming voorlopig
verboden, omdat de onveiligheid te
groot is.
DE ONVEILIGHEID is een andere
belangrijke factor, die het leven van
de planter, speciaal op Java. op het
ogenblik moeilijk en gevaarlijk maakt.
Onder het werkvolk, dat de geregelde
arbeid ontwend is en alleen daarom
dus reeds veel hoofdbrekens kost, be
vinden zich heel wat ongunstige ele
menten, die men er niet zo gemakke
lijk uithaalt. En nu is in West-Java
de onveiligheid in de laatste tijd nog
aanzienlijk vergroot door de voortdu
rende infiltraties van gewapende ben
den uit de Republiek. Militaire bewa
king aan de status-quo lijn in dit vaak
woest en uitgestrekt terrein blijkt niet
effectief genoeg.
Dit ia niet de fout van de soldaten,
maar een gevolg van het feit, dat men
tenslotte niet op iedere honderd meter
een K.L.-er kan plaatsen. En deze situ
atie wordt ^vooral ln de hand gewerkt
door de omstandigheid, dat de terrenr-
benden, na hun misdaden te hebben ge
pleegd, zich altijd weer haastig op het
republikeins territoir terugtrekken,
waar een afdoende achtervolging en 't
onschadelijk maken dezer bandieten
wel mogelijk, maar op grond van het
Bestand nu eenmaal voor ons verbo
den is.
De meeste ondernemingen hebben te
genwoordig een z.g. Ondernemings-
wacht, bestaande uit betrouwbare, ge
wapende Indonesiërs die de veiligheid
moeten helpen verhogen. Maar al doen
sommige van deze O.B.-ers (zoals men
ze noemt) hun best, het merendeel
blijkt niet voor die taak berekend.
Het zijn tenslotte ook maar amateurs
en zij kunnen tegen de brutaliteit der
getrainde en door de wol geverfde
benden van de Republiek niet op.
HET ZAL IN Nederland wel bekend
zijn, dat op Java al verschillende
planters door deze toestand bet leven
hebben moeten laten. In de laatste HJd
ls de onveiligheid eerder toe- dsn af
genomen. De planters hebben de strijd
lang volgehouden, maar nu is men ten
slotte, binnen een week tijd, tot het
sluiten van drie grot* ondernemingen
op West-Java overgegaan. En er sollen
er nog wel meer volgen. Het gsat niet
langer.
De planters zijn bereid veel offers
voor de opbouw te brengen #n zij heb
ben die ook gebracht. Zij aanvaarden
eèn primitief en eenzaam bestaan, zeer
zware arbeid, het verhoogd* risico van
tropische ziekten. Maar zij aanvaarden
niet meer de zekerheid om vandaag
of morgen te worden afgeslacht Zo is
op het ogenblik de toestand op Java.
Onze voornaamste strijders aan de op
bouw, aan het weer op gang brengen
van het economisch* leven in deze
landen, hebben tegen het gewapend
grauw van de Republiek ln ons eigen
zg. „Nederlands-gecontroleerd gebied"
het onderspit moeten delven. Geen
wonder, dat een der eerste eisen van
de Nederlandse politieke delegatie aan
Djokja de handhaving van de voor
waarden van het Bestand betreft.
Djokja zegt, dat het er zich volkomen
aan wil houden. Het heeft dit al meer
malen gezegd, ook bij monde van de
republikeinse president, Soekarno. Te
gen ons. En tegen het eigen volk.
Maar het resultaat is tot nu toe nihil.
„Wanneer in 't schone land van
VI aand'ren
De klaprozen te bloeien staan,
Gedenken wij de vele doden,
Die in de strijd zijn heengegaan".
Deze belofte, die gedaan werd
Na d' eerste grote wereldbrand,
Doen wij de Dertiende November
Van dit jaar weer opnieuw gestand.
Maar waardeloos is die belofte
Wanneer men het diirbij slechts laat.
De grote vraag is: of een ieder
Zijn plicht in deze wel verstaat.
Het is zo heel, héél erg gemakk l\jk
Om eens een enkle dag in 't jaar
Een ogenblik aan hen te denken.
Maar daarmee zijn wij nog met klaar.
Wij kunnen hen het beste eren
Door 't werk, dat aan hun hand ontviel,
In alle stilte voor te zetten,
Maar dan spontaan, met hart en ziel.
Zij kunnen niet meer voor hen zorgen
Die achter bleven, vrouw en kina....
De Dertiende November vraagt ons
Of men dat wel genoeg bezint.
Wanneer in 't schone land van
Vlaand ren
De klaprozen te bloeien staan,
Gedenken wij de vele doden.
Laat het niet blijven bij eeVjJ^QN
het deelnemen aan wedstrijden e.d.
Het is onze bedoeling, in verband met de uit
gave van onze St. Nicolaas-,, Kerst- en Oudejaarskrant
een wedstrijd te organiseren, waar letterlijk iedereen
aan kan deelnemen.
Wat U moet doen?
Ditop één of meer der in onze speciale Sint
Nicolaasnummerg, Kerstnummer of Oudejaarsnummer
voorkomende advertenties een slagzin of aardig rijmpje
maken.
Wie van onze abonné 's nu de aardigste slagzin
of het pittigste rijm maakt ontvangt een prijs van f 10.-.
Het is n.1. de bedoeling elke week, waarin deze
speciale bladen verschijnen, een dergelijke prijs toe
te kennen.
De beoordeling wordt toevertrouwd aan de plaatse
lijke redactie, bijgestaan door een bestuurslid van een
onzer middenstandsverenigingen. Ons eerste Sint Nico-
laasnummer verschijnt volgende week.
Elke inzender heeft daarnaast de kans om een
hoofdprijs van VIJFTIG GULDEN te winnen, mits hij
of zij er in slaagt over de gehele periode de meeste
slagzinnen of rijmpjes te leveren.
Om volledig te kunnen slagen, raden wij Uleest
alle advertenties, neemt een kijkje in diverse zaken en
ga aan de slag. Tien tegen één dat U slaagt.
Men mag niet meer dan één slagzin of rijm van
elke advertentie inzenden.
Let s.v.p. op aankondiging in ons eerste wedstrijdnummer.
Uw tanden en mond
stralend-wit en gezond!
bevat
vitamine C
fluofsilicaat
sulTonamide
Al* een kou of «iep U overvalt of
plotseling hoofd- of kiespijn komt
opdagen, is het'n uitkomst Mljnliirdt
posësrt bijta hand ts hebben 0»ee45et
„Maar papa, waaróm mag ik niet
met haar trouwen? Ellie Langer horst
la het liefste meisje dat ik ken en...."
„Ze bezit geen cent en de vrouw
met wie jij trouwt moet minstens voor
zichzelf kunnen zorgen. Ze moet om
joü trouwen en niet om je geld"
„Maar waarom? Het is toch voldoen
de dat ik genoeg heb?"
„Jij hebt niets, ook al ben ik rijk.
Zet haar gerust uit je hoofd, ik geef
geen toestemming".
Tony zuchtte en liep bitter teleur
gesteld naar zijn meisje. Maar groot
waa zijn verwondering toen hij Ellie's
reactie hoorde. „Je bent een sufferd en
ik laat ma door jou en door je vader
niet voor de mal houden. Ik ga naar
de rechtbank en ik dien een aanklacht
ln wegens huweljjkszwendel, begrijp
Je? Je hebt me een trouwbelofte ge
daan en ik laat me niet wegsturen.
Maar ik zal eerst met je vader spreken
ever een schadevergoeding. Dan zie ik
eventueel van een schandaal af". Zo
sprak Ellie, die in werkelijkheid dol
was op Tony en die haar plannetje
klaar had....
Drie weken later stapte een uiterlijk
zeer vergenoegde Tony de werkkamer
van zijn vader binnen.
„Nou Pap, ik heb uw raad gevolgd
hoor. Ik ben stiekum getrouwd, maar...
met een rijk meisje".
„Zo", sprak de niet weinig verraste
millionnair, „dat is dan gauw in zijn
werk gegaan. Maar eh dat andere
meisje van je, dat is een fijn dametje
hoor, die Ellie, of hoe ze heten mag
di* heeft me maar vijftig duizend dol
lar gekost, dat had je me wel mogen
besparen. Vijftig duizend dollar!"...,
„Ach Pap, vind U dat nou zoveel?
Kun je dan van vijftigduizend dollar
fatsoenlijk leven?"
„Leven? Daarvan kan een gezin van
zes mensen leven als een prins. Je
hebt geen begrip van geld!...."
Tony's gezicht klaarde op.
JDan is alles in orde. Pap, meer wil-
dt Ik niet weten. Want het meisje dat
ik getrouwd heb. bezit namelijk vijf
tigduizend dollar".
„Zo en hoe heet ze?"
„Lach niet, papa, ze heet: Ellie Lan-
gerhorst".
pjET IS MET de geschiedenis van het
denken als met de slinger van een
klok. Op het moment dat de slinger
zover mogelijk zich naar de ene zijde
heeft bewogen, volgt een moment dat
de slinger zich zover mogelijk naar de
andere zijde beweegt. Elke beweging
vraagt zijn tegenbeweging, elke stel
ling vindt zijn tegenstelling, elke actie
roept reactie op.
Democritus had betoogd, dat bet
blinde toeval de wereld beheerste. De
val der atomen, hun gewicht, de daar
door ontstane wervelingen en draai
kolken zouden de grondoorzaak zijn
van alle gebeuren. De wet der atomen
beheerst alles, de loop der planeten
zo goed als de gang der gedachten; de
zich neerstortende waterval zo goed
als een aalmoes aan een bedelaar.
In deze atoomleer, in dit materia
lisme en mechanisme was de slinger
van het denken wel zeer ver naar het
ene uiterste gegaan. Wat valt dan
meer te verwachten, dan dat het be
wegelijke denken der oude Grieken
een nieuw stelsel ontwerpt, maar nu
een dat volkomen tegengesteld ls aan
de atoomleer en z'n blinde toeval.
HET WAS Anaxagoras, de oudere
tijdgenoot van Democritus, die dit
niéuwe stelsel gaf. Hij was in 500 vóór
Christus in Klein Azië geboren, maar
al vroeg naar Athene verhuisd. Want
Athene was toen de wereldstad. Door
wat deze stad verricht had ln de Per
zische oorlogen, was haar Invloed
en rijkdom! enorm gestegen. Hier
heerste met vaste hand een zeer be
kwaam staatsman, Pericles. De bevor
dering van kunst en wetenschap was
een van zijn eerste programmapunten.
Was het niet Pericles geweest, die de
bouw van het trotse Parthtaon, van
de stadstempel van Athene, had be
vorderd?
Hier, in deze stad vol bruisend
leven, temidden van deze kanstlieven-
d- mensen, voelde Anaxagoras zich
thuis. Hier wijdde hij zich onbezorgd
en onbekrompen want hij was zeer
bemiddeld aan het onderzoek der
natuur. Maar zou het nu mogelijk
zijn, dat alles wat Anaxagoras ln zijn
Athene beleefde, veroorzaakt werd
door de blinde val der atomen? Was
het niet een denkkracht, die het
Parthenon had doen verrijzen? Was
het niet de geest van zijn vriend
Euripides, die hem ln staat steld* z'n
prachtige treurspelen te schrijven?
Hat waa toch niet bestaanbaar, dat de
staatkunde van Pericles door het me
chanisme der atomen zou zijn opge
roepen!
HET ZIJN stellig dergelijke overwe
gingen geweest, die Anaxagoras ge
wezen hebben op de geest als op de
leidende en besturende kracht van de
wereld. Zeker, zo zei hij, wij moeten
een oneindig aantal zeer kleine stof
deeltjes aannemen, waaruit alle din
gen zijn ontstaan. Maar elk ding, wat
het ook is, is niet een toevallige en
daardoor zinloze samenvoeging van
materie. Het is de geest die de deeltjes
tot dingen samenvoegt die orde en
zin in de dingen legt. De geest is het
besturende principe van het heelal.
En geest die geheel onstoffelijk is?
Hat is eigenlijk beter deze vraag aan
onze denker niet te stellen. Want hij
was nog niet in staat zich iets geeste
lijks te denken, geheel vrij van elke
vermenging met de stof. De geest was
hem de allerfijnste, de allerreinste
materie. Een denkstof, zo fijn als
kant; zo zuiver en zo ijl, dat je er van
duizelt. Een geest, die tochstof is!
EN TOCH bewonderen we Anaxago
ras om zijn voor die tijd volkomen
nieuw stelsel. Niet in 't minst om de
praktische gevolgtrekkingen, die hij
maakte. Zoals de geest werkzaam was
in de natuur, in de planten, in de die
ren, zo moest de geest zich ook uit
werken in een humane en redelijke
maatschappijvorm, in een door de
iede geleide staat. Maar bovenal, de
mens zelf moest zich door zijn geest,
door zijn rede laten lelden, en zeker
niet door de blinde krachten van zijn
hartstochten.
De Atheners van zijn dagen hebben
Anaxagoras niet begrepen. De humane
i edelij kheid legt het steeds af tegen
fanatisme, machtswellust en eigen
baat. Daarom werd Anaxagoras tegen
het eind van zijn leven verbannen,
zogenaamd omdat hij de goden van de
staat niet erkende. Zogenaamd: want
zou de geest, in wiens almacht hij ge
loofde. niet meer met het goddelijke
U maken hebben gehad, dat de vele
goden van de Olympus?
Zo stierf Anaxagoras buiten Athene.
En in zijn testament bepaalde hü, dat
leder Jaar op zijn sterfdag een kinder
feest moest worden gehouden.
Hootdahm-Fr., D. *n Eng. LO.
Belcofu/a SchriHel ij ko Cursus
Ontploffing te Caïro
Gistermorgen vroeg heeft zich een
ontploffing voorgedaan in een kranten
gebouw te Cairo, waarin enkele En
gelse en Frans* bladen gevestigd zijn.
Volgens de eerste berichten zijn door
d* ontploffing zeven personen gedood
en 34 gewond. Er werd grote materiële
schade aangericht Twee drukpersen
zijn vernield.
Volgens het resultaat van het eerste
onderzoek zou een kleine, met explo
sieven geladen auto ontploft zijn.
BEVEL TOT AANHOUDING VAN
SCHACHT AFGEWEZEN
Het „Rechtsambt" van Hamburg
heeft het tegen dr. Schacht door de
minister van zuivering van Würtem-
berg-Baden uitgevaardigde bevel tot
aanhouding afgewezen.
VIJFTIEN BEULEN OPGEHANGEN.
Gistermorgen zijn vijftien Duitse
voormalige concentratiekamp-bewa
kers, door een Amerikaans militair
gerechtshof te Dachau veroordeeld we
gens het martelen en vermoorden van
bewoners van het kamp Mauthausen.
aan d* galg ter dood gebracht.
Hl CHKlA BEGINT WET MSl
TE LOPEN DE AMERIKANEN
DIE EEN f UWE NEUS VOOR
ZULKE 2GKEN WEBBEN,
VERLIETEN NANKING EN
SUANGWAI
■M' je
DE GAULLE.
V DAARENTE-!
V-^ GEN WAD
i, OVER Mj5
ls*pen geen klagen. Huzrr
•FLINK VAST IN HET, 'ZAT ~L
U-^yjfcS- -
ty* VADERS EN MOEDERS, \N
ONS KLEINE LAND VERNA-'
MEN EEN BLODE T'JDWG
VANAF WET TWEEDE
XINO 15 HUN
KROOST ÏÜCTS.
P&RWEEÜ:
MÊER
[MINDER PR-ÉTTIGWASDW
iöOODSCHAP O IE GERRtT OE
'STOTTERAAR TE HOREN
Bf DEpussEN vmsËtmm
LATEN HUN TANOEN WEEREEtfó
;ZIKN. EEN VERSCHERPTE
1TROLE OP OE LUCHTBRUG
IS WAT Z\) AANKONDIGEN,
Hervallen, DAT
!de piano van
MI5S TRUMAN
'DOOR DEVlOER
ÖE2AKT IS, DE
onbewoonbaar
OOST wild
Df REERLENSE POUTtE
ARRESTEERDE DE BENDE
VAN „DE ZVÊVENDE WAND'1
LEEFTOD I5.-I7 JAAR
BUIT NIET TE OVER21EN.
HERMANDAD ZIT NOG TE
SCHROVEN OH EEN OVER
ZICHT -re KRyCEN
